Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam – Tham khảo hướng dẫn lập dàn ý phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ để nắm đươc bố cục cũng như những nội dung chính của đoạn trích từ đó dễ dàng triển khai ý viết bài.
Dàn ý phân tích Hai đứa trẻ
Phân tích Hai đứa trẻ – Dàn ý mẫu 1
I. Mở bài: giới thiệu về tác phẩm Hai đứa trẻ
- Ví dụ: Hai đứa trẻ là tác phẩm được in trong tập “Nắng trong vườn”, là một tác phẩm được coi là nổi bật nhất của ông. Hai đứa trẻ là tác phẩm nói lên cuộc sống khó khăn tại một huyện nghèo với bao con người và cuộc sống khổ cực. Nơi ấy là quê ngoại của tác giả vào năm 1945, chính vì thế mà tác phẩm được thể hiện hết sức đặc biệt và thấm đượm tình cảm. Chúng ta cùng đi tìm hiểu tác phẩm để hiểu rõ hơn về hoàn cảnh sống của con người lúc bấy giờ.
II. Thân bài: Phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ
1. Bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèo
a. Bức tranh thiên nhiên
- Một làng quê yên ả, thanh bình nhưng gợi buồn
- Cảnh vật lúc chiều tối buông xuống hết sức thân thiết và gần gũi
b. Bức tranh sinh hoạt của con người
- Cảnh chợ nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều
- Cuộc sống của con người khốn khó và vô cùng cơ cực
- Cuộc sống của con người nơi đây nghèo nàn, không lối thoát
2. Cảnh đợi tàu:
a. Lí do đợi tàu:
- Đợi tàu trở thành một công việc, một nhu cầu của con người nơi phố huyện nghèo
- Đợi tàu thể hiện sự khát vọng có một cuộc sống tốt đẹp hơn, có một cuộc sống ấm no hơn
b. Hình ảnh đoàn tàu:
- Đoàn tàu như biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp, cuộc sống đẹp đẽ hơn
- Đoàn tàu mang một tia hi vọng, một chút mơ ước của con người nơi phố huyện nghèo
III. Kết bài: Nêu cảm nhận của em về truyện ngắn Hai đứa trẻ
- Ví dụ: Truyện ngắn Hai đứa trẻ thể hiện một khung cảnh vùng quê nghèo khó, khổ cực và có cuộc sống hết sức khó khăn. Những niềm mơ ước và hi vọng của những con người có niềm tin và niềm hi vọng được gửi gắm qua hình ảnh đoàn tàu.
Có thể bạn chăm sóc : Soạn bài Hai đứa trẻ của Thạch Lam ngắn nhấtPhân tích Hai đứa trẻ – Dàn ý mẫu 2
I. Mở bài: Giới thiệu đôi nét về tác giả, tác phẩm
- Đôi nét về Thạch Lam: Một trong những cây bút tiêu biểu của Tự lực văn đoàn, ông có thế mạnh về viết truyện ngắn. Văn chương Thạch Lam rất thích hợp để thanh lọc tâm hồn.
- Hai đứa trẻ là một truyện ngắn trữ tình đượm buồn phù hợp cho nhận định trên.
II. Thân bài: Phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ
1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
a. Bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi phố huyện lúc chiều tàn :- Toàn bộ cảnh vật được cảm nhận qua cái nhìn của Liên- Âm thanh :
- Tiếng trống thu không gọi chiều về, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve.
– Hình ảnh, sắc tố :
- “Phương tây đỏ rực như lửa cháy”, “Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn”.
– Đường nét : dãy tre làng cắt hình rõ ràng trên nền trời .- Nhịp điệu chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu⇒ Khung cảnh vạn vật thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh xảob. Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện- Cảnh chợ tàn :
- Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất.
- Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía.
– Con người :
- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhạnh những thứ còn sót lại ở chợ.
- Mẹ con chị Tí: với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách.
- Bà cụ Thi: hơi điên đến mua rượu lúc đêm tối rồi đi lần vào bóng tối.
- Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ.
- Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường.
⇒ Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ : sự tàn lụi, sự nghèo nàn, tiêu điều của phố huyện nghèo .c. Tâm trạng của Liên- Cảm nhận rất rõ : “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ” .- Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ :
- Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng.
- Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên
⇒ Tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam gửi gắm tâm tư nguyện vọng của mình
2. Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a. Sự trái chiều giữa “ bóng tối ” và “ ánh sáng ”- Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối :
- “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”.
- “Tối hết con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa”.
⇒ Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi hoạt động và sinh hoạt của những con người nơi phố huyện .- Ánh sáng của sự sống khan hiếm, nhỏ bé : khe sáng, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng … ⇒ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người bần hàn nơi phố huyện .- Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau⇒ Bóng tối bao trùm trong khi ánh sáng chỉ mong manh, nhỏ bé ⇒ kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ .b. Đời sống của những kiếp người nghèo nàn trong bóng tối :- Những việc làm hằng ngày lặp đi tái diễn :
- Chị Tí dọn hàng nước
- Bác Siêu hàng phở thổi lửa.
- Gia đình bác Xẩm “ngồi trên manh chiếu rách, cái thau sắt để trước mặt”, “Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bần bật trong im lặng”
- Liên, An trông coi cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu.
⇒ Cuộc sống nhàm chán, quẩn quanh, đơn điệu không lối thoát .- Những tâm lý cũng lặp đi lặp lại hằng ngày : Mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát chè tươi và hút điếu thuốc lào .- Vẫn mơ ước : “ chừng ấy người trong bóng tối đang mong đợi một cái gì tươi đẹp cho đời sống nghèo khó hàng ngày của họ ” ⇒ mơ hồ, tội nghiệp⇒ Giọng văn : chậm buồn, tha thiết biểu lộ niềm cảm thương của Thạch Lam với những người nghèo khó .
3. Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An
– Liên và An thức bởi :
- Để bán hàng
- Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua – hoạt động cuối cùng của đêm khuya.
– Hình ảnh đoàn tàu Open với tín hiệu tiên phong :
- Liên cũng trông thấy “ngọn lửa xanh biếc”
- Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi.
– Khi tàu đến :
- Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường.
- Những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh, và các cửa kính sáng.
– Khi tàu đi vào đêm tối:
- Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt.
- Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre.
⇒ Đoàn tàu Open với âm thanh sôi động và ánh sáng bùng cháy rực rỡ, mang đến phố huyện nghèo một quốc tế khác, đó là quốc tế mà Liên luôn mong ước .
III. Kết bài: Cảm nhận về truyện ngắn Hai đứa trẻ
- Khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật làm nên thành công của truyện ngắn
- Hai đứa trẻ là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách văn chương của Thạch Lam: kết hợp hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, văn phong trong sáng, giản dị mà thâm trầm.
Tham khảo thêm : Văn mẫu 11 phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ
Bài văn mẫu hay nhất phân tích tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam
Thạch Lam tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi thành Nguyễn Tường Lân, em ruột của hai nhà văn Nhất Linh ( Nguyễn Tường Tam ) và Hoàng Đạo ( Nguyễn Tường Long ), xuất thân từ một mái ấm gia đình công chức gốc quan lại. Ông nội nhà văn quê ở làng Cẩm Phô, Hội An, Quảng Nam, ra làm quan ở đất Bắc rồi sống luôn ngoài ấy. Thạch Lam sinh năm 1910, tại huyện Cẩm Giàng, tỉnh Thành Phố Hải Dương, quê mẹ. Lớn lên, ông học Trung học ở TP.HN, rồi bỏ học đi làm báo, viết văn cùng những anh và trở thành một cây bút đắc lực của báo Phong hóa và Ngày nay. Sự nghiệp văn chương đang trên đà tăng trưởng thì ông mắc bệnh lao và mất năm 1942, mới 32 tuổi .Thạch Lam sáng tác không nhiều nhưng đủ để mọi người nhận thấy ông là một nhà văn có phong thái riêng trong sáng, giản dị và đơn giản mà thâm trầm thâm thúy. Mỗi truyện của ông giống như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm nhưng tiềm ẩn biết bao cảm hứng thương mến con người và cảnh vật. Ông có nhiều góp phần đáng quý cho sự nghiệp tăng trưởng văn xuôi trước Cách mạng tháng Tám, đặc biệt quan trọng trong thể loại truyện ngắn. Tác phẩm Thạch Lam để lại là truyện ngắn : Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Sợi tóc, … tiểu thuyết Ngày mới ; bút kí Thành Phố Hà Nội 36 phố phường ; tiểu luận : Theo dòng …
Truyện ngắn Hai đứa trẻ trích từ tập Nắng trong vườn (Nhà xuất bản Đời nay, Hà Nội, 1938). Cũng như những truyện ngắn khác, tác phẩm phản ánh những cảnh đời bề ngoài dường như không có gì đáng để ý, nhưng đi vào bên trong, nơi sâu lắng của tâm hồn thì mảnh đời nào, nhất là của tầng lớp nghèo khổ, cũng gợi lên bao nỗi xót xa, thương cảm, có lúc sâu sắc, tinh tế đến bất ngờ.
Hai đứa trẻ nói về hai chị em Liên và An. Chị độ mười hai, mười ba ; em lên tám, lên chín. Gia đình trước ở TP. Hà Nội, sau vì sa sút nên phải về quê ở phố huyện này. Mẹ bận làm hàng xay hàng xáo, giao cho hai chị em trông coi quầy hàng xén nhỏ bé ở gần ga. Mẹ dặn phải thức cho đến khi xe lửa đi qua, may ra còn có người ở tàu xuống ghé mua hàng. Hai chị em ngồi trên chõng trước hiên chờ. Em buồn ngủ, ngả vào người chị nhưng vẫn nhắc hễ tàu đến thì thức tỉnh dậy. Chị ngồi nhìn quang cảnh xung quanh. Sự sống chỉ còn thu lại ở cái chõng hàng nước, một gánh phở, một mái ấm gia đình nhà xẩm. Tất cả đều chìm trong bóng tối bát ngát, còn ánh sáng rực rỡ tỏa nắng trên những toa tàu thì vun vút qua mau như từ một cõi nào lạ lẫm. Hai chị em trông theo làn ánh sáng ấy cho đến lúc nó khuất hẳn ở đằng xa mới đóng cửa đi ngủ .Nội dung truyện chỉ có vậy nhưng cả một quốc tế đã được gợi lên với niềm thương cảm sâu xa. Đó là một quốc tế bí mật, lặng lẽ trong bóng tối của đêm đen ; bóng tối của sự nghèo nàn, khốn khó ; trong im lìm quạnh quẽ của phố huyện xác xơ. Những đốm sáng lù mù, leo lét lại càng làm nổi rõ thêm sắc tố u ám và đen tối của đời sống khốn cùng. Cũng như ánh sáng bùng cháy rực rỡ thoáng qua ở những toa tàu có vẻ như như một ảo ảnh xa xôi không khi nào dám mơ ước tới. Cái thế giới ấy hai đứa trẻ đã quen thuộc, không chỉ có vậy, đã hòa nhập vào đó với toàn bộ tâm hồn .Tác giả chia truyện ra làm ba phần theo trình tự chuyển biến của thời hạn và khoảng trống. Phần một là cảnh chợ chiều lúc vừa có tiếng trống thu không, hai chị em Liên đang còn loay hoay xếp dọn shop. Phần hai là quang cảnh phố huyện về đêm, bóng tối bao trùm khắp nơi. Dấu hiệu của sự sống chỉ còn là mấy ánh đèn. Phần ba là cảnh phố huyện lúc có chuyến tàu đêm vun vút chạy qua trong chốc lát cùng tiếng ồn và ánh sáng .Câu chuyện diễn ra trong một khung cảnh vạn vật thiên nhiên được cảm nhận ở cả hai chiều thời hạn và khoảng trống. Đó là khoảng chừng thời hạn rất ngắn, khoảng trống có sự đổi khác từ cảnh chiều tàn cho đến khi màn đêm buông xuống và đất trời về khuya. Màu sắc của cảnh vật thì từ nhờ nhờ chuyển sang đen sẫm. Màu của đời sống đêm hôm càng khuya càng tăm tối. Trên cái nền ấy nổi lên 1 số ít cảnh tình cứ xoáy mãi vào lòng người đọc. Đó là cảnh ngày tàn nơi phố huyện nhỏ bé, một phiên chợ tàn, một góc chợ đơn sơ, một quán nước nghèo nàn, những kiếp người cơ cực và hình ảnh đoàn tàu vụt qua trong đêm hôm .Mở đầu truyện là hình ảnh phố huyện lúc hoàng hôn được tác giả miêu tả bằng những câu văn có nhịp điệu từ tốn, chậm rãi, cùng với những âm thanh, hình ảnh báo hiệu đã hết một ngày :Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ ràng trên nền trời .Chiều, chiều rồi. Một chiều dịu dàng êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Trong shop hơi tối, muỗi đã khởi đầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen ; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị ; Liên không hiểu sao, nhưng chỉ thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn .Các hình ảnh trên đều gợi cảm giác bâng khuâng, man mác … Gọi là phố huyện nhưng là huyện nhỏ, tín hiệu lệnh phát ra từ một cái chòi chứ không phải là một tháp canh. Cái chòi bé tí lại lẩn vào dãy tre làng đang đen lại, vào lúc trời tây đỏ rực nhưng sắp tàn. Ngoài cánh đồng, tiếng ếch nhái kêu ran theo gió nhẹ đưa vào. Trong shop của chị em Liên, tiếng muỗi vo ve. Liên bỗng dưng thấy cái buồn của ngày tàn thấm thía vào tâm hồn khi ngồi bên cạnh những quả thuốc sơn đen, đôi mắt ngập đầy dần bóng tối .Trong bức tranh chiều tàn nơi phố huyện có sự hoà trộn giữa hai loại hình ảnh : hình ảnh êm đềm, thi vị và hình ảnh gợi sự bần hàn, nghèo nàn. Chẳng hạn : tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều là thơ mộng ; còn tiếng ếch nhái kêu ran, tiếng muỗi vo ve … thì đã gợi ra đời sống nghèo nàn nơi thôn dã .Thật ra, cũng khó mà nói cho rạch ròi nỗi buồn từ cảnh vật thấm vào lòng người hay nỗi buồn trong tâm hồn thơ ngây của hai chị em lan tỏa ra, nhuốm vào cảnh vật. Chỉ biết ở đây có một cái gì đó thật uyển chuyển, hòa hợp giữa cảnh với người .Đoạn văn khởi đầu vừa giàu hình ảnh, nhạc điệu, vừa uyển chuyển, tinh xảo. Nó không những khiến người đọc tưởng tượng ra cảnh vật mà còn khơi gợi tình cảm, xúc cảm trước vạn vật thiên nhiên thân thiện, bình dị của quê nhà .Sau một ngày làm lụng cực nhọc, cái chờ đón mọi người chỉ là bóng tối và sự yên lặng, quạnh hiu. Cảnh chợ chiều đã vãn thể hiện rõ cái nghèo : rác rưởi vung vãi trên nền chợ và những đứa trẻ lom khom tìm kiếm những gì hoàn toàn có thể dùng được cho đời sống nghèo khó của mái ấm gia đình chúng. Đó là mặt trái, là một thứ bóng tối của chợ .Bấy nhiêu cụ thể đều tập trung chuyên sâu vào xu thế thu nhỏ lại, lụi tàn đi của những cảnh vật ban ngày trước cái thế sở hữu, trào dâng mỗi lúc một mạnh của những cảnh tình đêm hôm mà bóng tối từ từ ngự trị. Mở đầu truyện là bóng tối, chấm hết truyện cũng là bóng tối. Bóng tối mênh mang, phủ trùm lên tổng thể cảnh vật và con người .Lúc còn tranh tối tranh sáng, tuy những nhà đã lên đèn nhưng những nguồn sáng ấy không hề xua tan bóng tối, khiến những hòn đá nhỏ hãy còn một bên tối. Bắt đầu đêm thì đường phố và những ngõ con từ từ chứa đầy bóng tối. Bác hàng phở lom khom nhóm lửa thì bóng bác mênh mang ngả xuống đất một vùng và kéo đến tận đàng xa. Chị em Liên ngồi trên chiếc chõng tre dưới gốc bàng với cái tối chung quanh. Toàn là bóng tối. Tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại đen sẫm hơn nữa. Trống cầm canh cũng đánh tung lên một tiếng ngắn rồi chìm ngay vào bóng tối. Lúc này, những shop cơm ở ga cũng yên lặng, tối đen như ngoài phố. Con tàu với ánh đèn sáng trưng đi qua rồi thì đêm hôm lại bao quanh, màn đêm của đất quê, của đồng ruộng mênh mang và tĩnh mịch. Chị em Liên cũng đi vào giấc ngủ tịch mịch và đầy bóng tối .Bóng tối át cả ánh sáng. Vài ánh sáng thưa thớt, mờ nhạt khiến bóng tối lại càng chi chít. Vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất hay len vào cành cây, cũng như hàng ngàn ngôi sao 5 cánh ganh nhau lấp lánh lung linh trên nền trời … Thứ ánh sáng xa vời ấy là mẫu sản phẩm của đêm, hoà tan trong bóng đêm. Đáng quan tâm là ngọn đèn le lói trên chõng hàng nước của mẹ con chị Tí, nhà bếp lửa thấp thoáng nơi gánh phở của bác Siêu, ánh đèn yếu ớt trong quầy hàng của chị em Liên và từ cái đèn lồng trong tay người nhà hiệu khách, từ chiếc đèn ghi xanh lét của nhà ga .Ngọn đèn trên chõng hàng nước của chị Tí chỉ là một quầng sáng nhỏ nhoi giữa mặt đất ngập tràn bóng đêm, dưới một khung trời bát ngát thăm thẳm đầy bí hiểm. Bếp lửa của bác Siêu chỉ là một chấm lửa nhỏ và vàng, lơ lửng đi trong đêm hôm, thoáng hiện, thoáng mất, chỉ làm cho bóng bác mênh mang. Ánh đèn trong shop chị em Liên thì thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa. Ánh đèn lồng thì lung lay cái bóng đen dài của người cầm đèn. Chiếc đèn ghi thì lửa xanh lè như ma trơi. Trong khi đó, chung quanh những điểm sáng leo lét ấy là cả một bóng tối đen kịt, bát ngát, vô tận. Những hột sáng, những chấm lửa ấy chỉ làm cho bóng đêm thêm sum sê, âm u .Trang sách nhuộm đầy bóng tối là để gắn vào cái khung tối tăm ấy những mảnh đời không kém tối tăm. Trong cảnh ngày tàn, chợ tàn, hiện lên những kiếp người tàn tạ. Những kẻ kiếm sống ban ngày với phiên chợ như mấy bà bán hàng về muộn, mấy đứa trẻ nhặt rác, chị em Liên. Những người kiếm sống đêm hôm quanh góc chợ và sân ga xép như mẹ con chị Tí, bà cụ Thi, bác phở Siêu, mái ấm gia đình bác xẩm …Họ có chung cuộc sống tối tăm, nghèo khó, chung cảnh ngộ tẻ nhạt, buồn chán. Tuy vậy, trong tâm hồn họ vẫn ánh lên vẻ đẹp của tình người, tình quê nhà và le lói một niềm hy vọng vào một ngày mai tươi đẹp .Sau khi phiên chợ chiều đã vãn, bóng tối chưa buông xuống nhưng những cuộc sống tăm tối đã hiện ra. Đó là mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ tranh nhau nhặt nhạnh toàn bộ những gì hoàn toàn có thể dùng được, một thanh nứa, thanh tre hay bất kể cái gì. Đó là đời sống cùng khổ của chúng với những thứ mà người ta đã vứt đi .Vào đêm thì có cuộc sống của mẹ con chị Tí với cái hàng nước đơn sơ. Ban ngày thì hai mẹ con mò cua bắt tép ; từ chập tối cho đến đêm thì bán nước chè tươi, điếu thuốc lào cho dăm ba phu gạo, phu xe, mấy chú lính trong huyện hay người nhà thầy thừa, thầy lục, có khi chờ mãi mà chẳng thấy ai ra. Hai mẹ con vừa xách, vừa vác trên sống lưng, vừa đội trên đầu … vậy mà chỉ vẻn vẹn có cái chõng tre, vài mặt ghế, cái ấm mấy cái chén, chiếc điếu cày, nắm đóm … Thằng con loay hoay nhóm lửa nấu nồi nước chè. Nước, thuốc đã sẵn sàng chuẩn bị. Chị Tí luôn tay phe phẩy túm lá chuối khô, bất giác thốt lên nỗi nóng lòng lo âu trước cảnh ế hàng tồn kho : Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ ? Dù rằng chị đã biết trước : Ôi chao, sớm với muộn thì có ăn thua gì ! Câu nói ngẫu nhiên mà giúp người đọc tưởng tượng tận đáy cảnh sống của mẹ con chị, đã cơ cực mà chi còn trông cậy vào sự rủi may, một sự trông chờ cầm chắc là chẳng mấy hy vọng .Nhưng mẹ con chị Tí vẫn có một chiếc ghế để ngồi, một ngọn đèn để soi sáng ; còn mái ấm gia đình bác xẩm thì nằm ngồi bộn bề ngay trong chiếc chiếu rách nát trải trên mặt đất. Thằng con nhỏ bò ra đất, cái thau sắt trắng chờ tiền thưởng trống trơ để trước mặt. Im lìm như một mái ấm gia đình bò sát, nếu không có mấy tiếng đàn bầu bần bật nổi lên góp chuyện. Rồi sau đó không khách, không hát, không tiền, họ lăn ra ngủ luôn trên đất .Còn cảnh sống bí hiểm của bà cụ Thi, một bà cụ già hơi điên. Bà đến quán của chị em Liên với tiếng cười khanh khách quen thuộc, mua cút rượu ( xị rượu ), khen Liên rót đầy rồi ngửa cổ uống cạn sạch, lảo đảo bước tiến, lẩn vào bóng tối và tiếng cười khanh khách nhỏ dần .Ba cảnh đời trên của lũ trẻ ven chợ, của mẹ con chị Tí, của mái ấm gia đình bác xẩm đều bị bóng tối của sự nghèo nàn, khốn khó phủ lên đen ngòm. Sự thê thảm lồ lộ, chẳng ẩn giấu chút gì. Riêng bà cụ Thi vẫn có tiền uống rượu, vẫn nói năng ôn tồn, âu yếm với cô bé bán hàng nhưng rượu thì nốc một hơi, lại cười khanh khách, không biết vì duyên cớ gì ? Đêm đêm, chỉ thấy bà từ trong làng đi ra rồi lại lẩn vào bóng tối phía làng. Oan ức gì chăng ? Buồn khổ gì chăng ? Không rõ, nhưng chắc như đinh bóng tối đã đè nặng lên cuộc sống bà, góp thêm một hình ảnh vừa lạ lùng vừa đáng sợ vào những cảnh đời – bóng tối ở phố huyện này .Bác Siêu bán phở không xa nhưng cũng không gần những cảnh đời kia. Bác như dấu gạch nối giữa hạng người nghèo nàn với những hạng người khác trong phố huyện. Họ thấp thoáng ở nơi có người cầm đèn lồng đi đón bà chủ ở ga về, nơi có hội bài tổ tôm sát phạt nhau hàng chục bạc mà hạng người khốn khổ nằm mơ cũng không thấy nổi, nơi có lính tráng đánh trống thu không và mõ cầm canh. Cuộc sống khá giả của họ như tấm phông làm điển hình nổi bật những cảnh đói nghèo, như ánh sáng tương phản với bóng tối .Trong toàn cảnh của truyện, nét nào cũng tối đen : lũ trẻ ven chợ như loài dơi chờ xẩm tối mới mò ra, tìm cái sống ở bất kỳ cái gì người ta vứt đi. Mẹ con chị Tí hàng nước kiếm sống ở sự chờ đón rủi may. Gia đình nhà xẩm hầu hết sắp lẩn mình vào đất. Bà cụ Thi hơi điên chứa chất một góc tối om trong sâu kín tâm hồn. Nhập chung lại thì toàn là những cảnh đời – bóng tối. Liệu còn le lói chút ước mong nào không ? Khung cảnh phố huyện giờ đây thu nhỏ lại nơi hàng nước của chị Tí, bởi ở đó còn có ngọn đèn tù mù, trong khi cả phố tối om. Chừng ấy con người trong bóng tối mong đợi một cái gì đó tươi tắn cho đời sống nghèo nàn của họ .Trong bức tranh phố huyện lúc đêm về có một sự hoà trộn đầy dụng ý giữa ánh sáng và bóng tối. Ánh sáng thì chỉ là khe sáng, chấm sáng, hột sáng, … mà bóng đêm thì vừa chi chít vừa bát ngát. Tối hết cả con đường ra sông, con đường vào làng, những ngõ càng thẫm đen hơn nữa. Tối đến mức có vẻ như tiếng đàn bầu của bác xẩm và tiếng trống cầm canh của phố huyện tưởng chừng cũng không vang lên được. Điều này khiến người đọc phần nào tưởng tượng ra những kiếp sống chìm khuất, mỏi mòn gần như bị bỏ quên nơi ga xép của phố huyện nghèo nàn, đồng thời gợi một niềm thương cảm sâu xa. Diễn biến tâm trạng hai đứa trẻ trước khung cảnh vạn vật thiên nhiên và bức tranh đời sống nơi phố huyện được nhà văn Thạch Lam miêu tả tỉ mỉ và chứa đựng nhiều ý nghĩa .Chưa nói tới dụng ý của tác giả khi xây dựng hình tượng hai đứa trẻ và lấy đó làm nhan đề cho tác phẩm ; hãy cứ biết đó là hai đứa trẻ với những đặc thù của lứa tuổi mần nin thiếu nhi. Chị đã biết quý mến và hãnh diện với cái dây xà tích bạc vì nó tỏ ra chị là người con gái lớn và đảm đang. Như thế thì chưa hẳn là lớn mà vẫn vương chút trẻ con. Biết thay mẹ đo lường và thống kê tiền nong, sắp xếp hàng họ, biết thương em, đó mới thật là cô gái lớn ngoan hiền. Ngồi trước shop, Liên lặng lẽ cảm nhận khung cảnh chiều quê, tuy buồn bã nhưng quen thuộc, thân mật và cảm thông, san sẻ với những con người sống lay lắt nơi phố huyện nghèo .Hai chị em trước đây sống ở TP.HN cùng mái ấm gia đình, nhưng vì cảnh nhà sa sút nên mới dọn về đây. Mẹ mở một quán tạp hoá nhỏ bé giao cho hai chị em trông nom. Ban ngày bán hàng, đêm hôm đóng cửa cài then cẩn trọng. Chập tối, mẹ ghé qua thăm, dặn những con phải thức đến lúc xe lửa đi qua mới được ngủ. Vì thế nên hai chị em Liên đã quen thuộc với con người và cảnh vật trong phố huyện, đã hoà nhập vào đời sống nơi này một cách hồn nhiên .Trước hết là quen với bóng tối. TP.HN nhiều đèn quá, một vùng sáng rực và lấp lánh lung linh, còn ở đây thì ngược tại. Màn đêm buông xuống, mắt Liên ngập dần bóng tối và Liên không hiểu sao, thấy buồn. Dần dần, Liên quen không sợ bóng tối mà còn quan tâm đến những gì diễn ra và tiềm ẩn trong đó : thấy những hòn đá nhỏ trên đường một bên sáng một bên tối ; cảm nhận mùi âm ẩm lẫn mùi cát bụi lúc chợ đã vãn mà tưởng là mùi riêng của đất này. Nhìn lũ trẻ nghèo nhặt nhạnh bất kỳ cái gì trên nền chợ mà hai chị em động lòng thương. Khi mẹ con chị Tí mang vác cả hàng nước ra, Liên lặng lẽ quan sát từng cử chỉ một. Nghe tiếng cười khanh khách là Liên nhận ngay ra bà cụ Thi. Nhìn bọn trẻ nô đùa, An cũng muốn nhập bọn nhưng sợ trái lời mẹ dặn. Thấy một chấm lửa hiện ra rồi mất đi là hai chị em biết gánh phở bác Siêu thấp thoáng đằng xa. Lúc mọi nơi đều đã tối đen, ánh sáng từ ngọn đèn trong quán toả ra chỉ là vài hột sáng lọt qua phên nứa, thì hai chị em đã buồn ngủ ríu cả mắt. Khi đoàn tàu đã đi qua thì hai tâm hồn trẻ thơ ấy cũng rơi vào giấc ngủ tịch mịch và đầy bóng tối, giống như mọi người bần hàn khác ở phố huyện này .Đêm nào Liên và An cũng cố thức cho tới giờ xe lửa chạy qua theo đúng lời mẹ dặn, nhưng còn vì một lí do đặc biệt quan trọng khác. Có phải là những em chỉ đơn thuần muốn được nhìn chuyến tàu, một hoạt động giải trí ở đầu cuối của đêm khuya ? Không phải ! Còn có cái gì đó sâu xa hơn nhiều so với hai chị em và đám người khốn khổ ở phố huyện này. Với hai đứa trẻ, đoàn tàu là một quốc tế khác hẳn với đời sống tù túng, tẻ nhạt hằng ngày của chúng .Có lẽ chính vì thế mà hình ảnh chuyến tàu được Thạch Lam tập trung chuyên sâu miêu tả một cách tỉ mỉ, kĩ lưỡng qua tâm trạng chờ mong và cảm nhận của hai chị em Liên và An. Cách quan sát, miêu tả của Thạch Lam tinh xảo và giàu tính nghệ thuật và thẩm mỹ. Tác giả quan sát, miêu tả hình ảnh đoàn tàu đêm từ TP.HN về theo trình tự từ xa đến gần bằng nhiều giác quan, bằng sự xen kẽ giữa hồi ức và thực tại .Đoàn tàu chưa tới nhưng đã được báo trước bằng ánh đèn của người gác ghi và tiếng còi tàu từ xa vẳng lại. Liên trông thấy ngọn lửa xanh tươi, sát mặt đất như ma trơi, rồi nghe thấy tiếng còi xe lửa trong đêm khuya lê dài ra theo ngọn gió. Sau đó, nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi, kèm theo một làn khói bừng sáng trắng lên đằng xa … Thế rồi tàu rầm rộ đi tới, những toa đèn sáng trưng, những toa hạng trên sang trọng và quý phái lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh lung linh. Cuối cùng là cảnh đoàn tàu đi xa dần, biến mất trong đêm hôm bát ngát, để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường tàu, cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa ở đầu cuối, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre …Có một sự tương phản điển hình nổi bật giữa hình ảnh đoàn tàu – một quốc tế khác mà chuyến tàu đêm mang qua phố huyện trong chốc lát và hình ảnh của sự quay trở lại trạng thái lặng lẽ, tối tăm, không biến hóa nơi phố huyện. Một bên là sự hoạt động giải trí náo nhiệt sau cuối của đêm và một bên là sự im re bát ngát của đêm hôm, trong giấc ngủ và cả trong sự quên béng. Chuyến tàu đêm sáng rực, vui tươi và huyên háo, đầy mê hoặc nhưng lại chỉ thoáng qua trong chốc lát rồi lại trả đời sống phố huyện về trạng thái mênh mang, yên lặng và đầy bóng tối. Điều đó có vẻ như làm cho nỗi buồn càng thêm thấm thía trong tâm hồn hai đứa trẻ ; để lại cho chúng sự khát khao, nuối tiếc không nguôi. Gần như đã thành nếp, những người dân nơi phố huyện chỉ chấm hết hoạt động giải trí của một ngày khi chuyến tàu đêm đã đi xa .Đối với chị em Liên, đoàn tàu đến từ TP.HN gợi lại những kỉ niệm đẹp, nơi hai chị em đã sống thời thơ ấu ấm cúng và sung sướng. Đó là đời sống ở một thời chưa xa, trọn vẹn khác với đời sống ở phố huyện buồn tẻ và nghèo nàn này .Đoàn tàu còn là hình ảnh của tương lai, nó khiến những người nghèo khổ hình dung ra một quốc tế giàu sang, sinh động, đầy âm thanh và ánh sáng. Đối với người đọc, vẻ đẹp của đoàn tàu và thái độ háo hức, sung sướng đến lặng người của hai đứa trẻ khi ngắm đoàn tàu không chỉ đem đến một thoáng vui mà còn gợi thật nhiều bâng khuâng, thương cảm .Đúng là hai đứa trẻ vui vì niềm khao khát, đợi chờ vừa được thỏa mãn nhu cầu. Nhưng đoàn tàu ấy lại thuộc về một quốc tế quá xa xôi và nó càng sáng rực, vui tươi, huyên náo thì càng làm cho khung cảnh nơi phố huyện trở nên tăm tối, buồn tẻ và chìm lặng. Chỉ có hình ảnh đoàn tàu lướt qua hằng đêm mà những người dân phố huyện ai cũng nôn nao chờ đón. Người đọc cùng Thạch Lam thông cảm với tâm trạng của lớp người sống lầm lũi trong tăm tối, bần hàn. Tuy thế, truyện cũng nhen nhóm trong lòng người đọc hy vọng vượt lên sự tẻ nhạt, tầm thường của đời sống hằng ngày .Nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam trong truyện Hai đứa trẻ thật độc lạ. Tác giả miêu tả rất tinh xảo sự đổi khác của cảnh vật và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Cách miêu tả này góp thêm phần quan trọng tạo nên không khí cho tác phẩm .Có sự tương ứng giữa quốc tế ngoại cảnh ( bức tranh phố huyện ) với thế, giới nội tâm nhân vật ( tâm trạng cô bé Liên ) trong từng thời gian : cảnh chiều buông thì người buồn man mác ; cảnh đêm xuống thì người đợi chờ khắc khoải ; cảnh đêm khuya, chuyến tàu đi qua thì người buồn tiếc, mơ tưởng, khát khao, …Tuy nhiên, ở một vài đoạn văn, tác giả miêu tả quốc tế ngoại cảnh và quốc tế nội tâm không thuần nhất mà có sự trộn lẫn vui buồn khó tả. Những hình ảnh êm đềm thi vị hoà trộn với hình ảnh nghèo nàn lam lũ ; ánh sáng hoà trộn vào bóng tối ; cái huyên náo chốc lát hoà vào cái tĩnh mịch bát ngát … Tất cả những cái đó tích hợp với nhau thật hài hoà, tự nhiên, làm điển hình nổi bật tâm trạng của nhân vật .Giọng văn Thạch Lam nhẹ nhàng, khách quan nhưng chứa đựng một tình cảm xót thương thực sự so với những con người nghèo khó. Tình cảm nhân đạo của tác giả rất đáng trân trọng. Ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả tinh xảo mà vẫn rất tự nhiên, khiến người đọc khó quên .
Truyện ngắn Hai đứa trẻ là lời gợi nhắc về tình cảm gắn bó với nguồn cội, quê hương, với những kí ức đẹp mà buồn. Đó là tấm lòng nhân ái của nhà văn đối với những kiếp người nghèo khổ sống lam lũ, quẩn quanh, đơn điệu, mỏi mòn; là niềm trân trọng đối với từng mong ước nhỏ nhoi của những con người bất hạnh bị bỏ quên nơi ga xép của những chuyến tàu thời gian vô định.
Đọc truyện ngắn Hai đứa trẻ, ta thấy đằng sau vẻ chân chất, dung dị lại là sự phức tạp, thâm thúy, rất đúng với phong thái Thạch Lam. Đi vào tác phẩm của Thạch Lam là đi vào quốc tế tâm tình. Tình tiết của truyện đơn sơ nhưng chính những cảm nghĩ chân thành của nhà văn so với những mảnh đời khốn khó khiến cho người đọc xúc động. Nhà văn Nguyễn Tuân đã nhận xét : Truyện “ Hai đứa trẻ ” có một mùi vị thật là man mác. Nó gợi một nỗi niềm về quá vãng, đồng thời cũng gióng lên một cái gì còn ở trong tương lai … Nơi cái thế giới quan của một đôi trẻ ở một phố quê, hình ảnh đoàn tàu và tiếng còi tàu đã thành một thói quen của xúc cảm và của ước vọng. Đọc “ Hai đứa trẻ ” thấy bộn bề vô hạn về một tấm lòng quê nhà êm mát và sâu kín .————
Trên đây là những dàn ý phân tích tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam kèm theo bài văn mẫu phân tích Hai đứa trẻ mà Đọc tài liệu đã biên soạn để các em tham khảo. Hy vọng sẽ giúp các em nắm được nội dung chính của bài và viết bài được tốt hơn. Chúc các em học tốt môn Văn khi tham khảo Văn mẫu lớp 11 tại Doctailieu.com!
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
