Tại Sao Liên Xô Tan Rã

Sự tan rã của Liên bang Xô viết hay Liên Xô tan rã là quá trình tan rã nội bộ của Liên bang Xô viết bắt đầu trong những năm đầu của thập niên 1980 với sự gia tăng tình trạng bất ổn trong các quốc gia cộng hòa thành viên và kết thúc vào ngày 26 tháng 12 năm 1991, khi nhà nước Liên Xô chính thức kết thúc sự tồn tại bởi quyết định của Hội đồng tối cao Xô viết sau Hòa ước Belavezha. Tuyên bố số 142-H bởi Hội đồng tối cao Xô viết dẫn tới việc những nước cộng hòa thành viên hoàn toàn độc lập, đánh dấu sự tan rã của Liên Xô. Tuyên bố đã thừa nhận quyền độc lập của các quốc gia cộng hòa cựu Xô viết và tạo ra Cộng đồng các quốc gia độc lập. Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, lãnh đạo thứ 8 và cuối cùng của Liên Xô đã từ chức và tuyên bố chức vụ của ông không còn được kế nhiệm nữa, sau đó bàn giao vali chứa Mật mã kích hoạt tên lửa hạt nhân chiến lược tới Tổng thống đầu tiên của Nga Boris Yeltsin. Vào lúc 7:32 tối ngày 25 tháng 12, quốc kỳ Liên Xô được hạ xuống từ nóc điện Kremlin và thay thế bởi quốc kỳ Nga, lá cờ được dùng từ đế quốc Nga trước cách mạng 1917.[1]

Trước đó, từ tháng 8 tới tháng 10, toàn bộ những nước cộng hòa, gồm có bản thân Nga đã ly khai khỏi Liên Xô hoặc tối thiểu là công bố bãi ước Hiệp ước xây dựng Liên bang Xô viết. Một tuần trước khi tan rã chính thức, 11 nước cộng hòa đã kí Nghị định thư Alma-Ata chính thức xây dựng CIS và công bố rằng Liên Xô đã chấm hết sự sống sót. Cách mạng 1989 và sự tan rã của Liên Xô cũng lưu lại sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh với phần thắng thuộc về những vương quốc phương Tây theo chủ nghĩa tư bản do Hoa Kỳ đứng vị trí số 1 .Một số cựu vương quốc cộng hòa Xô viết vẫn giữ quan hệ thân thiện với Nga và đã xây dựng những tổ chức triển khai đa phương như CIS, Cộng đồng kinh tế tài chính Á Âu, Liên bang vương quốc ( Union State ), Eurasian Customs Union và Eurasian Economic Union để nâng cao kinh tế tài chính và hợp tác bảo mật an ninh. Còn những vương quốc cộng hòa Xô viết ở vùng Baltic đã gia nhập Liên minh châu Âu và NATO .

Xô viết Trung ương - Vị Tổng Bí thư mới Mikhail Gorbachev năm 1987Mikhail Sergeyevich Gorbachyov được Bộ Chính trị bầu làm Tổng Bí thư vào ngày 11 tháng 3 năm 1985, chỉ 3 giờ sau khi Konstantin Ustinovich Chernenko qua đời. Ở tuổi 54, ông là thành viên trẻ nhất của Bộ Chính trị. Mục tiêu chính của Gorbachev là vực dậy nền kinh tế tài chính của Liên Xô sau thời kì ngưng trệ lê dài do Leonid Ilyich Brezhnev để lại. Gorbachev sớm nhận ra rằng việc làm vực dậy nền kinh tế tài chính Liên Xô sẽ là gần như không hề khả thi nếu không triển khai cải cách mạng lưới hệ thống chính trị và xã hội của vương quốc Cộng sản. Những cải cách mở màn từ sự đổi khác nhân sự. Vào ngày 23 tháng 4 năm 1985, Gorbachev đưa 2 nhân vật thân tín của ông trở thành ủy viên không thiếu của Bộ Chính trị là Yegor Ligachev và Nikolai Ryzhkov, và để tăng cường quyền lực tối cao ông thăng chức giám đốc cơ quan bảo mật an ninh tình báo KGB Viktor Chebrikov từ ứng viên trở ủy viên vừa đủ trong Bộ Chính trị, và chỉ định Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Sokolov thành viên ứng viên ủy viên Bộ Chính trị. Nikonov đã được đưa vào Ban Bí thư Đảng Cộng sản Liên XôTừ năm 1989 trở đi, sự đổi khác theo hướng tự do hóa dẫn đến sự bùng phát của trào lưu dân tộc bản địa chủ nghĩa và xung đột sắc tộc trong những nước cộng hòa khác nhau của Liên Xô vốn đã âm ỉ từ lâu. [ 2 ]. Cuộc cách mạng năm 1989 để lật đổ chính sách Cộng sản mà Liên Xô áp đặt lên những nước thuộc Hiệp ước Warszawa ( đa phần xảy ra trong độc lập trừ cuộc cách mạng ở Romania ) làm ngày càng tăng áp lực đè nén lên Gorbachev phải cải cách dân chủ, tự do hóa chính trị ( Glasnost / Perestroika ) thoáng đãng hơn nữa và thả lỏng quyền tự chủ cho những nước cộng hòa thành viên Liên bang Xô Viết. Dưới sự chủ trì của Gorbachev, Đảng Cộng sản Liên Xô vào năm 1989 đã triển khai những cuộc bầu cử cạnh tranh đối đầu quy mô hạn chế trong một cơ quan lập pháp TW mới, Đại hội đại biểu nhân dân, dù lệnh cấm những đảng phái chính trị hoạt động giải trí đến năm 1990 mới được dỡ bỏ tại vương quốc cộng sản đơn đảng này. Một cuộc trưng cầu ngày 17 tháng 3 năm 1991 cho thấy 76,4 % công dân Liên Xô bỏ phiếu để giữ lại liên bang. Tuy nhiên có tới 6 nước cộng hòa thành viên là Estonia, Latvia, Litva, Moldavia, Gruzia và Armenia không tham gia cuộc trưng cầu dân ý này .Tháng 5 năm 1985 tại thành phố Leningrad, Gorbachev đã đọc một bài phát biểu ủng hộ việc triển khai một cuộc cải cách thoáng rộng. Một trong những cải cách tiên phong Gorbachev đưa ra là chiến dịch ngăn ngừa sản xuất tiêu dùng rượu, mở màn tháng 5 năm 1985, do thực trạng nghiện rượu ngày càng phổ cập ở Liên Xô. Giá vodka, rượu vang, bia và đã được tăng lên, và doanh thu bán hàng bị hạn chế. Đây là một đòn đánh nghiêm trọng vào ngân sách nhà nước, mất khoảng chừng 100 tỷ rúp ( theo chính trị gia Alexander Yakovlev ), và sản xuất rượu chuyển sang thị trường chợ đen. Mục đích của những cải cách này là để chống đỡ cho nền kinh tế tài chính kế hoạch hóa tập trung chuyên sâu ( Planned economy ), không giống như những cải cách mang tính thị trường khuynh hướng chủ nghĩa xã hội sau đó .Vào ngày 1 tháng 7 năm 1985, Gorbachev thăng chức Eduard Shevardnadze, Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Gruzia, lên làm Ủy viên chính thức của Bộ Chính trị, và ngày hôm sau chỉ định Shevardnadze làm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao thay thế sửa chữa Andrei Gromyko. Cũng trong ngày 01 tháng 7 năm 1985, Gorbachev đã nắm lấy thời cơ để giải quyết và xử lý đối thủ cạnh tranh chính của mình, bằng cách vô hiệu Grigory Romanov khỏi ghế Ủy viên Bộ Chính trị, và đưa Boris Yeltsin và Lev Zaikov vào Ban Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô .Vào mùa thu năm đó Gorbachev liên tục chương trình đưa những người trẻ tuổi và năng động hơn vào chính phủ nước nhà. Ngày 27 tháng 9 năm 1985, Nikolai Ryzhkov sửa chữa thay thế Nikolai Tikhonov 79 tuổi trở thành quản trị Hội đồng Bộ trưởng. Ngày 14 tháng 10 năm 1985, Nikolai Talyzin thay thế sửa chữa Nikolai Baibakov trở thành quản trị Ủy ban Kế hoạch Nhà nước ( GOSPLAN ). Tại cuộc họp Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô tiếp theo vào ngày 15 tháng 10 năm 1985 Tikhonov đã rời khỏi Bộ Chính trị và Nikolai Talyzin trở thành Ủy viên dự khuyết .Cuối cùng vào ngày 23 Tháng 12 năm 1985, Gorbachev chỉ định Boris Yeltsin làm Bí thư thứ nhất Thành ủy Moscow, sửa chữa thay thế Viktor Grishin .

Xô viết Trung ương – tín hiệu tan băng[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1986, Gorbachev liên tục gây sức ép và tập trung chuyên sâu lan rộng ra tự do hóa dân chủ. Ngày 23 tháng 12 năm 1986, Andrei Sakharov người sự không tương đồng chính kiến nổi tiếng nhất đã được thả về Moskva sau gần 7 năm lưu đày khi Gorbachev đích thân gọi cho ông để thông tin về lệnh đặc xá. [ 3 ]

Các nước vùng Baltic[sửa|sửa mã nguồn]

Các nước vùng Baltic ( bị sáp nhập vào Liên Bang Xô Viết từ năm 1940 ) đã công bố đòi trả lại độc lập chủ quyền lãnh thổ đã có trước đó của họ. Bắt đầu từ Estonia tháng 11 năm 1988 khi cơ quan lập pháp Estonia trải qua luật chống sự trấn áp của chính quyền sở tại TW. [ 4 ] Ngày 11 tháng 3 năm 1990, Litva là nước tiên phong trong những nước Baltic công bố Phục hồi độc lập của họ [ 5 ], trên cơ sở nhà nước kế tục. [ 6 ] [ 7 ]

Latvia – Helsinki-86 và những cuộc biểu tình tiên phong[sửa|sửa mã nguồn]

Đài tưởng niệm tự do Riga, nơi tập hợp của những cuộc biểu tình đòi độc lập .Nhóm hoạt động nhân quyền Helsinki-86 ( tiếng Latvia : Cilvēktiesību aizstāvības grupa ) được xây dựng vào tháng 7 năm 1986 tại thành phố cảng của Latvia Liepāja bởi ba công nhân : Linards Grantiņš, Raimonds Bitenieks, và Mārtiņš Bariss. Tên của tổ chức triển khai được lấy theo hiệp định Helsinki và năm mà tổ chức triển khai được xây dựng. Helsinki-86 là tổ chức triển khai công khai minh bạch chống Cộng sản tiên phong ở Liên Xô, và tổ chức triển khai tiên phong công khai minh bạch chống đối quy mô chính sách Xô Viết của Liên Bang Xô Viết. Tổ chức đã tạo ra 1 quy mô cho trào lưu ủng hộ độc lập của dân tộc thiểu số khác .Tại Riga, Latvia, ngày 26 tháng 12 năm 1986, vào buổi sáng sớm sau một buổi hòa nhạc rock, khoảng chừng 300 người trẻ tuổi thuộc những tầng lớp lao động tập trung chuyên sâu tại trung tâm vui chơi quảng trường nhà thời thánh Riga và đổ ra quốc lộ Lenin về phía Đài tưởng niệm Tự Do cùng với những tiếng hò hét : ” Cút đi Liên Xô ! Trả tự do cho Latvia ! ” ( ” Soviet Russia out ! Free Latvia ! ” ). Lực lượng bảo mật an ninh chạm trán với người biểu tình, và 1 số ít xe công an bị lật úp .

Các nước cộng hòa Trung Á[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1986, những cuộc bạo loạn ” Jeltoqsan ” Alma – Ata, Kazakhstan nổ ra xuất phát từ việc Gorbachev bãi nhiễm Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Kazakhstan Dinmukhamed Konayev ( người thuộc dân tộc bản địa Kazakh ) và chỉ định người kế vị là Gennady Kolbin, 1 người ngoài cuộc từ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga. Các cuộc biểu tình khởi đầu vào sáng ngày 17 tháng 12 năm 1986, bắt đầu có khoảng chừng 200 – 300 sinh viên tụ tập trước tòa nhà Ủy ban Trung ương tại trung tâm vui chơi quảng trường Brezhnev để phản đối quyết định hành động của Đảng Cộng sản Liên Xô sửa chữa thay thế Kunayev bởi Kolbin. Số lượng biểu tình tăng lên khoảng chừng 1000 – 5000 sinh viên, đến từ những trường ĐH và viện điều tra và nghiên cứu tham gia vào đám đông trên trung tâm vui chơi quảng trường Brezhnev. Phản ứng lại trào lưu biểu tình, Ủy ban Trung ương CPK nhu yếu lực lượng quân đội từ Bộ Nội vụ, druzhiniki ( quân tình nguyện ), học viên sĩ quan, công an, và KGB lập hàng rào ở trung tâm vui chơi quảng trường và quay video những người tham gia. Tình hình leo thang vào khoảng chừng 5 giờ chiều, khi quân đội được lệnh giải tán những người biểu tình. Cuộc đụng độ giữa lực lượng bảo mật an ninh và những người biểu tình liên tục suốt đêm tại trung tâm vui chơi quảng trường và ở những nơi khác nhau ở Almaty .Ngày thứ hai, những cuộc biểu tình biến thành bạo động dân sự với những cuộc đụng độ trên đường phố, tại những trường ĐH, những khu ngoại ô giữa quân đội, druzhiniki ( quân tình nguyện ), những đơn vị chức năng dân quân tự vệ với sinh viên Kazakhstan. Nó trở thành một cuộc cạnh tranh đối đầu trên quy mô lớn. Các cuộc đụng độ chỉ hoàn toàn có thể được trấn áp vào ngày thứ ba. Theo sau sự kiện Almaty, liên tục nổ ra những cuộc biểu tình nhỏ hơn và những cuộc biểu tình tại Shymkent, Pavlodar, Karaganda và Taldykorgan. Theo báo cáo giải trình của chính quyền sở tại Kazakhstan SSR ước tính rằng những cuộc bạo loạn đã lôi cuốn 3000 người [ 8 ]. Các ước tính khác cũng cho biết có khoảng chừng 30.000 đến 40.000 người tham gia biểu tình với 5.000 người bị bắt và bị bỏ tù và một số ít thương vong không rõ. [ 9 ] Lãnh đạo Jeltoqsan nói rằng hơn 6000 người đã tham gia biểu tình. [ 9 ] [ 10 ] Theo cơ quan chính phủ Cộng hòa Xô viết Kazakhstan, có 2 trường hợp tử vong trong những cuộc bạo loạn, trong đó có 1 nhân viên cấp dưới công an tình nguyện và 1 sinh viên. Cả hai đều đã chết vì cú đánh vào đầu. Khoảng 100 người khác đã bị bắt giữ và một số ít người khác bị phán quyết trong những trại lao độngc. [ 11 ] Nguồn được trích dẫn bởi Thư viện Quốc hội cho rằng tối thiểu 200 người đã thiệt mạng hoặc bị hành quyết ngay sau đó. Một số thống kê khác ước tính thiệt mạng hơn 1000. Nhà văn Mukhtar Shakhanov nói rằng một sĩ quan KGB làm chứng rằng 168 người biểu tình đã thiệt mạng, nhưng số lượng này vẫn chưa được xác nhận cũng như hầu hết những tài liệu về Jeltoksan tàng trữ ở Moscow .

Xô Viết Trung ương – Chế độ dân chủ đơn đảng[sửa|sửa mã nguồn]

Từ ngày 28 đến 30 tháng 1 năm 1987 Tại phiên họp của Ủy ban Trung ương, Mikhail Gorbachev đề xuất một chủ trương mới về ‘ dân chủ ‘ trong xã hội Liên Xô. Cụ thể ông cho rằng cuộc bầu cử Đảng Cộng sản trong tương lai nên phân phối sự lựa chọn giữa nhiều ứng viên dưới hình thức bỏ phiếu kín, tuy nhiên những đại biểu Cộng sản Liên Xô tại Hội nghị đã khước từ đề xuất của Gorbachev và hướng đi dân chủ trong nội bộ Đảng Cộng sản không khi nào được thực thi. Ngoài ra Gorbachev từ từ lan rộng ra khoanh vùng phạm vi của Glasnost, và công bố không có yếu tố gì bị số lượng giới hạn không được bàn thảo trên tiếp thị quảng cáo, mặc dầu vậy những tầng lớp tri thức vẫn rất thận trọng và họ mất gần một năm để mở màn hưởng ứng những lời hoạt động của Gorbachev. Lần tiên phong, những nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản, phát biểu tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Trung ương, lôi kéo tương hỗ của nhân dân để đổi lấy việc lan rộng ra những quyền tự do .Ngày 7 tháng 2 năm 1987 hàng chục tù nhân chính trị được trả tự do, họ là những người thuộc nhóm tiên phong được phóng thích, từ khi Khrushchev lên nắm quyền trong thập niên 1950. Ngày 6 tháng 5 năm 1987 Pamyat, một nhóm Dân tộc chủ nghĩa Nga, đã tổ chức triển khai một cuộc biểu tình tại Moscow. Nhà chức trách đã không giải tán cuộc biểu tình, mà còn ngăn ngừa xe cộ được cho phép những người biểu tình đi qua, khi họ tuần hành đến một cuộc gặp gỡ với Boris Yeltsin, người đứng đầu chi bộ Đảng Cộng sản ở Moskva, và là một trong những liên minh thân thiện nhất của Gorbachev trong Bộ Chính trị tại thời gian đó. Ngày 25 tháng 7 năm 1987 một nhóm 300 người Tatar Krym, nhằm mục đích lôi kéo quyền được trở về quê nhà Krym nơi họ bị trục xuất năm 1944, đã tổ chức triển khai một cuộc biểu tình trong vài giờ gần bức tường Kremli, công an và binh lính chỉ đứng nhìn vì không có lệnh giải tán biểu tình .Ngày 10 tháng 9 năm 1987, sau khi Yegor Ligachev, một nhân vật theo đường lối cứng rắn trong Bộ Chính trị, được cho phép hai cuộc biểu tình trên đường phố Moskva, Boris Yeltsin đã viết đơn từ chức trong khi Gorbachev đang đi nghỉ trên Biển Đen. Khi Gorbachev nhận được bức thư ông đã choáng váng – không ai trong lịch sử vẻ vang Liên Xô đã tự nguyện rút lui khỏi hàng ngũ của Bộ Chính trị. Vào ngày 27 Tháng 10 năm 1987 trong phiên họp toàn thể của Ủy ban Trung ương Cộng sản Liên Xô, Yeltsin tuyệt vọng vì Gorbachev đã không xử lý bất kể yếu tố được nêu trong lá thư từ chức của ông nhu yếu trình diễn. Ông bày tỏ sự bất mãn của mình với vận tốc cải cách chậm trễ trong xã hội và phe trái chiều với ông từ Ligachev làm cho vị trí của mình không đứng vững, trước khi nhu yếu được từ chức từ Bộ Chính trị. Bên cạnh thực tiễn là không ai đã từng rút khỏi Bộ Chính trị, không ai trong đảng đã từng có sự táo bạo để chuyện trò với một chỉ huy của đảng theo cách như vậy trước mặt Ủy ban Trung ương kể từ Leon Trotsky trong những năm 1920. Đáp trả, Gorbachev cáo buộc Yeltsin là ” non nớt về chính trị ” và ” trọn vẹn không có nghĩa vụ và trách nhiệm “. Không ai trong Ủy ban Trung ương ủng hộ Yeltsin .Chỉ trong vài ngày tin tức về hành vi không chịu phục tùng của Yeltsin bị rò rỉ và tin đồn thổi về ” diễn văn bí hiểm ” của ông tại Trung ương lan rộng ra khắp Moskva. Ngay sau đó những phiên bản giả tạo về bài diễn văn được loan truyền. Đây là sự khởi đầu về việc tái thiết kế xây dựng hình ảnh của Yeltsin là một kẻ làm mưa làm gió, làm tiếng tăm ông liên tục tăng lên như một nhân vật chống đối. Bốn năm tiếp theo của cuộc đấu tranh chính trị giữa Yeltsin và Gorbachev là một trong những tác nhân chính dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô. Ngày 11 tháng 11 năm 1987 Yeltsin đã bị không bổ nhiệm vị trí Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Moskva .

Vùng Baltic – cuộc biểu tình đòi độc lập[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 23 tháng 8 năm 1987, nhân ngày kỷ niệm 48 năm ngày ký Hiệp ước Xô-Đức giữa Adolf Hitler và Joseph Stalin, giao ba nước Baltic độc lập vào phạm vi ảnh hưởng Liên Xô vào năm 1940, hàng ngàn người biểu tình ở TP. hà Nội của cả ba nước Baltic, ca hát quốc ca ủng hộ độc lập và nghe những bài phát biểu đầy thử thách chỉ trích chính quyền sở tại TW Liên Xô. Các cuộc biểu tình bị lên án nặng nề trên những báo chí truyền thông chính thức và bị công an theo dõi ngặt nghèo, nhưng không bị gián đoạn. [ 12 ]
Ngày 14 tháng 6 năm 1987, khoảng chừng 5000 người tụ tập ở Đài Tưởng niệm Tự do và đặt hoa để tưởng niệm sự kiện Stalin cho di dân tập thể người Litva năm 1941. Đây là cuộc biểu tình lớn tiên phong để tưởng niệm một sự kiện mà xảy ra khác với lời nhà nước Liên Xô tường thuật. Việc nhà cầm quyền đã không dập tắt những cuộc biểu tình, khiến cho nhiều cuộc biểu tình trở nên lớn hơn tại khắp mọi nơi ở những nước Baltic. Kỷ niệm lớn tiếp nối sau sau cuộc biểu tình phản đối Hiệp ước Xô – Đức là vào ngày 18 tháng 11, ngày độc lập của Latvia vào năm 1918. Vào ngày 18 tháng 11 năm 1987, hàng trăm công an và dân sự có vũ trang ngăn chận đường vào trung tâm vui chơi quảng trường để ngăn ngừa những lễ kỷ niệm tại đài Tưởng niệm Tự do, nhưng dù vậy hàng ngàn đã xuống đường ở Riga phản đối trong lạng lẽ. [ 13 ]

Vào mùa xuân 1987, một phong trào phản đối nổi dậy chống lại những hầm mỏ phosphate ở Estonia. Những chữ ký được thu thập và ở Tartu, các sinh viên tụ tập lại sảnh đường chính của trường đại học để bày tỏ sự thiếu tin tưởng của họ vào chính phủ. Tại một cuộc biểu tình vào ngày 1 tháng 5 năm 1987, những người trẻ tuổi đã xuống đường với biểu ngữ mặc dù bị cấm. Vào ngày 15 tháng 8 năm 1987, các tù nhân chính trị cũ thành lập nhóm MRP-AEG (Estonians for the Public Disclosure of the Molotov-Ribbentrop Pact) (những người Estonia ủng hộ việc vạch trần công khai Hiệp ước Xô-Đức), mà được dẫn đầu bởi Tiit Madisson. Trong tháng 9 năm 1987, báo Edasi phát hành một kiến nghị Edgar Savisaar, Siim Kallas, Tiit Made, và Mikk Titma hô hào sự chuyển đổi của Estonia sang một nước tự trị. Ban đầu nó hướng tới sự độc lập về kinh tế, sau đó một phần nào về sự tự trị về chính trị, Chương trình có tên là, Isemajandav Eesti (“A Self-Managing Estonia”) (Một Estonia tự quản lý). Vào ngày 21 tháng 10, một nhóm biểu tình đã xuống đường để tưởng niệm những người đã hi sinh trong thời kỳ 1918–1920 (chiến tranh giành độc lập Estonia) tại Võru, dẫn tới xung đột với nhóm võ trang. Lần đầu tiên trong nhiều năm, cờ quốc gia Estonia, Xanh, Đen, Trắng được thấy ở nơi công cộng.[14]

Những quan ngại về nhà máy sản xuất hạt nhân Metsamor đưa tới những cuộc biểu tình tại YerevanVào ngày 17 tháng 10 năm 1987, khoảng chừng 3.000 người Armenia biểu tình tại Yerevan than phiền về thực trạng tại hồ Lake Sevan, nhà máy sản xuất hóa học Nairit, nhà máy sản xuất hạt nhân Metsamor, và yếu tố ô nhiễm không khí tại Yerevan. Cảnh sát nỗ lực ngăn chận cuộc biểu tình, nhưng không làm gì để cản nó khi cuộc tuần hành khởi đầu. Cuộc biểu tình được chỉ huy bởi những nhà văn người Armenia như Silva Kaputikian, Zori Balayan, và Maro Margarian và những lãnh tụ của tổ chức triển khai vương quốc sống còn. Cuộc tuần hành phát xuất từ công trường thi công nhà hát lớn sau khi những người phát biểu, hầu hết là những tri thức, đã chuyện trò với đám đông .Ngày hôm sau đó, 1.000 người Armenia đã tham gia vào một cuộc biểu tình khác lôi kéo cho quyền vương quốc Armenia ở Karabagh. Những người biểu tình mang áp phích đòi sáp nhập Cộng hòa Tự trị Nakhchivan và Nagorno-Karabakh vào Armenia. Cảnh sát đã cố gắng nỗ lực dùng vũ lực để ngăn chận cuộc tuần hành và sau một vài sự cố, đã giải tán những người biểu tình. Có vẻ là tại Nagorno-Karabakh sẽ xảy ra những cuộc bạo động trong năm tới. [ 15 ]

Sự mất trấn áp của chính quyền sở tại TW[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1988 Gorbachev khởi đầu mất đi sự trấn áp trong 2 vùng nhỏ nhưng nhiều rắc rối của Liên Xô, khi mà những nước Cộng hòa Baltic đã giành được chính quyền sở tại từ những mặt trận nhân dân, và vùng Kavkaz rơi vào đấm đá bạo lực và nội chiến .Vào ngày 1 tháng 7 năm 1988, ngày thứ 4 cũng là ngày cuối của đại hội đảng lần thứ 19, Gorbachev đã thành công xuất sắc vào giờ chót khi nhận được sự ủng hộ của những đại biểu cho việc xây dựng một hội đồng lập pháp tối cao .Sự bảo thủ của những lớp người cũ đã thôi thúc Gorbachev triển khai một loạt đổi khác trong hiến pháp nhằm mục đích chia tách Đảng và nhà nước và cô lập những thành viên trái chiều bảo thủ trong Đảng .Chi tiết bản yêu cầu về 1 QH mới được phát hành vào ngày 2-10 [ 16 ], để khởi động cho cơ quan lập pháp tối cao mới của Liên Xô .Trong phiên họp hội nghị ( 29/11 – 01/12 ) đã trải qua sự sửa đổi hiến pháp nhà nước năm 1977, phát hành luật cải tổ bầu cử, và chọn 26/03/1989 làm ngày bầu cử [ 17 ] .29/11 Liên Bang đã ngưng việc phá nhiễu sóng tổng thể những đài truyền thanh ngoại bang, được cho phép người dân Liên Xô lần tiên phong tiếp cận tự do những nguồn thông tin bên ngoài mà không chịu sự trấn áp của Đảng Cộng sản [ 18 ] .

Các nước Cộng Hòa Baltic[sửa|sửa mã nguồn]

Vào năm 1986 – 1987, Latvia đã đi tiên phong trong những nhà nước vùng Baltic trong việc thôi thúc sự cải tổ. Năm 1988, Estonia đã đi đầu trong việc thiết lập mặt trận nhân dân trong những nước thuộc Liên Bang Xô Viết và mở màn gây tác động ảnh hưởng đến chủ trương nhà nước .

Mặt trận nhân dân Estonia[sửa|sửa mã nguồn]

Mặt trận nhân dân Estonia được xây dựng vào tháng 4 năm 1988. Ngày 16 tháng 6 năm 1988, Gorbachev đã sửa chữa thay thế Karl Vaino, 1 chỉ huy kì cựu bảo thủ của Đảng Cộng sản Estonia bằng 1 chỉ huy theo đường hướng tự do Vaino Väljas, lúc đó đang là Đại sứ tại Nicaragua của Xô Viết [ 19 ] .Cuối tháng 6 năm 1988, Väljas đa phải nhượng bộ trước áp lực đè nén của Mặt trận nhân dân Estonia và công nhận tính hợp pháp của lá cờ xanh-trắng-đen của Estonia, và đồng thuận về việc sử dụng ngôn từ người Estonia là ngôn từ chính thức của nước cộng hòa này [ 20 ] .Ngày 2 tháng 10, Mặt trận nhân dân chính thức khởi động tranh luận, diễn thuyết chính trị tại Quốc hội trong 2 ngày. Väljas đã tham gia và mạo hiểm về việc hoàn toàn có thể giúp Estonia trở thành hình mẫu cải cách và chính trị, đồng thời xoa dịu những thế lực đòi chia tách và những khuynh hướng cấp tiến khác [ 21 ] .Ngày 16 tháng 10 năm 1988, Hội đồng Tối cao Xô Viết của Estonia công bố về sự triển khai chủ quyền lãnh thổ vương quốc dưới điều luật về sự ưu tiên của người Estonia. Nghị viện Estonia đã công bố về sự chiếm hữu của nhà nước cộng hòa về tài nguyên tự nhiên như đất đai, sông hồ, rừng núi, mỏ tài nguyên và nền sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, kiến thiết xây dựng, ngân hàng nhà nước nhà nước, đường sá, mạng lưới hệ thống dịch vụ riêng bên trong chủ quyền lãnh thổ Estonia [ 22 ] .

Các nước Cộng hòa phương tây[sửa|sửa mã nguồn]

Phong trào dân chủ của Moldova[sửa|sửa mã nguồn]

Bắt đầu vào tháng 2 năm 1988, Phong trào Dân chủ Moldova ( trước kia là Moldavia ) đã tổ chức triển khai những cuộc họp công cộng, biểu tình và những liên hoan bài hát, từ từ tăng lên về quy mô và cường độ. Trên đường phố, TT của những biểu lộ công cộng là Đài tưởng niệm vĩ đại Stephen ở Chişinău, và khu vui chơi giải trí công viên liền kề chứa Aleea Clasicilor ( ” Con hẻm của tầm cỡ [ của văn học ] ” ). Vào ngày 15 tháng 1 năm 1988, để tưởng niệm nhà thơ Mihai Eminescu tại bức tượng bán thân của ông trên Aleea Clasicilor, Anatol alaru đã đệ trình một đề xuất để liên tục những cuộc họp. Trong bài diễn văn công khai minh bạch, trào lưu lôi kéo thức tỉnh vương quốc, tự do ngôn luận, hồi sinh những truyền thống lịch sử của người Moldova và để đạt được vị thế chính thức cho ngôn từ Rumani và trở lại bảng vần âm Latinh. Việc chuyển từ ” trào lưu ” ( một hiệp hội không chính thức ) sang ” mặt trận ” ( một hiệp hội chính thức ) được coi là một ” tăng cấp ” tự nhiên một khi trào lưu đạt được động lực với công chúng, và chính quyền sở tại Liên Xô không còn không cho nữa .

Biểu tình ở Lviv, Ukraine[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 26 tháng 4 năm 1988, khoảng chừng 500 người đã tham gia một cuộc tuần hành do Câu lạc bộ Văn hóa Ukraine tổ chức triển khai trên phố Khreschatyk của Kiev để kỷ niệm lần thứ hai của thảm họa hạt nhân Chernobyl, mang theo những tấm bảng với khẩu hiệu như ” Sự cởi mở và Dân chủ đến cùng “. Từ tháng 5 đến tháng 6 năm 1988, người Công giáo Ukraine ở miền tây Ukraine đã tổ chức triển khai lễ kỷ niệm Thiên niên kỷ của Kitô giáo ở Kievan Rus ‘ bằng cách tổ chức triển khai những dịch vụ trong những khu rừng Buniv, Kalush, Hoshiv và Zarvanytsia. Vào ngày 5 tháng 6 năm 1988, khi lễ kỷ niệm chính thức của Thiên niên kỷ được tổ chức triển khai tại Moscow, Câu lạc bộ Văn hóa Ucraina đã tổ chức triển khai những buổi quan sát của riêng mình tại Kiev tại đài tưởng niệm Thánh Volodymyr Đại đế, hoàng tử vĩ đại của Kievan Rus .Vào ngày 16 tháng 6 năm 1988, Khoảng 6.000 đến 8.000 người đã tập trung chuyên sâu tại Lviv để nghe những diễn thuyết công bố không tin yêu vào list đại biểu địa phương tham gia hội nghị của Đảng Cộng sản 19, khởi đầu vào ngày 29 tháng 6. Vào ngày 21 tháng 6, một cuộc mít tinh ở Lviv đã lôi cuốn 50.000 người. đã nghe về một list đại biểu sửa đổi. Nhà chức trách đã cố gắng nỗ lực giải tán cuộc biểu tình trước sân vận động Druzhba. Vào ngày 7 tháng 7, Khoảng 10.000 đến 20.000 người đã tận mắt chứng kiến ​ ​ sự ra đời của Mặt trận Dân chủ để thôi thúc chủ trương Perestroika. Vào ngày 17 tháng 7, một nhóm 10.000 người đã tập trung chuyên sâu tại ngôi làng Zarvanytsia cho những dịch vụ Thiên niên kỷ do Đức Giám mục Công giáo Hy Lạp-Pavlo Vasylyk tổ chức triển khai. Dân quân đã cố gắng nỗ lực giải tán những người tham gia, nhưng hóa ra đó là tập hợp lớn nhất của người Công giáo Ukraine kể từ khi Stalin ngoài vòng pháp lý vào năm 1946. Vào ngày 4 tháng 8, được gọi là ” Thứ năm đẫm máu “, chính quyền sở tại địa phương đã đàn áp can đảm và mạnh mẽ một cuộc biểu tình được tổ chức triển khai bởi Mặt trận Dân chủ để Thúc đẩy Perestroika. Bốn mươi mốt người đã bị giam giữ, phạt tiền hoặc bị phán quyết 15 ngày bị bắt giữ hành chính. Vào ngày 1 tháng 9, chính quyền sở tại địa phương đã sơ tán kinh hoàng 5.000 sinh viên tại một cuộc họp công cộng thiếu sự được cho phép chính thức tại Đại học bang Ivan Franko .Vào ngày 13 tháng 11 năm 1988, khoảng chừng 10.000 người đã tham gia một cuộc họp chính thức được tổ chức triển khai bởi tổ chức triển khai di sản văn hóa truyền thống Spadschyna, câu lạc bộ sinh viên Đại học Kyiv Hromada, và những nhóm môi trường tự nhiên Zelenyi Svit ( ” Thế giới xanh ” ) và Noosfera, để tập trung chuyên sâu vào những yếu tố sinh thái xanh. Từ ngày 14 tháng 11 nhà hoạt động giải trí người Ukraine nằm trong số 100 người ủng hộ nhân quyền, vương quốc và tôn giáo được mời bàn luận về nhân quyền với những quan chức Liên Xô và phái đoàn của Ủy ban An ninh và Hợp tác Hoa Kỳ tại Châu Âu ( còn được gọi là Ủy ban Helsinki ). Vào ngày 10 tháng 12, hàng trăm người đã tập trung chuyên sâu tại Kiev để theo dõi Ngày Quốc tế Nhân quyền tại một cuộc mít tinh do Liên minh Dân chủ tổ chức triển khai. Việc tập trung chuyên sâu trái phép dẫn đến việc bắt giữ những nhà hoạt động giải trí địa phương. [ 23 ]
Partyja BPF ( Mặt trận tầm trung Bêlarut ) được xây dựng năm 1988 với tư cách là một đảng chính trị và trào lưu văn hóa truyền thống cho dân chủ và độc lập, đó là những nước cộng hòa Baltic, những mặt trận phổ cập. Việc phát hiện ra những ngôi mộ tập thể ở Kurapaty bên ngoài Minsk của nhà sử học Zianon Pazniak, nhà chỉ huy tiên phong của Mặt trận tầm trung Bêlarut, đã tạo thêm động lực cho trào lưu dân chủ và ủng hộ độc lập ở Bêlarut. [ 24 ] ông công bố rằng chính lực lượng NKVD của Liên Xô đã thực thi những vụ giết người bí hiểm ở Kurapaty. [ 25 ] Ban đầu, Mặt trận có tầm nhìn quan trọng trong nhiều hành vi công khai minh bạch của nó phần đông luôn kết thúc trong những cuộc đụng độ với công an và lực lượng bảo mật an ninh Liên Xô KGB .

Moscow : Giới hạn dân chủ hóa[sửa|sửa mã nguồn]

Mùa xuân năm 1989, Liên bang Xô viết thực hiện một cải cách chính trị lớn, mặc dù có giới hạn, lần đầu tiên kể từ năm 1917, khi người dân bầu Đại hội đồng nhân dân mới. Việc phát sóng truyền hình trực tiếp về các cuộc thảo luận của cơ quan lập pháp không còn bị kiểm duyệt. Những người đã chứng kiến các lãnh đạo Đảng Cộng sản trước đây bị thẩm vấn và chịu trách nhiệm. Ví dụ này thúc đẩy một thử nghiệm giới hạn với nền chính trị ở Ba Lan, nhanh chóng dẫn đến việc lật đổ chính phủ cộng sản ở Warsaw vào mùa hè – sau đó đã làm nảy sinh các cuộc nổi dậy lật đổ chủ nghĩa cộng sản tại năm nước thuộc Khối hiệp ước Warsaw trước năm 1989 và Bức tường Berlin sụp đổ. Những sự kiện này cho thấy nhiều người ở Đông Âu và Liên bang Xô viết không ủng hộ động lực của Gorbachev để hiện đại hóa chủ nghĩa cộng sản, thay vào đó, họ muốn lật đổ nó hoàn toàn.

Đây cũng là năm CNN trở thành đài truyền hình không thuộc Liên Xô tiên phong được phép chiếu những chương trình tin tức truyền hình tới Moscow. CNN chính thức chỉ dành cho khách quốc tế ở Savoy Hotel, nhưng người dân Moscow nhanh gọn học cách thu tín hiệu trên TV tại nhà của họ. Điều đó có tác động ảnh hưởng lớn đến cách người Liên Xô nhìn thấy những sự kiện đang diễn ra ở quốc gia Liên Xô, và việc kiểm duyệt của cơ quan chính phủ gần như bị bỏ mặc. [ 26 ]

Bầu cử Đại hội đại biểu nhân dân Liên bang Xô viết[sửa|sửa mã nguồn]

Andrei Sakharov, trước đây lưu vong tới Gorky, được bầu vào Đại hội đại biểu nhân dân tháng 3 năm 1989.Thời gian đề cử lê dài một tháng cho những ứng viên của Đại hội đại biểu nhân dân Liên Xô lê dài cho đến ngày 24 tháng 1 năm 1989. Trong tháng tới, lựa chọn trong số 7.531 ứng viên cấp huyện đã diễn ra tại những cuộc họp do ủy ban bầu cử cấp bầu cử tổ chức triển khai. Vào ngày 7 tháng 3, một list ở đầu cuối gồm 5.074 ứng viên đã được công bố, khoảng chừng 85 % là đảng viên .Trong hai tuần trước 1.500 cuộc bầu cử cấp huyện, những cuộc bầu cử để lấp đầy 750 ghế dành riêng cho những tổ chức triển khai nhà nước, được tranh cử bởi 880 ứng viên, đã được tổ chức triển khai. Trong số những ghế này, 100 ghế được giao cho CPSU, 100 cho Hội đồng Công đoàn Trung ương Liên minh, 75 cho Đoàn Thanh niên Cộng sản ( Komsomol ), 75 cho Ủy ban Phụ nữ Liên Xô, 75 cho Tổ chức Chiến tranh và Lao động Cựu chiến binh và 325 cho những tổ chức triển khai khác như Học viện Khoa học. Quá trình lựa chọn được thực thi vào tháng Tư .Trong cuộc tổng tuyển cử ngày 26 tháng 3, sự tham gia của cử tri là ấn tượng ở mức 89.8 %, và 1.958 ( gồm có 1.225 ghế Q. ) của 2.250 ghế CPD đã được lấp đầy. Ở cấp huyện, những cuộc bầu cử đã được tổ chức triển khai tại 76 khu vực bầu cử vào ngày 2 và 9 tháng 4 và những cuộc bầu cử mới được tổ chức triển khai vào ngày 20 và 14 tháng Tư đến ngày 23 tháng Năm, [ 27 ] Trong 199 khu vực bầu cử còn lại, nơi đa phần tuyệt đối bắt buộc không đạt được. [ 17 ] Trong khi hầu hết những ứng viên được CPSU ủng hộ đều được bầu, hơn 300 người đã thua những ứng viên độc lập như Yeltsin, nhà vật lí Andrei Sakharov và luật sư Anatoly Sobchak .Trong phiên họp tiên phong của Đại hội nhân dân mới, từ ngày 25 tháng 5 đến ngày 9 tháng 6, những người kiên cường lập trường vẫn giữ quyền trấn áp nhưng những nhóm cấp tiến đã sử dụng cơ quan lập pháp làm nền tảng cho cuộc tranh luận, phê bình và chỉ trích – được phát sóng trực tiếp và không kiểm duyệt. Điều này đã ảnh hưởng tác động lớn đến công chúng. Vào ngày 29 tháng 5, Yeltsin đã xoay xở để bảo vệ vị trí của ông trong Hội đồng Xô viết Tối cao, và vào mùa hè ông đã xây dựng phe trái chiều tiên phong, Nhóm đại biểu Liên Vùng, gồm những người theo chủ nghĩa dân tộc bản địa và chủ nghĩa tự do của Nga. Soạn nhóm lập pháp ở đầu cuối ở Liên Xô, những người được bầu vào năm 1989 đóng vai trò quan trọng trong cải cách và sự tan rã sau cuối của Liên Xô trong hai năm tới .Vào ngày 30 tháng 5 năm 1989, Gorbachev đã yêu cầu những cuộc bầu cử địa phương trên toàn nước, được lên lịch vào tháng 11 năm 1989, được hoãn lại cho đến đầu năm 1990 vì vẫn chưa có luật kiểm soát và điều chỉnh bầu cử. Điều này được một số ít người coi là một sự nhượng bộ cho những quan chức Đảng địa phương, những người lo lắng rằng họ sẽ bị cuốn vào quyền lực tối cao trong một làn sóng quan điểm chống xây dựng. [ 28 ]Vào ngày 25 tháng 10 năm 1989, Hội đồng Xô viết tối cao đã bỏ phiếu để vô hiệu những ghế đặc biệt quan trọng cho Đảng Cộng sản và những tổ chức triển khai chính thức khác trong những cuộc bầu cử vương quốc và địa phương. Sau cuộc tranh luận nóng bức, 542 thành viên Hội đồng Xô viết Tối cao đã trải qua với số phiếu bầu áp đảo 254 – 85 ( với 36 người không tham gia ). Quyết định cũng nhu yếu sửa đổi 50% hiến pháp, được phê chuẩn bởi toàn thể đại hội, triển khai xong vào ngày 25 tháng 12. Hiến pháp mới cũng trải qua những giải pháp được cho phép bầu cử trực tiếp những người đứng đầu của mỗi nước trong số 15 nước cộng hòa thành viên. Gorbachev đã kịch liệt phản đối pháp luật này trong một cuộc tranh luận nhưng đã thất bại .Cuộc bỏ phiếu lan rộng ra quyền lực tối cao của những nước cộng hòa trong những cuộc bầu cử địa phương, được cho phép họ tự quyết định hành động cách tổ chức triển khai bầu cử. Latvia, Litva và Estonia đã yêu cầu một luật đạo được cho phép người dân bầu cử tổng thống trực tiếp. Cuộc bầu cử địa phương ở toàn bộ những nước cộng hòa đã được lên kế hoạch diễn ra từ tháng 12 đến tháng 3 năm 1990. [ 29 ]

Các vương quốc vệ tinh mất trấn áp[sửa|sửa mã nguồn]

Khối ĐôngSáu quốc gia thuộc Khối hiệp ước Warsaw của Đông Âu, mặc dầu đã giành độc lập trên danh nghĩa, vẫn được công nhận thoáng đãng trong hội đồng quốc tế là những nhà nước vệ tinh của Liên Xô. Tất cả ba vương quốc này đã bị chiếm giữ bởi Hồng quân Liên Xô năm 1945 khi họ truy kích Đức Quốc xã, có những nhà nước xã hội chủ nghĩa theo kiểu Xô viết, và đã bị hạn chế khắt khe quyền tự do hành vi trong những yếu tố trong nước hoặc quốc tế. Bất kỳ hành động nào nhằm mục đích đòi nền độc lập thực sự đã bị quân đội Liên Xô tiêu diệt – trong Cách mạng Hungary năm 1956 và Mùa xuân Prague năm 1968. Gorbachev đã từ bỏ học thuyết Brezhnev tốn kém, ông ủng hộ việc không can thiệp vào những yếu tố nội bộ của những liên minh Đông Âu – Gorbachev gọi đùa đây là học thuyết Sinatra trong một phần có trong đến bài hát ” My Way ” của Frank Sinatra .

Baltic ” Một chuỗi của sự tự do “[sửa|sửa mã nguồn]

Cuộc biểu tình ” Baltic Way ” năm 1989 tại Šiauliai, Litva. Các quan tài được phủ bọc với cờ vương quốc của ba nước Cộng hòa Baltic và được đặt tượng trưng bên dưới cờ của Liên Xô và Quốc xã .

Đường Baltic hoặc Chuỗi Baltic (cũng là Chuỗi Tự do tiếng Estonia: Balti kett, tiếng Latvia: Baltijas ceļš, tiếng Litva: Baltijos kelias, tiếng Nga: Балтийский путь) là một cuộc biểu tình chính trị hòa bình vào ngày 23 tháng 8 năm 1989.[30] Ước tính có khoảng 2 triệu người tham gia vào cuộc biểu tình để hình thành một chuỗi người kéo dài 600 kilômét (370 dặm) trên khắp 3 nước: Estonia, Latvia và Litva, những quốc gia đã bị sáp nhập vào Liên Xô năm 1944. Cuộc biểu tình khổng lồ này đã đánh dấu kỷ niệm 50 năm ngày ký kết hiệp ước Xô – Đức (Còn gọi là hiệp ước Molotov-Ribbentro), hiệp ước chia phạm vi ảnh hưởng ở Đông Âu giữa Liên Xô và Đức Quốc xã, đã dẫn đến việc Liên Xô xâm lược, chiếm đóng các quốc gia vùng Baltic vào năm 1940.

Vào tháng 12 năm 1989, Đại hội đại biểu nhân dân đã gật đầu – và Gorbachev đã ký – báo cáo giải trình của Ủy ban Yakovlev, lên án những lao lý bí hiểm của hiệp ước Molotov-Ribbentrop giữa Liên Xô và Đức Quốc xã. [ 31 ]

Sự phân loại Đảng Cộng sản của Litva[sửa|sửa mã nguồn]

Trong cuộc bầu cử tháng 3 năm 1989 cho Đại hội Dân biểu, 36 trong số 42 đại biểu từ Litva là những ứng viên từ trào lưu vương quốc độc lập Sąjūdis. Đây là thắng lợi lớn nhất cho bất kể tổ chức triển khai dân tộc bản địa chủ nghĩa nào trong Liên Xô và là một thất bại nặng nề so với Đảng Cộng sản Litva cho thấy sự phản đối ngày càng tăng so với nó. [ 32 ]Ngày 7 tháng 12 năm 1989, Đảng Cộng sản Litva dưới sự chỉ huy của Algirdas Brazauskas, đã tách khỏi Đảng Cộng sản Liên Xô và từ bỏ yêu sách của mình để có một ” vai trò chỉ huy ” hiến pháp trong chính trị. Một nhánh nhỏ hơn của Đảng Cộng sản do Mykolas Burokevičius đứng đầu, đã được xây dựng và vẫn link với CPSU. Tuy nhiên, Đảng Cộng sản cầm quyền của Litva chính thức độc lập khỏi sự trấn áp của Moscow – lần tiên phong điều này xảy ra ở Liên Xô – dẫn tới một trận động đất chính trị khiến Gorbachev phải sắp xếp chuyến thăm Litva vào tháng sau trong một nỗ lực vô ích để đưa đảng Cộng sản Litva trở lại dưới sự trấn áp của chính quyền sở tại TW. Năm sau, Đảng Cộng sản đã mất quyền lực tối cao trọn vẹn trong những cuộc bầu cử QH đa đảng, Vytautas Landsbergis trở thành tổng thống phi Cộng sản tiên phong của Litva kể từ khi bị sáp nhập vào Liên Xô .

Phong tỏa Azerbaijan[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 16 tháng 7 năm 1989, Mặt trận Nhân dân Azerbaijan đã tổ chức triển khai đại hội tiên phong và bầu Abulfaz Elchibey, người sẽ trở thành Tổng thống và quản trị. [ 33 ] Vào ngày 19 tháng 8, 600.000 người biểu tình đã làm kẹt cứng Quảng trường Lenin ở Baku ( nay là Quảng trường Azadliq ) để nhu yếu thả những tù nhân chính trị. [ 34 ] ITrong nửa cuối năm 1989, vũ khí được trao cho Nagorno-Karabakh. Khi Karabakhis nắm giữ cánh tay nhỏ để thay thế sửa chữa súng săn và nỏ, thương vong mở màn kết nối ; cây cầu bị thổi bay, đường bị phong tỏa, và con tin bị bắt. [ 35 ]Trong một giải pháp mới và hiệu suất cao, Mặt Trận Nhân Dân đã phát động phong tỏa đường tàu của Armenia, [ 36 ] gây ra thực trạng thiếu xăng và thực phẩm vì 85 % sản phẩm & hàng hóa của Armenia đến từ Azerbaijan. [ 37 ] Dưới áp lực đè nén từ Mặt trận Phổ biến, những nhà chức trách Cộng sản ở Azerbaijan mở màn nhượng bộ. Vào ngày 25 tháng 9, họ đã trải qua một luật tối cao đã ưu tiên luật Azerbaijan, và vào ngày 4 tháng 10, Mặt Trận Nhân Dân được phép ĐK như một tổ chức triển khai hợp pháp miễn là nó dỡ bỏ phong tỏa. Giao thông vận tải đường bộ giữa Azerbaijan và Armenia chưa khi nào trọn vẹn hồi sinh. [ 37 ] Căng thẳng liên tục leo thang và vào ngày 29 tháng 12, những nhà hoạt động giải trí Mặt trận nổi tiếng đã bắt giữ những văn phòng đảng địa phương ở Jalilabad, làm hàng chục người bị thương .

Thành viên Ủy ban Karabakh của Armenia được thả[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 31 tháng 5 năm 1989, 11 thành viên của Ủy ban Karabakh, người đã bị cầm tù mà không bị xét xử tại nhà tù Matrosskaya Tishina của Matxcơva, được thả ra, và quay trở lại nhà được nghênh đón anh hùng. [ 38 ] Ngay sau khi được thả, Levon Ter-Petrossian, một học giả, được bầu làm quản trị Phong trào Quốc gia trái chiều Pan-Armenian chống cộng sản, và sau đó công bố rằng vào năm 1989, ông mở màn xem xét độc lập trọn vẹn. [ 39 ]

Vụ nổ súng ở Tbilisi, Georgia[sửa|sửa mã nguồn]

Hình ảnh nạn nhân ( đa phần là phụ nữ trẻ ) của vụ thảm sát tháng 4 năm 1989 tại Tbilisi, Georgia .Vào ngày 7 tháng 4 năm 1989, quân đội Liên Xô và những xe tăng bọc thép đã được gửi đến Tbilisi sau hơn 100.000 người biểu tình phản đối trước trụ sở Đảng Cộng sản Gruzia với những biểu ngữ lôi kéo Gruzia rút khỏi Liên bang Xô viết và Abkhazia phải được sáp nhập trọn vẹn vào Gruzia. [ 40 ] Sau khi xung đột leo thang, vào ngày 9 tháng 4 năm 1989, quân Liên Xô đã nổ súng những người biểu tình ; khoảng chừng 20 người thiệt mạng và hơn 200 người bị thương. [ 41 ] [ 42 ] Sự kiện này đã thôi thúc chính trị Gruzia, khiến nhiều người phải Tóm lại rằng độc lập là thích hợp hơn là thành viên tự trị thuộc Liên Xô. Vào ngày 14 tháng 4, Gorbachev đã cho bãi nhiệm Jumber Patiashvili là Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Gruzia và thay thế sửa chữa ông ta với cựu giám đốc KGB của Gruzia là Givi Gumbaridze .Vào ngày 16 tháng 7 năm 1989, tại Hà Nội Thủ Đô Sukhumi của Abkhazia, một cuộc biểu tình chống lại việc mở một Trụ sở ĐH Gruzia tại thị xã đã dẫn đến đấm đá bạo lực nhanh gọn bị biến thành cuộc cạnh tranh đối đầu đấm đá bạo lực giữa những dân tộc bản địa, trong đó 18 người chết và hàng trăm người bị thương trước quân đội Liên Xô can thiệp để không thay đổi trật tự. [ 43 ] Cuộc bạo động này ghi lại sự khởi đầu của cuộc xung đột Gruzia-Abkhaz .

Các nước cộng hòa phương Tây[sửa|sửa mã nguồn]

Mặt trận Nhân Dân Moldova[sửa|sửa mã nguồn]

Trong ngày 26 tháng 3 năm 1989, cuộc bầu cử Đại hội đại biểu nhân dân, 15 trong số 46 đại biểu của Moldavian được gửi tới Moscow là những người ủng hộ trào lưu Dân chủ / Dân chủ. [ 44 ] Mặt trận phổ cập của Đại hội xây dựng Moldova diễn ra hai tháng sau đó, vào ngày 20 tháng 5 năm 1989. Trong đại hội lần thứ hai ( 30 tháng 6 – 1 tháng 7 năm 1989 ), Ion Hadârcă được bầu làm quản trị .Một loạt những cuộc biểu tình được gọi là Quốc hội lớn ( tiếng Romania : Marea Adunare Naţională ) là thành tựu lớn tiên phong của Mặt trận. Các cuộc biểu tình đại chúng như vậy, gồm có một cuộc biểu tình của 300.000 người vào ngày 27 tháng 8, [ 45 ] đã thuyết phục Liên Xô Tối cao Moldavian vào ngày 31 tháng 8 để vận dụng luật ngôn từ làm cho Moldovan trở thành ngôn từ chính thức, và sửa chữa thay thế bảng vần âm Cyrillic bằng những ký tự Latinh. [ 46 ]

Phong trào Rukh ở Ukraina[sửa|sửa mã nguồn]

Ở Ukraina, Lviv và Kiev đã tổ chức triển khai Ngày quốc khánh Ucraina vào ngày 22 tháng 1 năm 1989. Hàng ngàn người tập trung chuyên sâu tại Lviv vì một dịch vụ tôn giáo trái phép ở phía trước Nhà thờ St. George. Tại Kiev, 60 nhà hoạt động giải trí đã gặp nhau trong một nhà ở ở Kiev để kỷ niệm công bố của Cộng hòa Nhân dân Ucraina năm 1918. Vào ngày 11-12 tháng 2 năm 1989, Hội Ngôn ngữ Ucraina đã tổ chức triển khai Đại hội xây dựng. Ngày 15 tháng 2 năm 1989, việc xây dựng Ủy ban ý tưởng sáng tạo cho sự gia hạn của Giáo hội Chính thống Giáo phận người Ukraina đã được công bố. Chương trình và quy định của trào lưu đã được yêu cầu bởi Liên minh Nhà văn Ukraine và đã được xuất bản trên tạp chí Literaturna Ukraina ngày 16 tháng 2 năm 1989. Tổ chức này báo trước những người sự không tương đồng chính kiến Ucraina như Vyacheslav Chornovil .Vào cuối tháng Hai, những cuộc biểu tình công khai minh bạch lớn diễn ra tại Kiev để phản đối luật bầu cử, vào đêm trước ngày 26 tháng 3 tới Đại hội đại biểu Liên Xô, và lôi kéo từ chức Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Ukraine, Volodymyr Shcherbytsky, đắm mình trong vai trò ” mastodon của sự ngưng trệ “. Các cuộc biểu tình trùng hợp với chuyến thăm Ukraina của Tổng thống Xô viết Gorbachev. Vào ngày 26 tháng 2 năm 1989, từ 20.000 đến 30.000 người đã tham gia một dịch vụ tưởng niệm đại kết không được đề cập ở Lviv, lưu lại kỷ niệm cái chết của nghệ sĩ Ucraina thế kỷ 19 và dân tộc bản địa Taras Shevchenko .Vào ngày 4 tháng 3 năm 1989, Hội Tưởng niệm, cam kết tôn vinh những nạn nhân của chủ nghĩa Stalin và làm sạch xã hội của những thực hành thực tế của Liên Xô, được xây dựng tại Kiev. Một cuộc biểu tình công khai minh bạch được tổ chức triển khai vào ngày hôm sau. Vào ngày 12 tháng 3, một cuộc họp trước cuộc bầu cử được tổ chức triển khai tại Lviv bởi Liên đoàn Helsinki Ucraina và Hội Marian Myloserdia ( lòng từ bi ) đã bị phân tán kinh hoàng, và gần 300 người đã bị giam giữ. Vào ngày 26 tháng 3, những cuộc bầu cử đã được tổ chức triển khai tại đại hội công đoàn của đại biểu nhân dân ; cuộc bầu cử được tổ chức triển khai vào ngày 9 tháng 4, 14 tháng 5 và 21 tháng Năm. Trong số 225 đại biểu Ucraina, hầu hết đều là người bảo thủ, mặc dầu một số ít tân tiến đã thực thi việc cắt giảm .Từ ngày 20 đến 23 tháng 4 năm 1989, những cuộc họp trước bầu cử đã được tổ chức triển khai tại Lviv trong bốn ngày liên tục, lôi cuốn đám đông lên đến 25.000 người. Hành động này gồm có một một giờ cảnh cáo bạo loạn tại tám xí nghiệp sản xuất và tổ chức triển khai địa phương. Đây là cuộc đình công lao động tiên phong tại Lviv từ năm 1944. Vào ngày 3 tháng 5, một cuộc biểu tình trước cuộc bầu cử đã lôi cuốn 30.000 người tại Lviv. Vào ngày 7 tháng 5, Hội Tưởng niệm đã tổ chức triển khai một cuộc họp quần chúng tại Bykivnia, một khu mộ tập thể nạn nhân của người Ba Lan bị xử bắn vào thời Stalin. Sau khi một cuộc diễu hành từ Kiev đến trang khu mộ, một cuộc tưởng niệm đã được tổ chức triển khai .Từ giữa tháng 5 đến tháng 9 năm 1989, những giáo sĩ người Công giáo Hy Lạp đã biểu tình phản đối Arbat của Moscow để lôi kéo sự quan tâm đến thực trạng của Giáo hội của họ. Họ đặc biệt tích cực trong phiên họp tháng 7 của Hội đồng Giáo hội Thế giới được tổ chức triển khai tại Moscow. Cuộc biểu tình kết thúc với những vụ bắt giữ của nhóm vào ngày 18 tháng 9. Vào ngày 27 tháng 5 năm 1989, hội nghị sáng lập của Hội Tưởng niệm khu vực Lviv đã được tổ chức triển khai. Vào ngày 18 tháng 6 năm 1989, ước tính 100.000 tín hữu đã tham gia vào những dịch vụ tôn giáo công cộng ở Ivano-Frankivsk ở miền tây Ukraine, cung ứng lời lôi kéo quốc tế của Hồng y Myroslav Lubachivsky cho một ngày cầu nguyện quốc tế .Vào ngày 19 tháng 8 năm 1989, Giáo xứ Chính thống Thánh Phêrô và Phao-lô của Nga thông tin sẽ chuyển sang Giáo hội Chính thống Giáo dân Do Thái của Ukraina. Vào ngày 2 tháng 9 năm 1989, hàng chục nghìn người Ukraine đã phản đối dự luật bầu cử dự trữ những ghế đặc biệt quan trọng cho Đảng Cộng sản và cho những tổ chức triển khai chính thức khác : 50.000 người ở Lviv, 40.000 người ở Kiev, 10.000 người ở Zhytomyr, 5.000 người tại Dniprodzerzhynsk và Chervonohrad, và 2 nghìn ở Kharkiv. Từ ngày 8-10 tháng 10 năm 1989, nhà văn Ivan Drach được bầu làm thủ lĩnh Rukh, Phong trào Nhân dân Ukraine, tại đại hội xây dựng của nó ở Kiev. Vào ngày 17 tháng 9, từ 150.000 đến 200.000 người đã hành quân ở Lviv, yên cầu sự hợp pháp hóa của Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ucraina. Vào ngày 21 tháng 9 năm 1989, việc khai thác một ngôi mộ tập thể mở màn ở Demianiv Laz, một thực chất bảo tồn ở phía nam của Ivano-Frankivsk. Vào ngày 28 tháng 9, Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Ukraine Volodymyr Shcherbytsky, một sự tiếp quản từ thời Brezhnev, đã được sửa chữa thay thế bởi Vladimir Ivashko .Vào ngày 1 tháng 10 năm 1989, một cuộc biểu tình tự do từ 10.000 đến 15.000 người đã bị giải tán bởi lực lượng dân quân trước sân vận động Druzhba của Lviv, nơi một buổi hòa nhạc kỷ niệm sự thống nhất quốc gia của người Ukraine đã được tổ chức triển khai. Vào ngày 10 tháng 10, Ivano-Frankivsk là nơi diễn ra cuộc biểu tình trước bầu cử với sự tham gia của 30.000 người. Vào ngày 15 tháng 10, hàng nghìn người tụ họp ở Chervonohrad, Chernivtsi, Rivne và Zhytomyr ; 500 ở Dnipropetrovsk ; và 30.000 ở Lviv để phản đối luật bầu cử. Vào ngày 20 tháng 10, những tín hữu và giáo sĩ của Giáo hội Chính thống Giáo chủ Tự trị Ukraina đã tham gia vào một hội đồng ở Lviv, là người tiên phong kể từ khi bị cưỡng bức vào những năm 1930 .Vào ngày 24 tháng 10, Liên Xô Tối cao đã trải qua một luật đạo vô hiệu những ghế đặc biệt quan trọng cho Đảng Cộng sản và những đại diện thay mặt của những tổ chức triển khai chính thức khác. Vào ngày 26 tháng 10, hai mươi nhà máy sản xuất ở Lviv đã tổ chức triển khai những cuộc đình công và những cuộc họp để phản đối sự hung tàn của công an ngày 1 tháng 10 và chính quyền sở tại không muốn truy tố những người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Từ ngày 26 đến ngày 28 tháng 10, hiệp hội môi trường tự nhiên Zelenyi Svit ( bè bạn của toàn cầu – Ukraine ) đã tổ chức triển khai đại hội xây dựng, và vào ngày 27 tháng 10, Liên Xô Tối cao Ucraina đã trải qua một luật đạo vô hiệu thực trạng đặc biệt quan trọng của đảng và những tổ chức triển khai chính thức khác .Vào ngày 28 tháng 10 năm 1989, Hội đồng Xô Viết tối cao của Ucraina công bố có hiệu lực hiện hành từ ngày 1 tháng 1 năm 1990, tiếng Ukraina sẽ là ngôn từ chính thức của Ukraine, trong khi tiếng Nga sẽ được sử dụng để tiếp xúc giữa những nhóm sắc tộc. Cùng ngày Hội thánh của Biến hình ở Lviv rời Giáo hội Chính thống Nga và tự công bố là Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ucraina. Ngày hôm sau, hàng ngàn người đã tham gia một lễ tưởng niệm tại Demianiv Laz, và một điểm lưu lại trong thời điểm tạm thời được đặt để chỉ ra rằng một tượng đài cho ” nạn nhân của những áp bức 1939 – 1941 ” sẽ sớm được dựng lên .Vào giữa tháng 11, Hội Ngôn ngữ tiếng Ukraina Shevchenko đã chính thức được ĐK. Vào ngày 19 tháng 11 năm 1989, một cuộc tụ tập công khai minh bạch tại Kiev đã lôi cuốn hàng ngàn người tang lễ, bè bạn và mái ấm gia đình đến cuộc nổi dậy ở Ukraine của ba tù nhân của Trại Gulag nổi tiếng số 36 tại Perm ở Dãy núi Ural : những nhà hoạt động giải trí nhân quyền Vasyl Stus, Oleksiy Tykhy, và Yuri Lytvyn. Phần còn lại của họ được tái tổ chức triển khai tại Nghĩa trang Baikove. Vào ngày 26 tháng 11 năm 1989, một ngày cầu nguyện và nhịn ăn được Đức Hồng y Myroslav Lubachivsky công bố, hàng ngàn tín hữu ở miền tây Ukraine đã tham gia vào những buổi lễ tôn giáo giữa Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II và Tổng thống Liên Xô Gorbachev. Vào ngày 28 tháng 11 năm 1989, Hội đồng tôn giáo SSR của Ucraina phát hành nghị định được cho phép những hội thánh Công giáo Ucraina ĐK làm tổ chức triển khai pháp lý. Nghị định này được công bố vào ngày 1 tháng 12, trùng với một cuộc họp tại Vatican giữa giáo hoàng và tổng thống Liên Xô .Vào ngày 10 tháng 12 năm 1989, sự chấp hành chính thức tiên phong của Ngày Nhân quyền Quốc tế được tổ chức triển khai tại Lviv. Vào ngày 17 tháng 12, khoảng chừng 30.000 người đã tham gia một cuộc họp công cộng được tổ chức triển khai tại Kiev bởi Rukh để tưởng niệm người đoạt giải Nobel Andrei Sakharov, người đã chết vào ngày 14 tháng 12. Vào ngày 26 tháng 12, Liên Xô tối cao của Ucraina SSR đã trải qua một luật đạo chỉ định Giáng sinh, Phục sinh và Ngày lễ chính thức của Chúa Ba Ngôi. [ 23 ]Vào tháng 5 năm 1989, một người sự không tương đồng chính kiến Liên Xô, Mustafa Dzhemilev, được bầu làm chỉ huy Phong trào Quốc gia Crimean Tatar mới xây dựng. Ông cũng chỉ huy chiến dịch đòi trả lại vùng Crimean cho người Tatars ở Crimea sau 45 năm dân tộc bản địa này sống ở vùng đất khác .
Lễ Tưởng niệm những nạn nhân bị công an Liên Xô thảm sát tại Kurapaty, Byelorussia, 1989Vào ngày 24 tháng 1 năm 1989, chính quyền sở tại Xô viết ở Byelorussia đã đồng ý chấp thuận với nhu yếu của phe trái chiều dân chủ để thiết kế xây dựng một tượng đài cho hàng ngàn người bị công an Liên Xô thời Stalin thảm sát, bắn vào rừng Kuropaty gần Minsk vào những năm 1930. [ 47 ]Vào ngày 30 tháng 9 năm 1989, hàng ngàn người Byelorussians, tố cáo những nhà chỉ huy địa phương, hành quân qua Minsk để nhu yếu quét dọn thêm vụ thảm họa hạt nhân Chernobyl năm 1986 tại Ukraine. Có tới 15.000 người biểu tình đeo băng tay mang hình tượng phóng xạ và mang lá cờ vương quốc màu đỏ và trắng bị cấm trong cơn mưa xối xả trong sự bất chấp lệnh cấm của chính quyền sở tại địa phương. Sau đó, họ tập trung chuyên sâu ở TT thành phố gần trụ sở cơ quan chính phủ, người biểu tình nhu yếu Yefrem Sokolov từ chức ( chỉ huy Đảng Cộng sản của đảng Cộng hòa ), và lôi kéo sơ tán nửa triệu người dân từ những vùng bị ô nhiễm phóng xạ. [ 48 ]

Các nước cộng hòa Trung Á[sửa|sửa mã nguồn]

Hàng ngàn binh sỹ quân đội Liên Xô đã được gửi đến Thung lũng Fergana, phía đông nam thủ đô hà nội Tashkent của Uzbekistan, để tái lập trật tự sau khi nổ ra những cuộc đụng độ giữa những sắc tộc, trong đó dân Uzbeks địa phương đã săn lùng những thành viên của dân tộc thiểu số Meskhetian trong vài ngày bạo loạn từ ngày 4-11 tháng 6 năm 1989 ; khoảng chừng 100 người đã thiệt mạng. [ 49 ] Vào ngày 23 tháng 6 năm 1989, Gorbachev đã bãi nhiệm Rafiq Nishonov là Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Uzbek SSR và thay thế sửa chữa ông bằng Karimov, người đã liên tục chỉ huy Uzbekistan như một nước Cộng hòa Xô viết và sau này trở thành là một vương quốc độc lập .
Nursultan Nazarbayev trở thành lãnh đạo của Kazakh SSR năm 1989 và sau đó dẫn Kazakhstan đến độc lập.Tại Kazakhstan ngày 19 tháng 6 năm 1989, giới người trẻ tuổi mang súng, bom xăng, thanh sắt và đá làm mưa làm gió ở Zhanaozen, làm một vài người thiệt mạng. Các người trẻ tuổi đã nỗ lực chiếm một đồn công an và một trạm cấp nước. Họ lấy đi những phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng và ngừng hoạt động những shop và những khu công nghiệp. [ 50 ] Đến ngày 25 tháng 6, cuộc làm mưa làm gió đã lan rộng đến năm thị xã khác gần biển Caspian. Một đám đông khoảng chừng 150 người trang bị gậy, đá và que sắt kẽm kim loại tiến công đồn công an ở Mangishlak, từ Zhanaozen khoảng chừng 90 dặm, trước khi họ bị giải tán bởi quân đội cơ quan chính phủ bằng máy bay trực thăng. Những kẻ côn đồ điên cuồng tiến công Yeraliev, Shepke, Fort-Shevchenko và Kulsary, nơi họ đổ chất lỏng dễ cháy trên xe lửa nhà ở trong thời điểm tạm thời công nhân và cho đốt cháy. [ 51 ]Vào ngày 22 tháng 6 năm 1989, Gorbachev đã bãi nhiệm Gennady Kolbin ( người dân tộc bản địa Nga được chỉ định gây ra bạo loạn vào tháng 12 năm 1986 ) với tư cách là Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Kazakhstan vì đã giải quyết và xử lý kém những sự kiện tháng 6 và sửa chữa thay thế ông bằng Nursultan Nazarbayev. người đã liên tục chỉ huy Kazakhstan như một nước Cộng hòa Xô viết và sau này trở thành là một vương quốc độc lập .

Moscow mất 6 nước cộng hòa tự trị[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 7 tháng 2 năm 1990, Ủy ban Trung ương của Đảng cộng sản Liên Xô đồng ý đề xuất của Gorbachev rằng đảng từ bỏ độc quyền về quyền lực tối cao chính trị. [ 52 ] Năm 1990, tổng thể mười năm nước cộng hòa thành viên của Liên Xô đã tổ chức triển khai cuộc bầu cử cạnh tranh đối đầu tiên phong, với những nhà cải cách và dân tộc thiểu số giành được nhiều ghế. Đảng cộng sản Liên Xô đã thua cuộc bầu cử ở sáu nước cộng hòa tự trị :

• Ở Litva, đến Sąjūdis, vào ngày 24 tháng 2 (bầu cử vào ngày 4 tháng 3, 7, 8 và 10).
• Ở Moldova, đến Mặt trận Nhân dân của Moldova, vào ngày 25 tháng Hai.
• Ở Estonia, đến Mặt trận Nhân dân Estonia, vào ngày 18 tháng Ba.
• Ở Latvia, đến Mặt trận Nhân dân Latvia, vào ngày 18 tháng 3 (cuộc bầu cử diễn ra vào ngày 25 tháng 3, ngày 1 tháng 4 và ngày 29 tháng 4).
• Tại Armenia, đến Phong trào Quốc gia Pan-Armenian, vào ngày 20 tháng 5 (các cuộc bầu cử kéo dài ngày 3 tháng 6 và 15 tháng 7).
• Ở Georgia, đến Bàn Tròn – Tự do Georgia, vào ngày 28 tháng 10 (cuộc bầu cử hoàn toàn vào ngày 11 tháng 11).

Các nước cộng hòa cấu thành mở màn công bố chủ quyền lãnh thổ vương quốc của họ và khởi đầu một ” cuộc chiến pháp luật ” với chính quyền sở tại TW Moscow ; họ bác bỏ lao lý toàn công đoàn xích míc với lao lý địa phương, chứng minh và khẳng định quyền trấn áp so với nền kinh tế tài chính địa phương và phủ nhận trả thuế. Tổng thống Landsbergis của Litva cũng đã miễn trừ những người Litva khỏi bị bắt giữ trong những lực lượng vũ trang của Liên Xô. Cuộc xung đột này đã gây ra sự trộn lẫn kinh tế tài chính khi những đường phân phối bị gián đoạn và khiến nền kinh tế tài chính Liên Xô suy giảm trầm trọng. [ 53 ]

Sự cạnh tranh đối đầu giữa Liên Xô và CHXHCN Xô viết Liên bang Nga[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 4 tháng 3 năm 1990, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga ( RSFSR ) đã tổ chức triển khai bầu cử tương đối tự do cho Đại hội đại biểu nhân dân Nga. Boris Yeltsin được bầu, đại diện thay mặt cho Sverdlovsk, chiếm 72 % số phiếu. [ 54 ] Ngày 29 tháng 5 năm 1990, Yeltsin được bầu làm quản trị Liên Xô Tối cao của CHXHCN Xô viết Liên bang Nga, mặc dầu trong thực tiễn là Gorbachev đã nhu yếu những đại biểu Nga không bỏ phiếu cho ông .Yeltsin được tương hỗ bởi những thành viên dân chủ và bảo thủ của Liên Xô tối cao, những người tìm kiếm quyền lực tối cao trong tình hình chính trị đang tăng trưởng. Một cuộc đấu tranh quyền lực tối cao mới Open giữa RSFSR và Liên Xô. Vào ngày 12 tháng 6 năm 1990, Đại hội đại biểu nhân dân của RSFSR đã trải qua một công bố chủ quyền lãnh thổ. Ngày 12 tháng 7 năm 1990, Yeltsin từ chức khỏi Đảng Cộng sản trong một bài phát biểu đầy kịch tính tại Đại hội lần thứ 28. [ 55 ]
Vytautas Landsbergis của Litva

Cộng hòa Baltic[sửa|sửa mã nguồn]

Chuyến thăm của Gorbachev tới Thành Phố Hà Nội Vilnius của Litva vào ngày 11-13 tháng 1 năm 1990, đã kích động một cuộc biểu tình ủng hộ độc lập với khoảng chừng 250.000 người tham gia .Vào ngày 11 tháng 3, QH mới được bầu của SSR Litva đã bầu Vytautas Landsbergis, chỉ huy của Sąjūdis, làm quản trị và công bố Đạo luật Tái thiết lập Nhà nước Litva, khiến Litva trở thành Cộng hòa Liên Xô tiên phong tách khỏi Liên Xô. Moscow phản ứng với một cuộc phong tỏa kinh tế tài chính, giữ cho quân đội ở Litva để ” bảo vệ quyền của người dân tộc bản địa Nga “. [ 56 ] Edgar Savisaar của Estonia
Vào ngày 25 tháng 3 năm 1990, Đảng Cộng sản Estonia đã bỏ phiếu để tách khỏi Đảng cộng sản Liên Xô sau sáu tháng quy đổi. [ 57 ]Ngày 30 tháng 3 năm 1990, Hội đồng tối cao Estonia công bố sự chiếm đóng của Liên Xô từ Estonia kể từ khi Thế chiến thứ hai trở thành phạm pháp và khởi đầu tái lập Estonia như một vương quốc độc lập .Ngày 3 tháng 4 năm 1990, Edgar Savisaar thuộc Mặt trận Nhân Dân của Estonia được bầu làm quản trị Hội đồng Bộ trưởng ( tương tự với Thủ tướng ) .
Ivars Godmanis của Latvia
Latvia công bố Phục hồi độc lập vào ngày 4 tháng 5 năm 1990, với công bố lao lý quá trình chuyển tiếp để hoàn thành xong độc lập. Tuyên bố nói rằng mặc dầu Latvia đã thực sự mất độc lập trong Thế chiến II, quốc gia này vẫn còn là một vương quốc có chủ quyền lãnh thổ vì việc sáp nhập đã vi phạm và chống lại ý chí của người Latvia. Tuyên bố cũng công bố rằng Latvia sẽ địa thế căn cứ mối quan hệ của mình với Liên Xô trên cơ sở Hiệp ước Hòa bình Latvia – Xô viết năm 1920, trong đó Liên Xô công nhận nền độc lập của Latvia là bất khả xâm phạm ” cho mọi thời đại trong tương lai “. Ngày 4 tháng 5 giờ là ngày lễ hội vương quốc ở Latvia .Ngày 7 tháng 5 năm 1990, Ivars Godmanis của Mặt trận Nhân Dân Latvia được bầu làm quản trị Hội đồng Bộ trưởng ( tương tự với Thủ tướng Latvia ) .

Tháng một đen của Azerbaijan[sửa|sửa mã nguồn]

Trong tuần tiên phong của tháng 1 năm 1990, ở vùng ngoại ô Azerbaijan của Nakhchivan, Mặt trận Nhân Dân đứng vị trí số 1 đám đông trong bão và hủy hoại những hàng rào biên giới và tháp canh dọc theo biên giới với Iran, và hàng ngàn người Xô viết Azerbaijan vượt qua biên giới để gặp người bạn bè họ hàng của họ ở Iran ở Azerbaijan. [ 58 ] đây là lần tiên phong Liên Xô mất quyền trấn áp biên giới bên ngoài .
Tem Azerbaijan với hình ảnh của tháng một đenCăng thẳng dân tộc bản địa đã leo thang giữa người Armenia và Azerbaijan vào mùa xuân và mùa hè năm 1988. [ 59 ] Vào ngày 9 tháng 1 năm 1990, sau khi QH Armenia bỏ phiếu gồm có Nagorno-Karabakh trong khoanh vùng phạm vi ngân sách của mình, đại chiến mới đã nổ ra, những con tin bị bắt và bốn lính Liên Xô bị giết. [ 60 ] Vào ngày 11 tháng 1, những nhóm người của Mặt trận Nhân dân xông vào những tòa nhà bên và tàn phá những trụ sở của Đảng cộng sản ở thị xã phía nam của Lenkoran. Gorbachev quyết tâm giành lại quyền trấn áp Azerbaijan ; những sự kiện xảy ra sau đó được gọi là ” Black January “. Cuối ngày 19 tháng 1 năm 1990, sau khi cho vô hiệu đài truyền hình TW và cắt những đường dây điện thoại cảm ứng và radio, 26.000 quân Liên Xô tiến vào thủ đô hà nội của Azerbaijan, phá vỡ hàng rào, tiến công người biểu tình và giải tán những đám đông vào đêm đó và trong những cuộc cạnh tranh đối đầu tiếp theo ( lê dài cho đến tháng Hai ), hơn 130 người đã chết trong những vụ đụng độ, hầu hết trong số này là dân thường. Hơn 700 thường dân bị thương, hàng trăm người đã bị giam giữ vì tội tổ chức triển khai bạo loạn, nhưng chỉ có một vài người đã thực sự bị cáo buộc phạm tội hình sự .Bộ trưởng Quốc phòng Liên Xô Dmitry Yazov công bố rằng việc sử dụng vũ lực ở Baku nhằm mục đích ngăn ngừa sự tiếp quản thực tiễn của chính phủ Azerbaijan bởi phe trái chiều chống cộng, để ngăn ngừa thắng lợi của họ trong những cuộc bầu cử tự do sắp tới ( dự kiến tháng 3 năm 1990 ). như một lực lượng chính trị, và để bảo vệ rằng chính phủ nước nhà của Đảng Cộng sản Azerbaijan vẫn nắm quyền lực tối cao. Đây là lần tiên phong quân đội Liên Xô chiếm lấy một trong những thành phố của mình bằng vũ lực. [ 61 ]Quân đội Liên Xô đã giành quyền trấn áp Baku, nhưng đến ngày 20 tháng 1 nó đã cơ bản bị mất Azerbaijan. Gần như hàng loạt dân cư của Baku tham gia tổ chức triển khai đám tang lễ của ” liệt sĩ ” được chôn cất trong Hẻm liệt sĩ. [ 61 ] Hàng ngàn thành viên Đảng Cộng sản Azerbaijan đã công khai minh bạch đốt thẻ đảng viên. Bí thư thứ nhất Vezirov bị bãi nhiệm về Moscow và Ayaz Mutalibov được chỉ định làm người tiếp sau của ông trong một cuộc bỏ phiếu tự do của những quan chức đảng. Người dân tộc bản địa Nga Viktor Polyanichko vẫn là thư ký thứ hai và là người quyền lực tối cao đứng thứ 2 ở Azerbaijan. [ 62 ]Theo sau sự tiếp quản cứng rắn, cuộc bầu cử ngày 30 tháng 9 năm 1990 ( cuộc chạy đua vào ngày 14 tháng 10 ) được đặc trưng bởi sự rình rập đe dọa ; 1 số ít ứng viên Mặt Trận Nhân dân đã bị bỏ tù, hai người đã bị sát hại, và việc bỏ phiếu bầu chưa được thực thi, ngay cả khi có sự hiện hữu của những quan sát viên phương Tây. [ 63 ] Kết quả bầu cử phản ánh thiên nhiên và môi trường rình rập đe dọa ; trong số 350 thành viên, 280 người là đảng viên Đảng Cộng sản Azerbaijan, chỉ có 45 ứng viên trái chiều từ Mặt trận Nhân dân và những nhóm phi cộng sản khác, những người cùng nhau xây dựng một ” Khối Dân chủ ” ( ” Dembloc ” ). [ 64 ] Vào tháng 5 năm 1990, Mutalibov được bầu làm quản trị Liên Xô tối cao của Azerbaijan. [ 65 ]

Cộng hòa phương Tây[sửa|sửa mã nguồn]

Viacheslav Chornovil, một nhà sự không tương đồng chính kiến nổi tiếng người Ukraine và là nhân vật chính của Rukh .Vào ngày 21 tháng 1 năm 1990, Rukh tổ chức triển khai một chuỗi biểu tình dài 300 dặm ( 480 km ) giữa Kiev, Lviv và Ivano-Frankivsk. Hàng trăm ngàn người đã chung tay để công bố độc lập của Ucraina vào năm 1918 và thống nhất quốc gia Ucraina một năm sau đó ( Đạo luật Thống nhất 1919 ). Vào ngày 23 tháng 1 năm 1990, Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ucraina đã tổ chức triển khai hội nghị tiên phong kể từ khi được Liên Xô thanh lý năm 1946 ( một hành vi mà tập hợp công bố không hợp lệ ). Ngày 9 tháng 2 năm 1990, Bộ Tư pháp Ucraina chính thức ĐK Rukh. Tuy nhiên, việc ĐK đã quá muộn để Rukh hoàn toàn có thể đứng ra tranh cử cho QH và bầu cử địa phương vào ngày 4 tháng 3. Tại cuộc bầu cử năm 1990 của đại biểu nhân dân cho Hội đồng tối cao ( Verkhovna Rada ), những ứng viên từ Khối Dân chủ giành thắng lợi lở đất ở miền tây Ucraina oblasts. Phần lớn những ghế phải tổ chức triển khai những cuộc bầu cử chạy trốn. Vào ngày 18 tháng 3, những ứng viên đảng Dân chủ đã ghi thêm thắng lợi trong những trận đấu. Khối Dân chủ đã giành được khoảng chừng 90 trong số 450 ghế trong QH mới .Vào ngày 6 tháng 4 năm 1990, Hội đồng thành phố Lviv đã bỏ phiếu trở lại Nhà thờ St. George đến Nhà thờ Công giáo Hy Lạp Ucraina. Giáo hội Chính thống Nga khước từ vật phẩm. Vào ngày 29-30 tháng 4 năm 1990, Liên đoàn Helsinki Ucraina tan rã để xây dựng Đảng Cộng hòa Ucraina. Vào ngày 15 tháng 5, QH mới triệu tập. Khối cộng sản bảo thủ nắm giữ 239 chỗ ngồi ; Khối Dân chủ, đã tăng trưởng thành Hội đồng Quốc gia, có 125 đại biểu. Vào ngày 4 tháng 6 năm 1990, hai ứng viên vẫn còn trong cuộc đua lê dài cho ghế QH. Lãnh đạo Đảng Cộng sản Ukraine ( CPU ), Volodymyr Ivashko, được bầu với 60 % phiếu bầu vì hơn 100 đại biểu trái chiều đã tẩy chay cuộc bầu cử. Vào ngày 5-6 tháng 6 năm 1990, Metropolitan Mstyslav của Giáo hội Chính thống Ucraina có trụ sở tại Hoa Kỳ đã được bầu làm tộc trưởng của Giáo hội Chính thống Giáo hội Tự trị Ucraina ( UAOC ) trong hội đồng tiên phong của Giáo hội. UAOC công bố độc lập trọn vẹn của mình từ Quốc hội Moscow của Giáo hội Chính thống Nga, mà vào tháng Ba đã trao quyền tự trị cho nhà thời thánh Chính thống giáo Ukraina do Thủ tướng Filaret đứng đầu .
Leonid Kravchuk trở thành nhà lãnh đạo của Ukraine vào năm 1990.Vào ngày 22 tháng 6 năm 1990, Volodymyr Ivashko rút đơn xin chỉ huy Đảng Cộng sản Ukraine theo quan điểm mới của ông tại QH. Stanislav Hurenko được bầu làm thư ký tiên phong của CPU. Vào ngày 11 tháng 7, Ivashko đã từ chức vị quản trị Quốc hội Ucraina sau khi được bầu làm Tổng thư ký Đảng Cộng sản Liên Xô. Quốc hội đồng ý sự từ chức một tuần sau đó, vào ngày 18 tháng 7. Vào ngày 16 tháng 7, Quốc hội đã áp đảo Tuyên bố về chủ quyền lãnh thổ nhà nước của Ukraine – với một phiếu ủng hộ 355 và bốn người chống lại. Các đại biểu của nhân dân đã bỏ phiếu 339 – 5 để công bố ngày 16 tháng 7 một kỳ nghỉ vương quốc Ucraina .Ngày 23 tháng 7 năm 1990, Leonid Kravchuk được bầu để thay thế sửa chữa Ivashko làm quản trị QH. Vào ngày 30 tháng 7, Quốc hội đã trải qua một nghị quyết về dịch vụ quân sự chiến lược ra lệnh cho binh sĩ Ukraina ” trong những khu vực xung đột vương quốc như Armenia và Azerbaijan ” để trở về chủ quyền lãnh thổ Ucraina. Vào ngày 1 tháng 8, Quốc hội đã bỏ phiếu áp đảo để đóng cửa Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl. Vào ngày 3 tháng 8, nó đã trải qua một luật đạo về chủ quyền lãnh thổ kinh tế tài chính của nước cộng hòa Ucraina. Vào ngày 19 tháng 8, phụng vụ Công giáo Ucraina tiên phong trong 44 năm đã được tổ chức triển khai tại Nhà thờ St. George. Vào ngày 5 – 7 tháng 9, Hội thảo quốc tế về nạn đói lớn năm 1932 – 1933 được tổ chức triển khai tại Kiev. Vào ngày 8 tháng 9, cuộc biểu tình ” Thanh niên vì Chúa Kitô ” tiên phong kể từ năm 1933 đã diễn ra tại Lviv, với 40.000 người tham gia. Vào ngày 28-30 tháng 9, Đảng Xanh của Ukraine đã tổ chức triển khai Đại hội xây dựng. Vào ngày 30 tháng 9, gần 100.000 người đã hành quân tại Kiev để phản đối hiệp ước công đoàn mới do Gorbachev yêu cầu .Vào ngày 1 tháng 10 năm 1990, QH đã triệu tập lại giữa những cuộc biểu tình đại chúng lôi kéo sự từ chức của Kravchuk và của Thủ tướng Vitaliy Masol, một phần còn sót lại từ quá trình trước. Học sinh, sinh viên dựng lên một thành phố lều trên Quảng trường Cách mạng Tháng Mười, nơi họ liên tục cuộc biểu tình .Vào ngày 17 tháng 10, Masol từ chức, và vào ngày 20 tháng 10, Thượng phụ Mstyslav I của Kiev và tổng thể Ukraine đến Nhà thờ Saint Sophia, chấm hết 46 năm bị trục xuất khỏi quê nhà. Vào ngày 23 tháng 10 năm 1990, Quốc hội đã bỏ phiếu để xóa Điều 6 Hiến pháp Ucraina, được gọi là ” vai trò chỉ huy ” của Đảng Cộng sản .Vào ngày 25 – 28 tháng 10 năm 1990, Rukh đã tổ chức triển khai Đại hội lần thứ hai và công bố rằng tiềm năng chính của nó là ” thay đổi thực trạng độc lập cho Ukraine “. Ngày 28 tháng 10 UAOC trung thành với chủ, được tương hỗ bởi người Công giáo Ucraina, đã chứng tỏ gần Nhà thờ St. Sophia là Giáo hội Chính thống Nga mới được bầu Aleksei và Metropolitan Filaret tổ chức triển khai phụng vụ tại đền thờ. Vào ngày 1 tháng 11, những nhà chỉ huy của Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ucraina và Giáo hội Chính thống Giáo hội người Ukraina, tương ứng, Metropolitan Volodymyr Sterniuk và Patriarch Mstyslav, đã gặp nhau tại Lviv trong lễ kỷ niệm năm 1918 công bố Cộng hòa Dân tộc Tây Ucraina .Vào ngày 18 tháng 11 năm 1990, Giáo hội Chính thống ĐCSTQ đã lên ngôi Mstyslav với tư cách là Tổ trưởng của Kiev và tổng thể Ukraine trong những buổi lễ tại Nhà thờ Saint Sophia. Cũng vào ngày 18 tháng 11, Canada thông tin rằng tổng lãnh sự của nó tới Kiev sẽ là Nestor Gayowsky người Ukraina-Canada. Vào ngày 19 tháng 11, Hoa Kỳ công bố rằng lãnh sự của nó so với Kiev sẽ là người Mỹ gốc Ukraina John Stepanchuk. Ngày 19 tháng 11, những quản trị của nghị viện Ukraina và Nga, tương ứng, Kravchuk và Yeltsin, đã ký một hiệp ước song phương lê dài 10 năm. Đầu tháng 12 năm 1990, Đảng Cộng sản Dân chủ Tái sinh của Ukraine được xây dựng ; vào ngày 15 tháng 12, Đảng Dân chủ Ukraine được xây dựng. [ 66 ]

Cộng hòa Trung Á[sửa|sửa mã nguồn]

Tajikistan : cuộc bạo loạn Dushanbe[sửa|sửa mã nguồn]

Những người biểu tình dân tộc bản địa Tajik bình phương chống lại quân đội Liên Xô ở DushanbeVào ngày 12-14 / 2/1990, những cuộc bạo động chống cơ quan chính phủ diễn ra tại TP. hà Nội của Tajikistan, Dushanbe, khi stress tăng lên giữa người dân tộc bản địa Tajik và người tị nạn Armenia, sau cuộc làm mưa làm gió Sumgait và chống Armenia ở Azerbaijan năm 1988. Trong những cuộc bạo loạn, những cuộc biểu tình được hỗ trợ vốn bởi trào lưu dân tộc bản địa Rastokhez đã trở nên đấm đá bạo lực. Cải cách kinh tế tài chính và chính trị tới múc cực đoan đã được nhu yếu bởi những người biểu tình, họ đốt phá những tòa nhà chính phủ nước nhà ; shop và những doanh nghiệp khác bị tiến công và cướp bóc. 26 người thiệt mạng và 565 người bị thương .

Kirghizia : Vụ thảm sát Osh[sửa|sửa mã nguồn]

IVào tháng 6 năm 1990, thành phố Osh và những vùng lân cận đã trải qua những cuộc đụng độ đẫm máu do xích míc sắc tộc, giữa những nhóm dân tộc thiểu số Kirghiz, Osh Aymaghi và nhóm người theo chủ nghĩa dân tộc bản địa Uzbek Adolat trên vùng đất của một trang trại tập thể cũ. Có khoảng chừng 1.200 thương vong, trong đó có hơn 300 người chết và 462 người bị thương nặng. Các cuộc bạo động đã nổ ra trong việc phân loại tài nguyên đất đai trong và xung quanh thành phố. [ 67 ]

Cuộc khủng hoảng cục bộ ở Moscow[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 14 tháng 1 năm 1991, Nikolai Ryzhkov từ chức quản trị Hội đồng Bộ trưởng ( Thủ tướng liên bang Xô Viết ), người tiếp sau là Valentin Pavlov tại trụ sở mới của thủ tướng cơ quan chính phủ Liên bang Xô Viết .Ngày 17 tháng 3 năm 1991, trong một cuộc trưng cầu ý dân rộng khắp toàn Liên bang, 76,4 % cử tri bỏ phiếu chấp thuận đồng ý duy trì Liên bang Xô Viết với những cải tổ, cải cách mới. [ 68 ] Cộng hòa Baltic, Armenia, Georgia và Moldova muốn tẩy chay cuộc trưng cầu dân ý cùng với Checheno-Ingushetia ( một nước cộng hòa tự trị thuộc Nga muốn giành độc lập và hiện tự xưng là Ichkeria ). [ 69 ] Trong 9 nước cộng hòa còn lại, đa phần cử tri ủng hộ duy trì của Liên bang Xô Viết với những cải cách mới .

Tổng thống Nga Boris Yeltsin[sửa|sửa mã nguồn]

Boris Yeltsin, tổng thống tiên phong của Cộng hòa Xô viết NgaNgày 12 Tháng 6 năm 1991, Boris Yeltsin giành được 57 % số phiếu đại trà phổ thông trong cuộc bầu cử cho chiếc ghế tổng thống Nga, vượt mặt ứng viên Gorbachev. Nikolai Ryzhkov, người đã giành 16 % số phiếu bầu bị Yeltsin chỉ trích là ” tên đầu sỏ của chế độ độc tài “. Yeltsin không đưa ra hướng đi tăng trưởng nền kinh tế thị trường mà thay vào đó, ông hứa rằng nếu trường hợp tăng giá xảy ra ông sẽ đặt đầu mình lên đường ray xe lửa. Yeltsin lên nắm quyền vào ngày 10 tháng 7 .

Các nước vùng Baltic[sửa|sửa mã nguồn]

Các chướng ngại vật ở Riga để ngăn ngừa quân đội Xô Viết chiếm đóng QH Latvia, tháng 7 năm 1991Ngày 13 tháng 1 năm 1991, quân đội Xô Viết cùng với KGB, lực lượng đặc biệt quan trọng Spetsnaz, lực lượng đặc nhiệm Alpha đột chiếm Tháp truyền hình Vilnius ở Litva để ngăn ngừa những phương tiện đi lại truyền thông online vương quốc. Nó đã kết thúc với cái chết của 14 dân thường không vũ trang và hàng trăm người bị thương. Vào đêm 31 tháng 7 năm 1991, lực lượng công an đặc biệt quan trọng OMON từ Riga, lực lượng quân sự chiến lược của Liên Xô ở vùng Baltic, tiến công những bốt biên giới Litva ở Medininkai và giết chết 7 quân nhân Litva. Sự kiện này liên tục suy yếu vị thế của Liên Xô trên bình diện quốc tế và trong nước .
Các cuộc tiến công ở Litva làm cho người Latvia ngày càng tăng phòng thủ, bằng cách lập chướng ngại vật để chận lối vào những tòa nhà và những cây cầu có kế hoạch quan trọng ở Riga. Những cuộc đụng độ và ẩu đả với quân đội Xô Viết vào những ngày tiếp nối làm chết 6 người, 7 người bị thương, một người chết sau đó .
Khi Estonia chính thức Phục hồi lại độc lập trong cuộc thay máu chính quyền ( xem bên dưới ) trong tối ngày 20 tháng 8 năm 1991, lúc 11 : 03 theo giờ Tallinn, nhiều tình nguyện viên Estonia đã vây quanh tháp truyền hình Tallinn trong một nỗ lực cắt đứt những kênh thông tin liên lạc, sau đó họ bị quân đội Liên Xô bắt giữ những vẫn quyết tâm chống lại quân đội Liên Xô. Khi Edgar Savisaar cạnh tranh đối đầu với quân đội Liên Xô trong mười phút, sau cuối họ rút lui khỏi tháp truyền hình sau một cuộc kháng chiến thất bại chống lại người Estonia .

Cuộc thay máu chính quyền tháng 8[sửa|sửa mã nguồn]

Đối mặt với trào lưu ly khai, Gorbachev dự trù cải tổ cấu trúc Liên Xô thành một nước ít tập trung chuyên sâu hơn. Vào ngày 20 tháng 8 năm 1991, Gorbachev và một nhóm những nhà chỉ huy những nước cộng hòa dự tính ký kết hiệp ước liên bang mới, sẽ đổi khác Liên Xô thành một nước liên bang của những nước Cộng hòa độc lập có chung một tổng thống, một chủ trương đối ngoại và một quân đội chung. Nó được những nước Cộng hòa Trung Á ủng hộ, vì cần lợi điểm của một thị trường chung để trở nên thịnh vượng. Tuy nhiên, điều này có nghĩa là đảng Cộng sản Liên Xô sẽ chỉ trấn áp kinh tế tài chính và đời sống xã hội trong một mức độ nào đó .Những nhà cải cách càng ” cấp tiến ” ngày càng tin rằng việc quy đổi nhanh gọn sang nền kinh tế thị trường là thiết yếu, ngay cả khi nó dẫn đến việc Liên Xô bị tan rã ra thành nhiều nước độc lập. Độc lập cũng là mong ước của Tổng thống Nga Yeltsin, cũng như những người của chính quyền sở tại vùng và địa phương để thoát khỏi tầm trấn áp của Moscow. Ngược lại, những người muốn bảo vệ tính toàn vẹn của nhà nước và chủ quyền lãnh thổ Liên Xô, những người Nga theo chủ nghĩa Dân tộc, vẫn nắm nhiều quyền lực tối cao trong đảng Cộng sản và trong quân đội, phản đối việc làm suy yếu nhà nước Xô viết và cơ cấu tổ chức quyền lực tối cao tập trung chuyên sâu của nước Xô viết .Vào ngày 19 tháng 8 năm 1991, Khi Tổng thống Liên Xô Gorbachev đi nghỉ mát ở Krym. Gorbachev đã bị quản thúc tại gia và bị cắt đứt mọi kênh thông tin liên lạc. Phó tổng thống Gennady Yanayev, thủ tướng Valentin Pavlov, bộ trưởng liên nghành quốc phòng Dmitry Yazov, giám đốc cơ quan mật vụ KGB Vladimir Kryuchkov đã ra tay hành vi nhằm mục đích ngăn ngừa hiệp ước liên bang mới được ký kết. Các nhà chỉ huy cuộc thay máu chính quyền đã phát hành một nghị định khẩn cấp đình chỉ hoạt động giải trí chính trị và cấm hầu hết những tờ báo .Gennady Yanayev đã công bố rằng do thực trạng sức khoẻ của tổng thống nên phó tổng thống sẽ thực thi trách nhiệm của tổng thống trên cơ sở điều 127, mục 7 của Hiến pháp Liên Xô. Đồng thời công bố list ” Uỷ ban Nhà nước về Tình trạng Khẩn cấp ” gồm 8 người, ra lệnh vận dụng Tình trạng Khẩn cấp ở một số ít khu vực trong 6 tháng, xe bọc thép chiếm những vị trí quan trọng của Moskva. Các nhà đào chính mong ước được sự ủng hộ thoáng đãng của dân chúng, nhưng họ nhận ra rằng hầu hết dân chúng đều chống lại họ, đặc biệt quan trọng là cuộc biểu tình công khai minh bạch ở Moscow .Tổng thống Nga Yeltsin lên án cuộc thay máu chính quyền và giành được nhiều sự ủng hộ của dân chúng. Ngày 20/8, hàng vạn người tụ tập để bảo vệ tòa nhà trắng ( trụ sở Quốc hội Nga ) và văn phòng của tổng thống Yeltsin, Các nhà thay máu chính quyền đã nỗ lực bắt giữ Yeltsin nhưng đều thất bại. Một kế hoạch tiến công vào tòa nhà trụ sở QH của nhóm Alpha, một trong số những lực lượng đặc nhiệm của KGB, bị hủy bỏ khi toàn bộ binh lính nhất trí khước từ tuân lệnh. Một đơn vị chức năng xe tăng rời bỏ hàng ngũ của chính phủ nước nhà, đến bảo vệ quanh tòa nhà QH, chĩa tháp pháo ra ngoài. Sau đó, Yeltsin đã đứng trên chiếc xe tăng và tập hợp phần đông dân chúng chống lại cuộc thay máu chính quyền. biểu tình, bãi công ở nhiều nơi. Các nước Ukraina, Kazakhstan, Uzbekistan … công bố không vận dụng thực trạng khẩn cấp. Giới chức Nga đòi giải thể ” Uỷ ban Nhà nước về Tình trạng Khẩn cấp “. Các nhà chỉ huy cuộc thay máu chính quyền đã bỏ lỡ những chương trình phát sóng tin tức quốc tế, rất nhiều người dẫn ở Moscow đã xem được mọi diễn biến trực tiếp trên kênh CNN. Ngay cả Gorbachev bị cô lập ngoài hòn đảo cũng hoàn toàn có thể theo dõi được kênh phát thanh của Đài truyền hình BBC trên một chiếc đài bán dẫn. [ 70 ]Sau 3 ngày, ngày 21 tháng 8 năm 1991, Đại đa số quân đội được gửi tới Moskva công khai minh bạch đứng về phía những người phản kháng, ủng hộ Yeltsin, cuộc hòn đảo chính thất bại. Các chỉ huy thay máu chính quyền bị bắt giữ và Gorbachev ( đang bị quản thúc tại gia ở ngôi nhà ở Krym ) quay trở về Moskva dưới sự bảo vệ của những lực lượng trung thành với chủ với Yeltsin. Gorbachev được khôi phục chức tổng thống, mặc dầu quyền lực tối cao của ông đã không còn .

Liên Xô chính thức tan rã cuối năm 1991[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 24 tháng 8 năm 1991, Gorbachev giải thể Ủy ban Chấp hành Trung ương, công bố từ chức tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô và giải thể toàn bộ những đơn vị chức năng đảng trong chính phủ nước nhà. Năm ngày sau, cơ quan lập pháp Xô Viết Tối cao Liên Xô quyết định hành động đình chỉ hoạt động giải trí của Đảng Cộng sản Liên Xô trên toàn chủ quyền lãnh thổ Liên Xô, chấm hết sự chỉ huy của Đảng Cộng sản tại Liên Xô và giải thể lực lượng thống nhất còn lại duy nhất trong nước. Gorbachev xây dựng Hội đồng Nhà nước Liên bang Xô viết ngày 5 tháng 9, để đưa ông và những quan chức tối cao của những nước cộng hòa còn lại thành một chỉ huy tập thể, để hoàn toàn có thể chỉ định một thủ tướng của Liên Xô ; nhưng nó đã không khi nào hoạt động giải trí, mặc dầu tân thủ tướng Liên Xô Ivan Silayev đã đăng bài trải qua Ủy ban về Quản lý hoạt động giải trí của nền kinh tế tài chính Liên Xô và Ủy ban Kinh tế Liên bang và cố gắng nỗ lực xây dựng chính phủ nước nhà trong lúc quyền lực tối cao bị suy giảm .Liên Xô nhanh gọn bị tan rã trong quý ở đầu cuối của năm 1991. Giữa khoảng chừng tháng 8 và tháng 12, 10 nước cộng hòa công bố độc lập, hầu hết là quan ngại một cuộc thay máu chính quyền khác xảy ra. Vào cuối tháng 9, Gorbachev không còn quyền lực tối cao gây tác động ảnh hưởng đến những sự kiện bên ngoài Moscow nữa. Ông ta bị Yeltsin thử thách, Yeltsin đã mở màn tiếp quản những gì còn lại của chính phủ nước nhà Liên Xô, kể cả điện Kremlin .Vào ngày 17 tháng 9 năm 1991, những nghị quyết của Đại hội đồng số 46/4, 46/5 và 46/6 đã thừa nhận Estonia, Latvia và Litva gia nhập Liên hợp quốc, tuân theo những nghị quyết 709, 710 và 711 của Hội đồng Bảo an được trải qua vào ngày 12 tháng 9 mà không có phiếu bầu. [ 71 ] [ 72 ]Vào ngày 7 tháng 11 năm 1991, hầu hết những tờ báo được gọi quốc gia hiện tại là ” Liên Xô cũ “. [ 73 ]Vòng ở đầu cuối của sự tan rã của Liên Xô khởi đầu với một cuộc trưng cầu dân Ukraina vào ngày 1 tháng 12 năm 1991, trong đó 90 % cử tri đã lựa chọn độc lập. Sự ly khai của Ukraina, chỉ đứng thứ hai sau Nga về quyền lực tối cao kinh tế tài chính và chính trị, đã chấm hết những nỗ lực của Gorbachev để giữ Liên Xô thống nhất ngay cả trên một quy mô hạn chế. Các nhà chỉ huy của ba nước cộng hòa Slav chính, Nga, Ukraine và Belarus ( trước kia là Byelorussia ), đã đồng ý chấp thuận luận bàn về những lựa chọn sửa chữa thay thế hoàn toàn có thể có cho liên hiệp công đoàn .Vào ngày 8 tháng 12, những Tổng thống, nhà chỉ huy Nga, Ukraine và Belarus đã bí hiểm gặp nhau tại Belavezhskaya Pushcha, phía tây Belarus, và ký Hiệp ước Belovezha, Thỏa thuận công bố giải thể Liên Xô bởi những vương quốc sáng lập ( tố cáo Hiệp ước về việc xây dựng Liên Xô 1922 ) và công bố xây dựng Cộng đồng những Quốc gia Độc lập ( CIS ) như một hiệp hội linh động hơn để sửa chữa thay thế. Họ cũng mời những nước cộng hòa khác gia nhập CIS. Gorbachev gọi đó là một cuộc thay máu chính quyền vi phạm hiến pháp. Tuy nhiên, vào thời gian này, không còn hoài nghi gì nữa, như lời khởi đầu của tên Hiệp ước, ” Liên Xô đã mở màn bị xóa tên trên map quốc tế. “Vào ngày 12 tháng 12, Liên Xô Tối cao của Liên bang Nga chính thức phê chuẩn Hiệp ước Belovezha và từ bỏ Hiệp ước về việc xây dựng Liên Xô 1922. Nó cũng nhắc lại những đại biểu Nga từ Liên Xô Tối cao của Liên Xô. Tính hợp pháp của hành vi này là yếu tố, vì luật Liên Xô không được cho phép một nước cộng hòa đơn phương triệu hồi những đại biểu của mình. [ 74 ] Tuy nhiên, không ai ở Nga hoặc điện Kremlin phản đối. Bất kỳ sự phản đối nào từ sau này sẽ không có hiệu lực thực thi hiện hành, vì cơ quan chính phủ Xô Viết đã KHÔNG còn quyền lực tối cao từ trước tháng 12. Bề ngoài, Nga là nước cộng hòa lớn nhất đã chính thức ly khai. Nhưng rõ ràng, Người Nga đã nhận ra rằng không hề rút khỏi một vương quốc không còn sống sót. Cuối ngày hôm đó, Gorbachev ám chỉ lần tiên phong ông đang xem xét việc từ chức tổng thống Liên Xô. [ 75 ]Vào ngày 17 tháng 12 năm 1991, cùng với 28 vương quốc châu Âu, Liên minh châu Âu ( sau đó được gọi là Cộng đồng châu Âu ), và bốn vương quốc không thuộc châu Âu, ba nước Cộng hòa Baltic và chín trong mười hai nước cộng hòa Liên Xô còn lại đã ký Hiến chương Năng lượng Châu Âu trong Hague như những vương quốc độc lập có chủ quyền lãnh thổ. [ 76 ]
Năm đại bàng hai đầu người Nga ( bên dưới ) thay thế sửa chữa hình tượng nhà nước cũ của Liên Xô và chữ ” СССР ” ( ở trên ) ở mặt tiền của Cung điện Kremlin Grand sau khi giải thể Liên Xô .Nghi ngờ vẫn còn về việc liệu những hiệp ước Belovezha đã giải thể phạm pháp Liên bang Xô viết, vì chỉ được ký kết bởi ba nước cộng hòa. Tuy nhiên, ngày 21 tháng 12 năm 1991, đại diện thay mặt của 11 trong số 12 nước cộng hòa còn lại – toàn bộ ngoại trừ Gruzia – đã ký Nghị định thư Alma-Ata, xác nhận việc giải thể Liên minh và chính thức xây dựng CIS. Họ cũng ” đồng ý ” việc từ chức của Gorbachev. Trong khi Gorbachev không thực thi bất kể kế hoạch chính thức nào để từ chức rời khỏi nhà Trắng, ông đã nói với CBS News rằng ông sẽ từ chức ngay khi CIS được thực thi. [ 77 ]Trong một bài phát biểu trên truyền hình toàn nước vào sáng ngày 25 tháng 12 năm 1991, Gorbachev đã từ chức quản trị Liên Xô – hoặc, khi ông nói, ” Tôi phủ nhận những hoạt động giải trí của tôi tại vị trí quản trị Liên minh những nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết. ” Ông công bố văn phòng đã và tổng thể những quyền hạn bị giải thể ( như trấn áp kho vũ khí hạt nhân ) được nhượng lại cho Yeltsin. Một tuần trước đó, Gorbachev đã gặp Yeltsin và gật đầu sự tan rã của Liên Xô. Cùng ngày, Liên Xô Tối cao của Xô Viết Nga đã trải qua một luật đạo để đổi khác tên pháp lý của Nga từ ” Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Nga ” thành ” Liên bang Nga “, cho thấy rằng Liên Bang Nga giờ đây là một vương quốc có chủ quyền lãnh thổ .Vào đêm ngày 25 tháng 12, lúc 7 : 32 chiều Thời gian Moscow, sau khi Gorbachev rời khỏi điện Kremlin, lá cờ Liên Xô sau cuối đã được hạ xuống, và lá cờ của Nga được treo lên lúc 11 : 40, hình tượng ghi lại sự kết thúc của Liên Xô. Trong những lời chia tay của mình, ông bảo vệ thành tích mình về những cải cách và không thay đổi trong nước, nhưng thừa nhận, ” Hệ thống cũ sụp đổ trước khi cái mới có thời hạn để khởi đầu thao tác ” [ 78 ] Cùng ngày đó, Tổng thống Hoa Kỳ George H.W. Bush đã tổ chức triển khai một bài phát biểu trên truyền hình ngắn gọn chính thức công nhận sự độc lập của 11 nước cộng hòa còn lại .Vào ngày 26 tháng 12, Hội đồng những nước Cộng hòa, phòng trên của Liên Xô Tối cao của Liên minh, đã bỏ phiếu cho cả chính họ và Liên Xô. [ 79 ] ( Căn phòng thấp hơn, Hội đồng Liên minh, đã không hề thao tác kể từ ngày 12 tháng 12, khi sự triệu hồi của những đại biểu Nga rời bỏ nó mà không có đại biểu. ) Ngày hôm sau Yeltsin chuyển đến văn phòng cũ của Gorbachev, mặc dầu chính quyền sở tại Nga đã tiếp quản phòng này hai ngày trước đó. Đến cuối năm 1991, 1 số ít tổ chức triển khai Liên Xô còn lại chưa được Nga tiếp quản, và những nước cộng hòa cá thể đảm nhiệm vai trò của chính quyền sở tại TW .Nghị định thư Alma-Ata cũng xử lý những yếu tố khác, gồm có cả tư cách thành viên LHQ. Đáng chú ý quan tâm, Nga được chuyển nhượng ủy quyền để tiếp đón tư cách thành viên Liên Hiệp Quốc của Liên Xô, gồm có cả vị trí thường trực của mình trong Hội đồng Bảo an. Đại sứ Liên Xô tại Liên Hiệp Quốc đã gửi một lá thư có chữ ký của Tổng thống Nga Yeltsin đến Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc ngày 24 tháng 12 năm 1991, thông tin với ông rằng theo Nghị định thư Alma-Ata, Nga là nước tiếp sau của Liên Xô. Sau khi được công bố trong những vương quốc thành viên Liên Hiệp Quốc khác, không có phản đối nào được nêu ra, công bố này được gật đầu vào ngày sau cuối của năm, ngày 31 tháng 12 năm 1991 .

Theo một cuộc thăm dò năm năm trước, 57 % công dân Nga nuối tiếc về sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, trong khi 30 % thì không. Người cao tuổi có khuynh hướng hoài cổ hơn người Nga trẻ tuổi. [ 80 ] 50 % số người được hỏi ở Ukraine trong một cuộc thăm dò tương tự như được tổ chức triển khai vào tháng 2 năm 2005 cho biết họ rất tiếc sự tan rã của Liên bang Xô viết. Một cuộc thăm dò ý kiến tương tự như được triển khai trong năm năm nay cho thấy chỉ có 35 % người Ukraina hối hận về sự sụp đổ của Liên Xô, và 50 % không hối hận về điều này. [ 81 ]Sự sụp đổ của những mối quan hệ kinh tế tài chính theo sau sự sụp đổ của Liên Xô đã dẫn đến một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và sự sụp đổ thảm khốc trong những tiêu chuẩn sống ở những vương quốc hậu Xô viết và Khối Đông cũ, [ 82 ] thậm chí còn còn tồi tệ hơn cuộc Đại suy thoái và khủng hoảng. [ 83 ] [ 84 ] Nghèo đói và bất bình đẳng kinh tế tài chính ngày càng tăng đột biến ; giữa 1988 / 1989 và 1993 / 1995, Hệ số Gini tăng trung bình 9 điểm cho tổng thể những nước xã hội chủ nghĩa cũ. [ 85 ] Ngay cả trước cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính của Nga năm 1998, GDP của Nga chỉ bằng 50% so với những gì đã có trong đầu những năm 1990. [ 84 ] Trong nhiều thập kỷ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, chỉ có năm hoặc sáu tiểu bang hậu cộng sản đang trên con đường tham gia vào tư bản phong phú của phương Tây, trong khi hầu hết đều bị tụt hậu, một số ít đến mức phải mất hơn 50 năm tăng trưởng để bắt kịp lại vị trí cũ trước khi kết thúc chủ nghĩa cộng sản. [ 86 ] [ 87 ]

Thành viên Liên Hiệp Quốc[sửa|sửa mã nguồn]

Biểu tượng vương quốc trước và sau khi Liên Xô tan rã .Trong một lá thư ngày 24 tháng 12 năm 1991, Boris Yeltsin, Tổng thống Liên bang Nga, thông tin cho Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc rằng thành viên Liên Xô trong Hội đồng Bảo an và tổng thể những cơ quan Liên hợp quốc khác đang được Liên bang Nga liên tục sự tương hỗ của 11 vương quốc thành viên của Khối thịnh vượng chung của những vương quốc độc lập .Tuy nhiên, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết Ukraina đã gia nhập Liên Hiệp Quốc với tư cách là thành viên khởi đầu vào ngày 24 tháng 10 năm 1945, cùng với Liên Xô. Sau khi công bố độc lập, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết Ukraina đã đổi tên thành Cộng hòa Ukraina vào ngày 24 tháng 8 năm 1991, và ngày 19 tháng 9 năm 1991, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia đã thông tin với Liên Hợp Quốc đổi tên thành Cộng hòa Belarus .Mười hai vương quốc độc lập khác được xây dựng từ những nước Cộng hòa Xô viết cũ đều được gia nhập vào Liên Hiệp Quốc :

Nguyên nhân Liên Xô tan rã[sửa|sửa mã nguồn]

Nguyên nhân sự sụp đổ tan rã của Liên Xô được nhiều chuyên viên nghiên cứu và điều tra nghiên cứu và phân tích trên nhiều góc nhìn lịch sử vẻ vang quốc gia Liên Xô, đưa ra những quan điểm khác nhau .

Theo những chuyên viên nghiên cứu và phân tích quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Lịch sử về sự giải thể của Liên Xô hoàn toàn có thể được phân loại thành hai nhóm, đó là nhóm sự giải thể có chủ ý và nhóm giải thể có tính cấu trúc .

Nhóm phân tích giải thể có chủ ý cho rằng sự sụp đổ của Liên Xô là không thể tránh khỏi và xuất phát từ những chính sách và quyết định quan trọng của các cá nhân đứng đầu Liên Xô (thường là Gorbachev và Yeltsin). Một ví dụ điển hình của Nhà sử học Archie Brown, trong cuốn The Gorbachev Factor, cho rằng Gorbachev là lực lượng chính trong chính trị của Liên Xô ít nhất là trong giai đoạn 1985 -1988 và cả sau đó, chủ yếu dẫn đầu các cải cách chính trị và phát triển trái ngược với sự kiện diễn ra.[88] Điều này đặc biệt đúng với các chính sách Liên Xô đã ban hành như: Chính sách perestroika và Chính sách glasnost, các sáng kiến thị trường và lập trường chính sách đối ngoại như nhà khoa học chính trị George Breslauer đã tán thành, gán cho Gorbachev một “người đàn ông của các sự kiện”.[89] Ở một khía cạnh khác, David Kotz và Fred Weir đã cho rằng giới tinh hoa Liên Xô chịu trách nhiệm thúc đẩy cả chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa tư bản mà từ đó họ có thể hưởng lợi (điều này cũng được chứng minh bằng sự hiện diện liên tục của họ trong thời kỳ kinh tế và chính trị cao hơn của hậu thế Cộng hòa Xô viết).[90]

trái lại, Nhóm nghiên cứu và phân tích giải thể có tính cấu trúc lại có một cái nhìn xác lập hơn trong đó giải thể Liên Xô là hiệu quả của những yếu tố cấu trúc có từ nguồn gốc sâu xa, đã gieo một ” quả bom hẹn giờ “. Ví dụ, Edward Walker đã lập luận rằng trong khi những vương quốc thiểu số bị khước từ quyền lực tối cao ở cấp Liên minh, phải đương đầu với một hình thức hiện đại hóa kinh tế tài chính không ổn định về văn hóa truyền thống và phải chịu sự Nga hóa về dân tộc bản địa, những vương quốc này được củng cố bởi 1 số ít chủ trương theo đuổi Chế độ Xô Viết ( như bản địa hóa chỉ huy, tương hỗ ngôn từ địa phương, quyền ly khai chính trị v.v. ) theo thời hạn đã tạo ra những vương quốc có ý thức. [ 91 ]

Vào ngày 25 tháng 1 năm 2016, Tổng thống Nga Vladimir Putin ủng hộ quan điểm này, gọi sự ủng hộ của Lenin về quyền ly khai đối với Cộng hòa Liên Xô là “quả bom nổ chậm”.[92] Đồng thời Vladimir Putin đổ lỗi cho Lenin và ủng hộ quyền ly khai chính trị của nước cộng hòa cho sự tan rã của Liên Xô.[93] Putin cũng chỉ trích khái niệm “quốc gia liên bang” của Lenin mà trong đó các thực thể có quyền được ly khai, ông cho là khái niệm này đóng góp một phần lớn vào sự tan rã của Liên Xô năm 1991. Một ngày sau, theo thông tấn xã Nga TASS, ông giải thích rõ hơn ý câu nói của mình: “Ý tôi muốn nói về cuộc tranh luận giữa Stalin và Lênin về việc cần xây dựng Liên bang Xô Viết như thế nào. Hồi đó Stalin đưa ra ý tưởng tự trị hóa Liên bang xô viết, theo đó, các chủ thể của Nhà nước tương lai sẽ gia nhập Liên Xô trên cơ sở tự trị với những quyền hạn rộng lớn. Lenin đã kịch liệt chỉ trích lập trường của Stalin và cho rằng ý tưởng đó không hợp thời”. Putin nói Lênin chủ trương “thành lập Liên Xô trên cơ sở bình đẳng hoàn toàn, các chủ thể (những nước cộng hòa tự trị) có quyền tách ra khỏi Liên bang”, điều này tuy tôn trọng nguyên tắc bình đẳng dân tộc nhưng lại trở thành mầm mống pháp lý gây tan rã Liên Xô sau này.[94]

Theo những chuyên viên nghiên cứu và phân tích trong nước[sửa|sửa mã nguồn]

Nguyên nhân chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Đảng Cộng sản Liên Xô trở thành quyền lực tối cao tối cao, hòa trộn công dụng giữa Đảng và chính quyền sở tại, dẫn tới Đảng có sự bao biện, làm thay những cơ quan nhà nước, những tổ chức triển khai quần chúng, làm cho cỗ máy của Đảng cồng kềnh, hoạt động giải trí kém hiệu suất cao, không tập trung chuyên sâu được vào việc làm đa phần của mình. [ 95 ] Hệ thống quản lý tổng lực của quốc gia Open sự già cỗi, chậm thay đổi ; Không có thiết chế trấn áp quyền lực tối cao của Đảng Cộng sản và những cá thể chỉ huy Đảng. [ 96 ] Mặc dù mạng lưới hệ thống giáo dục tốt, nền tảng dân trí cao nhưng thiếu phản biện xã hội thực sự khiến ban chỉ huy Liên Xô không nhận thức được những khiếm khuyết của mình. Nhóm cải cách do Mikhail Sergeyevich Gorbachyov đứng đầu vừa không thoát khỏi cách làm cũ, vừa mắc những sai lầm đáng tiếc mới : biến phản biện xã hội thành một quy trình không trấn áp được, biến hoạt động giải trí khoa học và lý luận của những cơ quan soạn thảo văn kiện nhiều khi thành một hoạt động dạng câu lạc bộ vô chính phủ. [ 97 ]Chính quyền Liên Xô trong tiến trình cuối đã không nghiêm minh trong việc triển khai pháp lý, kỷ luật so với Đảng viên bị buông lỏng, cũng như những hạn chế trong việc thực thi công minh xã hội khi nhiều cán bộ thoái hóa đã tự cho mình được hưởng độc quyền đặc lợi mà không bị pháp lý trừng trị [ 98 ] V. I. Lê-nin đã nhấn mạnh vấn đề : chuyên chính vô sản phải bảo vệ thực thi nền dân chủ XHCN, trong đó nhân dân là gia chủ xã hội, là người trực tiếp tham gia mọi việc làm của nhà nước, nhân dân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc làm quản trị xã hội. Nhưng từ thời Stalin, Đảng Cộng sản Liên Xô ngày càng có khuynh hướng độc đoán, quan liêu, xa rời nhân dân mà không đề ra chính sách nào đế thay thế sửa chữa. Môi trường thiếu dân chủ, chính sách tổ chức triển khai yếu kém, kỷ luật đảng lỏng lẻo. Trách nhiệm của từng tổ chức triển khai, cá thể trong mạng lưới hệ thống tổ chức triển khai của Đảng không rõ ràng. Công tác kiểm tra, giám sát không ngặt nghèo. Tình trạng độc quyền, đặc lợi và quan liêu, nhũng nhiễu, ” mua quan, bán chức ” trong Đảng ngày càng nặng nề … Những người bất đồng ý kiến bị vô hiệu, đưa ra khỏi những vị trí chỉ huy. Nguyên tắc tập trung chuyên sâu dân chủ không được vận dụng triệt để, thậm chí còn còn bị lý giải sai lầm để bảo vệ những quyền lợi của cá thể hay nhóm quan chức quan liêu. Đó là cơ sở dẫn tới tệ sùng bái cá thể, độc đoán, chuyên quyền … Một loạt chỉ huy hạng sang của Đảng, Nhà nước ở Liên Xô và những nước XHCN ở Đông Âu đã duy trì quyền lực tối cao suốt đời mà không bị số lượng giới hạn nhiệm kỳ. Nền dân chủ XHCN ở Liên Xô và những nước Đông Âu trên trong thực tiễn bị hạn chế rất nhiều so với những tuyên ngôn chính thức. Hầu hết những quan điểm, quan điểm khác với chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước đều không được khuyến khích, thậm chí còn còn bị quy vào những tội danh nặng nề. Tình trạng thiếu dân chủ thậm chí còn còn tác động ảnh hưởng xấu đi đến cả văn học – nghệ thuật, khoa học, nhất là khoa học xã hội, hạn chế sự phát minh sáng tạo trong xã hội và vai trò của nhân dân trong giám sát quyền lực tối cao, phản biện những chính sách xã hội. Tình trạng ấy dẫn đến những bức xúc về tư tưởng, niềm tin trong xã hội không được giải tỏa, không có lối thoát, bị ức chế, kìm nén, gây nên không khí nặng nề, tạo nên những rạn nứt ngầm trong quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước. Đó cũng chính là mảnh đất tốt cho chủ nghĩa quan liêu, là thiên nhiên và môi trường thuận tiện cho sự chuyên chế, độc đoán, là căn bệnh làm cho Đảng, Nhà nước xa rời nhân dân, nhân dân mất dần niềm tin vào Đảng và Nhà nước. [ 99 ]Sai lầm trong nhận thức lý luận còn bộc lộ ở giải pháp không đúng khi tiếp cận với chủ nghĩa Marx-Lenin, sự bảo thủ, hẹp hòi trong thái độ ứng xử với những giá trị của văn minh quả đât, nhất là những gì tương quan đến chủ nghĩa tư bản. Đặc biệt, sự độc đoán, chuyên quyền, mất dân chủ và chủ nghĩa cá thể là nguyên do cản trở, không được cho phép tăng trưởng mạng lưới hệ thống lý luận khoa học, khách quan, đúng đắn trong điều kiện kèm theo chủ nghĩa xã hội hiện thực quy mô Xô-viết [ 99 ] .

Nguyên nhân kinh tế tài chính[sửa|sửa mã nguồn]

Nguyên nhân này xuất phát từ bên trong và có tính sâu xa. Hệ thống kinh tế tài chính quan liêu bao cấp đã không thừa kế được những tinh hoa của nền kinh tế tài chính tư sản. Mô hình kinh tế tài chính xã hội chủ nghĩa mà Liên Xô đã vận dụng không thôi thúc được động cơ thao tác, tăng hiệu suất của người lao động. Việc kế hoạch hóa nền kinh tế tài chính một cách cưỡng ép, chủ quan đã đi ngược lại quy luật khách quan của lịch sử dân tộc. [ 100 ] Việc triển khai kế hoạch hóa, tập thể hóa nền kinh tế tài chính được vận dụng tràn ngập, sai nguyên tắc trong khi năng lượng sản xuất của nền kinh tế tài chính và người lao động còn thấp. việc chèn ép những chiếm hữu tư nhân và coi nhẹ chiếm hữu CP cũng như những hình thức kinh doanh thương mại đa chiếm hữu khác gây ra sự ngày càng tăng thực trạng độc quyền phi kinh tế và thực trạng quan liêu, tham nhũng, tiêu tốn lãng phí do ai cũng có quyền ra lệnh, can thiệp vào hoạt động giải trí của doanh nghiệp nhưng không ai chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp về hiệu quả kinh doanh thương mại của từng doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế tài chính vương quốc nói chung [ 101 ]Đảng Cộng sản Liên xô và Nhà nước Xô-viết đã vận dụng những giải pháp hành chính, áp đặt để xử lý những trách nhiệm tăng trưởng kinh tế tài chính. Toàn bộ tư liệu sản xuất được công hữu hóa hay tập thể hóa. Sở hữu tư nhân bị thủ tiêu bằng vũ lực và tước đoạt. Tất cả những thành phần kinh tế tài chính ngoài quốc doanh và tập thể đều bị xóa bỏ. Thị trường không tăng trưởng do sản xuất sản phẩm & hàng hóa bị coi là lạ lẫm với chủ nghĩa xã hội, … Trong nông nghiệp, chủ trương hợp tác hóa đã làm suy yếu lực lượng sản xuất ở nông thôn, tước bỏ động lực thiết yếu, làm cho nền nông nghiệp tăng trưởng chậm, hiệu suất lao động thấp. Nền công nghiệp Liên Xô có khả dĩ hơn, nhưng chỉ tăng trưởng tốt ở 1 số ít ngành công nghiệp nặng, khai khoáng, công nghiệp quốc phòng. Công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng quan trọng với xã hội lại là khu vực yếu kém nhất. Người dân có rất ít thời cơ để lựa chọn những sản phẩm & hàng hóa, nhu yếu phẩm cho cá thể và mái ấm gia đình. Nhiều thời kỳ, sản phẩm & hàng hóa khan hiếm gây bức xúc trong xã hội .Vào cuối những năm 1960, Liên Xô và những nước trong mạng lưới hệ thống XHCN ở Đông Âu đã thu được những thành tựu quan trọng về kinh tế tài chính – xã hội, chuyển sang tiến trình thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội tăng trưởng, nhưng chính sách quản trị quản lý và vận hành nền kinh tế tài chính đã không có bất kể sự đổi khác nào. Hơn thế nữa, chính sách đó còn tỏ ra ngày càng kém hiệu suất cao hơn do mạng lưới hệ thống công quyền ngày càng quan liêu hóa. Những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học, công nghệ tiên tiến của quả đât không được vận dụng kịp thời vào sản xuất. Năng suất lao động xã hội ngày càng giảm. Tăng trưởng kinh tế tài chính nhằm mục đích tiềm năng giành thắng lợi trong cuộc chạy đua ” ai thắng ai ” với những nước tư bản không đạt được như mong ước. Không những thế, nền kinh tế tài chính còn sa vào thực trạng ngưng trệ. Chất lượng những loại sản phẩm & hàng hóa tiêu dùng thấp, không được thay đổi về hình thức, mẫu mã, sản phẩm & hàng hóa ngày càng khan hiếm, không cung ứng được nhu yếu tiêu dùng của nhân dân. Sự thất bại trong tăng trưởng kinh tế tài chính đã góp thêm phần đẩy xã hội Xô-viết đến bờ vực khủng hoảng cục bộ [ 99 ] .

Trong cuốn sách The Politics of Bad Faith, tác giả David Horowitz đã đưa ra những thống kê cho thấy rằng tiêu chuẩn sống của người dân Liên Xô trong những năm 1980 ngày càng sụt giảm. Tình trạng thiếu hụt các mặt hàng tiêu dùng ngày càng tăng, nhiều nơi ở Liên Xô người dân đã phải đối mặt với tình trạng không có giấy vệ sinh để sử dụng (mặc dù Liên Xô có diện tích rừng lớn nhất trên thế giới). Cũng theo Horowitz, 1/3 số hộ gia đình ở Liên Xô không có hệ thống cấp nước, 2/3 số hộ gia đình không có hệ thống nước nóng. Người da đen sống dưới chế độ phân biệt chủng tộc apartheid ở Nam Phi sở hữu số lượng xe hơi bình quân đầu người lớn hơn so với công dân sống ở Liên Xô. Hệ thống y tế từng là niềm tự hào của Liên Xô cũng đối mặt với nhiều khó khăn: 1/3 các bệnh viện ở Liên Xô thời kỳ này không có hệ thống cấp nước tự động, trang thiết bị y tế tại nhiều bệnh viện trở nên lỗi thời, tình trạng khan hiếm thuốc men tiếp tục diễn ra. Việc hối lộ các bác sĩ, y tá để có được sự chăm sóc y tế tốt và cả những tiện nghi cơ bản nhất như chăn ở các bệnh viện của Liên Xô đã trở nên phổ biến. Một hệ quả là tuổi thọ trung bình của người dân Liên Xô bị tụt lại khá xa so với các nước có nền kinh tế tư bản phát triển (kém hơn 9 tuổi so với người dân Hoa Kỳ và 12 tuổi so với người dân Nhật Bản) [102]. Các loại thực phẩm phổ biến như sữa, thịt, pho mát, đường, rau quả, bánh mì, khoai tây, và thậm chí là cả vodka trở nên ngày một khan hiếm, còn xà phòng, bột giặt, và kem đánh răng thì gần như hoàn toàn biến mất khỏi các cửa hàng mậu dịch trên cả nước [103]. Tình trạng thiếu hụt nhà ở tại Liên Xô cũng bắt đầu diễn ra, hàng ngàn người vô gia cư ở thủ đô Moscow đã phải sống trong những căn lều dựng tạm hoặc những trạm xe điện .

Đến tháng 8 năm 1991, khủng hoảng cục bộ chính trị xảy ra khiến hoạt động giải trí kinh tế tài chính đình trệ. Đến tháng 10, Liên Xô xảy ra thực trạng khan hiếm lương thực thực phẩm trên diện rộng do nhiều nông dân khước từ thanh toán giao dịch bằng tiền rúp Liên Xô ( do Nhà nước Liên Xô đang tan rã nên nông dân không muốn dùng tiền do Nhà nước phát hành ), tỉ lệ lạm phát kinh tế đã lên tới hơn 300 %, những nhà máy sản xuất đã không còn đủ năng lực để trả lương cho công nhân, nguồn nguyên vật liệu dự trữ ở 1 số ít nơi thì chỉ cung ứng 50-80 % nhu yếu cho mùa đông đang đến. Ước tính kinh tế tài chính Liên Xô đã sụt giảm 20 % do cuộc khủng hoảng cục bộ chính trị năm 1991. Tổng thống Gorbachev lôi kéo sự tương hỗ từ những nước phương Tây nhưng bị phủ nhận [ 105 ]. Các tổ chức triển khai kinh tế tài chính – kinh tế tài chính toàn thế giới như IMF và WB cũng công bố rằng nền kinh tế tài chính của Liên Xô hiện đã tê liệt và mọi sự giúp sức của họ vào thời gian này là vô ích. nhà nước Liên Xô đã buộc phải nhận viện trợ lương thực và thuốc men từ Ấn Độ – một nước còn kém tăng trưởng [ 106 ] .

Sự chống phá của những thế lực thù địch quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Lực lượng theo khuynh hướng tư bản chủ nghĩa khoác những chiếc áo dân tộc bản địa … Trên mặt phẳng thì tổng thể đều yên tĩnh, vang lên những lời nói vui tươi về tình hữu nghị giữa những dân tộc bản địa, nhưng ở bên trong thì âm ỉ những lò lửa của sự hằn thù đã triển khai những hoạt động giải trí ” diễn biến độc lập “, gây xích míc giữa những sắc tộc của Liên Xô. [ 107 ] Các giải pháp gồm có : hạ nhục chủ nghĩa Marx-Lenin, gây mất lòng tin của người dân vào chính quyền sở tại bằng những giải pháp chụp mũ, tạo tin đồn thổi giả. [ 108 ]

Trong việc làm tan rã Liên Xô có vai trò nổi bật của Tổng thống Cộng hòa Xô viết Nga Boris Yeltsin. Thực ra chính tình báo Mỹ đã thông đồng với Boris Yeltsin và báo trước cho ông ta biết về những kế hoạch quan trọng của phe đối lập, giúp ông ta giành thắng lợi trong cuộc đối đầu với Uỷ ban nhà nước về tình trạng khẩn cấp do CIA đã đặt máy nghe trộm ngay dưới chân điện Kremli. Đích thân tổng thống Mỹ George Bush (cha) và thủ tướng Anh là John Major đã gọi điện báo trước về âm mưu đảo chính và thúc giục Yeltsin phải có hành động nhằm tranh thủ sự đồng tình và nắm chắc quân đội. A. Shcherbatov – Chủ tịch Liên minh các quý tộc Nga ở Mỹ, đã tiếp xúc với Đại sứ Mỹ Robert Strauss tại Liên Xô khi đó, và đã bay từ Mỹ về Moskva vào đúng ngày xảy ra cuộc đảo chính. Ông kể: “Tôi đã cố tìm hiểu các chi tiết về cuộc đảo chính. Sau đó vài ngày, tôi biết được nhiều điều: CIA đã chuyển tiền qua Đại sứ Strauss cho các tướng lĩnh quân đội mà ông ta đã mua chuộc được: Các sư đoàn lính dù Taman và Dzerzhisk đã đứng về phía Yeltsin.” Cho đến tận sau này, nhiều người Nga vẫn đánh giá Boris Yeltsin rất tiêu cực vì sự thông đồng của ông ta với tình báo nước ngoài[109]

Sự suy thoái và khủng hoảng của truyền thông online, báo chí truyền thông Liên Xô[sửa|sửa mã nguồn]

Tại các cơ quan truyền thông, báo chí, tuyên truyền lớn của Liên Xô, từ 1986 đến 1988, một loạt cán bộ chủ chốt được thay thế bởi những người có tư tưởng ủng hộ phương Tây, mặt trận báo chí của Đảng Cộng sản Liên Xô dần bị “đánh chiếm”. Từ đó, báo chí Liên Xô liên tục gây khuynh đảo dư luận khi ngấm ngầm (rồi sau đó công khai) viết bài chỉ trích lịch sử cách mạng, trong khi lại tán dương chủ nghĩa tư bản phương Tây. Ảnh hưởng từ báo chí, tư tưởng Đảng viên và nhân dân Liên Xô trở nên dao động dữ dội, ngày càng có nhiều người bi quan về đất nước trong khi lại ảo tưởng về phương Tây[110] Năm 1994, nhà văn Yuri Boldarev khi nhìn lại tình cảnh của thời kỳ này đã nói: “Trong sáu năm, báo chí Liên Xô đã thực hiện được mục tiêu mà quân đội Đức Quốc xã với hàng triệu quân tinh nhuệ nhất cũng không thể thực hiện được khi xâm lược nước ta, đó là đánh đổ Nhà nước Liên Xô. Quân đội Đức có thiết bị kỹ thuật hàng đầu nhưng thiếu một thứ, đó là hàng triệu ấn phẩm mang vi khuẩn hủy diệt tư tưởng của nhân dân Liên Xô”[111].

Theo đảng Cộng sản Việt Nam, trong nghành nghề dịch vụ chính trị, Gorbachyov đã thay dần những người trung thành với chủ với học thuyết của chủ nghĩa Marx-Lenin và sự nghiệp thiết kế xây dựng chủ nghĩa cộng sản ở Liên Xô bằng những thành phần thời cơ, tham nhũng cùng chí hướng với mình vào cỗ máy của Đảng và Nhà nước, tước bỏ nguyên tắc tập trung chuyên sâu dân chủ trong chỉ huy của Đảng. Trong kinh tế tài chính, quy trình cổ phần hóa, tư hữu hóa bị cố ý thực thi sai nguyên tắc, tạo ra những kẻ tham ô, tham nhũng, định giá gia tài nhà nước một cách rẻ mạt. [ 112 ] Chính Mikhail Sergeyevich Gorbachyov đã phản bội lại lý tưởng mà ông ta đã theo đuổi. Đường lối cải tổ của Mikhail Sergeyevich Gorbachyov đã Open rất nhiều sai lầm đáng tiếc. Trong quan hệ với đồng sự, Gorbachyov là con người tránh mặt yếu tố, giỏi che đậy, khôn ngoan và có kỹ năng và kiến thức và giải pháp làm mọi người nhanh quên đi những quan điểm của mình .Gorbachyov đã để cho vợ mình, một người không có chức vụ, tham gia một cách bình đẳng vào việc trải qua những quyết định hành động ở cấp cao nhất. Theo những đề xuất của bà, người ta đã hạ bệ nhiều quan chức hạng sang, nhiều chuyên viên giỏi để dành những vị trí đó cho những kẻ không hề tưởng tượng nổi trách nhiệm được phó thác, những người không hợp với bà ta không hề có thời cơ được đảm nhiệm chức vụ. Chính sự tham gia này đã góp thêm phần khiến Liên Xô sụp đổ .Để góp thêm phần đưa Gorbachyov lên chức Tổng bí thư, những lực lượng phương Tây đã tăng nhanh tô vẽ Gorbachyov trong khi tăng cường bôi xấu G.V.Romanov, người có quan điểm cương quyết chống phương Tây và Hoa Kỳ. Phía Hoa Kỳ đã cố ý làm nhỡ chuyến bay từ Hoa Kỳ về Liên Xô của Ủy viên Bộ Chính trị Xerbitxk – người biểu quyết vô hiệu Gorbachyov. Chính Gorbachyov đã làm suy yếu KGB – một cơ quan quan trọng, đóng vai trò bảo vệ Đảng Cộng sản Liên Xô .

Sau này, vào tháng 5/1993, Gorbachev thăm Pháp đã trả lời phỏng vấn báo “Le Figaro” về khả năng “hỗ trợ bên ngoài” trong việc xóa bỏ Liên Xô, Gorbachev lần đầu tiên công nhận rằng trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Ronald Reagan tại Reykjavik, ông đã “trao Liên Xô vào tay Mỹ” (trong hồi ký của mình, Reagan nói rằng ông ta đã bị sốc vì vui mừng khi biết một bộ phận trong giới chính trị cấp cao Liên Xô chấp thuận việc phá tan đất nước mình). Năm 1999, tại trường đại học Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ, Gorbachev đã tự thú nhận: “Mục tiêu của toàn bộ đời tôi là tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản. Chính vì để đạt được mục tiêu này tôi đã sử dụng địa vị của mình trong Đảng và trong Nhà nước. Khi trực tiếp làm quen với phương Tây, tôi đã hiểu rằng tôi không thể từ bỏ mục tiêu chống cộng sản đã đặt ra. Và để đạt được nó, tôi đã phải thay đổi toàn bộ Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Liên Xô và Xô viết Tối cao cũng như Ban lãnh đạo ở tất cả các nước Cộng hoà. Tôi đã tìm kiếm những người ủng hộ để hiện thực hoá mục tiêu đó, trong số này đặc biệt có A.Yakovlev, Shevardnadze…“[113]

Ngày 17/3/1991, tại Liên Xô đã có một cuộc trưng cầu dân ý toàn Liên bang về việc có duy trì Liên bang Xô Viết nữa hay không. Trong số 148.574.606 cử tri tham gia bỏ phiếu, đã có 113.512.812 phiếu ( 76 % ) ủng hộ duy trì Liên Bang Xô Viết. Như vậy, phần nhiều người dân Liên Xô vẫn muốn quốc gia sống sót. Sự tan rã của Liên Xô không bắt nguồn từ ý nguyện của hầu hết nhân dân, mà thực ra nó là quyết định hành động của giới chỉ huy cấp cao Liên Xô : thay vì cải cách quy mô kinh tế tài chính thì những nhà chỉ huy này đã quay sang đập phá mạng lưới hệ thống chính trị, làm suy yếu cỗ máy Nhà nước, rồi chính họ tự ý ra quyết định hành động giải tán Nhà nước Liên Xô ( dù điều này trái với hiệu quả trưng cầu dân ý trước đó chỉ vài tháng ) [ 114 ]Trong Chính biến tháng 8 năm 1991, nguyên soái Dmitry Yazov là thành viên của Ủy ban Nhà nước về Tình trạng Khẩn cấp nhằm mục đích cứu vãn Liên Xô nhưng thất bại. Sau này, ông kể lại rằng thực ra ” Ủy ban Nhà nước về Tình trạng Khẩn cấp ” không hề có dự tính thay máu chính quyền, mà tiềm năng của họ là ngăn ngừa sự phá hoại Nhà nước Liên Xô của Gorbachev và Yeltsin [ 115 ] :

Gorbachev không phải là người đủ chín chắn để lãnh đạo một quốc gia như vậy. Đất nước của chúng ta rất phức tạp, có rất nhiều dân tộc, từng có một đội quân lớn mạnh như vậy, một lãnh thổ rộng lớn như vậy. Lẽ ra, không nên trao cho người này quyền lãnh đạo một nhà nước như vậy. Thật là tồi tệ khi người ta đã phá bỏ đất nước này. Nhưng không phải chỉ một mình ông ta làm việc này. Còn có những người thân cận đã tiếp tay cho ông ta.

Tôi coi Yeltsin là một kẻ hám danh, khéo lợi dụng cảm xúc của mọi người… Giá như ông ta nghĩ đến việc gìn giữ Liên bang Xô Viết, thì ông ta đã cư xử khác đi. Nhưng ông ta chỉ nghĩ đến bản thân. Và chọn cho mình một ê kíp phù hợp. Ê kíp đó đã xẻ nát một đất nước vĩ đại ra thành những miếng mồi béo bở.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://tbdn.com.vn
Category: 1000 Câu Hỏi Vì Sao