Đề bài: Phân tích nhân vật Phương Định trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. Qua nhân vật này, em có suy nghĩ gì về thế hệ tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước?
I. Dàn ý Phân tích nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi và bày tỏ suy nghĩ về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ
1. Mở bài
– Sơ lược về nền văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975.
– Sơ lược về tác giả Lê Minh Khuê.
– Giới thiệu tác phẩm Những ngôi sao xa xôi và nhân vật Phương Định.
Bạn đang xem : Phân tích nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao 5 cánh xa xôi và bày tỏ tâm lý về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ
2. Thân bài
a. Tổng quan về tác phẩm:
* Hoàn cảnh sáng tác:
– Được viết vào năm 1971, trong giai đoạn 4 của cuộc kháng chiến chống Mỹ, là một trong những giai đoạn kháng chiến ác liệt nhất ở chiến trường miền Nam.
– Tuyến đường Trường Sơn huyết mạch, đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với quân đội ta, trở thành điểm đánh phá thường xuyên của quân Mỹ, buộc chúng ta phải bảo vệ bằng mọi giá.
=> Sự có mặt của các nữ thanh niên xung phong dò bom, phá bom, lấp đường như Phương Định, chị Thao và Nho là vô cùng cần thiết.
* Điểm chung và riêng so với các sáng tác cùng thời:
– Đều đều nói về hình ảnh những cô gái hồn nhiên, trẻ trung, yêu đời.
– Khác: Tập trung đi sâu vào đời sống tâm hồn của nhân vật, hơn là diễn tả những gì khốc liệt của chiến tranh. Tác giả nghiêng về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn tập trung làm nổi bật vẻ đẹp nội tâm, đời sống của người anh hùng trong chiến đấu, lấy sự mất mát hy sinh trong chiến tranh để làm rõ hơn vẻ đẹp của họ.
b. Hoàn cảnh sống và chiến đấu của Phương Định:
– Là lực lượng hậu cần nòng cốt, luôn phải đối mặt với những nguy hiểm cận kề.
– Sống trong một cái hang dưới chân cao điểm, còn công việc thì luôn là chạy trên cao điểm đếm bom, phá bom, lấp đất sau khi máy bay giặc càn quét qua, để giữ cho đoạn đường luôn ở tình trạng yên ổn.
c. Phương Định trong cuộc sống thường ngày:
– Ý thức rất rõ về vẻ đẹp và tính cách của bản thân.
– Phương Định là một cô gái khá, tính tình lạnh lùng, kiêu hãnh và mang vẻ duyên dáng của một cô gái Hà Nội.
– Vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Phương Định còn được thể hiện qua những nỗi nhớ sâu thẳm của cô về quê hương, cô mơ mộng về một thời thiếu nữ xa xăm và tươi đẹp biết mấy.
=> Niềm khao khát mãnh liệt của cô với hòa bình, với độc lập, mong sao đất nước không còn bóng giặc để nàng có thể trở về thủ đô với mẹ, tiếp tục những mơ mộng còn dở dang.
– Phương Định là một cô gái yêu đời, yêu nghệ thuật, thích hát (Nêu dẫn chứng).
=> Cô gái yêu nước, hào hùng trong chiến đấu nhưng cũng rất đỗi truyền thống xen lẫn cái vẻ lãng mạn, ý nhị của một người con gái.
d. Phương Định trong chiến đấu:
– Đối mặt với cái nguy hiểm của trận địa bằng trách nhiệm và lòng tự hào của “tổ trinh sát mặt đường”, phong thái tự tin.
– Kiên cường và dũng cảm trong chiến đấu, coi việc phá bom, chạy trên cao điểm cũng là một cái “thú”.
– Trong chiến đấu cũng có những lúc Định thấy sợ hãi, từng nghĩ đến cái chết của mình nhưng cô nghĩ nhiều hơn đến việc bom không nổ thì phải làm thế nào để gài mìn thêm lần nữa.
– Dày dặn kinh nghiệm trong chiến đấu, ngày phải phá bom nhiều nhất đến 5 lần kéo dài suốt 3 năm nay. Điều ấy càng thể hiện sự gan dạ, tinh thần thép và vô cùng dũng cảm của cô gái trẻ.
– Là một người con cái tình cảm, khác hẳn cái vẻ ngoài lạnh lùng thường thấy. Cô hết lòng lo lắng cho đồng đội khi họ ra ngoài trinh sát => Tấm lòng yếu đuối của một cô gái lúc này mới có dịp được bộc lộ rõ nét.
– Cảnh Nho bị bom vùi, người ta lại thấy một Phương Định bình tĩnh lạ thường, sự tinh tế, chu đáo và tỉ mỉ khi chăm sóc cho đồng đội bị thương.
d. Thế hệ thanh niên Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:
- Qua tất cả những chi tiết về nhân vật Phương Định ta có thể thấy rằng cô chính là đại diện tiêu biểu nhất cho hàng triệu thanh niên Việt Nam đã lên đường chiến đấu vì độc lập tự do của cả dân tộc. Họ ra đi với niềm tin tất thắng, với tất cả sự kiên cường, dũng cảm và lòng yêu nước, yêu cách mạng mãnh liệt.
– Bên cạnh sự anh hùng trong chiến đấu thì ở họ cũng hiện lên những vẻ đẹp đáng quý của tâm hồn, ở họ có sự hiện diện của sự mơ mộng, trẻ trung, yêu đời, của nỗi nhớ quê hương và cả những khao khát về tình yêu, và hơn tất cả ấy là mơ ước tha thiết về một đất nước hòa bình, một cuộc sống ấm êm hạnh phúc.
3. Kết bài
– Cảm nhận cá nhân.
II. Bài văn mẫu Phân tích nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi và bày tỏ suy nghĩ về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ
Trong văn đàn Việt Nam người ta ít thấy sự Open của những nhà văn nhà thơ nữ, đặc biệt quan trọng là trong quá trình kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Bởi trong thực tiễn rằng những nhà văn khi viết về đề tài này, để có được sức hút và lột tả được tính chân thực của mặt trận thì thường phải là người lính thực thụ bước ra ra từ trong khói lửa tiêu biểu vượt trội như Quang Dũng, Phạm Tiến Duật, Chính Hữu, Tố Hữu, Tô Hoài, Nguyễn Thi, Nguyễn Khoa Điềm, Nguyễn Trung Thành, … và rất nhiều những nhà văn trưởng thành từ kháng chiến khác nữa. Trong một rừng văn học kháng chiến như vậy, lại nổi lên một cây bút nữ, một nữ người trẻ tuổi xung phong dũng mãnh, gan góc với giọng văn mới lạ và mê hoặc. Có thể nói Lê Minh Khuê đã tỏa ra một thứ ánh sáng đặc biệt quan trọng đúng như cái tên của bà, ánh sáng của ngôi sao 5 cánh Khuê hình tượng cho sự mưu trí, trí tuệ và học vấn. Bà tham gia nghiệp sáng tác khi còn khá trẻ, khi mới khoảng chừng 20 tuổi, với phong thái viết chắc tay, già dặn trong câu chữ những tưởng đó không phải là giọng văn của một thiếu nữ mà là tác phẩm của một con người đã tích lũy cho mình nhiều thưởng thức trong đại chiến. Những ngôi sao 5 cánh xa xôi, với nhân vật chính là Phương Định đã đưa tên tuổi Lê Minh Khuê vụt sáng giữa nền văn học kháng chiến tiến trình chống Mỹ cứu nước đầy ác liệt. Điểm mới lạ của tác phẩm nằm ở chỗ tập trung chuyên sâu biểu lộ đời sống và chiến đấu của những cô gái người trẻ tuổi xung phong, dưới đôi mắt cảm nhận của người trong cuộc .
Những ngôi sao 5 cánh xa xôi được viết vào năm 1971, trong tiến trình 4 của cuộc kháng chiến chống Mỹ, sau thất bại của kế hoạch cuộc chiến tranh cục bộ trên đất Nước Ta, quân Mỹ chuyển sang kế hoạch Việt Nam hóa cuộc chiến tranh. Cuộc chiến lại càng trở nên ác liệt, Mỹ điên cuồng sau những lần thất bại liên tục nên càng trở nên nóng lòng muốn đánh nhanh rút gọn. Tuyến đường Trường Sơn huyết mạch, đóng vai trò vô cùng quan trọng so với quân đội ta, trở thành điểm đánh phá tiếp tục của quân Mỹ, buộc tất cả chúng ta phải bảo vệ bằng mọi giá. Chính vì thế sự xuất hiện của những nữ người trẻ tuổi xung phong dò bom, phá bom, lấp đường như Phương Định, chị Thao và Nho là vô cùng thiết yếu. Điểm chung trong phong thái sáng tác về đề tài này của Lê Minh Khuê cùng với Phạm Tiến Duật, Thúy Bắc hay Nguyễn Minh Châu là đều nói về hình ảnh những cô gái hồn nhiên, tươi tắn, yêu đời. Thế nhưng Lê Minh Khuê có lẽ rằng rằng là một phụ nữ nên ưa thích nhưng cái gì tinh xảo, nên bà tập trung chuyên sâu đi sâu vào đời sống tâm hồn của nhân vật, hơn là diễn đạt những gì quyết liệt của cuộc chiến tranh. Tác giả nghiêng về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn tập trung chuyên sâu làm điển hình nổi bật vẻ đẹp nội tâm, đời sống của người anh hùng trong chiến đấu, lấy sự mất mát quyết tử trong cuộc chiến tranh để làm rõ hơn vẻ đẹp của họ .
Quay trở lại với tác phẩm, câu truyện kiến thiết xây dựng xung quanh đời sống và chiến đấu của ba cô gái Phương Định, Nho và chị Thao dưới góc nhìn của nhân vật chính là Phương Định, một cô gái Thành Phố Hà Nội, lãnh đạm và xinh xắn. Họ là lực lượng phục vụ hầu cần nòng cốt, luôn phải đương đầu với những nguy hại cận kề, ranh giới sinh tử chỉ cách một bức màn mỏng mảnh. Họ sống trong một cái hang dưới chân cao điểm, còn việc làm thì luôn là chạy trên cao điểm đếm bom, phá bom, lấp đất sau khi máy bay giặc càn quét qua, để giữ cho đoạn đường luôn ở thực trạng yên ổn mỗi khi đoàn xe của bộ đội ta đị qua. Mới bắt đầu, qua giọng kể của Phương Định thì hoàn toàn có thể thấy rằng cô nàng là một cô gái có tính tếu táo ngầm, cô nói về sự ác liệt của mặt trận bằng một cái giọng rất đáng yêu và dễ thương và phóng khoáng : “ chúng tôi thì chạy trên cao điểm cả ban ngày. Mà ban ngày chạy trên cao điểm không phải chuyện chơi. Thần chết là một tay không thích đùa ”. Nhiêu đó thôi người ta cũng đủ để hiểu rằng, việc làm của ba cô gái trẻ thật không đơn thuần, họ hoàn toàn có thể hi sinh vì bom nổ, vì bị máy bay địch phát hiện bất kỳ khi nào, và họ phải sẵn sàng chuẩn bị ý thức cho điều ấy. Thế nhưng vừa rời khỏi cái mặt trận trên cao điểm nóng đến hơn 30 độ, thoát khỏi cái cảnh “ Thần kinh thì căng như chão, tim đập mặc kệ cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết rằng khắp xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ ” thì Phương Định lại lập tức quay về với quốc tế mơ mộng, hồn nhiên của người thiếu nữ, có vẻ như toàn bộ những thứ cô vừa trải qua đã bị cái mát lạnh tê tái trong hang xóa tan đi hết. Mà có lẽ rằng là thế thật .
Lê Minh Khuê khắc họa nhân vật Phương Định rất rõ nét và ấn tượng, đó là một cô gái trẻ tuổi, xinh xắn, tóc dày và mềm, cần cổ cao tự tôn như cành hoa loa kèn, còn đôi mắt thì có cái nhìn xa xăm mơ mộng. Dù không hề sánh được với vẻ đẹp mảnh dẻ, êm ả dịu dàng vô cùng lãng mạn của Nguyệt trong Mảnh trăng cuối rừng ( Nguyễn Minh Châu ) thế nhưng Phương Định cũng là một đóa hoa thơm giữa núi rừng Trường Sơn đầy quyết liệt này. Và Phương Định là một cô gái mưu trí, nên nàng ý thức rất rõ những ưu điểm của bản thân, cô rất tự tin và khách quan khi tự đưa ra những nhìn nhận về bản thân cũng như nhìn nhận về tính cách của mình. Đặc biệt Định là cô gái rất biết yêu bản thân, yêu bằng cái cách nguyên thủy nhất, thích ngắm mình trong gương, ngắm mãi cái đôi mắt mà những anh lái xe thường xuýt xoa khen ngợi, cái đôi mắt “ dài dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng ”. Rồi cô nàng có lẽ rằng cũng biết rõ những bức thư những lời hỏi thăm của những anh bộ đội là ý gì, nhưng Phương Định cũng “ không săn sóc, vồn vã ”, và thường đứng ngoài những cuộc đối đáp tếu táo, những cuộc luận bàn sôi sục. Đó là cái lòng tự tôn của một cô gái khá, mặc dầu so với Phương Định “ những người đẹp nhất, mưu trí, can đảm và mạnh mẽ và hùng vĩ nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao 5 cánh trên mũ ”. Nhưng cô nàng vẫn điệu bộ xa cách như một cái cách giữ giá làm duyên của những cô gái trẻ tuổi, đặc biệt quan trọng là cô gái gốc TP.HN vốn nổi tiếng với sự lịch sự và trang nhã, tế nhị và duyên dáng trong tà áo dài nền nã. Vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Phương Định còn được bộc lộ qua những nỗi nhớ sâu thẳm của cô về quê nhà, cơn mưa đá chóng qua đã đem đến cho Phương Định một nỗi hụt hẫng không tên, nhưng có lẽ rằng đó là nỗi hụt hẫng khi niềm vui thích trôi đi quá nhanh. Định nhớ nhà, nhớ mẹ, nhớ từng cảnh vật yên bình nơi thủ đô hà nội, cô mơ mộng về một thời thiếu nữ xa xăm và tươi đẹp biết mấy, và cái khắc nghiệt cực khổ nơi mặt trận có vẻ như đã được những kỷ niệm tươi đẹp làm dịu đi, tựa như cơn mưa đá vừa qua. Cũng từ những nỗi nhớ, những mơ mộng xa xăm ấy của Phương Định người ta nhìn ra được niềm khao khát mãnh liệt của cô với độc lập, với độc lập, mong sao quốc gia không còn bóng giặc để nàng hoàn toàn có thể trở về thủ đô hà nội với mẹ, liên tục những mơ mộng còn dở dang. Không chỉ đẹp ở những nỗi nhớ, những mơ mộng thiếu thời mà Phương Định còn hiện lên với hình ảnh một cô gái yêu đời, yêu thẩm mỹ và nghệ thuật, thích hát và hát cũng rất hay, nàng “ thích nhiều bài. Những bài hành khúc bộ đội hay hát trên những ngả đường mặt trận. Tôi thích dân ca quan hộ mềm mịn và mượt mà, êm ả dịu dàng. Thích “ ca chiu sa ” của Hồng Quân Liên Xô. Thích ngồi bó gối mơ màng : “ Về đây khi mái tóc còn xanh xanh … ”. Đó là dân ca ý trữ tình, phong phú, phải lấy giọng thật trầm. Thích nhiều ”. Từ cái phong thái âm nhạc ấy cũng nhìn ra được Phương Định là cô gái yêu cách mạng, hào hùng trong chiến đấu nhưng cũng rất đỗi truyền thống lịch sử xen lẫn cái vẻ lãng mạn, ý nhị của một người con gái .
Đó là trong đời sống thường ngày, còn trong chiến đấu Phương Định lại có những nét đẹp rất mê hoặc mang đặc thù sử thi của một người anh hùng đích thực. Cái cách mà Phương Định kể về mặt trận như tôi đã đề cập có lẽ rằng dùng hai chữ “ phóng khoáng ” là thích hợp nhất. Một cô gái đương đầu với cái nguy khốn của trận địa bằng nghĩa vụ và trách nhiệm và lòng tự hào của “ tổ trinh thám mặt đường ”, phong thái tự tin. Một vết thương ở đùi chưa lành miệng có lẽ rằng rằng so với một người con gái thì nó cũng khá ghê gớm, nhưng với Phương Định cô không cho là vậy và cũng chẳng thiết vào viện Quân y, bởi không đáng, làm người lính có thương tích là chuyện quá thường. Khi nói về việc làm của mình Phương Định cũng rất tếu táo mà cho đó là một cái “ thú ”, nụ cười hoặc mê hoặc giống mấy anh nhà văn khi nói về nghề của mình vậy. Và có lẽ rằng cái “ thú ” của Phương Định là thích cảm xúc mạnh, tận thưởng cái cảm xúc căng thẳng mệt mỏi chờ bom nổ, bồn chồn chạy trên cao điểm, để khi làm xong trách nhiệm như một vị tướng đại công cáo thành chạy về hang báo cáo giải trình vậy. Nhưng như vậy không có nghĩa là Định không sợ, khi lưỡi xẻng chạm vào quả bom “ một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt ”, Định giật mình và càng hối thúc mình phải làm cho nhanh, càng nhanh càng tốt, để mau chóng triển khai xong trách nhiệm, bởi càng lê dài thì càng nguy hại. Đã làm 3 năm nay, Định đương nhiên cũng dày dặn kinh nghiệm tay nghề, vỏ quả bom nóng, hay sự yên lặng đến không bình thường đều là những tín hiệu chẳng lành, và phải cẩn trọng cao độ. Định còn muốn sống để liên tục góp sức và chiến đấu, chứ không hề chết khi còn quá trẻ, mặc dầu từ lâu nay Định cũng từng nghĩ mình sẽ chết, một cái chết nhẹ tựa lông hồng. Hoặc thay vì nghĩ đến cái chết Định nghĩ nhiều hơn đến việc bom có nổ không, làm thế nào để gài mìn lại một lần nữa, đó đều là những câu hỏi hóc búa với cô gái trẻ. Những điều ấy đều cho thấy Phương Định là một cô gái dũng mãnh, niềm tin thép và vô cùng dũng mãnh, chẳng thế mà nàng nói “ Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến 5 lần ”, thế có nghĩa là 5 lần đương đầu với cái chết trong 24 giờ, thật khó mà tưởng tượng được. Bên cạnh việc gan góc, kiên cường trong chiến đấu thì Phương Định còn là một người con cháu tình cảm, khác hẳn cái vẻ bên ngoài lạnh nhạt thường thấy. Cô hết lòng lo ngại cho đồng đội khi họ ra ngoài thám thính, những lúc ấy lòng Định cũng chẳng khác gì so với lúc phá bom ở cao điểm, Định sợ có chuyện xảy ra với chị Thao, với Nho, tấm lòng yếu ớt của một cô gái lúc này mới có dịp được thể hiện rõ nét. Cảnh Nho bị bom vùi, người ta lại thấy một Phương Định bình tĩnh quái gở, có lẽ rằng là bình tĩnh thay chị Thao mặt đang tái mét vì sợ máu, Định biết mình phải gánh nghĩa vụ và trách nhiệm đưa Nho về hang và băng bó cho nó thay chị Thao. Từ đó, ta lại thấy một mặt khác nữa của Phương Định ấy là sự tinh xảo, chu đáo và tỉ mỉ khi chăm nom cho đồng đội bị thương .
Qua tổng thể những cụ thể về nhân vật Phương Định ta hoàn toàn có thể thấy rằng cô chính là đại diện thay mặt tiêu biểu vượt trội nhất cho hàng triệu người trẻ tuổi Nước Ta đã lên đường chiến đấu vì độc lập tự do của cả dân tộc bản địa. Họ ra đi với niềm tin tất thắng, với toàn bộ sự kiên cường, dũng mãnh và lòng yêu nước, yêu cách mạng mãnh liệt. Bên cạnh sự anh hùng trong chiến đấu thì ở họ cũng hiện lên những vẻ đẹp đáng quý của tâm hồn, ở họ có sự hiện hữu của sự mơ mộng, tươi tắn, yêu đời, của nỗi nhớ quê nhà và cả những khao khát về tình yêu, và hơn toàn bộ ấy là mơ ước tha thiết về một quốc gia tự do, một đời sống ấm êm niềm hạnh phúc .
Phương Định là nhân vật được kiến thiết xây dựng rất sôi động dưới ngòi bút của Lê Minh Khuê, với nhiều phẩm chất tốt đẹp. Đặc biệt là về quốc tế nội tâm của nhân vật, những vẻ đẹp phẩm chất ẩn giấu trong cái vỏ kiên cường, dũng mãnh của người lính chiến mà trước nay không nhiều nhà văn để tâm vào khai thác. Cũng chính vì tác giả là một nữ người trẻ tuổi xung phong, nên cách viết, cách miêu tả nhân vật rất độc lạ và đặc biệt quan trọng, nó gợi ra một cách rất chân thực hình ảnh của những cô gái trong mặt trận vào những năm 70 của thế kỷ trước, hào hùng, gan góc và cũng đầy lãng mạn, mộng mơ của tuổi trẻ .
— — — — — – HẾT — — — — — — –
Phương Định là một trong những cô gái thanh niên xung phong trong truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, tìm hiểu chi tiết về tác phẩm cũng như những tấm gương anh hùng trong kháng chiến, bên cạnh bài Phân tích nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi và bày tỏ suy nghĩ về thế hệ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ, các em học sinh có thể tham khảo thêm một số bài văn hay lớp 9 có cùng chủ đề khác như: Phân tích những nét chung và riêng về các nhân vật nữ thanh niên xung phong trong đoạn trích Những ngôi sao xa xôi, Suy nghĩ của em về văn bản Những ngôi sao xa xôi, Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, Phân tích nhân vật Phương Định trong truyện Những ngôi sao xa xôi.
Xem thêm: Phân tích nhân vật Huấn Cao: Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng Huấn Cao – Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo Dục
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học