Dự án Nhà máy điện phân nhôm Đắk Nông (Khu công nghiệp Nhân Cơ, xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’ Lấp, tỉnh Đắk Nông) là dự án tư nhân nhận được những ưu đãi đặc biệt. Nhưng đến nay dự án này vẫn chưa thể đi vào vận hành vì chậm tiến độ. Quá trình quản lý Nhà nước tại dự án này cũng phát hiện các tồn tại của chủ đầu tư.
Chủ đầu tư nhận được ưu đãi khủng
Tháng 5/2014 Chính phủ đã có quyết định số 822 về việc phê duyệt cơ chế chính sách áp dụng đối với dự án Nhà máy điện phân nhôm Đắk Nông (Khu công nghiệp Nhân Cơ, xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’ Lấp, tỉnh Đắk Nông).
Chủ đầu tư dự án là Công ty TNHH luyện kim Trần Hồng Quân có địa chỉ chính là Khu công nghiệp Nhân Cơ, xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’ Lấp, tỉnh Đắk Nông.
Theo quyết định này thì dự án thuộc lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu tư. Theo đó, Nhà nước hỗ trợ đầu tư hạ tầng ngoài hàng rào: về đường giao thông, cấp điện nước, thông tin liên lạc theo quy định hiện hành, UBND tỉnh Đắk Nông hỗ trợ đầu tư các hạng mục trong hàng rào nhà máy theo chính sách hiện hành của tỉnh và khả năng hỗ trợ của địa phương.
Theo Giấy chứng nhận đầu tư số 5755278826 ngày 25/9/2015 của Ban QLCKCN Đắk Nông (chứng nhận thay đổi lần 01) thì dự án có mục tiêu: sản xuất kim loại màu và kim loại quý; sản xuất nhôm từ Alumin; sản xuất nhôm từ tinh chế điện phân chất thải nhôm và kim loại vụn… Công suất dự án 450.000 tấn sản phẩm/năm. Tổng vốn đầu tư dự án là 15.480 tỉ đồng, tương đương với 688 triệu USD mỹ.
Trong đó vốn tự có là 3.096 tỉ đồng chiếm 20% tổng mức đầu tư dự án, vốn vay là 12.384 tỉ đồng chiếm 80% tổng mức đầu tư dự án.
Theo Giấy chứng nhận đầu tư này thì dự án thuộc lĩnh vực đặc biệt ưu đãi đầu tư. Theo đó thuế thu nhập doanh nghiệp được miễn 4 năm kể từ khi có thu nhập chịu thuế; Giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo; Áp dụng mức thuế suất 10% trong 30 năm kể từ khi có thu nhập chịu thuế.
Về thuế nhập khẩu dự án được miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định cho dự án; Được miễn tiền thuê đất, sử dụng đất có hạ tầng trong suốt thời gian được giao và cho thuê đất; Được miễn tiền thuê mặt nước sử dụng mặt nước để phục vụ giai đoạn thi công xây dựng và giai đoạn vận hành dự án.
Được đầu tư xây dựng các hạng mục trong và ngoài hàng rào khu công nghiệp; Nhà nước hỗ trợ từ ngân sách Trung ương đầu tư hạ tầng ngoài hàng rào, đường giao thông từ quốc lộ vào nhà máy. Tỉnh Đắk Nông hỗ trợ đầu tư các hạng mục trong hàng rào nhà máy theo chính sách hiện hành của tỉnh và khả năng hỗ trợ của địa phương (bao gồm nhà ở công nhân viên, nhà ăn, trạm y tế, khu thể thao cho công nhân).
Đặc biệt về đầu tư điện và giá điện thì EVN chịu trách nhiệm đầu tư đồng bộ lưới điện mạch vòng 220 KV đến điểm đấu nối trạm biến áp của nhà máy. Được áp dụng giá điện là 1.052 đồng/kw (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng, tương đương 5,0 cen /kwh) trong 10 năm đầu kể từ thời điểm nhà máy điện phân nhôm đưa vào hoạt động. Giá bán điện được điều chỉnh theo biến động của tỉ giá đồng/USD. Sau giai đoạn trên giá điện sẽ áp dụng theo nguyên tắc giá thị trường có tính đến đặc thù của công nghiệp điện phân nhôm.
Liên quan đến việc hỗ trợ giá điện cho dự án. Thông tin trên tờ dantri.com.vn ngày 5/3/2016 cho biết đã viện dẫn nguồn tin từ cán bộ giấu tên tại Bộ Công thương cho biết do dự án ché biến alumin nhân cơ (Lâm Đồng) vẫn lỗ theo kế hoạch dự kiến là từ 4-5 năm, thời gian thu hồi vốn kéo dài từ 11-12 năm nên Bộ Công thương tính toán, đề nghị Chính phủ hỗ trợ bù lỗ giá điện cho dự án Nhà máy điện phân nhôm của Cty TNHH Trần Hồng Quân khoảng 490 tỉ đồng/năm.
“Bộ tính toán đề nghị Chính phủ hỗ trợ giá điện cho nhà máy này là 5 cent (Mỹ)/kWh nhưng với mức giá điện như hiện nay (khoảng 7 cent/kWh) và còn có thể tăng đến 9 cent/kWh theo lộ trình và Quy hoạch phát triển điện VII tính trên mức tiêu hao điện của nhà máy này thì mức hỗ trợ có thể lên tới 120 triệu USD/năm. Và trong 10 năm dự kiến được trợ cấp (2016-2025), số tiền hỗ trợ là rất lớn. Số tiền hỗ trợ có thể lên đến 1,2 tỉ USD trong giai đoạn này”- báo dantri.com.vn thông tin.
Chậm tiến độ, lộ vi phạm
Theo chứng nhận đầu tư đã cấp thì tiến độ thực hiện xây dựng nhà máy được thực hiện 3 phân kỳ đầu tư trong 4 năm. Phân kỳ 1 thời gian thực hiện trong 2 năm 2015 và 2016 với công suất 150.000 tấn sản phẩm/năm; phân kỳ 2 có thời gian thực hiện trong năm 2017 với công suất tổng cộng 300.000 tấn sản phẩm/năm; phân kỳ 3 thời gian thực hiện trong năm 2018 hoàn thiện tổng công suất thiết kế 450.000 tấn sản phẩm/năm.
Dự án này đã được khởi công xây dựng vào tháng 9/2014 theo lộ trình như trên, nhưng thực tế đến nay dự án này chậm tiến độ, chưa thể đi vào hoạt động. Theo quan sát của phóng viên thì đến những ngày cuối tháng 10/2017 công trường dự án này vẫn ngổn ngang các hạng mục xây dựng. Nhà máy vẫn chưa được hoàn thiện và đi vào sản xuất.
Từ trung tâm xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’ Lấp, tỉnh Đắk Nông men theo con đường bê tông nhỏ dẫn đến thôn Pu Dấp, xã Nhân Cơ là nơi hiện diện dự án Nhà máy điện phân nhôm chúng tôi ghi nhận công trường ngổn ngang tại dự án này. Trên đại công trường này chỉ xuất hiện số ít công nhân làm việc. Tất cả còn ngổn ngang không thấy có bất cứ một dấu hiệu nào cho thấy dự án nhà máy sẽ sớm hoàn thành trong khoảng thời gian gần. Nhiều khu nhà xưởng mới chỉ dựng được khung sắt, cột điện được dựng trên nền đất đỏ quạch, bùn nước.
Ngày 12/10/2017, làm việc với phóng viên báo chí, ông Lê Văn Thị- Chủ tịch UBND huyện Đắk R’ Lấp, tỉnh Đắk Nông cho biết chính quyền cơ sở rất kỳ vọng vào dự án nhà máy này. Khi đi vào hoạt động nó sẽ tạo công ăn việc làm cho lao động địa phương, nâng cao đời sống xã hội.
Tuy nhiên theo Chủ tịch UBND huyện Đắk R’ Lấp thì dự án này đang bị chậm tiến độ mới chỉ đạt khoảng hơn 60% khối lượng, dự kiến đến cuối năm 2018 sẽ đưa lò điện phân đầu tiên vào hoạt động. cố gắng cuối năm 2019 sẽ hoạt động chính thức.
Khi được hỏi về mức đóng góp dự kiến cho thu ngân sách địa phương, về dự kiến việc sử dụng lao động lao động địa phương khi nhà máy này hoạt động như thế nào, ông Lê Văn Thi- Chủ tịch UBND huyện Đắk R’ Lấp nói rằng do nhà máy chưa đi vào vận hành nên chưa thể có con số cụ thể.
Làm việc với phóng viên báo chí, ông Lê Hoàng- Phó Ban QLCKCN tỉnh Đắk Nông cho biết dự án cuối năm 2018 đưa vào vận hành là khó khả thi bởi việc đầu tư đường vào dự án đang thiếu vốn và do thời tiết thất thường làm chậm tiến độ.
Tìm hiểu của phóng viên được biết qua strinhf kiểm tra hoạt động xây dựng nhà máy, ngày 22/5/2017 Ban Quản lý các khu công nghiệp (QLCKCN) Đắk Nông có kết luận kiểm tra số 275/KLKT-BQLKCN. Theo kết luận kiểm tra này cho thấy tại thời điểm kiểm tra chủ đầu tư có tồn tại là chưa thực hiện báo cáo định kỳ về đầu tư theo quy định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại thông tư số 16/2015/TT-BKHĐT.
Tại thời điểm kiểm tra có 94 lao động tại doanh nghiệp; 77 lao động ký hợp đồng, hợp đồng lao động không xác định thời hạn là 8 lao động, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12- 36 tháng là 69 lao động.
Số lượng lao động chưa ký hợp đồng là 16 lao động (đang thương lượng, ký kết hợp đồng thử việc); tham gia đóng bảo hiểm xã hội cho 77 lao động; chưa tham gia đóng bảo hiểm xã hội cho 16 lao động (được lý giải là đang thử việc).
Tại thời điểm kiểm tra, Ban QLCKCN Đắk Nông cho rằng tồn tại của Cty TNHH luyện kim Trần Hồng Quân là chưa thực hiện đăng ký nội quy lao động; chưa thương lượng, ký kết thỏa ước lao động tập thể; chưa xây dựng hệ thống thang lương, bảng lương theo quy định của pháp luật về lao động.
Linh My
