Dàn ý phân tích bài Việt Bắc của Đọc Tài Liệu giúp các em định hướng những nội dung chính trước khi làm bài văn phân tích bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu.
Dàn ý phân tích bài thơ Việt Bắc
I. Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả Tố Hữu: là một nhà thơ lớn, một nhà thơ trữ tình chính trị, thơ ông luôn phản ánh những chặng đường đấu tranh gian khổ song cũng nhiều thắng lợi của dân tộc.
Bạn đang đọc: Dàn ý phân tích bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu | Văn mẫu 12
– Giới thiệu bài thơ Việt Bắc : thực trạng sáng tác, nội dung chính của bài thơ .
II. Thân bài
1. Ý nghĩa nhan đề
– Việt Bắc là một địa điểm – là cái nôi của cách mạng Nước Ta tiền khởi nghĩa, là cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến chống Pháp .- Việt Bắc là nơi lưu giữ nhiều kỉ niệm giữa cán bộ cách mạng và đồng bào nơi đây .
2. Lời của người ở lại (20 câu thơ đầu)
– Tám câu thơ đầu là tâm trạng lưu luyến bịn rịn trong buổi chia tay :+ Bốn câu trên, sử dụng điệp cấu trúc “ mình về mình co nhớ ” là lời ướm hỏi, khơi gợi lại những kỉ niệm về “ mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng ”, về vạn vật thiên nhiên Việt Bắc nghĩa tình .+ Cách xưng hô “ mình – ta ” như lời tâm tình của đôi lứa yêu nhau khiến cuộc chia tay trở nên thân thiện, giản dị và đơn giản. Cách xưng hô còn gợi nhớ đến những câu đối đáp trong điệu hát giao duyên khiến những câu thơ nói về cách mạng không khô khan mà trở nên đằm thắm, sâu lắng .+ Bốn câu thơ tiếp là nỗi lòng lưu luyến của cả người ở lại và ra đi bộc lộ qua những từ ngữ miêu tả tâm trạng trực tiếp : “ da diết ”, “ bâng khuâng ”, “ bồn chồn ” ; không khí buổi chia tay thân tình, thân mật : “ áo chàm ”, “ cầm tay nhau ” .- Mười hai câu tiếp theo, với việc sử dụng điệp từ “ nhớ ”, là lời nhắn nhủ dưới hình thức câu hỏi :+ Nhớ đến vạn vật thiên nhiên, núi rừng Việt Bắc trong những ngày kháng chiến : mưa nguồn, suối lũ, mây mù, trám bùi, măng mai .+ Nhớ đến những ân tình trong khó khăn vất vả khó khăn : “ miếng cơm chấm muối ” nhưng vẫn “ đậm đà lòng son ” .+ Nhớ đến quang thời hạn hoạt động giải trí cách mạng : kháng Nhật, Việt Minh, Tân Trào, Hồng Thái, …+ Đại từ xưng hô “ mình ” bộc lộ sự gắn bó, thân thiện giữa kẻ ở, người đi. Nó giống như cách xưng hô tâm tình, thủ thỉ chân thành .
3. Lời của người ra đi
– Bốn câu thơ tiếp khẳng định chắc chắn nghĩa tình thủy chung, mặn mà, “ ta với mình, mình với ta ” : bộc lộ sự gắn bó, đồng cảm nhau giữ người đi, kẻ ở .- Người đi bày tỏ nỗi nhớ đến vạn vật thiên nhiên Việt Bắc : “ Trăng lên đầu núi, nắng chiều sống lưng nương ”, “ bản khói cùng sương ”, “ rừng nứa bờ tre ”, … vạn vật thiên nhiên Việt Bắc qua bốn mùa xuân, hạ, thu, đông .- Nhớ đến con người Việt Bắc :+ Những con người dù gian khó, khó khăn vất vả những vẫn có tâm lòng thủy chung, cùng san sẻ mọi “ đắng cay ngọt bùi ” trong kháng chiến : “ chia củ sắn lùi ”, “ bát cơm sẻ nửa chăn sui đắp cùng ” .+ Nhớ đến những kỉ niệm ấm cúng giữa bộ đội và đồng bào Việt Bắc : “ lớp họ i tờ ”, “ giờ liên hoan ”, “ ca vang núi đèo ” .+ Nhớ hình ảnh những con người mang vẻ đẹp mộc mạc, giản dị và đơn giản của người lao động : “ người mẹ ”, “ cô em gái ” .- Nhớ hình ảnh quân dân Việt Bắc đoàn kết đánh giặc : “ ta cùng đánh Tây ”, “ cả chiến khu một lòng ” ; khí thế hào hùng của quân dân ta trong những trận đánh : “ rầm rập như là đất rung ”, “ quân đi điệp điệp trùng trùng ”, “ dân công đỏ đuốc từng đoàn ”, …- Nhớ những chiến công, những niềm vui thắng trận : “ tin vui thắng trận trăm miền … núi Hồng ”- Nhận xét : nhịp thơ dồn dập như âm hưởng bước hành quân, hình ảnh kì vĩ … toàn bộ tạo nên một bức tranh sử thi hoành tráng để ca tụng sức mạnh của nhân dân anh hùng .
4. Niềm tự hào, niềm tin gửi gắm Việt Bắc Cách mạng (16 câu thơ cuối)
– Nhớ hình ảnh tươi tắn nơi nguồn cội của cuộc cách mạng : ngọn cờ đỏ thắm, bùng cháy rực rỡ sao vàng, có TW Đảng, có chính phủ nước nhà và có Bác Hồ .- Đoạn thơ bộc lộ niềm tin vào sức mạnh, năng lực chỉ huy của Đảng trong những cuộc cách mạng, niềm tự hào vào những chiến công Việt Bắc .
III. Kết bài
– Khái quát giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật : sử dụng thể dân tộc bản địa : thể thơ lục bát để nói về tình cảm cách mạng, lối đối đáp, sử dụng đại từ xưng hô linh động ( mình – ta ), ngôn từ mộc mạc, giàu sức gợi …- Khái quát giá trị nội dung : Bài thơ là bản anh hùng ca về cuộc kháng chiến, là bản tình ca về nghĩa tình cách mạng và kháng chiến .
» Đọc thêm: Phân tích bức tranh thiên nhiên tứ bình trong bài Việt Bắc
Bài phân tích bài thơ Việt Bắc hay nhất
Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị xuất sắc nhất của văn học Việt Nam. Các bài thơ của ông luôn hừng hực không khí chiến đấu, bám sát từng sự kiện lịch sử. Việt Bắc chính là một trong những bài thơ như vậy.
Tác phẩm sinh ra sau khi ta thắng lợi Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, tự do được lập lại ở miền Bắc, một trang sử mới đã mở ra cho dân tộc bản địa. Tháng 10 năm 1954 những cơ quan Đảng và chính phủ nước nhà của tất cả chúng ta từ chiến khu Việt Bắc trở về Thành Phố Hà Nội TP. Hà Nội, để liên tục gánh vác thiên chức lịch sử vẻ vang của quốc gia. Nhân sự kiện cuộc chia tay đặc biệt quan trọng này, chia tay giữa Việt Bắc với người về xuôi, Tố Hữu đã viết lên bài thơ Việt Bắc .Mở đầu bài thơ là lời ướm hỏi và nhắc nhở của đồng bào với những người ra đi :“ Mình về mình có nhớ ta…Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn ” .Điệp từ nhớ luyến láy trong cấu trúc câu hỏi đồng dạng “ Mình về mình có nhớ ta ? / … / Mình về mình có nhớ không ? ” khiến cho nỗi nhớ thêm phần da diết, khắc khoải. Kỉ niệm tiên phong được nhắc tới chính là mười lăm năm khoảng chừng thời hạn Việt Bắc là căn cứ địa vững chãi cho cách mạng. Với kỉ niệm thứ hai, tác giả đã tái hiện chân thực khoảng trống mình từ gắn bó là sông, núi, nguồn. Tâm trạng của vạn vật thiên nhiên cũng chính là nỗi nhớ da diết của chính con người .Những kỉ niệm sâu nặng nghĩa tình đã được Tố Hữu tái hiện không chỉ chân thực mà còn tràn trề cảm hứng trong từng cặp lục bát. Có thể thấy điệp từ “ nhớ ” trở thành một sợi chỉ đỏ xuyên suốt hàng loạt tác phẩm. Đó là nỗi nhớ về những tháng ngày gian nan “ mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù ” ; con người Việt Bắc bần hàn nhưng chung thủy, tình nghĩa, đồng cam cộng khổ cùng kháng chiến “ miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai ”, “ hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son ”. Đặc biệt nỗi nhớ được gói ghém toàn vẹn trong câu thơ hàm súc, giàu ý nghĩa : Mình đi, mình có nhớ mình ? Chữ mình thứ ba là cách nói thân mật, âu yếm, cho thấy sự gắn bó sâu đậm, khăng khít .Sau những lời nhắn nhủ, nhắc nhở tha thiết của người ở lại là lời chứng minh và khẳng định thủy chung son sắt của cán bộ kháng chiến :Tiếng ai tha thiết bên cồnBâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước điÁo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì thời điểm ngày hôm nay …Tố Hữu đã sử dụng vô cùng linh động những từ láy “ tha thiết ”, “ bâng khuâng, bồn chồn ” giàu giá trị quyến rũ, diễn đạt trạng thái tâm lí tình cảm hụt hẫng, bịn rịn, luyến tiếc, vương vấn. Trong đoạn thơ, rực rỡ nhất là hình ảnh áo chàm. Hình ảnh hoán dụ cho thấy cuộc tiễn đưa không riêng gì của một người mà còn là còn của toàn thể dân Việt Bắc so với cán bộ khi họ về xuôi. Và tình cảm lưu luyến đó sẽ là cơ sở để khẳng định chắc chắn sự ân tình, thủy chung son sắt của người ra đi với người ở lại :“ Ta với mình, mình với taLòng ta sau trước mặn mà đinh ninhMình đi, mình lại nhớ mìnhNguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu … ” .Câu thơ “ Ta với mình / mình với ta ” ngắt nhịp 3/3, mở màn và kết thúc mỗi nhịp đều Open cặp đại từ mình – ta, cho thấy sự quấn quýt, gắn bó, không hề chia cắt .Sáu câu thơ tiếp theo, một cách rất ngắn gọn, súc tích, Tố Hữu đã tái hiện lại khung cảnh Việt Bắc trong tâm tưởng : “ Nhớ gì như nhớ tình nhân / … / Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy ”. Hình ảnh so sánh “ như nhớ tình nhân ” thật rực rỡ, cho thấy nỗi nhớ tha thiết, khắc khoải của chàng trai với cô gái, lấy hình ảnh so sánh đó đã bộc lộ sự gắn bó tha thiết trong tình cảm. Những hình ảnh quyến rũ đầy thi vị : trăng lên đầu núi, nắng chiều sống lưng nương, bản khói cùng sương, nhà bếp lửa, rừng nứa, bờ tre … gợi nhớ những vẻ đẹp nên thơ rất riêng của miền rừng núi. Đặc biệt ông còn sử dụng linh động những địa điểm ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê nhấn mạnh hơn nữa nỗi nhớ của người ra đi với núi rừng, con người nơi ở lại. Những ngày chiến đấu đó tuy khó khăn, tuy khó khăn vất vả nhưng đậm đà nghĩa tình :“ Ta đi ta nhớ những ngày/ … /Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng ”Bốn câu thơ là lời chứng minh và khẳng định, khi chia xa người ra đi sẽ không khi nào quên đi những tháng ngày gắn bó, ta với mình đã đồng cam cộng khổ, cùng san sẻ đắng cay và cùng chung hưởng ngọt bùi. Và sao hoàn toàn có thể quên được người mẹ Việt Bắc nắng cháy sống lưng, vẫn địu con lên rẫy thao tác, cần mẫn chịu khó bẻ từng bắp ngô … đã gợi ra sự tần tảo chắt chiu, chịu khó lao động của những bà mẹ trong kháng chiến đã đùm bọc, nuôi nấng chiến sỹ cách mạng. Và cả cảnh hoạt động và sinh hoạt cơ quan với những âm thanh quen thuộc trong lớp học, tiếng hát đầy sáng sủa, sung sướng trong thực trạng khó khăn. Đoạn thơ không chỉ đơn thuần là sự tái hiện những vấn đề, những người, những khung cảnh mà chất chứa trong đó cả là nỗi nhớ, lòng biết ơn sâu nặng của những người chiến sỹ cách mạng với bà con Việt Bắc đã giúp sức họ .Trong tác phẩm này, có lẽ rằng xinh xắn nhất, tài hoa nhất chính là khi ngòi bút Tố Hữu tạo dựng lên bức tranh tứ bình rực rỡ : “ Ta về mình có nhớ ta / … / Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung ”. Mở đầu bức tranh là khung cảnh đặc trưng của mùa đông :Rừng xanh hoa chuối đỏ tươiĐèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng .Gam màu chủ yếu trong bức tranh này là gam màu xanh. Trên nền xanh bát ngát ấy, điển hình nổi bật lên những bông “ hoa chuối đỏ tươi ” xua tan đi vẻ âm u, thổi hơi ấm. Sức nặng của hai câu thơ dồn vào hai chữ “ đèo cao ”, gợi lên tư thế hiên ngang của con người Việt Bắc trong việc làm lao động. Tiếp đến là khung cảnh mùa xuân thanh khiết với rừng mơ nở trắng xóa :Ngày xuân mơ nở trắng rừngNhớ người đan nón chuốt từng sợi giang .Núi rừng Việt Bắc đã ngập trong một màu trắng thanh khiết, tinh khôi của hoa mơ. Thấp thoáng trong rừng hoa mơ ấy, ta phát hiện hình ảnh con người Việt Bắc trong lao động, mang vẻ đẹp cần mẫn và tài hoa tương thích với vạn vật thiên nhiên thơ mộng và thanh khiết. Cảnh mùa hạ lại đặc trưng bởi sắc vàng ấm nóng :Ve kêu rừng phách đổ vàngNhớ người em gái hái măng một mình .Câu thơ trên chỉ có sáu âm tiết nhưng đã gợi ra cả một chuỗi hoạt động liên hoàn : tiếng ve lôi kéo mùa hè đến, mùa hè với sắc nắng chói chang của nó nhuộm vàng cả rừng phách. Hình ảnh con người hiện ra qua cách gọi “ người em gái ” khiến người Việt Bắc hiện lên thật thân thương, thân mật. Con người hiện ra rất là lặng lẽ : “ người em gái ” chỉ có “ một mình ” giữa rừng măng, lao động trong thầm lặng. Bức tranh ở đầu cuối là khung cảnh mùa thu :Rừng thu trăng rọi tự doNhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung .Bức tranh mùa thu yên bình, niềm hạnh phúc, hình tượng cho độc lập cũng là cái đích mà cách mạng hướng tới .
Trong dòng hồi tưởng, Tố Hữu cũng không quên nhớ về cuộc sống, chiến đấu đầy gian khổ. Đó là khi cách mạng còn non trẻ, lực lượng còn yếu, giặc đến truy đuổi thường xuyên, đây chính là thử thách lớn lao đối với ý chí của con người. Nhưng dù trong gian khổ ta vẫn không chịu khuất phục cả con người và rừng núi hợp sức đánh giặc: Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây. Kháng chiến ngày một lớn mạnh, ta giành chiến thắng hết trận này đến trận khác. Giọng thơ tràn ngập niềm tự hào, niềm vui. Khép lại đoạn thơ, tác giả cũng phác thảo ra một bản đồ vui toả rộng khắp đất nước báo tin chiến thắng. Nhịp thơ dồn dập, tươi vui, náo nức cùng với sự xuất hiện của một loạt các địa danh trăm miền gắn với các tin vui chiến thắng đã cho thấy tốc độ thần kì của thắng lợi. Chiến thắng ấy trải dài khắp mọi miền Tổ quốc tạo nên ngày hội chiến thắng của toàn thể dân tộc ta.
Việt Bắc hoàn toàn có thể coi như một bản tổng kết lịch sử vẻ vang của cuộc cách mạng dân tộc bản địa. Bài thơ đã tái hiện chân thực vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và con người Việt Bắc, cùng với đó là cuộc kháng chiến anh hùng, vĩ đại của dân tộc bản địa ta. Bài thơ có sự phối hợp hòa giải giữa chất trữ tình và chất chính trị, thể thơ lục bát dân tộc bản địa, giọng điệu linh động, hình ảnh đa dạng chủng loại, giàu sức biểu cảm đã tạo nên một thi phẩm xuất sắc .
Mời các bạn tìm đọc và tham khảo thêm các bài văn phân tích Việt Bắc hoặc tổng hợp bộ tài liệu Văn mẫu lớp 12 các thể loại trong chương trình học Ngữ Văn 12.
Chúc những bạn học tốt !
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học