Phân tích bài mùa xuân nho nhỏ (giúp em chuẩn bị tuyển 10 rồi ạ)
Phân tích bài mùa xuân nho nhỏ (giúp em chuẩn bị tuyển 10 rồi ạ)
2 bình luận về “Phân tích bài mùa xuân nho nhỏ (giúp em chuẩn bị tuyển 10 rồi ạ)”
Thanh Hải là người con mảnh đất xứ Huế thơ mộng. Thanh Hải sáng tác không nhiều nhưng các tác phẩm của ông để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả bởi những câu chữ đậm chất trữ tình nơi xứ Huế. Ông đã để lại những ấn tượng đẹp và sâu sắc trong lòng độc giả qua bao thế hệ. Tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương đất nước, yêu đời và yêu cuộc sống dường như đã trở thành một trong những đề tài được các nhà thơ, nhà văn khai thác, Thanh Hải cũng thế – ông đã đóng góp vào kho tàng thơ ca ấy tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ”.
Bài thơ ra đời tháng 11/1980 khi ông đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu thì ông qua đời. Bài thơ là 1 bài tâm niệm chân thành, lời gửi gắm nhắn nhủ cuối cùng mà Thanh Hải dành cho cuộc đời. Tuy vậy âm hưởng chủ đạo của bài thơ vẫn là niềm tin tưởng, tinh thần lạc quan và những ước mơ cao đẹp. Bài thơ đi từ cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp trong trẻo, Thanh Hải cảm nhận mùa xuân của mỗi con người trong mùa xuân lớn của đất nước. Từ đó nhà thơ ước nguyện được cống hiến để xây dựng nên mùa xuân tươi đẹp cho quê hương đất nước, cho cuộc đời. Bài thơ kết lại bằng cảm xúc tự hào về quê hương qua làn điệu dân ca xứ Huế.
Trong bốn mùa xuân, hạ, thu, đông thì mùa xuân và mùa thu là 2 gương mặt quen thuộc của thơ ca, là bạn muôn đời của thi nhân. Nếu mùa thu ghi dấu ấn trong lòng người bằng vẻ đẹp nên thơ nhưng đượm buồn thì mùa xuân trở thành biểu tượng cho sức sống mới, sự tươi đẹp. Mùa xuân của đất trời chỉ có 1 nhưng mùa xuân trong thơ ca thì lại vô cùng phong phú với những cảm nhận riêng. Nguyễn Du đã viết:
“Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”
Nhà thơ Thanh Hải lại cảm nhận mùa xuân xứ Huế theo 1 cách rất riêng.
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng”
Bức tranh thiên nhiên mùa xuân được gợi tả qua 3 chi tiết “dòng sông, bông hoa tím biếc, con chim chiền chiện”. Các hình ảnh này không ước lệ tượng trưng như trong thơ cổ điển mà ngược lại gần gũi quen thuộc với cuộc sống.
Thanh Hải miêu tả mùa xuân của thiên nhiên bằng mùa xuân của dòng sông gợi tả sự trong trẻo, tươi vui tràn đầy sức sống, bằng màu tím của cành hoa lục bình gợi lên vẻ đẹp dịu dàng đặc trưng của xứ Huế. Hai gam màu hài hòa tạo nên bức tranh mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp mà dịu dàng, nhẹ nhàng, đậm chất Huế.
Mùa xuân thiên nhiên rộn ràng bởi âm thanh của tiếng chim chiền chiện. Tiếng chim hót làm bức tranh thiên nhiên sinh động, gợi cảm. Thanh Hải đã dùng nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác tạo nên những cảm nhận mới mẻ độc đáo. Tiếng chim hót biến thành những giọt sắc màu long lanh thể hiện cảm giác say mê ngất ngây của Thanh Hải trước bức tranh thiên nhiên mùa xuân thật đẹp. Tiếng chim ấy được cảm nhận bằng cả 3 giác quan thính giác, thị giác, xúc giác, tưởng như nhà thơ đang hứng từng giọt mùa xuân, đang mở lòng đón nhận vẻ đẹp của đất trời, niềm vui, sự sống. Đọc khổ thơ này không ai nghĩ Thanh Hải đang nằm trên giường bệnh, bởi những hình ảnh, giọng điệu thơ lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống.
Bằng những hình ảnh gần gũi, giản dị, nghệ thuật đảo ngữ “Mọc giữa dòng sông xanh” nhấn mạnh sức sống của cảnh vật, phép nhân hóa, nói quá, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Thanh Hải đã vẻ lên một bức tranh thiên nhiên mùa xuân nên thơ tươi đẹp, đồng thời thể hiện tình yêu thiên nhiên 1 cách sâu sắc.
Từ mùa xuân của thiên nhiên Thanh Hải cảm nhận về mùa xuân của mỗi con người và mùa xuân của đất nước. Tác giả đã chọn 2 hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nhất để viết về quê hương mùa xuân đất nước.
“Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao”
Những hình ảnh con người ở đây tiêu biểu cho một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc. Đó là những người lính ngày đêm chiến đấu hi sinh để bảo vệ tổ quốc. Lộc là lá cây ngụy trang trên con đường ra trận. Đó là hình ảnh người nông dân đang ngày đêm vất vả lao động để xây dựng quê hương đất nước.
Hình ảnh vừa mang ý nghĩa tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Nghĩa đen lộc là chồi non của cây gợi liên tưởng đến sức sống, sức xuân, sức trẻ. Từ đó lộc mang ý nghĩa ẩn dụ là niềm vui, may mắn, hạnh phúc. Chính là những người lính, những người nông dân đã hiến dâng tuổi thanh xuân, sức xuân của mình để làm nên cuộc sống ấm no, hòa bình, hạnh phúc cho dân tộc.
Nghệ thuật điệp ngữ kết hợp với so sánh và những từ láy gợi cảm đã cho thấy không khí khẩn trương sôi nổi của công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Từ láy hối hả diễn tả tâm trạng phấn khởi, bộc lộ niềm vui sướng của mỗi con người để đóng góp mùa xuân cuộc đời làm cho mùa xuân quê hương thêm tươi đẹp.
Từ cảm nhận về mùa xuân của đời người, Thanh Hải nghĩ về mùa xuân của đất nước, của dân tộc.
“Đất nước 4 000 năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
Lật từng trang sử vàng của cha ông, nhà thơ tự hào về 4 000 năm dựng nước và giữ nước. Với 2 tính từ “vất vả”, “gian lao” nhà thơ đã khái quát cả chiều dài lịch sử dân tộc với những cuộc chiến tranh chống ngoại xâm càng ngời sáng vẻ đẹp kiên cường, anh dũng của con người Việt Nam. Từ chiêm nghiệm về quá khứ nhà thơ nhận thức về thực tại và hướng tới tương lai. Hình ảnh so sáng đất nước như vì sao gợi liên tưởng đến một tương lai rực rỡ, tươi sáng huy hoàng. Trong ý thơ ta bắt gặp niềm hy vọng lạc quan tin tưởng vững chắc vào sự phát triển, vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Ước mơ khát vọng dâng hiến tuổi xuân của mỗi con người để làm nên mùa xuân của dân tộc. Từ những suy tư về mùa xuân của đời người, mùa xuân của đất nước, Thanh Hải bộc lộ khát khao cao đẹp của mình.
“Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến.”
Phép điệp ngữ và điệp cấu trúc đã nhấn mạnh niềm khao khát mãnh liệt, cháy bỏng của thi nhân, khát khao dâng hiến ấy được cụ thể trong 3 hình ảnh: con chim, cành hoa, nốt trầm gợi nhớ đến ý thơ trong bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở khổ thơ đầu.
Trong mùa xuân ấy tiếng chim hót vang làm thiên nhiên rộn ràng tươi vui, bông hoa khoe sắc làm cho cuộc đời thêm đẹp. Thanh Hải ước nguyện biến thành con chim hót, thành một cành hoa để tô điểm cho mùa xuân thêm tươi đẹp. Trong bản hòa ca chung của dân tộc nhà thơ chỉ nguyện làm một nốt trầm đơn sơ giản dị, khiêm nhường. Con người ấy đã vượt qua sự ích kỉ của bản thân hòa nhập vào cuộc sống để làm nên những giai điệu đẹp cho quê hương, dù vậy một nốt trầm trong bản hợp xướng lớn, dù vị trí nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn lao, vẫn phải làm cho cuộc đời xao xuyến.
Lời thơ giản dị khiêm nhường của Thanh Hải gợi nhớ đến lý tưởng sống đẹp của nhà thơ Tố Hữu:
“Nếu là con chim chiếc lá
Con chim phải hót
Chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”
Ở đây Thanh Hải sử dụng đại từ “ta” mà không dùng từ “tôi” bởi lẽ thi sĩ không chỉ bộc lộ khá vọng của bản thân mà còn kêu gọi mọi người chung tay đóng góp để làm nên mùa xuân tươi đẹp cho quê hương.
Từ đó Thanh Hải suy ra được triết lý sâu sắc về lẽ sống của con người trong cuộc đời: “Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi 20
Dù là khi tóc bạc”
Mùa xuân là hình ảnh ẩn dụ, nhà thơ đối với cuộc đời của mỗi con người là mùa xuân nhỏ bé, nhiều mùa xuân nhỏ ấy sẽ làm nên mùa xuân của đất nước, của dân tộc. Mỗi con người cống hiến phần đẹp nhất của mình để tô điểm cho cuộc đời, khát vọng ấy thật cao đẹp và đáng trân trọng bởi vì nó xuất phát từ ý thức trách nhiệm với quê hương đất nước và bởi vì nó khiêm nhường lặng lẽ.
Phép điệp cấu trúc và những hình ảnh hoán dụ đã nhấn mạnh khẳng định khát vọng cao đẹp của nhà thơ được cống hiến cả cuộc đời mình từ lúc tuổi trẻ cho đến khi về già. Đặt bài thơ trong hoàn cảnh Thanh Hải đang nằm trên giường bệnh, ước mơ ấy càng đáng trân trọng.
Bài thơ kết thúc bằng khúc hát ngợi ca vẻ đẹp của quê hương xứ Huế:
“Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế…”
Một âm điệu dân ca xứ Huế và khúc nam ai nam bình, Thanh Hải đã bày tỏ ngợi ca quê hương xứ sở, khát vọng được cống hiến và đặc biệt là tình yêu cuộc sống.
Bằng thể thơ 5 chữ với âm điệu trong sáng tha thiết, gần gũi với dân ca, những hình ảnh đẹp, giản dị gợi cảm và cả những so sánh ẩn dụ sáng tạo, “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước của nhà thơ Thanh Hải.
Bài thơ của Thanh Hải nhắc nhở con người chúng ta về lẽ sống cao đẹp, dâng hiến hi sinh, khiêm nhường lặng lẽ như anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sapa” của Nguyễn Thành Long hay “Sóng đẹp” của Tố Hữu.
“Một mùa xuân nho nhỏ