Bài viết này chắc chắn sẽ giúp bạn viết được bài văn phân tích Người lái đò sông Đà hay và đạt điểm cao.
Những nội dung bài viết giúp bạn tìm hiểu thêm
- Hướng dẫn cách làm
- Mẫu dàn ý chi tiết
- Những bài làm văn đặc sắc nhất
Cùng mở màn tìm hiểu thêm :
I Hướng dẫn phân tích Người lái đò sông Đà
1. Phân tích nhu yếu và mạng lưới hệ thống vấn đề
a. Phân tích yêu cầu của đề
– Yêu cầu của đề bài : phân tích nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của truyện ngắn Người lái đò sông Đà– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết cụ thể tiêu biểu vượt trội trong văn bản tác phẩm .– Phương pháp lập luận chính : Phân tích .
b. Hệ thống luận điểm phân tích
Những vấn đề chính cần tiến hành khi phân tích Người lái đò sông Đà :– Luận điểm 1 : Phân tích ý nghĩa của lời đề từ .– Luận điểm 2 : Hình tượng dòng sông Đà ( nét hung bạo, nét trữ tình )– Luận điểm 3 : Hình tượng người lái đò sông Đà ( về lai lịch, kĩ năng và tâm hồn, việc làm, … )– Luận điểm 4 : Khái quát phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của Nguyễn Tuân, giá trị nội dung của tác phẩm .
2. Dàn ý phân tích bài Người lái đò sông Đà
Mẫu dàn ý chi tiết cụ thể giúp bạn nắm được những nội dung chính để hoàn thành xong bài văn .
Mở bài
– Giới thiệu vài nét về tác giả Nguyễn Tuân+ Nguyễn Tuân ( 1910 – 1987 ) là một nhà văn tài hoa uyên bác, có phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ, cái tôi đầy đậm cá tính, luôn tò mò quốc tế ở bình diện văn hóa truyền thống thẩm mĩ .– Khái quát về tác phẩm Người lái đò sông Đà :+ Người lái đò sông Đà là một áng văn trong tập tùy bút Sông Đà ( 1960 ) – thành quả thẩm mỹ và nghệ thuật đẹp tươi của Nguyễn Tuân trong chuyến đi khó khăn và hào hùng tới miền Tây Bắc .
Thân bài
a. Khái quát về hoàn cảnh sáng tác
– Tác phẩm được sáng tác trong gian đoạn thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng bào những dân tộc bản địa .– Thực tiễn kiến thiết xây dựng đời sống mới ở vùng cao đã đem đến cho ông nguồn cảm hứng phát minh sáng tạo trong công cuộc tìm kiếm chất vàng của vạn vật thiên nhiên Tây Bắc và nhất là “ chất vàng mười ” .
b. Ý nghĩa lời đề từ
– “ Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông ” : biểu lộ xúc cảm trào dâng mãnh liệt trước tiếng hát, vẻ đẹp của dòng sông .– “ Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu ” : gợi cho người đọc cảm nhận ấn tượng về sự độc lạ, của một đậm chất ngầu can đảm và mạnh mẽ, của một đậm chất ngầu riêng không liên quan gì đến nhau của dòng sông Đà, đó là con sông hung bạo .
c. Hình tượng dòng sông Đà
+ Dòng sông “ hung bạo ”– “ Cảnh đá bờ sông dựng vách thành ” : lòng sông hẹp, “ bờ sông dựng vách thành ”, “ đúng ngọ mới có mặt trời ”, chỗ “ vách đá … như một cái yết hầu ” .– Ở mặt ghềnh Hát Loóng : “ nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió ” một cách hỗn độn, khi nào cũng như “ đòi nợ suýt ” những người lái đò .– Ở Tà Mường Vát : “ có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông ”, chúng “ thở và kêu như cửa cống cái bị sặc nước ” .– Trận địa thác đá được miêu tả từ xa đến gần :+ Xa : từ xa âm thanh thác nước hiện lên với nhiều trạng thái : “ oán trách ”, “ van xin ”, “ khiêu khích ”, “ chế nhạo ” ; “ rống lên như một ngàn con trâu … cháy bùng bùng ” ( lấy lửa tả nước ) .+ Gần : Đá cũng đầy mưu mẹo : “ nhăn nhúm ”, “ hất hàm ”, “ oai phong ”, có những hành vi như “ mai phục ”, “ chặn ngang ”, “ tàn phá ” ; sóng : “ đánh khuýp quật vu hồi ”, “ đánh giáp lá cà ”, “ đòn tỉa ” .+ Sự biến hóa linh động của 3 trùng vi thạch trận :
- “Vòng đầu vừa rồi, nó mở ra năm cửa trận, có bốn cửa tử một cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông”
- “Vòng thứ hai này tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào”
- “còn một trùng vây thứ ba nữa. Ít cửa hơn, bên trái bên phải đều là luồng chết cả.”
⇒ Sông Đà mang diện mạo và tâm địa của một con thủy quái, “ dòng thác hùm beo ”, thứ quân địch số một của con người .+ Sông Đà trữ tình– Từ trên cao nhìn xuống dòng chảy uốn lượn của con sông như mái tóc của người thiếu nữ diễm kiều– Từ tầm xa bao quát có khi nhà văn nhìn thấy nó bình dị như “ dây thừng ngoằn ngoèo ”, “ áng tóc trữ tình ”– Màu sắc sông nước : mùa xuân có màu xanh ngọc bích, thu lừ lừ chín đỏ → Sự biến hóa sắc tố qua những mùa mà mùa nào cũng đẹp, một cách nhìn thật nhiều chiều và phong phú .– Khi đi rừng lâu ngày gặp lại con sông : sông Đà như một “ cố nhân ”, có ánh sáng “ loang loáng như trẻ con chiếu gương vào mắt ”, như “ nắng tháng ba Đường thi ”, …→ Cái chất “ đằm đằm ấm ấm ” thân quen của con sông và cái chất thơ như ngấm vào trong từng cảnh sắc vạn vật thiên nhiên sông Đà .– Khi đi thả thuyền trên sông : “ bờ sông như một bờ tiền sử ”, “ hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa ”, vạn vật thiên nhiên mơn mởn : lá ngô non, “ con hươu thơ ngộ ”, …→ Từ điểm nhìn của một khách hải hồ trên dòng sông, nhà văn đã quan sát và khắc họa những vẻ đẹp rất là phong phú và nên thơ của cảnh vật ven sông .⇒ Dưới ánh mắt của Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên như một dải lụa hiền hòa giữa vùng núi rừng Tây Bắc hoang sơ, hùng vĩ .
d. Hình tượng người lái đò sông Đà
– Về lai lịch : tác giả xóa mờ xuất thân, tập trung chuyên sâu miêu tả ngoại hình : “ tay lêu nghêu … chất mun ” để ngợi ca những con người vô danh bí mật góp sức .– Công việc : lái đò trên sông Đà, hằng ngày đối lập với con thủy quái hung bạo .– Tài năng và tâm hồn :+ Là người từng trải, hiểu biết và thành thạo trong nghề lái đò : “ trên sông Đà ông xuôi ngược hơn một trăm lần ”, “ nhớ tỉ mỉ … những luồng nước ”, …+ Là người mưu trí dũng mãnh, bản lĩnh và tài ba : thư thả cạnh tranh đối đầu với thác dữ “ nén đau giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo … ”, “ nắm chắc binh pháp của thần sông thần núi ”, động tác điêu luyện “ cưỡi đúng ngay trên bờm sóng, phóng thẳng thuyền vào giữa thác … ”+ Là người nghệ sĩ tài hoa : ưa những khúc sông nhiều ghềnh thác, không thích lái đò trên khúc sông bằng phẳng, coi việc thắng lợi “ con thủy quái ” là chuyện thường .
e. Khái quát phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân
– Phong cách của Nguyễn Tuân hoàn toàn có thể tóm gọn trong một chữ “ ngông ”, trong mỗi trang viết của mình, Nguyễn Tuân luôn muốn bộc lộ sự tài hoa, uyên bác của bản thân .– Chất tài hoa uyên bác của Nguyễn Tuân được biểu lộ ở :
- Khám phá, phát hiện sự vật ở phương diện thẩm mĩ
- Nhìn con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ
- Vận dụng tri thức, vốn hiểu biết trên nhiều lĩnh vực khác nhau để tạo dựng hình tượng
– Là nhà văn của những tính cách độc lạ, của những tình cảm, cảm xúc mãnh liệt, của những phong thái tuyệt mĩ …– Kho từ vựng phong phú và đa dạng, tổ chức triển khai câu văn xuôi đầy giá trị tạo hình, có nhạc điệu trầm bổng, có phối âm, phối thanh linh hoạt, tài ba …
f. Giá trị nghệ thuật của đoạn trích
– Tùy bút pha bút kí, cấu trúc linh động– Vận dụng nhiều tri thức văn hóa truyền thống và thẩm mỹ và nghệ thuật– Nhân vật mang phong thái đời thường, đơn giản và giản dị– Bút pháp : tích hợp hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn– Ngôn ngữ tân tiến phối hợp với ngôn từ cổ xưa .
Kết bài
– Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm– Cảm nhận của em về đoạn trích .
II Bài phân tích Người lái đò sông Đà rực rỡ nhất
Tây Bắc đã trở thành vừng đất hứa thi ca thẩm mỹ và nghệ thuật những năm 58 – 60 khi miền Bắc tiến lên thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội, những nhà văn, nhà thơ đến với nơi đây để tìm cho mình những nguồn cảm hứng mới. Trong văn giới cùng thời gian lúc bấy giờ, Nguyễn Tuân lại thăng hoa trên mảnh đất này với tập ” Tùy bút sông Đà ” với linh hôn là “ Người lái đò sông Đà ” .Là một nhà văn đi theo chủ nghĩa xê dịch, dấu chân của Nguyễn Tuân đã đi khắp mảnh đất hình chữ S này nhưng ông lại chọn Tây Bắc làm nơi cho sinh ra đứa con đẻ ý thức này của mình là do tại nơi đây mới thỏa mãn nhu cầu nhãn quang sáng tác của ông .Tùy bút sông Đà là những trang văn được viết bằng ngôn từ điêu luyện, hình ảnh con sông Đà hiện lên vừa hùng vĩ, kinh hoàng nhưng cũng rất trữ tình .
Hình tượng dòng sông Đà
Nguyễn Tuân đã có nhận xét bắt đầu như thế này“ Cuộc sống của Người lái đò Sông Đà quá là một cuộc chiến đấu hàng ngày với vạn vật thiên nhiên, một thứ vạn vật thiên nhiên Tây Bắc có nhiều lúc trông nó thành ra diện mạo và tâm địa của một quân địch số một ” .Để thấy rằng đời sống mưu sinh trên dòng sông hùng vĩ kiêu ngạo ấy phải khó khăn vất vả, gian lao biết mấy, có lẽ rằng là nơi chỉ dành cho những chàng trai to khỏe, đủ can đảm và mạnh mẽ mà chiến đấu với con sông mang tâm tình bất định ” lúc van xin, rồi lại như thể khiêu khích, giọng gàn ra mà chế nhạo như một con thú với tiếng sống ” như một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa ” Ấy thế mà chẳng như tất cả chúng ta hàng tưởng tượng, người lái đò ấy lại là một ông lão .Phải, là một ông lão đã tầm bảy mươi ở độ tuổi thất tập cổ lai hi, với bao người là độ tuổi được an hưởng tuổi già, chứ chẳng phải lênh đênh kiếm kế mưu sinh trên sông nước hiểm trở .
Hình tượng người lái đò Sông Đà
Nguyễn Tuân đã kiến thiết xây dựng một hình tượng người lái đò đầu xuất sắc với hai vai trò thẩm mỹ và nghệ thuật vừa làm chiến sỹ can trường trên mặt trận sông nước với vũ khí duy nhất là mái chèo, vừa là nghệ sỹ tài hoa hàng ngày vẫn viết nên những bản cùng ca tuyệt đẹp về sức mạnh của những con người lao động .Theo Nguyễn Tuân, ông lái đò đã xuôi ngược trên sông Đà không dưới trăm lần, trong đó đã có tới sau mươi lần ông cầm lái chính, Hình ảnh ông lái đò Lai Châu hiện liên với một vẻ đẹp bề người đầu phong sương hoàn toàn có thể in hẳn mùi sông nước, gắn liễn với nghề nghiệp của ông “ Tay lêu nghêu như cái sào, chân khuỳnh ra như kẹp lấy một cái bánh lái tưởng tượng, giọng nói ào ào như thác lũ sông Đà, nhăn giới vời vợi nhìn về một bến xa nào đó … ” được biệt trên ngực ông có nhiều “ củ nâu ” đó là vết tích của những ngày tháng chiến đấu vật lộn với sông Đà mà Nguyễn tuân đã dí dỏm ví nó như thể “ những huân chương lao động ngoạn mục ” .Ông lái đò không phải là người an phận, ngược lại ông thích đương đầu với khó khăn vất vả với những pha hành vi gay cấn, thế nên ông thích đi qua những ghềnh thác khó nhằn của con sông Đà, ông bản rằng ” chạy thuyền trên khúc sông không có thác nó dễ chay, chân tay dễ buồn ngủ ” .Dù tuổi đã cao nhưng ông luôn mang một tâm hồn khỏe, trẻ, hiếu chiến, bản tính can đảm và mạnh mẽ, tin yêu đời sống, cùng sự gắn bó với nghề nghiệp và con sông Đà hùng vĩ, việc làm của ông trở thành niêm đam mê bất diệt ; là niềm vui trong đời sống lao động vốn khó khăn vất vả của ông. Sông Đà trong lòng ông vốn khó khăn vất vả của ông. Sông Đà trong lòng ông lái đò như một bản thiện anh hùng ca mà ông đã thuộc lòng, thuộc đến “ từng dấu chấm câu, dấu châm thân, cả những đoạn xuống dòng ”, sự tài hoa tỉ mẩn ấy được tác giả ví như “ đóng đanh vào lòng ” .Ông lái đò cũng nắm vững “ binh pháp của thần sông thần núi ” như một vị tướng tài vận dụng xuất sắc binh pháp Tôn Tử “ biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng ” lại như một nghệ sỹ chuyên nghiệp nắm rõ mặt trận thẩm mỹ và nghệ thuật đầy gay cấn của ông mà đã theo đuổi gần hết đời người .
Cảnh vượt thác
Trên cái mặt trận hung hiểm, trào thác vượt đèo ấy, yên cầu người chiến sỹ phải cực kỳ gan góc và bình tĩnh để ứng phó với mọi sự đổi khác khôn lường của con sông, bởi chỉ sơ suất một chút ít thôi thì đến mạng cũng chẳng còn nói gì đến chuyện làm một người tài hoa trên cong sông Đà .Bằng kinh nghiệm tay nghề dày dặn và lòng gan góc, một niềm tin vững trãi cùng lòng tự tin đã “ nắm chác binh pháp của thần sông thần núi ”, phải tránh né để qua ải tiên phong, ông lái đò bước vào ” trùng vi thạch trận thứ nhất ” đầy căng thằng .Có những lúc trúng đòn hiểm, đau đớn đến “ mặt méo bệch đi, nhưng ông làm thế nào dám buông lỏng, chỉ cố nhịn đau mà ” kẹp chặt lấy cuống lai ”, bình tĩnh vượt qua ải thứ nhất, không phút ngưng nghỉ, ở trận thứ hai, ông đổi khác giải pháp “ đánh nhanh thắng nhanh ” .Vòng thứ hai này có phần nguy khốn hơn trước khi ” tăng thêm nhiều của tử để lừa con thuyền vào, và của sinh lại sắp xếp leehcj sang bờ hữu ngạn ”. Thế là xong ải thứ hai nhanh và chuẩn xác. Nói nghe thì dễ nhưng có ai đủ bình tĩnh và tay chèo tinh chỉnh và điều khiển điêu luyện nhắm trúng vào cửa sinh như ông lái đò Lai Châu ? Còn một cửa ải ở đầu cuối nữa, ải này ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở ảu ba này lại là ngay giữa bọn đá hậu vệ của con tác ” nhưng ông mạnh dạn phóng thẳng thuyền chọc thủng giữa cửa đó ” .Vậy là qua hết ba ải, ải nào cũng nguy khốn, cong sông trở lại với vẻ thanh thản .Đọc hết đoạn vượt thác đầy gay cấn của ông lái đò Lai Châu, ta cảm tưởng vừa xem lại bộ phim hành vi không thở được, hoảng sợ đến từng phút giây ông lái đò chính là nhân vật chính. Hình ảnh người anh hùng lao động hàng ngày chiến đấu với vạn vật thiên nhiên trong nguy khốn đã làm điển hình nổi bật vẻ đẹp và sức mạng của con người trước vạn vật thiên nhiên hùng vĩ và kiêu ngạo .
Phong cách và giá trị nghệ thuật của đoạn trích
Hình tượng ông lái đò được tác giả thiết kế xây dựng trên hai vai trò, vừa là người chiến sỹ anh hùng, vừa là nghệ sĩ tài ba đã viết lên bản hùng ca tuyệt đẹp về đời sống lao động, về thẩm mỹ và nghệ thuật chèo lái trên con sông Đà .Nguyễn Tuân có một quan điểm thẩm mỹ và nghệ thuật đầy mới mẻ và lạ mắt, ông cho rằng thẩm mỹ và nghệ thuật không chỉ là những người nghệ sỹ với những hình tượng thơ mộng, mà còn là những người lao động đạt đỉnh điểm điêu luyện trong chính nghề nghiệp của mình, khi đó thì cũng là người làm nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính, thứ thẩm mỹ và nghệ thuật ấy chính là nghệ thuật và thẩm mỹ lao động .Viết về người lái đò sông Đà, viết về vùng đất của Tổ quốc, Nguyễn Tuân đã bộc lộ nguồn xúc cảm yêu thương tha thiết với người lao động và vạn vật thiên nhiên quốc gia. Sông đà càng đẹp, càng sinh động thì ông lái đò hiện lên càng anh hunhf ngoan cường trong lao động, ta lại càng thấy được bản lĩnh, tấm lòng và năng lực của Nguyễn Tuân. Và Nguyễn Tuân đã làm tròn sức mệnh một nhà văn, ông đã góp thêm phần mang đến cho quốc tế những sắc màu mới. Bước vào quốc tế của Nguyễn Tuân, ta ngỡ như bước vào một chân trời mới với sắc tố huyền bí, mê hoặc và độc lạ .
III Văn mẫu phân tích bài Người lái đò sông Đà hay nhất
Dưới đây là # 3 bài văn mẫu hay nhất được chúng tôi tuyển chọn và biên soạn lại để giúp những bạn tìm hiểu thêm :
1. Văn mẫu phân tích Người lái đò sông Đà bài số 1
Nguyễn Tuân được biết đến là một cây bút tài hoa, uyên bác, cả đời mê hồn tìm kiếm vẻ đẹp của đời sống. Ông có sở trường về thể loại tuỳ bút. Một trong những sáng tác tiêu biểu vượt trội của ông là tuỳ bút “ Người lái đò sông Đà ”. Tác phẩm có vẻ như đã khắc họa vẻ đẹp phong phú vừa hung bạo vừa trữ tình của con sông Đà và ca tụng người lái đò đơn giản và giản dị mà kì vĩ trên dòng sông .Tuỳ bút “ Người lái đò sông Đà ” đã được in trong tập tuỳ bút “ Sông Đà ” ( 1960 ), và gồm có 15 bài tuỳ bút và một bài thơ ở dạng phác thảo. Tác phẩm được viết trong thời kì thiết kế xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Đó chính là tác dụng của chuyến đi thực tiễn của nhà văn đến Tây Bắc trong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt quan trọng là chuyến đi trong thực tiễn năm 1958. Nguyễn Tuân đã đi đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống với bộ đội, công nhân và đồng bào những dân tộc bản địa. Thực tiễn công cuộc kiến thiết xây dựng đời sống mới ở vùng cao đã đem đến cho nhà văn nguồn cảm hứng phát minh sáng tạo bất tận .Có thể nói ngoài cảnh sắc Tây Bắc uy nghiêm, hùng vĩ và tuyệt vời thơ mộng, Nguyễn Tuân còn phát hiện những điểm quý báu trong tâm hồn con người mà ông gọi là “ thứ vàng mười đã được thử lửa, là chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc. ”Qua tác phẩm rực rỡ “ Người lái đò sông Đà ”, Nguyễn Tuân với một tấm lòng tự hào của mình đã khắc hoạ những nét thơ mộng, hùng vĩ nhưng khắc nghiệt của vạn vật thiên nhiên quốc gia qua hình ảnh con sông Đà hung bạo nhưng có lúc lại rất là trữ tình. Đồng thời, nhà văn có vẻ như cũng phát hiện và ca tụng chất nghệ sĩ, sự tài ba trí dũng của con người lao động mới đó chính là chất vàng mười đã qua thử lửa của quốc gia trong thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội trải qua hình ảnh người lái đò sông Đà. Từ đó mà nhà văn đã ca tụng con sông Đà vừa hung tàn nhưng cũng có lúc trữ tình, núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, đồng bào Tây Bắc chịu khó, gan góc, rất tài tử và cũng rất tài hoa .Người lái đò có vẻ như đã hiện lên trước hết là một người lao động từng trải, có nhiều kinh nghiệm tay nghề đò giang. Hơn nữa lại có lòng quả cảm, gan góc, mưu trí, nhanh gọn và cả sự quyết đoán nữa. Nguyễn Tuân thật tài tình khi đã đưa nhân vật của mình vào ngay thực trạng quyết liệt mà ở đó, toàn bộ những phẩm chất ấy được thể hiện. Và nếu không phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Có lẽ nhà văn gọi đây là cuộc chiến đấu gian lao của người lái đò trên mặt trận sông Đà, trên một quãng thuỷ chiến ở mặt trận sông Đà. Đó còn chính là một cuộc vượt thác đầy nguy khốn đến tính mạng con người, diễn ra nhiều hồi, và cũng rất nhiều đợt như một trận đánh mà ở đó có vẻ như đối phương đã hiện ra diện mạo và tâm địa của quân địch số một .Hình như “ Đá ở đây ngàn năm vẫn mai phục hết trong dòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào Open ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này ” hoàn toàn có thể thấy rằng mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là ngay lập tức có một số ít hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền ”. Có thể nói Nguyễn Tuân như đã dùng rất đắt cho việc sử dụng ngôn từ của mình bằng cách tả những hòn đá. Ông tả mặt của hòn đá nào có vẻ như cũng trông ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này … ”. Con sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn. Và khi đi tới đây mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sông. Đám tảng hòn chia làm ba hàng chặn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền. Và việc một cái thuyền đơn độc không còn biết lùi đi đâu để tránh khỏi ra được một cuộc giáp lá cà có đá dàn trận địa sẵn phía trước .Hình như trong thạch trận ấy, người lái đò hai tay giữ mái chèo khỏi bị hất lên khỏi sóng trận địa phóng thẳng vào mình. Khi con sông Đà tung ra miếng đòn hiểm độc nhất đó chính là dùng nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng đặng lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la não bạt, ông lão vẫn không hề nao núng, mà có vẻ như vẫn giữ được sự bình tĩnh, đầy mưu trí. Lúc này đây người lái đò bỗng như một vị chỉ huy, lái con thuyền vượt qua ghềnh thác. Và ngay cả khi người lái đò bị thương, thì ông vẫn cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt méo bệch như cái luồng sóng đánh hồi lùng, rồi cả đánh đòn tỉa, đánh đòn âm vào chỗ hiểm nữa. Nhưng khi mà người lái đò “ Phá xong cái trùng vi thạch trận thứ nhất ”, không quản mệt nhọc thì ngay lập tức người lái đò đã lại “ phá luôn vòng vây thứ hai ” .Ông lão lái đò có vẻ như cũng đã nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Và cho đến vòng thứ ba, ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả, nhưng có vẻ như lúc này người lái đã dữ thế chủ động “ tiến công ” : Cứ phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó. Thuyền đã vun vút qua cổng đá cánh mở khép. Vút cửa ngoài rồi lại cả cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động hóa lái được lượn được. Và có vẻ như trong đại chiến không cân sức ấy, người lái đò chỉ có một cán chèo, một con thuyền không có đường lùi còn dòng sông có vẻ như mang sức mạnh siêu nhiên thật hung ác của loài thuỷ quái. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể nói rằng chính những cái kết cục cuối thì với người lái đò vẫn thắng lợi, khiến cho bọn đá tướng tiu nghỉu bộ mặt xanh lè vì phải chịu thua một con thuyền nhỏ bé .Người lái đò hiển hiện trong tác phẩm chính là một người lao động vô danh, làm lụng bí mật, đơn giản và giản dị, nhờ lao động mà chinh phục được dòng sông dữ, trở nên lớn lao, kì vĩ và người lái đò trở thành đại diện thay mặt của CON NGƯỜI. Người lao động chân chính đã thắng lợi vạn vật thiên nhiên là nhờ ý chí kiên cường, bền chắc, quyết tâm mà thắng lợi sức mạnh thần thánh của vạn vật thiên nhiên. Đó chính là yếu tố làm ra chất vàng mười của nhân dân Tây Bắc .Có thể nhận thấy điển hình nổi bật nhất, độc lạ nhất ở người lái đò sông Đà là phong thái của một nghệ sĩ tài hoa. Dường như khái niệm tài hoa, nghệ sĩ trong sáng tác của Nguyễn Tuân có nghĩa rộng, không cứ là những người làm thơ, viết văn mà cả những người làm nghề chẳng mấy tương quan tới nghệ thuật và thẩm mỹ cũng được coi là nghệ sĩ, nếu việc làm của họ có vẻ như đã đạt đến trình độ phức tạp và siêu phàm. Trong Người lái đò sông Đà, tác giả Nguyễn Tuân đã thiết kế xây dựng một hình tượng người lái đò nghệ sĩ mà nhà văn trân trọng gọi là tay lái ra hoa. Nghệ thuật được sử dụng rực rỡ ở đây là phải am hiểu và nắm chắc những quy luật tất yếu của sông Đà và vì làm chủ được nó nên có tự do .Quy luật ở trên con sông Đà là thứ quy luật khắc nghiệt. Nếu như chỉ cần có một chút ít thiếu bình tĩnh, thiếu đúng mực, hay lỡ tay, quá đà đều phải trả giá bằng mạng sống. Mà ngay ở những khúc sông Đà không có thác lại dễ dại tay dại chân mà buồn ngủ ngay. Chung quy lại, thì ở bất kể nơi nào cũng gian truân. Ông lão lái đò có vẻ như vừa thuộc dòng sông, thuộc quy luật của lũ đá nơi ải nước hiểm trở này, vừa nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá. Có lẽ chính do đó, vào trận mạc, ông thật khôn khéo, bình tĩnh như vị chỉ huy cầm quân tài ba. Dường như mọi giác quan của ông lão đều hoạt động giải trí trong sự phối hợp uyển chuyển, đúng chuẩn .Xong trận, khi nào cũng thư thả, thanh thản như chưa từng vượt thác : sóng thác xèo xèo tan ra trong trí nhớ. Sông nước lại thanh thản. Và trong đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ, cá dầm xanh, về những cái hầm cá hang ca mùa khô nổ những tiếng to như mìn bộc phá rồi túa ra đầy tràn ruộng. Cũng như chả thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc thắng lợi vừa mới qua nơi ải nước đủ tướng dữ quân tợn vừa qua cả .Như những nghệ sĩ chân chính, thì sau khi đã vắt kiệt sức mình để thai nghén nên tác phẩm để đời thì không mấy ai tự tán dương về sức lực lao động của mình, và chính nhà văn Nguyễn Tuân đưa ra một lời nhận xét rằng “ Cuộc sống của họ là ngày nào cũng chiến đấu với sông Đà kinh hoàng, ngày nào cũng giành lấy sự sống từ tay những cái thác, nên nó cũng không có gì là hoảng sợ, đáng nhớ ”. Chính vì vậy mà họ nghĩ thế lúc ngừng chèo. Phải chăng người lái đò anh hùng có lẽ rằng dễ thấy, nhưng nhìn người lái đò tài hoa thì chỉ có Nguyễn Tuân mà thôi .Tuỳ bút “ Người lái đò sông Đà ” còn chính là tác phẩm tiêu biểu vượt trội cho phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ tài hoa uyên bác của nhà văn Nguyễn Tuân. Tác phẩm rực rỡ này không chỉ ngợi ca vẻ đẹp kì vĩ thơ mộng của vạn vật thiên nhiên Tây Bắc mà có vẻ như còn ca tụng vẻ đẹp bình dị, anh hùng mà tài hoa của người dân lao động nơi đây. Qua đó, nhà văn Nguyễn Tuân đã hoàn toàn có thể thể hiện tình yêu quốc gia, niềm tự hào hứng khởi, gắn bó tha thiết với nước nhà Việt .Tham khảo thêm top 3 bài văn hay nhất phân tích hình tượng người lái đò sông Đà để thấy rõ nét bức tranh về người anh hùng lao động tài hoa được khắc họa qua ngòi bút của Nguyễn Tuân .
2. Văn mẫu phân tích Người lái đò sông Đà bài số 2
Nguyễn Tuân là một nhà tuỳ bút lớn. Sự nghiệp sáng tác của ông đa dạng chủng loại và đạt được sự cân đối giữa hai thời kì lịch sử vẻ vang trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945. Qua cái mốc ấy, tư tưởng và phong thái của ông tất yếu có những đổi khác nhất định. Nhưng dù biến hóa thế nào, vẫn trên một cơ bản thống nhất của một cái tôi rất Nguyễn Tuân : tài hoa, uyên bác, thích cảm xúc mạnh, suốt đời mê hồn đi tìm và miêu tả cái đẹp. Người lái đò Sông Đà rút trong tập tuỳ bút Sông Đà – một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội nhất của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám .Sau Cách mạng tháng Tám 1945, tuỳ bút Nguyễn Tuân ngày càng giàu thêm chất kí. Nghĩa là tư liệu rất phong phú và đa dạng, bộn bề, nhất là tư liệu về địa lí, lịch sử dân tộc, dân tộc bản địa học. Nhưng dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, những tư liệu ấy trở thành hình tượng sôi động, thành những sinh thể, những nhân vật có linh hồn. Vì vậy bài tuỳ bút không chỉ có một nhân vật mà hai nhân vật : người lái đò và con sông Đà .Nguyễn Tuân đã phát minh sáng tạo ra một con sông Đà không phải là vạn vật thiên nhiên vô tri, vô giác, mà là một sinh thể có hoạt động giải trí, có tính cách, đậm cá tính, có tâm trạng hẳn hoi và khá phức tạp. Nó có hai nét tính cách cơ bản trái chiều với nhau – như tác giả nói – ” hung bạo và trữ tình “. Lúc trở mặt hung bạo, nó cứ như là ” quân địch số một ” của con người. Nhưng lúc trữ tình thì lại đầy chất thơ, rất đỗi dịu dàng êm ả, thân thiện, giống như một người tình, một ” cố nhân ” gặp thì mừng vui, xa thì nhớ nhung, lưu luyến .Hai nét tính cách này đã khơi đúng vào cảm hứng thẩm mỹ và nghệ thuật của Nguyễn Tuân – một cây bút vốn luôn luôn khao khát những cảm xúc, xúc cảm mới lạ, nồng nàn, say đắm. Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Tuân đã viết rất hay về đèo cao, dốc thẳm, về gió, về bão, về thác nước kinh hoàng, nếu không phải là về vẻ đẹp tuyệt vời của cảnh, của người, của viên ngọc trai đáy biển, của khung trời trong trên đỉnh núi Mèo, về hoa thuỷ tiên nở đúng đẻm giao thừa, về vẻ đẹp đổ quán xiêu đình, nghiêng thành nghiêng nước của nàng Kiều, … Về tính cách hung bạo của con sông Đà thì từ thời xưa ông cha ta đã miêu tả bằng biểu tượng Sơn Tinh – Thuỷ Tinh : ” Núi cao sông hãy còn dài – Năm năm trả thù đời đời đánh ghen ” .Nguyễn Tuân thì không hề dùng lối lịch sử một thời như vậy, ông phải dựng lên những bức tranh chân thực về những cảnh tượng hùng vĩ và kinh hoàng của con sông Đà khiến người đọc cũng phải rùng mình sởn gáy như đứng trước cảnh thực. Ông đã tung ra biết bao chữ nghĩa đắt giá, biết bao thủ pháp có sức miêu tả mãnh liệt để quyết một phen thi tài với Tạo hoá .Chẳng hạn, ông dùng thủ pháp liên tưởng, so sánh để miêu tả đoạn sông bị chẹt giữa hai vách đá dựng thành cao ráo ” Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện “. Và đây nữa, ông tả cái hút nước ghê gớm ” giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để sẵn sàng chuẩn bị làm móng cầu. Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc. Trên mặt cái hút xoáy tít đáy, cũng đang quay lừ lừ những cánh quạ đàn [ … ]. Nhiều bè gỗ rừng đi nghênh ngang vô ý là những cái giếng hút ấy nó lôi tuột xuống. Có những thuyền đã bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới ” .Dùng thủ pháp văn học như vậy ông vẫn chưa cho là đủ. Nguyễn Tuân còn chuyển sang sử dụng kĩ thuật đặc tả của điện ảnh. Ông tưởng tượng ra một anh quay phim điên rồ nào đấy, ngồi vào một cái thuyền thúng cho nó hút xuống đáy cái hút nước kinh khủng kia cả người lẫn máy thu hình : ” Cái thuyền xoay tít, những thước phim màu cũng quay tít, cái máy lia ngược contre – plongée lên một cái mặt giếng mà thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thuỷ tinh khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan ụp vào cả máy cả người quay phim cả người đang xem. Cái phim ảnh thu được trong lòng giếng tít đáy, truyền cảm lại cho người xem phim kí sự thấy mình đang lấy gân ngồi giữ chặt ghế như ghì lấy mép một chiếc lá rừng bị vứt vào một cái cốc pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đánh phèn ” .Sức tưởng tượng của Nguyễn Tuân đến thế thật là đã được đẩy lên đến mức kì khu, lạ mắt do cái động lực bướng bỉnh : không chịu lùi bước trước Tạo hoá .Dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, con sông Đà thực sự trở thành một loài thủy quái khổng lồ. Tiếng gầm gào của nó qua những con thác dữ, từ xa nghe đã dễ sợ : ” tiếng nước réo gần mãi lại réo to mãi lên. Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như thể khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo “. Khi đến gần, tiếng nó bỗng ” rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng ” .Con thuỷ quái không chỉ hung hãn. Nó còn rất là xảo quyệt. Trong cuộc vật lộn với ông lái đò, nó đã trổ ra đủ mưu ma chước quỷ để lừa người ta vào thế trận đã bày sẵn và hướng người ta vào cửa tử. Chỗ ngoặt sông thì đánh phục kích. Dụ được vào sâu thì đánh khuýp vu hồi. Giáp lá cà thì giở đủ ngón độc ác : đòn âm, đòn dương, đá trái, thúc gối, túm thắt lưng, lật nửa người, bóp chặt hạ bộ, … Vừa đánh vừa hò la vang trời dậy đất để áp đảo niềm tin đối phương, …Nhưng vượt qua được con thác dữ thì sông nước lại trở nên rất đỗi dịu dàng êm ả thanh thản. Nguyễn Tuân gọi thế là tính cách trữ tình của con sông Đà. Sông Đà lúc này lại như một tiên nữ giáng trần. Nó ” tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo “. Đẹp biết bao khi được ngắm nhìn những làn mây mùa xuân bay trên sông Đà. Nước sông Đà cũng đổi khác theo mùa : mùa xuân là dòng xanh ngọc bích, mùa thu thì lừ lừ chín đỏ như da mặt người say rượu … Cảm hứng dạt dào, nhà tùy bút cũng muốn trở thành thi sĩ. Ông thấy ” lai láng thêm cái lòng muốn đề thơ vào sông nước ” .Từ những chạm khắc gân guốc, bạo khoẻ, từ những sắc tố gây ấn tượng dữ dằn, Nguyễn Tuân chuyển sang những đường nét thanh thoát, dịu dàng êm ả thơ mộng. Quả thật nhiều khi ông đã đạt tới năng lực gợi tả của ngôn từ thơ, nghĩa là nói được những điều khó nói bằng văn xuôi : ấy là cái mà ông gọi là ” màu nắng tháng ba Đường thi ” Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu ” – thoáng hiện lên trên sóng nước sông Đà ; ấy là cái bâng khuâng ngẩn ngơ của dòng nước lững lờ trôi xuôi như nhớ thương những hòn đá thác xa xôi để lại trên thượng nguồn Tây Bắc. Có một cái gì tựa như nỗi thương nhớ mênh mang mơ hồ của thi sĩ Tản Đà gửi ” một người tình nhân chưa quen biết ” – ” Dải sông Đà bọt nước lênh bênh – Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình ” .Nói chung qua cảm nhận của Nguyễn Tuân, chất thơ của cảnh sắc sông Đà thường đậm đà sắc tố cổ xưa : ” Thuyền tôi trôi trên Sông Đà. Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi. Thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không một bóng người, cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp. Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm. Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa .Chao ôi, thấy thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp lê của một chuyến xe lửa tiên phong đường tàu Phú Thọ – Yên Bái – Lai Châu. Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương, chăm chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò. Hươu vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như hỏi tôi bằng cái tiếng nói riêng của con vật lành : ” Hỡi ông khách Sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương ? “. Có thể gọi đấy là những dòng thơ văn xuôi của nhà tuỳ bút .Trên cái nền của con sông vừa ” hung bạo ” vừa ” trữ tình ” ấy hiện lên lừng lững hình tượng người lái đò sông Đà. Thực ra ông lái này hầu hết Open trong cuộc vật lộn với một con thác dữ, nghĩa là ở cái phía hung bạo của sông Đà. Giả sử tác giả đặt ông ta trong khung cảnh khác – khung cảnh thơ mộng trữ tình – chắc rằng ông sẽ trở thành một chàng trai Trương Chi si tình trong cổ tích. Nhưng ở đây, cạnh tranh đối đầu với con sông dữ, với một loài thủy quái, ông lái đò nhất thiết phải trở thành một dũng sĩ kiên cường – một nhân vật sử thi trong thiên trường ca leo ghềnh vượt thác …Nói đến nhân vật của Nguyễn Tuân, không hề không chú ý quan tâm đến cách tiếp cận riêng của ông so với con người. Ấy là cách tiếp cận từ phương diện tài hoa nghệ sĩ. Ở Nguyễn Tuân khái niệm này có một nghĩa rất rộng : không chỉ thu hẹp ở những người làm nghệ thuật và thẩm mỹ như thi sĩ, hoạ sĩ hay đào nương, kép hát, … mà gồm bất kể ai đã đẩy được cái việc làm mình thường làm lên đến độ cao siêu, trác việt, dù việc làm ấy chỉ là uống trà, ăn phở, giã giò, giã cốm, thậm chí còn việc làm của tên đao phủ chém đầu người …Ở đây, ông lái đò cũng được tiếp cận như vậy. Đúng là ông lái đò của Nguyễn Tuân. Lái đò như thế thì không còn là chuyện nghề nghiệp thường thì nữa mà đã sang hẳn phạm trù của nghệ thuật và thẩm mỹ, nghệ sĩ – nói như tác giả – là ” tay lái ra hoa ” .Tất cả nghệ thuật và thẩm mỹ của ông lái đò là nắm chắc ” quy luật tất yếu của dòng nước sông Đà “. Làm chủ được quy luật thì có nghĩa là đạt tới tự do và thẩm mỹ và nghệ thuật. Có điều đây là một quy luật rất là khắc nghiệt. Chỉ một chút ít thiếu đúng chuẩn, một tích tắc thiếu bình tĩnh, loá mắt lơ tay là phải trả giá bằng sinh mạng của mình. Để làm điển hình nổi bật tài nghệ của ông lái đò, Nguyễn Tuân đã phát minh sáng tạo ra một cuộc vượt thác của ông ta như thể một viên tướng rất lâu rồi tiến vào một trận đồ bát quái được sắp xếp sẵn với rất nhiều cạm bẫy giăng ra hết vòng này đến vòng khác, mỗi vòng đều có những ” viên tướng đá ” nham hiểm, quái ác chờ sẵn và quyết tàn phá bằng được đối phương của mình .Ở đây Nguyễn Tuân lại phải vận dụng đến những hiểu biết về khoa học quân sự chiến lược và về võ thuật để miêu tả : nào là đòn dương, đòn âm, đá trái, thúc gối, phục kích, vu hồi, … Nào là tuyến một, tuyến hai, cửa sinh, cửa tử, … Chỉ là chuyện một ông lái đò và một cái thác nước mà Nguyễn Tuân đã viết được những trang thật mê hoặc mà người đọc cứ như được nhìn thẳng vào những thước phim quay cận cảnh, đặc tả với bao trường hợp bồn chồn, …Viết được những trang như vậy, phải có một trí tưởng tượng đa dạng chủng loại lắm, phải có một kho chữ nghĩa giàu sang lắm và phải có một vốn tri thức thuộc nhiều nghành nghề dịch vụ văn hoá, thẩm mỹ và nghệ thuật khác nhau. Nguyễn Tuân thường đã say một cái gì thì muốn quan sát, miêu tả nó từ mọi mặt, mọi phía, nói cho đến sơn cùng thuỷ tận, có vẻ như không muốn cho ai nói thêm được gì nữa. Con người này chủ trương uống rượu phải uống cả cấn ( dĩ tận vi độ ), văn của ông cũng muốn như vậy .Và ông lái đò đã hiện lên như Nguyễn Tuân mong ước : một con người tài hoa trí dũng tuyệt vời đã vượt mặt được cái thác nước hung tàn nham hiểm, phá hết vòng vây này đến vòng vây khác ” cưỡi lên con thác “, ” nắm chặt lấy bờm sóng “, ” phóng nhanh “, ” lái xiết “, ” đè sấn lên ” luồng sóng này, ” chặt đôi ” luồng sóng khác, tránh cửa tử, lao thẳng vào cửa sinh, vượt qua trùng trùng ải đá ” Vút vút cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước ” để ở đầu cuối thoát hẳn ra ngoài con thác dữ .Qua bài tuỳ bút, đặc biệt quan trọng là qua đoạn tả cuộc vượt thác của ông lái đò, Nguyễn Tuân muốn nói với người đọc rằng : chủ nghĩa anh hùng đâu chỉ có ở nơi mặt trận. Nó ở ngay trong đời sống của nhân dân ta hằng ngày phải vật lộn với vạn vật thiên nhiên vì miếng cơm manh áo. Và trí dũng tài ba không phải tìm ở đâu đâu, mà ở ngay những người dân lao động thông thường kia. Cuộc đời của ông lái đò vô danh nơi ngọn thác hoang vu khuất nẻo kia là cả một thiên anh hùng ca, là cả một pho thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời .
3. Văn mẫu phân tích Người lái đò sông Đà bài số 3
“ Người lái đò sông Đà ” là thiên tùy bút rút trong tập “ Sông Đà ” ( 1960 ) của Nguyễn Tuân. Đây là thành quả nghệ thuật và thẩm mỹ xinh xắn mà Nguyễn Tuân đã thu hoạch được trong chuyến đi trong thực tiễn đến Tây Bắc năm 1958. Trong chuyến đi này, tác giả đã có thời cơ sống với những khoảnh khắc quen thuộc nhất, hào hứng nhất của người nghệ sỹ trong ông. Ông cảm nhận được “ thứ vàng mười đã qua thử lửa ” của những người lao động bình dị trên miền sông nước hùng vĩ và thơ mộng. Thật đúng khi cho rằng “ thiên tùy bút là bài ca về vẻ đẹp của người lao động trong công cuộc thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội ”, mà nổi bật, dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, là hình tượng người lái đó vừa là người anh hùng, vừa là người nghệ sỹ tài ba trong nghề của mình .Trong những tác phẩm của mình dù viết trước hay sau cách mạng tháng Tám thì những nhân vật chính luôn được ông thiết kế xây dựng thành những con người đặc biệt quan trọng, tài hoa nghệ sỹ. Hình ảnh ông lái đò cũng không phải là một ngoại lệ. Khi đọc tác phẩm, ta sẽ ấn tượng ngay tiên phong với ngoại hình của ông : “ Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông khi nào cũng khuỳnh khuỳnh lại như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng. Giọng ông ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh sông, nhỡn giới ông vòi vọi như khi nào cũng mong một cái bến xa nào đó trong sương mù … ” .Sức vóc ông khỏe mạnh chẳng khác gì người trẻ tuổi trai tráng mười tám đôi mươi : “ Gần bảy mươi tuổi, cái đầu quắc thước của ông đặt trên một thân hình cao to và gọn quánh như chất sừng, chất mun … ông giơ tay lên, đôi cánh tay trẻ tráng quá bịt cái đầu bạc hói đi. Không ai không lầm tưởng mình đang đứng trước một chàng trai đang ngồi ngoài bến chính bờ sông ” .Những dòng này được nhà văn viết ra không riêng gì để ra mắt ngoại hình của một con người mà còn để ca tụng sự gắn bó, yêu quý nghề ở chính con người đó. Chỉ có yêu quý nghề, gắn bó sâu đậm với nghề, nhiều năm một nắng hai sương dong duổi chở khách trên con sông Đà hùng vĩ thì ngoại hình mới mang đậm dấu ấn nghề nghiệp như vậy. Đây chính là phong thái viết độc lạ của Nguyễn Tuân, ông luôn nén câu văn của mình nhiều điều muốn nói, “ hàm lượng thông tin ” ở đó không khi nào chỉ ở một tầng hiển ngôn, chỉ khi chuyên chú đọc ta mới tò mò ra được nhiều tầng ẩn ngôn hàm chứa trong từng câu văn của tác giả .Nhưng chỉ những nét miêu tả ngoại hình thôi thì chưa đủ. Trong ông lái đò còn chứa đựng rất nhiều điều tuyệt vời đặc biệt quan trọng của một người từng trải thạo nghề. Ông là một linh hồn muôn thuở của sông nước này. “ Trên sông Đà, ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần rồi, chính tay giữ lái đò sáu mươi lần cho những chuyến thuyền then đuôi én sau chèo ”. Sự từng trải ấy còn được biểu lộ qua trí nhớ siêu phàm của ông. Trí nhớ ấy được rèn luyện cao độ bằng cách lấy mắt mà nhớ tỷ mỉ 73 con thác, như đóng đanh vào lòng tổng thể những luồng nước của con thác hiểm trở .Hơn thế nữa, sông Đà so với ông lái đò như một bản trường thiên anh hùng ca mà ông thuộc lòng đến cả những cái dấu chấm than chấm câu và cả những đoạn xuống dòng. Khi được tác giả hỏi chuyện, người lái đò đã bảy mươi tuổi, làm nghề đó dọc mười năm liền và đã nghỉ làm nghề đôi chục năm nhưng trong ông, bản lĩnh kiên cường có vẻ như không hề suy chuyển. Ông vẫn rất tự tin mà rằng : “ Tôi bỏ nghề đã lâu rồi nhưng nay cho lên thác xuống ghềnh tôi dám thi đua với bạn đò ở khắp mấy châu có địa giới loang ra bờ sông Đà, cũng còn cái linh lợi để trở mừng một phái đoàn TW vừa lên vừa xuống thăm dò khảo sát hàng loạt sông Đà cho đến biên giới Trung Quốc ” .Nhưng trên hết tổng thể, hình tượng ông lão lái đò được khắc họa rõ nét nhất qua trận thủy chiến với sông Đà. Vẻ đẹp sức mạnh của ông lái đò được khắc họa trong đối sánh tương quan với vẻ đẹp của con sông Đà hung bạo, hùng vĩ. Chỉ từng trải thôi thì chưa đủ, so với con sông Đà, ai tương khắc và chế ngự được nó yên cầu phải có lòng quả cảm, dũng mãnh, mưu trí, nhanh gọn và cả sự quyết đoán nữa. Nguyễn Tuân đã đưa nhân vật của mình vào ngay thực trạng quyết liệt mà ở đó, tổng thể những phẩm chất ấy được thể hiện, nếu không phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Đây chính là dụng ý của tác giả khi viết về hình tượng ông lái đò, phẩm chất gan góc, dũng mãnh, kiên cường chỉ được thể hiện rõ nhất khi nhận vật đương đầu với khó khăn vất vả, nguy hại .Giả sử đặt ông lái đò trong khung cảnh thi vị, trữ tình của sông Đà thì hình tượng lại tăng trưởng theo một hướng khác, trở thành một nghệ sỹ đa tình lẫn vào quốc tế nhân vật của Nguyễn Tuân trước Cách mạng. Còn ở đây, ông lái đò trở thành người anh hùng nghệ sỹ trong thiên sử thi leo ghềnh vượt thác. Đó chính là cuộc vượt thác đầy nguy khốn chết người, diễn ra nhiều hồi, nhiều đợt như một trận đánh mà đối phương đã hiện ra ngay diện mạo và tâm địa gian ác của quân địch số một, lực lượng đá hậu, đá tương, đá tiền vệ với nhiều thủ đoạn nham hiểm tạo thành một lực lượng hùng hậu, phần đông, dữ dằn và nham hiểm .Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn chúng giăng sẵn trận đồ bát quái với ba trùng vi. Trùng vi một có 4 cửa tử và 1 cửa sinh. Sóng trận địa phóng thẳng, mặt nước hò la vang dậy mà vào bẻ gãy cán chèo vũ khí của ông lái đò nhưng ông vẫn hai tay giữ chắc mái chèo khỏi bị hất lên. Vì thế sóng nước lại càng dọa dẫm, sấn sổ, hiếu chiến như thể quân liều mạng. Nước bám lấy thuyền như vật phẩm túm lấy thắt lưng ông lái đò lật ngửa mình giữa trận nước. Khi sông Đà tung ra miếng đòn hiểm độc nhất nốc ao đối phương, ông lái đò cũng chẳng run tay, cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái, mặt móc bệch .Ông chỉ huy rất là ngắn gọn và tỉnh táo, đầy mưu trí như một vị chỉ huy, lái con thuyền vượt qua trùng vi một hiểm trở. Phá xong trùng vi thạch trận thứ nhất ông lái đò phá luôn vòng vây thứ hai. Trùng vi hai tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, cửa sinh lại được sắp xếp lệch qua bờ hữu ngạn thật nham hiểm và xảo quyệt, vạn vật thiên nhiên hùng mạnh như thú dữ .Bốn, năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ trái liền xô ra định nhử thuyền vào tập đoàn lớn cửa tử. Nhưng ông lái đò đã nắm chắc được binh pháp của thần sông, thần đá, không một chút ít nghỉ tay nghỉ mắt, ông lái đò nắm chặt lấy cái bờm sóng đúng luồng, ghì cương lái bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh lái miết một đường chéo về phía cửa đá. Thật điêu luyện .Đến vòng thứ ba, ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả, luồng sông nằm ở ngay giữa bọn đá hậu vệ. Một ông lái đò và sáu tay trèo, tưởng chừng như con người rất là nhỏ bé, rất ít, hết sạch công sức của con người giữa một vạn vật thiên nhiên hung ác. Nhưng không, như một vị tướng lão luyện dày dặn kinh nghiệm tay nghề, trận mạc, ông lão phóng thẳng thuyền trọc thủng cửa giữa. Thuyền vụt qua cổng đá, cánh mở cánh khép. Vút, vút, cửa ngoài, cửa trong lại cửa trong cùng, thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh cho qua hơi nước, vừa xuyên, vừa tự động hóa lái được. Thế là kết thúc .Tác giả đã rất dày công khi miêu tả trận thủy chiến với con sông Đà của ông lão lái đò. Một loạt những hành vi nhanh mạnh : Phóng nhanh, phóng thẳng, lái miết một đường, chọc thủng, xuyên nhanh, … Kết hợp với nhịp văn gấp gáp, hơi văn căng thẳng mệt mỏi, câu văn dồn dập gợi nên một cuộc giao tranh giáp lá cà một sống, một chết. Hơn nữa thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật tương phản được sử dụng triệt để và rất độc lạ trong tác phẩm đã thiết kế xây dựng lên hai phe trái chiều : một bên là vạn vật thiên nhiên hung tàn, bạo liệt với một bên là con người nhỏ bé nhưng đầy bản lĩnh, sự quả cảm và năng lực chinh phục vạn vật thiên nhiên kỳ diệu. Ông lái đò trong tay chỉ có một mái chèo “ Như cái que giữa bạt ngàn sóng thác ” như một vị tướng bách chiến bách thắng, phá thành vượt ải .Với ngòi bút tài hoa và sự uyên bác, am hiểu về mọi nghành nghề dịch vụ như thể thao, võ thuật, quân sự chiến lược … của mình, Nguyễn Tuân đã biến câu truyện thông thường thành bản trường ca hào hùng, biến ông lái đò thông thường thành một anh hùng, một nghệ sỹ lái đò trong nghệ thuật và thẩm mỹ leo ghềnh vượt thác. Ông vừa là dũng sĩ, vừa là nghệ sĩ – tay lái ra hoa, ông tiêu biểu vượt trội cho hình ảnh con người lao động trong công cuộc thiết kế xây dựng xã hội chủ nghĩa. Không chỉ là cô Đào trong truyện ngắn “ Mùa lạc ” của Nguyễn Khải, tình nguyện lên Điện Biên kiến thiết xây dựng nông thôn mới, không riêng gì là những tầng lớp người trẻ tuổi “ Tuổi hai mươi khi hướng đời đã thấy / Là xa xôi biết mấy cũng lên đường ”, mà cùng với họ, ông lái đò sông Đà đã góp thêm phần làm điển hình nổi bật, tôn lên vẻ đẹp, phẩm chất của người lao động trong quy trình tiến độ thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội những năm 55 – 60 .Quả thật, vẻ đẹp ” chất vàng mười đã qua thử lửa ” trong tâm hồn của con người Tây Bắc đã được Nguyễn Tuân dày công tò mò trên dòng Đà giang khuất nẻo. Nếu như sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân là “ Kẻ thù số một của con người ”, thì cũng chính vạn vật thiên nhiên qua ngòi bút của nhà văn là nơi đã tôn vinh giá trị con người lao động. Quả thật thâm thúy khi nói “ Thiên tùy bút là bài ca về vẻ đẹp của con người lao động trong công cuộc kiến thiết xây dựng chủ nghĩa xã hội ”. Tác phẩm sẽ mãi là bản trường ca hào hùng đi cùng năm tháng .
Trên đây là những nội dung hương dẫn, dàn ý và bài văn mẫu phân tích người lái đò sông đà rực rỡ nhất. Chúc những bạn học tốt và luôn đat được những thành tích xuất sắc nhất .
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
