Thu phí giao thông: Bộ trưởng nói có, ĐBQH khẳng định không

Dưới đây là ý kiến của đại biểu QH Trần Thị Quốc Khánh, ủy viên thường trực UB Khoa học, Công nghệ và Môi trường QH về đề xuất thu phí của Bộ Giao thông - Vận tải, đại biểu Bùi Thị An và Cao Sĩ Kiêm xung quanh vấn đề thu phí hạn chế phương tiện đang gây tranh cãi.

Lẫn lộn giải pháp

Bà Khánh nói: Gần đây, từ trong các cơ quan đến mỗi gia đình, quán xá, chợ, vỉa hè, từ nội thành đến nông thôn, vùng sâu, vùng xa… cán bộ, nhân dân, cử tri bàn tán, băn khoăn về đề xuất của Bộ GTVT thu phí giao thông đường bộ với ô tô, xe máy. Đặc biệt, trước một số câu trả lời của Bộ trưởng tại cuộc họp báo Chính phủ, nhiều người càng băn khoăn, thậm chí lo lắng hơn.

Bà Trần Thị Quốc Khánh: Trong các nghị quyết của QH, tuyệt nhiên không có nội dung nào trực tiếp liên quan đến thu phí giao thông.  Ảnh: Minh Thăng

Báo cáo ngày 15/11/2011 của Chính phủ trình Quốc hội do Bộ trưởng Đinh La Thăng thừa ủy quyền của Chính phủ ký nêu rõ 20 nguyên nhân đối với tình trạng tai nạn giao thông và ùn tắc ở các thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM. Trong đó không thấy đề cập đến nguyên nhân rất quan trọng là xây các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê, căn hộ cao cấp trong trung tâm thành phố quá nhiều, gây áp lực quá tải dẫn đến ùn tắc. Xác định chưa đầy đủ, chưa trúng nguyên nhân thì khó mà tìm được trúng giải pháp. Thực tế nhiều vấn đề bức xúc chỉ một mình ngành giao thông không thể giải quyết được.

Tại kỳ họp Quốc hội thứ hai vừa qua, tôi đã chất vấn Bộ trưởng về ùn tắc và tai nạn giao thông. Cho đến nay, tôi thấy dường như Bộ vẫn chưa thực sự có giải pháp cụ thể, quyết liệt, ví dụ, phải làm rõ trách nhiệm của từng ngành, từng cấp để khắc phục từng nguyên nhân trong 20 nguyên nhân nêu trên. Bộ GTVT cần xem lại việc tập trung nhiều thời gian, công sức vào đề xuất thu phí, trong khi báo cáo của Bộ xác định đây là “giải pháp lâu dài”, chứ không phải là “giải pháp cấp bách”. Chưa kể việc thu phí còn đang gây tranh cãi, bất bình trong dư luận. Không nội dung nào liên quan trực tiếp thu phí

- Nhưng ông Đinh La Thăng cho việc thu phí là thực hiện Nghị quyết của QH?

Kỳ họp thứ 2 của QH đã thông qua nhiều nghị quyết, trong đó có một số nội dung liên quan đến GTVT như Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế  - xã hội 2011 - 2015, Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn… Các văn bản này đều đưa ra chủ trương lớn như rà soát, đánh giá các dự án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, phát triển nhanh hệ thống giao thông đô thị, nhất là giao thông công cộng… Tuyệt nhiên không có nội dung nào trực tiếp liên quan đến thu phí giao thông.

Về mặt lý thuyết, để thực hiện Nghị quyết của Quốc hội nêu trên, Bộ GTVT phải tiến hành phân tích đánh giá đúng chính xác tình hình, điều kiện, hoàn cảnh để thu phí; xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phù hợp về việc thu phí… Về mặt thực tiễn, QH chưa bao giờ thông qua Nghị quyết tán thành chủ trương chung mà lại bỏ qua các quy trình cụ thể trong xây dựng pháp luật.

- Tại kỳ họp Quốc hội tháng 10-11/2011, Bộ trưởng Đinh La Thăng có báo cáo kinh phí hoạt động của ngành đã hết cho cả năm 2012. Phải chăng trước áp lực công việc và nguồn ngân sách hạn hẹp mà ông ấy phải tập trung vào chuyện thu phí?

Đúng là Bộ trưởng có báo cáo trước Quốc hội vấn đề này vào cuối năm ngoái. Còn việc Bộ trưởng chỉ vì thế hay vì gì nữa thì chỉ ông mới biết rõ hơn cả.

Với tư cách là tư lệnh ngành, Bộ trưởng GTVT phải lên kế hoạch một cách tổng thể, toàn diện để tham mưu cho Chính phủ, trình bày cụ thể chứ không thể dẫn Nghị quyết chung rồi nói là Quốc hội thông qua nội dung hạn chế phương tiện cá nhân bằng phương pháp thu phí.

“Trường hợp này, bộ trưởng GTVT cũng phải đi vào cụ thể như đề xuất thu như thế nào, thu ở đâu, thu phí để giải quyết vấn đề gì thì Quốc hội mới xem xét từng nội dung, đại biểu Quốc hội khi đó mới biểu quyết một cách chi tiết. Nghị quyết về trả lời chất vấn vừa rồi chỉ là thông qua chủ trương chung về giảm tai nạn, ùn tắc. Đại biểu QH chúng tôi khi đó biểu quyết với một nội dung chung về các giải pháp chống ùn tắc. Còn cụ thể phải chờ phương án trình cụ thể mới xem được nội dung nào hiệu quả, thích hợp, cái gì cần làm ngay… Đến lúc đó, đại biểu chúng tôi mới giơ tay biểu quyết cụ thể được” – nữ đại biểu của Hà Nội trao đổi.

Bà An cũng quả quyết, phí hay vấn đề gì liên quan đến quyền lợi của người dân, nhất quyết phải được Quốc hội bàn thảo, biểu quyết.

Cùng quan điểm này, đại biểu Cao Sĩ Kiêm (Thái Bình) phân tích, Nghị quyết số 21/2011 của Quốc hội (thông qua ngày 26/11/2011) chỉ nói đến việc cụ thể hóa các giải pháp giảm thiểu tai nạn, ùn tắc nhưng không nói đến vấn đề thu phí gì. Điều đó có nghĩa, Chính phủ phải lên phương án về các giải pháp để trình lại Quốc hội xem xét. Đồng ý với mục tiêu chung không có nghĩa là thì cứ thế mà làm.

“Khi bấm nút thông qua Nghị quyết này, bản thân tôi cũng không hề nghĩ là thông qua việc thu 2 loại phí như đề xuất hiện nay của Bộ Giao thông. Tôi chỉ thông qua định hướng chủ trương là có giải pháp chỉnh lại một số loại thuế, phí để điều tiết giao thông. Còn việc đó là loại nào thì Chính phủ phải làm phương án cụ thể, trình lên UB Thường vụ Quốc hội để Thường vụ phê duyệt” – ông Kiêm nêu quan điểm.

Đại biểu cũng cho rằng, không thể nói là trong báo cáo về  “Tình hình và các giải pháp đồng bộ, mạnh mẽ để ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tai nạn giao thông trong cả nước và ùn tắc giao thông ở các thành phố lớn” Bộ trưởng GTVT trình bày trước khi bắt đầu nội dung chất vấn đã đề cập đến việc thu 2 loại phí này nên khi Quốc hội thông qua nội dung trả lời chất vấn có nghĩa là nhất trí thu phí.