Dàn ý Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm hay nhất (10 mẫu)

Dàn ý Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm hay nhất (10 mẫu)

Đề bài: Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

Bài giảng: Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Cô Nguyễn Ngọc Anh (Giáo viên VietJack)

Dàn ý Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm 1

I. Mở bài

– Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khoa Điềm : ông thuộc thế hệ nhà thơ chống Mĩ cứu nước, thơ ông là sự phối hợp giữa cảm hứng nồng nàn và chất triết lí, suy tư của người tri thức về đất nước, con người .

– Giới thiệu về bài thơ Đất nước: được trích trong trường ca Mặt đường khát vọng, là một bài thơ có chất triết lí sâu sắc, thể hiện tư tưởng “Đất nước của nhân dân”.

Quảng cáo

II. Thân bài

1. Đất nước được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của không gian, chiều dài của thời gian

a. Đất nước có từ khi nào ? ( lí giải cội nguồn của đất nước ) ( 9 câu đầu )
– Tác giả khẳng định chắc chắn một điều tất yếu : “ Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi ”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm đến nguồn cội đất nước .
– Đất nước bắt nguồn từ những diều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Nước Ta từ rất lâu rồi : “ ngày xửa rất lâu rồi ” gợi nhớ đến câu khởi đầu những câu truyện dân gian, “ miếng trầu ” gợi nhớ tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích trầu cau, “ Tóc mẹ thì bới sau đầu ” : thói quen búi tóc của những người phụ nữ Nước Ta, “ Thương hau bằng gừng cay muối mặn ” thói quen tâm lí, truyền thống cuội nguồn yêu thương của dân tộc bản địa .
– Đất nước trưởng thành cùng quy trình lao động sản xuất “ cái kèo cái cột thành tên ”, “ một nắng hai sương ”, quy trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm .
– Nhận xét : Tác giả có cái nhìn mới mẻ và lạ mắt về cội nguồn đất nước, đất nước bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa truyền thống, văn học, lịch sử dân tộc và truyền thống lịch sử dân tộc bản địa .
b. Định nghĩa về đất nước ( 28 câu thơ tiếp theo )
– Về phương diện khoảng trống địa lí :
+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “ đất ” và “ nước ” để suy tư một cách thâm thúy .
+ Đất nước là khoảng trống riêng tư quen thuộc gắn với khoảng trống hoạt động và sinh hoạt của mỗi con người : “ nơi anh đến trường ”, “ nơi em tắm ” ; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi : “ nơi em đánh rơi … thương thầm ” .
+ Đất nước là khoảng trống bát ngát phong phú, khoảng trống sống sót của hội đồng qua bao thế hệ : “ Đất là nơi con chim phượng hoàng … dân mình đoàn viên ” .

Quảng cáo

– Nhìn đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử dân tộc từ quá khứ, hiện tại đến tương lai :
+ Trong quá khứ đất nước là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết thần thoại, lịch sử một thời : “ Đất là nơi chim về … trong bọc trứng ”
+ Trong hiện tại : đất nước có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa kế những giá trị của đất nước, khi có sự kết nối giữa mỗi người đất nước sẽ nồng nàn, hòa giải, lớn lao. Đó là sự kết nối giưa cái riêng và cái chung .
+ Trong tương lai : thế hệ trẻ sẽ “ mang đất nước đi xa ” “ đến những ngày mơ mộng ”, đất nước sẽ vĩnh cửu, vững chắc .
– Suy tư về nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi cá thể với đất nước : “ Phải biết gắn bó và san sẻ ”, góp phần, hi sinh để góp thêm phần dựng xây đất nước .
– Nhận xét : qua cái nhìn tổng lực của nhà thơ, đất nước hiện lên vừa thân mật, quen thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và vĩnh cửu đến muôn đời sau .

2. Tư tưởng cốt lõi, cảm nhận về đất nước: đất nước của nhân dân

– Thiên nhiên địa lí của đất nước không chỉ là loại sản phẩm của tạo hóa mà được hình thành từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người :
+ Nhờ tình nghĩa yêu thương, thủy chung mà có “ hòn Vọng Phu ”, “ hòn Trống Mái ”
+ Nhờ niềm tin quật cường, anh hùng trong quy trình dựng nước và giữ nước mà có những ao đầm, di tích lịch sử lịch sử vẻ vang về quy trình dựng nước .
+ Nhờ truyền thống lịch sử hiếu học mà có những “ núi Bút non Nghiên ”

Quảng cáo

– Nhân dân tạo ra sự lịch sử vẻ vang 4000 năm :
+ Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn thường trực tình yêu nước .
+ Tác giả nhấn mạnh vấn đề đến những con người vô danh làm ra lịch sử dân tộc, chứng minh và khẳng định vai trò của mỗi cá thể với lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa .
– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, niềm tin cho đất nước : văn hóa truyền thống : “ truyền hạt lúa ”, “ truyền lửa ”, “ truyền giọng nói ”, “ gánh theo tên xã, tên làng ”, … từ đó kiến thiết xây dựng nền móng tăng trưởng đất nước lâu bền .
– Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích : “ đất nước này là đất nước của nhân dân đất nước của ca dao truyền thuyết thần thoại ”, đất nước ấy biểu lộ qua tâm hồn con người : biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, sức lực lao động và biết chiến đấu vì đất nước .
– Nhận xét :
+ Về nội dung : đoạn trích “ Đất nước ” đã bộc lộ cái nhìn mới mẻ và lạ mắt về đất nước trên nhiều bình diện : văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc, địa lí dựa trên tư tưởng cốt lõi : “ đất nước của nhân dân ” .
+ Về thẩm mỹ và nghệ thuật : sử dụng phong phú và phát minh sáng tạo vật liệu văn hóa truyền thống dân gian, ngôn từ giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy .

III. Kết bài

– Khẳng định lại giá trị của đoạn trích : đoạn trích đã nhấn mạnh vấn đề tư tưởng “ đất nước của nhân dân ”, bộc lộ niềm tin yêu nước của tác giả, thức tỉnh ý thức yêu nước trong mỗi con người .
– Nêu cảm nhận riêng về đoạn trích đất nước và có liên hệ thực tiễn đến nghĩa vụ và trách nhiệm của thế hệ ngày hôm nay với đất nước .

Dàn ý Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm 2

I. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

+ Nguyễn Khoa Điềm thuộc lớp nhà thơ lớn lên trong những ngày độc lập và trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, tiêu biểu vượt trội cho thế hệ thơ trẻ những năm chống Mĩ .+ Bài thơ Đất nước trích trong trường ca Mặt đường khát vọng, là một bài thơ có chất triết lí thâm thúy, biểu lộ tư tưởng “ Đất nước của nhân dân ”, thức tỉnh người trẻ tuổi, tuổi trẻ thành thị miền Nam xuống đường đấu tranh .

II. Thân bài

* Luận điểm 1 : Cảm nhận của tác giả về đất nước từ nhiều phương diện- Lí giải cội nguồn của đất nước ( phương diện lịch sử dân tộc, văn hoá dân tộc bản địa )+ “ Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi ” -> Đất nước đã có từ truyền kiếp+ “ ngày xửa rất lâu rồi ” -> gợi nhớ đến câu mở màn những câu truyện dân gian+ “ miếng trầu ” -> tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích trầu cau+ “ Tóc mẹ thì bới sau đầu ” -> thói quen búi tóc của những người phụ nữ Nước Ta=> Đất nước gắn liền với truyền thống cuội nguồn văn hoá, quy trình hình thành phong tục tập quán .+ “ Thương nhau bằng gừng cay muối mặn ” -> thói quen tâm lí, truyền thống lịch sử yêu thương của dân tộc bản địa .+ “ cái kèo cái cột thành tên ”, “ một nắng hai sương ” -> Đất nước trưởng thành cùng quy trình lao động sản xuất .=> Đất nước bắt nguồn từ những điều bình dị, thân thiện trong đời sống của người Nước Ta từ thời xưa mà không hề xa xôi, trừu tượng .- Cảm nhận về đất nước qua phương diện khoảng trống và thời hạn+ Về khoảng trống địa lí :” Đất / nước ” : hai yếu tố được tách riêng để suy tư một cách thâm thúy“ nơi anh đến trường ”, “ nơi em tắm ”, “ nơi em đánh rơi … thương thầm ” : là nơi sinh sống của mỗi người ( sinh ra, lớn lên, đi học, trưởng thành và những những rung động đầu đời, … )“ nơi con chim phượng hoàng ”, “ nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi ” : Là núi, sông, rừng, biển” là nơi dân mình sum vầy … ” : là khoảng trống sống sót của hội đồng dân tộc bản địa qua bao thế hệ ( )+ Về thời hạn :Dài “ đằng đẵng ” từ thời xưa, gắn liền với truyền thuyết thần thoại những dân tộc bản địa bạn bè cùng chung con Rồng, cháu Lạc và truyền thuyết thần thoại dựng nước của vua Hùng cùng ngày giỗ Tổ .Trong hiện tại : đất nước có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa kế những giá trị của đất nước, khi có sự kết nối giữa mỗi người đất nước sẽ nồng nàn, hòa giải, lớn lao .Đó là sự kết nối giữa cái riêng và cái chung .Trong tương lai : thế hệ trẻ sẽ “ mang đất nước đi xa ”, “ đến những ngày mơ mộng ”, đất nước sẽ vĩnh cửu, bền vững và kiên cố .=> Đất nước được cảm nhận suốt chiều dài thời hạn lịch sử vẻ vang từ quá khứ đến hiện tại và tương lai .* Luận điểm 2 : Tư tưởng cốt lõi Đất nước của Nhân dân .- Thiên nhiên địa lí của đất nước không chỉ là mẫu sản phẩm của tạo hóa mà được hình thành từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người :+ Nhờ tình nghĩa yêu thương, thủy chung mà có “ hòn Vọng Phu ”, “ hòn Trống Mái ”+ Nhờ niềm tin quật cường, anh hùng trong quy trình dựng nước và giữ nước mà có những ao đầm, di tích lịch sử lịch sử vẻ vang về quy trình dựng nước .+ Nhờ truyền thống lịch sử hiếu học mà có những “ núi Bút non Nghiên ”- Nhân dân tạo ra sự lịch sử dân tộc 4000 năm :+ Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn thường trực tình yêu nước .+ Tác giả nhấn mạnh vấn đề đến những con người vô danh làm ra lịch sử dân tộc, chứng minh và khẳng định vai trò của mỗi cá thể với lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa .- Nhân dân tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, niềm tin cho đất nước : văn hóa truyền thống “ truyền hạt lúa ”, “ truyền lửa ”, “ truyền giọng nói ”, “ gánh theo tên xã, tên làng ”, … từ đó thiết kế xây dựng nền móng tăng trưởng đất nước lâu bền .- Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích : “ đất nước này là đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại cổ xưa ”, đất nước ấy biểu lộ qua tâm hồn con người : biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức của con người và biết chiến đấu vì đất nước .

III. Kết bài

– Khái quát giá trị nội dung bài thơ : Đất nước được cảm nhận ở nhiều phương diện, cái nhìn mới lạ về đất nước với tư tưởng cốt lõi là tư tưởng đất nước của nhân dân. Đồng thời cũng nêu lên nghĩa vụ và trách nhiệm của những thế hệ, đặc biệt quan trọng là thế hệ trẻ với đất nước mình .- Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ :+ Sử dụng những vật liệu của văn hoá dân gian phong phú, phát minh sáng tạo+ Ngôn ngữ giàu chất suy tư, triết luận thâm thúy+ Thể thơ tự do tân tiến linh động+ Giọng thơ trữ tình – chính luận sâu lắng, thiết tha .- Nêu cảm nhận của em về bài thơ- Liên hệ nghĩa vụ và trách nhiệm của thế hệ trẻ thời nay với đất nước .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 1

   Từ xưa đến nay viết về đất nước luôn là nguồn mạch cảm hứng chủ đạo của nền văn học. Tiếp tục mạch nguồn của văn học dân tộc, Nguyễn Khoa Điềm một gương mặt nổi bật của văn học kháng chiến chống Mĩ đã có những quan điểm hết sức mới mẻ về đất nước. Quan điểm đó đã được ông thể hiện đầy đủ nhất qua đoạn trích Đất nước thuộc trường ca Mặt đường khát vọng.

Đất nước so với mỗi người là một ý niệm khác nhau. Đối với Nguyễn Khoa Điềm cũng vậy, bằng sự cảm biết của mình, sự phân tích bằng tư duy logic, lần lượt từng lớp lang của khái niệm đất nước đã được ông từ từ lật mở. Ông không định nghĩa bằng những khái niệm quá mông lung, trừu tượng mà đi từ những điều rất là đơn cử trong chính đời sống :

     Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

     Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa” mẹ thường hay kể

     Đất Nước bắt đầu từ miếng trầu ây giờ bà ăn

     Đất Nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre mà đánh giặc

Qua khái niệm của tác giả, Đất Nước hiện lên thật bình dị, đất nước có từ những câu truyện cổ tích, từ miếng trầu, từ truyền thuyết thần thoại thánh Gióng trồng tre đánh tan quân xâm lược Ân. Đất Nước ta có từ ngày đó, thấm thuần trong lòng mỗi đứa trẻ từ tấm bé .

   Không chỉ vật Đất Nước còn được hình thành từ thuần phong mĩ tục, từ những nét văn hóa, truyền thống đẹp đẽ của dân tộc ta. Hình ảnh “Tóc mẹ thì bới sau đầu” cho thấy nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa đã được bảo lưu từ ngàn đời của ông cha ta. Dù một nghìn năm Bắc thuộc, bị phương Bắc tìm mọi cách Hán hóa ấy vậy nhưng không có cách nào xóa được những vốn văn hóa đẹp đẽ của dân tộc ta. Đất Nước cũng được hình thành từ lối sống giàu tình nghĩa, thủy chung mà khởi nguồn chính là mối quan hệ vợ chồng: “Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn”. Ở đây Nguyễn Khoa Điềm có sự vận dụng hết sực thuần thục ca dao: “Tay nâng đĩa muối chấm gừng/ Gừng cay muối mặn, xin đừng quên nhau” để cho thấy Đất Nước được hình thành từ những điều tưởng như giản dị mà hết sức thiêng liêng, cao quý.

Tiếp tục mạch cảm hứng đó, Nguyễn Khoa Điềm liên tục triết tự về khái niệm Đất Nước :

     Đất là nơi anh đến trường

     Nước là nơi em tắm

     Đất Nước là nơi ta hò hẹn

     Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khắn trong nỗi nhớ thầm

   Đất Nước không xa lạ mà chính là không gian sinh tồn, gần gũi với đời sống sinh hoạt của tất cả chúng ta. Nguyễn Khoa Điềm đã không hoa mĩ, không ngần ngại mà làm sáng tỏ nó là nơi đến trường, nơi tắm, nơi hò hẹn, nơi nhớ nhung. Vâng, Đất Nước chính là được hình thành từ những điều dung dị nhất của cuộc sống. Và để làm sâu sắc thêm khái niệm, ông đã truy nguyên nguồn gốc từ quá khứ: “Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ/ Đât là nơi chim về/ Nước là nơi rồng ở/ Lạc Long Quân và Âu Cơ/ Đẻ đồng bào ta trong bọc trứng”. Từ sự lí giải sâu sắc hai phương diện lịch sử và địa lý ông đã dần dần tiến tới hoàn chỉnh khái niệm Đất Nước. Đồng thời từ đó cũng nêu lên trách nhiệm của mỗi con người đối với đất nước: “Những ai đã khuất/ Những ai bây giờ/ yêu nhau và sinh con đẻ cái/ Gánh vác phần người đi trước để lại/ Dặn dò con cháu việc mai sau/ Hằng năm ăn đâu làm đâu/ Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ tổ”. Hai từ “gánh vác” đã khẳng định trách nhiệm của thế hệ mai sau đối với công cuộc dựng nước và giữ nước. Đồng thời ông cũng lên tiếng nhắc nhở, dù xây dựng đất nước cũng không được quên đi công ơn của người đã dựng xây, kiến tạo nên Đất Nước. Chỉ với hai chữ “cúi đầu” cũng đã cho thấy tấm lòng thánh kính thiêng liêng hướng về quê cha, đất tổ.

   “Trong anh và em hôm nay/…/Đất Nước vẹn tròn to lớn”, đoạn thơ đã khẳng định, Đất Nước được tồn tại và vững bền là bởi sự đoàn kết của mọi người, là sự yêu thương của đôi lứa. Chỉ khi có sự hòa hợp giữa cái chung và cái riêng, giữa cá nhân và tập thể thì khi ấy mới có đất nước vẹn tròn ton lớn. Và từ đó ông nêu lên trách nhiệm của mỗi cá nhân cũng như toàn bộ thế hệ trẻ đối với đất nước: “Em ơi em đất nước là máu xương của mình/ Phải biết gắn bó và san sẻ/ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở/ Làm nên đất nước muôn đời”. Vì bởi:

     Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

     …

     Những người dân nào đã góp nên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

   Hàng loạt những địa danh, danh lam thắng cảnh được ông gọi tên. Mỗi địa danh ấy gắn liền với một chiến tích, với một sự hi sinh thầm lặng để làm nên đất nước muôn đời. Cũng bởi vậy, đã khiến ông rút ra kết luận: “Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi/…/Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”.

Để tạo ra sự đất nước chắc như đinh không hề là một cá thể hoàn toàn có thể xây đắp cả nên văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn và lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa. Vậy đó là ai, là những người nào ?

     Không ai nhớ mặt đặt tên

     Nhưng họ đã làm ra Đất Nước

   Quả đúng, đó chính là người vô danh, họ là những người con gái con trai, họ“đã sống và chết” “giản dị và bình tâm” họ đã mang tên làng tên xã, mang phong tục tập quán truyền lại, bảo lưu cho thế hệ mai sau. Chính họ là người đã làm nên Đất nước. Với biện pháp liệt kê và điệp “họ” Nguyễn Khoa Điềm đã vẽ ra trước mặt người đọc tầng tầng lớp lớp những con người vô danh nối tiếp nhau từ thế hệ này qua thế hệ khác truyền lại cho con cháu những giá trị vật chất tinh thần cao quý nhất. Và điều họ hướng đến chính là:

     Để Đất Nước này là Đất Nước của nhân dân

     Đất nước của Nhân Dân, Đất nước của ca dao thần thoại

   Đến đây Nguyễn Khoa Điềm đã mạnh mẽ khẳng định quan điểm tư tưởng đất nước nhan dân của mình. “Trở về với nguồn cội của Đất Nước cũng là trở về với cội nguồn phong phú, đẹp đẽ la văn hóa dân gian” khởi thủy của mọi truyền thống văn hóa tốt đẹp của nhân dân ta. Đồng thời đó cũng là nơi làm nên, khơi dậy nên truyền thống văn hóa tốt đẹp của nhân dân ta:

     Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”

     Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội

     Biết trồng tre đợi ngày thành gậy

     Đi trả thù mà không sợ dài lâu

Bài thơ kết lại bằng tiếng hát tự hào, trải dài, có vẻ như âm hưởng của nó vang vọng khắp núi sông. Đồng thời tiếng hát đó cũng cho thấy niềm tự hào thâm thúy của tác giả so với vốn truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống ngàn đời của cha ông để lại .

   Đất Nước là bài thơ giàu suy tư và triết lí, thể hiện quan niệm rất riêng, rất mới mẻ của Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước. Với bài thơ này, người đọc lại được mở mang thêm tri thức, lại có thêm một cách nhìn nhận về Đất Nước trong chiều dài lịch sử. Từ đó cũng càng thêm yêu mến, tự hào với nơi mình được sinh ra và lớn lên.

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 2

    Nguyễn Khoa Điềm một cây bút tài năng, thơ ông giàu cảm xúc, đậm chất chiêm nghiệm, suy tư, đi vào chiều sâu triết lí. Trong hệ thống sáng tác của ông, nổi bật nhất chính là trường ca “Mặt đường khát vọng”. Đoạn trích trong sách giáo khoa được trích từ phần đầu của chương V, có tên là Đất nước đã nói lên nguồn gốc cũng như truyền thống vẻ vang của dân tộc.

    Trong phần đầu của tác phẩm, Nguyễn Khoa điềm đi tìm câu trả lời cho câu hỏi “Đất nước là gì?” và “Đất nước có từ bao giờ?”. Với câu hỏi đầu tiên, tác giả đem đến cho người đọc câu trả lời: “Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi/ …/ Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc”. Như vậy, với cách giải thích hết sức gần gũi, thân thuộc, đậm chất dân gian, Nguyễn Khoa Điềm đã cho người đọc thấy đất nước đã có từ lâu đời, từ những câu chuyện cổ tích dung dị mà ta vẫn nghe hàng ngày; là sự tích trầu cau đượm tình vợ chồng, thắm thiết tình anh em; là truyền thuyết Thành Gióng cậu bé vụt lớn nhổ cây bên đường đánh tan giặc Ân. Không chỉ vậy đất nước còn gắn liền với những phong tục tập quán đẹp đẽ của cha ông: “Tóc mẹ thì bới sau đầu/ Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn”.Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam duyên dáng, gọn gàng với búi tóc được búi cao sau đầu, đây là nét văn hóa đặc trưng của người dân Việt Nam. Tác giả cũng đã vận dụng tài tình “gừng cay muối mặn” để thấy rõ tình nghĩa thủy chung, hôn nhân bền chặt sâu sắc của cha ông ta thuở trước. Để làm rõ khái niệm đất nước, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục cho ta thấy đất nước đã có từ rất lâu trong tiến trình phát triển của cuộc sống đời thường: là khi chúng ta dựng nhà, sinh con đẻ cái: Cái kèo cái cột thành tên, cách đặt tên đơn giản này cũng xuất phát từ quan niệm của ông cha ta, đặt tên xấu cho dễ nuôi; là nền văn minh lúa nước: Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng. Phải trải qua rất nhiều gia đoạn khác nhau mới có thể tạo nên hạt gạo trắng, hạt cơm thơm ngon, ngọt bùi. Và lời thơ kết đoạn thật nhẹ nhàng: “Đất nước có từ ngày đó”. Ngày đó là ngày có sự kết hợp của phong tục, truyền thống, văn hóa được tạo dựng trong một thời gian lâu dài.

    Sau khi trả lời câu hỏi đất nước có từ bao giờ, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục truy nguyên, để tìm ra lời giải đáp cho câu hỏi thứ hai: “Đất nước là gì?”. Những tưởng rằng đất nước là những gì cao siêu, xa vời, khác thường, nhưng không, đối với Nguyễn Khoa Điềm không gian đất nước lại được tái hiện hết sức bình dị, gần gũi với cuộc sống hàng ngày của con người: “Đất là nơi anh đến trường/ Nước là nơi em tắm”; đất nước là không gian của tình yêu đôi lứa, để đôi ta hò hẹn và nhung nhớ nhau trong chiếc khăn lỡ đánh rơi; không chỉ vậy, đất nước còn là nơi trở về của những người con có tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng: “Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc/ Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi”; và đất nước còn là không gian sinh sống của biết bao thế hệ cha ông. Đất nước hiện lên vừa giản dị, là nơi gầy dựng cuộc sống yên ấm hạnh phúc, lại vừa lớn lao, vĩ đại.

    Không chỉ cảm nhận đất nước ở chiều không gian, mà tác giả còn cảm nhận cả ở chiều dài lịch sử từ quá khứ “đằng đẵng”, đất nước hào hùng, với sự ngã xuống của nhiều người, đem lại bình yên cho quê hương, xây dựng phong tục tập quán và “gánh vác phần người đi trước ở lại/ Dặn dò con cháu việc mai sau”. Trong hiện tại, đất nước giản dị gần gũi, trong mỗi con người đều có một phần của đất nước, và khi có sự đoàn kết của tất cả mọi người sẽ đem lại một đất nược vẹn tròn, đầy đủ và tràn đầy sức mạnh nhất: “Khi chúng ta nắm tay mọi người/ Đất nước vẹn tròn to lớn”. Ở đây thi nhân đã rất tinh tế khi đi từ cái riêng, tình cảm cái nhân: “khi hai đứa cầm tay/ Đất nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm” để đi đến cái lớn lao, tập thể là đất nước vẹn tròn to lớn. Còn sợi dây nào bền chặt hơn sợi dây tình cảm, sợi dây ấy sẽ gắn kết tất cả mọi người với nhau tạo nên một đất nước vững bền. Không dừng lại ở đó, ông còn hướng ánh mắt mình đến tận tương lai để hi vọng, để tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước: “Mai này con ta lớn lên/ Con sẽ mang đất nước đi xa/ Đến những tháng này mơ mộng”. Và từ đó ông nêu lên trách nhiệm của mỗi cá nhân cũng như toàn bộ thế hệ trẻ đối với đất nước: “Em ơi em đất nước là máu xương của mình/ Phải biết gắn bó và san sẻ/ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở/ Làm nên đất nước muôn đời”. Trước hết, ông khẳng định đất nước là xương máu của mình, của cha ông để lại, bởi vậy vận mệnh của đất nước nằm trong tay mỗi chúng ta. Hai câu thơ sau như một mệnh lệnh “phải biết” cống hiến sức mình cho sự nghiệp chung của đất nước. Và câu thơ cuối là lời gọi đầy tha thiết “em ơi em” thể hiện sự chân thành, bởi vậy mà sức lan tỏa càng trở nên mạnh mẽ hơn.

    Nếu như trong phần đầu tiên của tác phẩm là hành trình Nguyễn Khoa Điềm cắt nghĩa, lí giải, truy nguyên nguồn gốc của đất nước thì đến phần còn lại của đoạn trích ông đi tìm “Ai đã là người làm nên Đất nước”. Đoạn thơ thể hiện rõ nét và sâu sắc nhất tư tưởng đất nước nhân dân của ông. Với Nguyễn Khoa Điềm, nhân dân chính là người đã làm ra Đất Nước nên “Đất nước này là Đất Nước của nhân dân”. Tư tưởng này không chỉ đến Nguyễn Khoa Điềm mới có, mà cách đó hang trăm năm, Nguyễn Trãi cũng đã từng khẳng định: “Phúc chu thủy tín dân do thủy” (Lật thuyền mới biết dân như nước). Đối với Nguyễn Khoa Điềm ông không chỉ dừng lại ở lời khẳng định, mà còn lần lượt chứng minh trên các phương diện địa lý, lịch sử và văn hóa.

    Trước hết là trên phương diện không gian địa lí, thi sĩ cảm nhận đất nước qua những danh lam, thắng cảnh, là núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, đất tổ Hùng Vương,… Đoạn thơ có sự xuất hiện với mật độ dày đặc của những địa danh quen thuộc, gần gũi đã làm nên bức tranh sống động về thiên nhiên quê hương đất nước. Đồng thời, nó còn gợi liên tưởng sâu xa về vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam ẩn chứa trong dáng hình sông núi. Đặc biệt, kết cấu đoạn thơ rất lạ và độc đáo, dù có độ dài ngắn khác nhau nhưng chúng đều có chung một cấu trúc: chia làm hai vế và giữa các vế được nối kết bằng từ: góp, góp cho, góp nên, góp tên, góp mình…. Qua đó đã khẳng định, đằng sau vẻ đẹp của hình sông, dáng núi là sự cống hiến, hi sinh thầm lặng của biết bao thế hệ con người cho đất nước hôm nay.

    Bốn câu thơ cuối khiến cho tầm khái quát của đoạn thơ được nâng lên một bước: Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi/ Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha/ Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy/ Những cuộc đời đã hóa núi sông ta. Bốn câu thơ là lời khẳng định cho sự hóa thân thần kì và bền bỉ của nhân dân vào bóng hình, vào sự tồn vong của đất nước. Không phải những thế lực siêu nhiên, mà giản dị hơn nhiều, chính nhân dân là người đã tạo dựng, đã đặt tên, ghi dấu ấn cuộc đời mình lên mỗi ngọn núi, dòng sông, miền đất này.

    Trên phương diện thời gian lịch sử, nhìn vào bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước, Nguyễn Khoa Điềm càng thấm thía hơn công lao to của cha ông khi xây dựng đất nước, nhất là lớp người trẻ tuổi. Đó là những con người bình dị, năm tháng nào cũng có, cũng giống như anh và em của hôm nay. Khi đất nước yên bình, họ hiền lành và chăm chỉ trong công việc lao động để xây dựng đất nước, đưa đất nước đi lên sánh ngang với bè bạn quốc tế: Năm tháng nào cũng người người, lớp lớp/ Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta/ Cần cù làm lụng. Còn khi giặc xâm lược, họ sẵn sang mang hết sức trẻ để chiến đấu: Khi có giặc người con trai ra trận/ Người con gái trở về nuôi cái cùng con/ Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh. Giản dị và bình tâm, họ chiến đấu không phải để lập công trạng lưu danh muôn đời mà vì mong muốn quê hương được binh yên. Họ sống giản dị và bình tâm, cống hiến âm thầm và lặng lẽ. Họ không có gương mặt và tên tuổi, nhưng chính họ đã làm nên Đất Nước.

Không chỉ sống, chiến đấu, bảo vệ đất nước mà cha ông ta còn tạo ra sự những giá trị niềm tin để lại cho con cháu tương lai : là hạt lúa, là ngọn lửa, giọng điệu, tên làng tên xã, … Chính họ đã làm và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử cho dân tộc bản địa. Câu thơ cho thấy niềm tự hào và lòng biết ơn to lớn của tác giả so với cha ông, nhân dân trong suốt bốn nghìn năm lịch sử dân tộc .

    Cuối cùng trên phương diện văn hóa, khẳng định tư tưởng Đất Nước của nhân dân, tác giả đã trở về với ngọn nguồn phong phú của văn học dân gian, mà tiêu biểu là ca dao để chứng minh. Ông đã chọn ba câu ca dao tiêu biểu nhất từ kho tàng thơ ca dân gian để ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn Việt, vẻ đẹp của bản sắc văn hoá dân tộc: trong tình yêu luôn say đắm: Dạy anh biết yêu em từ thuở trong nôi; quý trọng tình nghĩa hơn những giá trị vật chất tầm thường: Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội; kiên trì bền bỉ trong đấu tranh đến ngày toàn thắng: Biết trồng tre đợi ngày thành gậy/ Đi trả thù mà không sợ dài lâu. Và bài thơ khép lại trong những suy ngẫm và cảm nhận tinh tế của Nguyễn Khoa Điêm về vẻ đẹp thơ mộng của non sông đất nước.

Đất nước đã biểu lộ những suy ngẫm vô cùng thâm thúy, những tình cảm tha thiết của ông dành cho đất nước. Đồng thời tư tưởng đất nước của nhân dân bao trùm hàng loạt tác phẩm, cho thấy nhận thức đứng đắn và long biết ơn thâm thúy của ông so với thể hệ đi trước. Bài thơ có sự tích hợp hòa giải giữa chất chính luận và trữ tình, vận dung linh hoạt chất liệu văn hóa truyền thống dân gian, nhịp thơ linh động góp thêm phần tạo nên thành công xuất sắc cho tác phẩm .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 3

Đất Nước là nguồn cảm hứng bất tận của thơ ca và nghệ thuật và thẩm mỹ. Mỗi nhà thơ đều có những cảm nhận rất riêng về Đất Nước, vì thế Đất Nước, Tổ quốc hiện lên muôn màu muôn vẻ. Nếu như những nhà thơ cùng thời thường chọn điểm nhìn về Đất Nước bằng những hình ảnh kỳ vĩ, mỹ lệ hay cảm hứng về lịch sử dân tộc qua những triều đại thì Nguyễn Khoa Điềm lại chọn điểm nhìn thân mật, quen thuộc bình dị để miêu tả về Đất Nước. Đến với bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm ta như đứng trước muôn màu văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn, phong tục tươi đẹp vô ngần. Vẻ đẹp ấy được hiện lên thâm thúy nhất qua chín câu thơ đầu .Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái “ ngày xửa thời xưa ” mẹ thường hay kể .Đất Nước khởi đầu với miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặcTóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó …Đất nước là nguồn cảm hứng bất tận của thơ ca. Ở bài thơ này, Nguyễn Khoa Điềm đã chọn điểm nhìn thân mật để miêu tả một đất nước tự nhiên, bình dị mà không kém phần thiêng liêng, tươi đẹp. Hình ảnh đất nước trong đoạn thơ đầu hiện lên muôn màu muôn vẻ, sinh động quái gở, ngọt ngào trong tâm tưởng ta qua những nét đẹp về phong tục, tập quán, văn hóa truyền thống, truyền thống cuội nguồn mang đậm dấu ấn con người Việt .Câu thơ khởi đầu được viết theo thể câu khẳng định chắc chắn “ Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi ”. Với cách vào đầu rất tự nhiên ấy, nhà thơ khẳng định chắc chắn : Đất Nước đã có từ rất lâu, có trước khi ta sinh ra cho nên vì thế khi ta lớn lên thì ta đã thấy Đất Nước. Bốn chữ cuối của câu thơ vang lên đầy tự hào “ Đất Nước đã có rồi ”. Đó là lời chứng minh và khẳng định cứng ngắc về sự vĩnh cửu của đất nước qua mấy ngàn năm lịch sử dân tộc dựng nước và giữ nước. Hai câu thơ tiếp theo nhà thơ miêu tả đơn cử về sự sinh ra của đất nước .Đất Nước có trong những cái “ ngày xửa thời xưa ” mẹ thường hay kể .Đất Nước khởi đầu với miếng trầu giờ đây bà ănCâu thơ thứ nhất, tác giả cho rằng Đất Nước có trong cái “ ngày xửa thời xưa ”. Nghĩa là Đất Nước có từ rất truyền kiếp, có tự thời xưa. Đất Nước có từ trước khi những câu truyện cổ sinh ra rồi khi những câu truyện cổ xuất hiện trong đời sống niềm tin của ta, ta lại thấy Đất Nước hiện hữu trong truyện cổ .Đó là Đất Nước của một nền văn học dân gian rực rỡ với những câu truyện cổ tích, truyền thuyết thần thoại, thần thoại cổ xưa. Chính những câu truyện cổ và những bài hát ru thuở ta còn nằm nôi là nguồn sữa ngọt lành chăm nom cho ta cái chân thiện mĩ và lớn lên ta biết yêu đất nước con người. Về ý nghĩa của truyện cổ với đời sống ý thức con người, nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đã xúc động mà viết nên :Tôi yêu truyện cổ nước tôiVừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu xaThương người rồi mới thương taYêu nhau dù mấy cách xa cũng gần( Truyện cổ nước mình )Câu thơ thứ hai, nhà thơ miêu tả Đất Nước có trong “ miếng trầu giờ đây bà ăn ”. Gợi nhắc phong tục ăn trầu của người Việt. Câu thơ gợi nhớ về câu truyện cổ tích “ Sự tích trầu cau ” được xem là xưa nhất trong những câu truyện cổ. Tục ăn trầu cũng từ câu truyện này mà nên .Như vậy là thẩm thấu vào trong miếng trầu dung dị ấy là 4000 năm phong tục, 4000 năm dân ta gìn giữ phong tục ăn trầu. Miếng trầu là hình tượng của tình yêu, vật chứng cho lứa đôi cũng là hình tượng tâm linh của người Việt. Từ phong tục ăn trầu, tục nhuộm răng đen cũng sinh ra :Những cô hàng xén răng đenCười như mùa thu tỏa nắng( Hoàng Cầm )Câu thơ thứ tư, nhà thơ miêu tả sự trưởng thành của Đất Nước. Đó là sự trưởng thành từ truyền thống lịch sử đánh giặc giữ nước qua hình tượng Thánh Gióng và cây tre : “ Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc ”. Câu thơ gợi nhắc cho ta nhớ đến thần thoại cổ xưa Thánh Gióng, chàng trai Phù Đổng Thiên Vương nhổ tre làng Ngà đánh giặc, gợi lên vẻ đẹp khỏe mạnh của tuổi trẻ Nước Ta kiên cường, quật cường :Ta như thuở xưa thần Phù ĐổngVụt lớn lên đánh đuổi giặc nSức nhân dân khoẻ như ngựa sắtChí căm thù ta rèn thép thành roiLửa chiến đấu ta phun vào mặtLũ sát nhân cướp nước hại nòi( Tố Hữu )Truyền thống vẻ vang ấy đã theo suốt chặng đường dài của lịch sử vẻ vang dân tộc bản địa mãi đến thời điểm ngày hôm nay trong thời đại chống Mỹ bao tấm gương tuổi trẻ đã quả cảm chiến đấu bảo vệ giống nòi. Phải chăng, đó chính là vẻ đẹp của những chị, những anh đã tạc vào lịch sử dân tộc Nước Ta dáng đứng kiêu hùng quật cường : Võ Thị Sáu, Trần Văn Ơn, Nguyễn Văn Trỗi … Vẻ đẹp ấy song hành với hình ảnh cây tre Nước Ta. Cây tre hiền hậu trên mỗi làng quê .Nó như thể sự đồng hiện những phẩm chất trong cốt cách con người Nước Ta : ngay thật chất phác, đôn hậu thuỷ chung, yêu thích hoà bình nhưng cũng kiên cường quật cường trong tranh đấu. Tre đứng thẳng hiên ngang quật cường cùng chia lửa với dân tộc bản địa ” Một cây chông cũng tiến công giặc Mỹ “, bởi :” Nòi tre đâu chịu mọc congChưa lên đã nhọn như chông quái gở ” .Bốn câu thơ tiếp theo nhà thơ mang đến cho người đọc vẻ đẹp thuần phong mỹ tục của con người Việt :Tóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐó là vẻ đẹp giản dị và đơn giản của người phụ nữ Nước Ta. Không ai khác là những người mẹ với phong tục “ búi tóc sau đầu ” ( tóc cuộn thành búi sau gáy tạo cho người phụ nữ một vẻ đẹp dịu dàng êm ả, thuần hậu rất riêng ). Nét đẹp ấy gợi nhớ ca dao :Tóc ngang sống lưng vừa chừng em bớiĐể chi dài cho rối lòng anhNguyễn Khoa Điềm liên tục gắn dòng suy tưởng đến con người ngàn đời cư trú, lao động, chiến đấu trên mảnh đất Việt để giữ gìn tôn tạo mảnh đất thân yêu. Ở đó đạo lí ơn nghĩa thủy chung đã trở thành truyền thống lịch sử ngàn đời của dân tộc bản địa : ” Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn “. Ý thơ được toát lên từ những câu ca dao đẹp :“ Tay bưng đĩa muối chén gừngGừng cay muối mặn xin đừng quên nhau ”Thành ngữ “ gừng cay muối mặn ” được vận dụng một cách rực rỡ trong câu thơ nhẹ nhàng mà thấm đượm biết bao ân tình. Nó gợi lên được ơn nghĩa thủy chung ở đời : gừng càng già càng cay, muối càng lâu năm càng mặn, con người sống với nhau lâu năm thì tình nghĩa càng đong đầy. Có lẽ chính thế cho nên mà Đất Nước còn ghi dấu ấn của cha của mẹ bằng Hòn trống mái, núi Vọng Phu, Hòn Trống Mái … đi vào năm tháng .Câu thơ ” Cái kèo cái cột thành tên “, gợi nhắc cho người đọc nhớ đến tục làm nhà cổ của người Việt. Đó là tục làm nhà sử dụng kèo cột giằng giữ vào nhau làm cho nhà vững chãi, bền chặt tránh được mưa gió, thú dữ. Đó cũng là ngôi nhà tổ ấm cho mọi mái ấm gia đình sum vầy bên nhau ; siêng năng tích góp mỡ màu dồn thành sự sống. Từ đó, tục đặt tên con “ cái Kèo, cái Cột ” cũng sinh ra .Đâu chỉ có những vẻ đẹp trên, dân tộc bản địa ta còn có truyền thống lịch sử lao động cần mẫn, chịu thương chịu khó “ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàng ”. Thành ngữ “ Một nắng hai sương ” gợi nên sự siêng năng siêng năng của cha ông ta những ngày long đong, lận đận trong đời sống nông nghiệp lỗi thời. Đó là truyền thống lịch sử lao động siêng năng, chịu thương chịu khó. Các động từ “ Xay – giã – dần – sàng ” là quá trình sản xuất ra hạt gạo .Để làm ra hạt gạo ta ăn hằng ngày, người nông dân phải trải qua bao nắng sương khó khăn vất vả gieo cấy, xay giã, giần sàng. Thấm vào trong hạt gạo nhỏ bé ấy là mồ hôi vị mặn nhọc nhằn của giai cấp nông dân. Bởi vậy, ăn hạt gạo dẻo thơm ta phải nhớ công ơn người đã làm ra nó :Ai ơi bưng bát cơm đầyDẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần .Câu thơ sau cuối khép lại một câu chứng minh và khẳng định với niềm tự hào : “ Đất Nước có từ ngày đó ”. “ Ngày đó ” là ngày nào ta không rõ nhưng chắc như đinh “ ngày đó ” là ngày ta có truyền thống lịch sử, có phong tục tập quán, có văn hóa truyền thống mà có văn hóa truyền thống nghĩa là có đất nước. Đúng như lời Bác dặn trước lúc đi xa “ Rằng muốn yêu tổ quốc mình, phải yêu những câu hát dân ca ” .Dân ca, ca dao là đặc trưng văn hóa truyền thống của Nước Ta, muốn yêu Đất Nước trước hết phải yêu và quý trọng văn hóa truyền thống nước nhà. Bởi văn hóa truyền thống chính là Đất Nước. Thật đáng yêu đáng quý, đáng tự hào biết bao lời thơ dung dị, ngọt ngào của Nguyễn Khoa Điềm .Thành công của đoạn thơ trên là nhờ vào việc vận dụng khôn khéo vật liệu văn hóa truyền thống dân gian như phong tục ăn trầu, tục búi tóc, truyền thống cuội nguồn đánh giặc, truyền thống cuội nguồn nông nghiệp. Nhà thơ phát minh sáng tạo thành ngữ dân gian, ca dao tục ngữ, thành ngữ … Điệp ngữ Đất Nước được nhắc lại nhiều lần .Nhà thơ luôn viết hoa hai từ Đất Nước tạo nên sự tôn kính, thiêng liêng … Tất cả tạo ra sự một đoạn thơ đậm đà khoảng trống văn hóa truyền thống người Việt. Ngôn ngữ mộc mạc, đơn giản và giản dị, lời thơ nhẹ nhàng đúng giọng thủ thỉ tâm tình nhưng vẫn mang đậm hồn thơ triết lí. Đoạn thơ ta vừa phân tích ở trên là đoạn thơ hay nhất trong bài thơ Đất Nước .Qua đoạn thơ, nhà thơ đã mang đến cho người đọc vẻ đẹp của một Đất Nước giàu văn hóa truyền thống truyền thống. Đất Nước của truyền thống cuội nguồn, phong tục tươi đẹp mang đậm dấu ấn của tư tưởng Đất Nước của nhân dân .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 4

Nền văn học Nước Ta quá trình năm 1945 – 1975 là nền văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, bên cạnh những đề tài “ lực lượng vũ trang – cuộc chiến tranh cách mạng ” thì những đề tài kiến thiết xây dựng đất nước, hoặc ca tụng đất nước cũng được nhiều tác giả chọn đưa vào tác phẩm của mình mới những vần thơ, lời văn chân thành tha thiết, thấm đẫm hào khí dân tộc bản địa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, cũng chọn cho mình đề tài đất nước, giữa những năm tháng cuộc chiến đấu của nhân dân đang vào lúc cao trào sục sôi máu lửa. Thế nhưng Nguyễn Khoa Điềm không đặt nặng trong tác phẩm của mình sắc tố tuyên truyền, không ồn ào, rộn ràng mà ông cho riêng cho mình một chất giọng êm dịu, thiết tha, thân thiện và quen thuộc. Nguyễn Khoa Điềm đã nhìn đất nước bằng một cách rất riêng, bằng một cảm hứng mới lạ giữa thời chinh chiến “ hoa lửa ”, ông nhìn nhận Tổ quốc từ những điều giản dị và đơn giản, từ những con người rất đỗi thông thường. Sử dụng thành công xuất sắc giọng thơ mang tính triết luận trữ tình, đặc biệt quan trọng là sự tích hợp với những vật liệu văn hóa truyền thống dân gian lấy từ vốn hiểu biết to lớn của nhà thơ về văn hóa truyền thống ngàn đời của dân tộc bản địa. Tất cả đã tạo nên một Đất Nước với vẻ giản dị và đơn giản, thân thương, Đất Nước của nhân dân, một Đất Nước bước ra từ những câu truyện kể, những thần thoại cổ xưa, những phong tục tập quán của 4000 năm văn hiến tự hào .“ Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái “ ngày xửa thời xưa … ” mẹ thường hay kểĐất Nước mở màn với miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặcTóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó … ”Trong trích đoạn Đất Nước, tiên phong tác giả đi vào phân tích và làm rõ yếu tố Đất Nước có từ khi nào. Trong 9 câu thơ đầu, Nguyễn Khoa Điềm đã chỉ ra rằng Đất Nước đã có từ rất truyền kiếp, gắn liền với những truyền thuyết thần thoại, với những câu truyện cổ tích đã có từ những ngày xửa, thời xưa. Câu “ Đất Nước mở màn với miếng trầu giờ đây bà ăn ” gợi cho tất cả chúng ta nhớ đến sự tích Trầu Cau, khơi gợi lại truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của dân tộc bản địa Nước Ta, ấy là tình nghĩa đồng đội sâu đậm, tình nghĩa vợ chồng son sắt thủy chung. Không chỉ vậy từ hình ảnh miếng trầu bà ăn tác giả còn gợi lại những cái phong tục đẹp của nhân dân ta ấy là tục ăn trầu nhuộm răng có có từ thuở vua Hùng dựng nước và giữ nước. Cùng với sự tích Trầu Cau, thì qua câu thơ “ Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc ” tác giả lại liên tục gợi nhắc tất cả chúng ta nhớ về thần thoại cổ xưa Thánh Gióng vô cùng quen thuộc, gợi nhắc về truyền thống lịch sử yêu nước, quật cường đứng lên chống giặc ngoại xâm của dân tộc bản địa. Như vậy, hoàn toàn có thể thấy rằng Đất Nước hình thành từ nền tảng là tình nghĩa sâu nặng của dân tộc bản địa, thế nhưng Đất Nước chỉ hoàn toàn có thể lớn lên khi nhân dân ta có được niềm tin yêu nước, có được lòng gan góc, kiên cường đấu tranh chống giặc ngoại xâm để giữ nước. Đi từ những câu truyện cổ tích, những thần thoại cổ xưa thời xưa thì tác giả lại liên tục chỉ ra Đất Nước có từ rất truyền kiếp, mở màn từ những thuần phong mỹ tục. “ Tóc mẹ thì bới sau đầu ”, nhắc người đọc nhớ lại phong tục búi tóc thành búi tóc tròn, thấp sau gáy của những bà, những mẹ thời xưa. Mà dù cho đã qua hàng ngàn năm bị phong kiến phương Bắc đô hộ, mấy chục năm trời Pháp thuộc, thế nhưng cho đến khi Nguyễn Khoa Điềm viết Trường ca Mặt đường khát vọng, búi tóc ấy vẫn giữ cho mình hình dáng bắt đầu không đổi, vẫn kiên cường trụ vững sau gáy của người phụ nữ Nước Ta. “ Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn ”, chính là đại diện thay mặt cho truyền thống lịch sử coi trọng tình nghĩa vợ chồng, càng trong những thử thách, gian lao thì vợ chồng lại càng trở nên yêu dấu và kết nối bền chặt với nhau hơn .Thứ ba nữa, Đất Nước có từ rất truyền kiếp được hình thành cùng với tiến trình tăng trưởng của con người Nước Ta trong đời sống đời thường. “ Cái kèo cái cột thành tên ”, từ chỗ con người ta sống tạm bợ trong những hang đá thô sơ, từ nhân dân ta đã khởi đầu dữ thế chủ động hơn trong đời sống biết kiến thiết xây dựng nên những mái nhà che mưa, che nắng cho mình. Rồi “ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần, sàng ”, ta cũng thấy được từ cái chỗ nhân dân ta sống phụ thuộc vào vào vạn vật thiên nhiên với việc làm hái lượm bấp bênh, thì người Nước Ta đã khởi đầu biết đến nền văn minh lúa nước, biết tạo ra hạt thóc hạt gạo làm lương thực chính để Giao hàng đời sống. Và sau cuối sau khi dùng ba ý trên để vấn đáp cho câu hỏi Đất Nước có từ khi nào, tác giả đã chốt lại bằng câu thơ “ Đất Nước có từ ngày đó ”, “ ngày đó ” là ngày những truyền thuyết thần thoại, cổ tích sinh ra, là ngày tất cả chúng ta có thuần phong mỹ tục, là ngày mà tất cả chúng ta biết trồng tre diệt giặc, cũng là ngày bà con người Nước Ta ta biết dựng nhà, trồng lúa. Có thể nói Đất Nước mà Nguyễn Khoa Điềm gợi lại trải qua những vật liệu văn hóa truyền thống dân gian truyền kiếp của dân tộc bản địa đã đem đến cho người đọc những xúc cảm thân thiện, quen thuộc và bình dị, để lại trong tâm hồn con người cảm xúc tha thiết và gắn bó vô cùng .“ Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầmĐất là nơi “ con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc ”Nước là nơi “ con cá ngư ông móng nước biển khơiThời gian đằng đẵngKhông gian bát ngátĐất Nước là nơi dân mình đoàn viên ”Sau câu hỏi Đất Nước có từ khi nào, Nguyễn Khoa Điềm lại liên tục khai thác hình tượng Đất Nước ở câu hỏi “ Đất Nước là gì ? ”. Ông không vấn đáp khái niệm này theo cách của những nhà khoa học mà là dưới cương vị của một nhà thơ, dùng lối chiết tự, tách Đất Nước thành hai thành tố là “ Đất ” và “ Nước ” để mà định nghĩa, giúp người đọc có được cách hiểu đúng mực nhất, rất đầy đủ nhất về khái niệm Đất Nước. Về phương diện địa lý Nguyễn Khoa Điềm ví “ “ Đất là nơi anh đến trường / Nước là nơi em tắm ” là khoảng trống thân thiện, quen thuộc so với mỗi người trong đời sống đời thường. Rồi “ Đất Nước là nơi ta hò hẹn / Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm ”, tác giả đã hợp hai thành tố lại thành “ Đất Nước ” theo thời hạn anh và em lớn dần lên, nếu trước đây anh và em là hai thành viên và Đất Nước cũng tách riêng ra thì giờ đây anh và em đã hợp lại thành một cặp tình nhân “ hò hẹn ” và Đất Nước trở thành một cái khoảng trống riêng tư, thầm kín cho tình yêu của lứa đôi. Không chỉ thế “ Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc … Đất Nước là nơi dân mình đoàn viên ” lại cho ta thấy Đất Nước ở một hình dáng khác, nếu ở trên ta thấy một Đất Nước nhỏ bé dung dị thì tới những câu thơ này ta lại thấy Đất Nước mang một hình dáng kỳ vĩ và lớn lao được đo bằng sải cánh của con chim phượng hoàng bay về núi bạc, được đo bằng sự bát ngát, to lớn của biển khơi. Và ở đầu cuối dù đi đâu về đâu thì phượng hoàng cũng phải về núi, cá ngư ông thì phải vùng vẫy ở biển và dân tộc bản địa Nước Ta thì phải đoàn viên ở nơi có tên là Đất Nước. Như vậy hoàn toàn có thể tóm gọn lại Đất Nước chính là nơi trở lại của những tâm hồn thiết tha với quê nhà .“ Đất là nơi Chim vềNước là nơi Rồng ởLạc Long Quân và Âu CơĐẻ ra đồng bào ta trong bọc trứngNhững ai đã khuấtNhững ai giờ đâyYêu nhau và sinh con đẻ cáiGánh vác phần người đi trước để lạiDặn dò con cháu chuyện tương laiHằng năm ăn đâu làm đâuCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ ”Về phương diện thời hạn lịch sử dân tộc, tác giả đã vấn đáp cho câu hỏi Đất Nước là gì bằng một cái nhìn bao quát suốt chiều dài thời hạn lịch sử dân tộc để đưa ra một câu vấn đáp đúng chuẩn nhất. Trong quá khứ đó là một Đất Nước thiêng liêng và lớn lao, khi tác giả gợi nhắc về thần thoại cổ xưa Lạc Long Quân – Âu Cơ, gợi nhắc về giống nòi cao quý của dân tộc bản địa ta, vốn là con rồng cháu tiên. Đồng thời còn gợi nhắc về truyền thống lịch sử hào hùng dựng nước và giữ nước của cha ông, mở ra triều đại tiên phong của nước ta, triều đại vua Hùng tục truyền lê dài đến 18 đời. Kèm với đó là những lời dặn dò chân thành tha thiết, phải biết kế tục hương hỏa, duy trì nòi giống dân tộc bản địa, phải đứng lên mạnh giữ gìn giang sơn gấm vóc, và luôn nhớ về nguồn cội của mình với tấm lòng tôn kính, trân trọng .“ Trong anh và em thời điểm ngày hôm nayĐều có một phần Đất NướcKhi hai đứa cầm tayĐất Nước trong chúng mình hài hòa nồng nànKhi tất cả chúng ta cầm tay mọi ngườiĐất nước vẹn tròn, to lớn ”

Trong hiện tại, Đất Nước hiện lên một cách gần gũi và thân thuộc, hiện diện ở trong mỗi con người, bao gồm ngôn ngữ để con người giao tiếp tư duy, bao gồm cả những phong tục tập quán tốt đẹp vẫn tồn tại trong từng nếp sống. “Khi hai đứa cầm tay/Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm” là sự tiếp nối của ý thơ “Đất Nước là nơi ta hò hẹn”, thì đến đây trên cơ sở tình yêu lứa đôi mỗi con người phải có trách nhiệm xây dựng một tổ ấm để góp phần xây dựng một “Đất Nước hài hòa nồng thắm”. Không chỉ dừng lại ở đó, trách nhiệm của mỗi con người còn là “cầm tay mọi người”, phải nối vòng tay lớn, xây dựng khối đại đoàn kết cộng đồng vững mạnh để tạo nên một “đất nước vẹn trong to lớn” để sánh vai với các cường quốc năm châu. Không chỉ vậy hình ảnh thơ “cầm tay mọi người” còn gợi nhắc về nguồn gốc tổ tiên, nhắc nhở chúng đều cùng một mẹ sinh ra, thế nên phải biết yêu thương đùm bọc lẫn nhau.

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 5

” Đất nước ” là một trong những bài thơ hay nói về khát vọng yêu nước trong mỗi một con người Nước Ta. Dưới đây là bài phân tích về những trích đoạn trong bài thơ “ Đất Nước ” ( trích trường ca “ Mặt đường khát vọng ” ) của Nguyễn Khoa Điềm .“ Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi( … ) Đất Nước có từ ngày đó ” .Nguyễn Khoa Điềm thuộc lớp thi sĩ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Những năm 1970, 1971, … ông sống và hoạt động giải trí tại mặt trận Trị – Thiên ; trường ca “ Mặt đường khát vọng ” được ông sáng tác vào thời hạn ấy. Chương V “ Đất Nước ” trích trong trường ca “ Mặt đường khát vọng ” .Phần đầu 42 câu tác giả nhận diện Đất Nước có nguồn gốc truyền kiếp. Tục ăn trầu, cổ tích Trầu – Cau, thần thoại cổ xưa Thánh Gióng dùng gốc tre đánh đuổi giặc Ân mà “ mẹ thường hay kể ” :“ Đất Nước khởi đầu với miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc ” .Nhà thơ cảm nhận Đất Nước trong dòng chảy thời hạn “ đằng đẵng ”, trên khoảng trống địa lí “ bát ngát ”, qua sự tích “ Trăm trứng ” và giỗ Tổ Hương Vương. Nhà thơ bằng giọng tâm tình đã dẫn hồn ta ngược thời hạn bốn nghìn năm quay trở lại cội nguồn Đất Nước :“ Đất là nơi Chim vềNước là nơi Rồng ởLạc Long Quân và u CơĐẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng( … ) Hằng năm ăn đâu làm đâuCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ ” .Tục “ bới tóc xăm mình ” của người Lạc Việt, câu ca dao “ gừng cay muối mặn ” nói về đạo vợ chồng, ngôn từ dân tộc bản địa hình thành, tăng trưởng, nên “ cái kèo, cái cột thành tên ”, việc làm cấy cày làm ăn “ xay, giã, giần, sàng ” được chỉ rõ. Cội nguồn “ Đất Nước có từ ngày đó ”. Đất Nước trong quá khứ mang vẻ đẹp kì diệu, lịch sử một thời :“ Đất là nơi “ con chim Phượng Hoàng bay về hòn núi bạc ”Nước là nơi “ con cá Ngư Ông móng nước biển khơi ” .Đất Nước hiện tại gắn bó yêu thương với mọi người, “ trong anh và em ngày hôm nay – Đều có một phần Đất Nước ”. Mai này Đất Nước nhiều “ mơ mộng ”. Yêu nước là nghĩa vụ và trách nhiệm thiêng liêng :“ Em ơi em Đất Nước là máu xương của mìnhPhải biết gắn bó và san sẻPhải biết hóa thân cho dáng hình xứ sởLàm nên Đất Nước muôn đời ” .Phần thứ hai có 68 câu ( Văn 12 chỉ trích học 47 câu ) nói về tư tưởng “ Đất Nước của Nhân Dân ”. Nhân Dân phát minh sáng tạo ra Đất Nước. Các danh lam thắng cảnh đều hình tượng cho phẩm chất cao đẹp, “ lối sống ” của ông cha như tình nghĩa vợ chồng thủy chung, tình yêu lứa đôi thắm thiết, sức mạnh quật khởi, niềm tin đại đoàn kết của dân tộc bản địa, truyền thống lịch sử hiếu học của Nhân Dân ta :“ Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng PhuCặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống MáiGót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại99 con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng Vương ” .Núi Bút non Nghiên, vịnh Hạ Long, ông Đốc Ông Trang … đều do Nhân Dân ta “ góp cho ”, “ cùng góp cho ”, “ góp tên ” – mà Đất Nước đẹp tươi, hùng vĩ. “ Bốn nghìn lớp người ” đã đem mồ hôi, xương máu ra kiến thiết xây dựng và bảo vệ Đất Nước : “ Khi có giặc người con trai ra trận – Người con gái quay trở lại nuôi cái cùng con – Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh ”. Nhân Dân đã phát minh sáng tạo ra Đất Nước và làm chủ Đất Nước. Họ là những con người vô danh mà vĩ đại :“ Họ đã sống và chếtGiản dị và bình tâmKhông ai nhớ mặt đặt tênNhưng họ đã làm ra Đất Nước ” .Nhân Dân là người sản xuất “ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng ”. Nhân Dân đã phát minh sáng tạo ra ngôn từ “ truyền giọng điệu của mình cho con tập nói ”. Nhân Dân đã diệt thù trong giặc ngoài để giữ gìn Đất Nước, làm cho Đất Nước ngày thêm giàu đẹp :“ Có ngoại xâm thì chống ngoại xâmCó nội thù thì vùng lên vượt mặtĐể Đất Nước này là Đất Nước Nhân DânĐất Nước của Nhân Dân, Đất Nước của ca dao truyền thuyết thần thoại ” .Tóm lại, Nguyễn Khoa Điềm đã vận dụng phát minh sáng tạo tục ngữ, ca dao, dân ca, truyện cổ, phong tục, ngôn từ để cảm nhận về nguồn gốc truyền kiếp của Đất Nước, khẳng định chắc chắn Nhân Dân vĩ đại đã phát minh sáng tạo ra Đất Nước và làm chủ Đất Nước. Chương “ Đất Nước ” chứa chan tình yêu và niềm tự hào dân tộc bản địa .Đoạn thơ 9 câu dưới đây trích trong phần đầu chương “ Đất Nước ” thuộc trường ca “ Mặt đường khát vọng ” ( 1971 ) của Nguyễn Khoa Điềm :“ Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi… … … … … … … … … … … … … … … ..Đất Nước có từ ngày đó ” .Đoạn thơ đã nói lên một cách dung dị mà thấm thía về cội nguồn sâu xa của Đất Nước. Giọng điệu thủ thỉ tâm tình, nhà thơ gợi lên một không khí trì trệ dần như kể chuyện cổ tích, như dẫn hồn ta ngược thời hạn trở lại cội nguồn Đất Nước và dân tộc bản địa. Bốn chữ “ ngày xửa rất lâu rồi ” dùng rất khéo :“ Khi ta lớn lớn Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái “ ngày xửa thời xưa ” mẹ thường hay kể ” .Chữ “ có ” trong “ đã có rồi ”, “ Đất Nước có trong những cái … ” đã làm cho ý thơ chứng minh và khẳng định, tỏa sáng niềm tin. Tục ăn trầu, truyện cổ tích Trầu – Cau gợi lên hình ảnh Đất Nước. Nước rất lâu rồi, “ Đất Nước khởi đầu ” … Truyền thuyết Thánh Gióng cho biết sự vươn mình của dân tộc bản địa, lưu lại sức mạnh quật khởi “ Đất Nước lớn lên ”. Câu thơ lan rộng ra đến 12, 13 chữ, với cách gieo vần sống lưng ( đầu – trầu, ăn – dân ) nên vẫn thanh thoát, giàu âm điệu :“ Đất Nước mở màn với miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc ” .Hai chữ “ lớn lên ” liên tưởng đến hình ảnh chú bé làng Gióng lên ba vươn vai thành một tráng sĩ oai phong lẫm liệt khi Đất Nước bị giặc Ân xâm lược. Rồi nhà thơ nói đến phong tục và đạo lí tốt đẹp truyền kiếp của nhân dân ta. Phong tục “ búi tóc ” của người Lạc Việt. Câu ca dao nói về đạo vợ chồng : “ Tay bưng chén muối đĩa gừng – Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau ” đã nhập hồn vào câu thơ Nguyễn Khoa Điềm :“ Tóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn ” .Chuyện “ ngày xửa thời xưa ” nhưng vẫn hiện hữu trên “ tóc mẹ ”, trong tình thương của “ cha mẹ ” giờ đây. “ Đất Nước đã có rồi ”, “ Đất Nước có … ”, “ Đất Nước mở màn ”, “ Đất Nước lớn lên ” và Đất Nước đang hiện hữu quanh ta, thân thiện ta. Tiếp theo, nhà thơ lấy sự hình thành và tăng trưởng ngôn từ dân tộc bản địa để nói về nguồn gốc truyền kiếp của Đất Nước. Mỗi đồ vật đều có một cái tên riêng : “ Cái cột, cái kèo thành tên ” .Nhân Dân ta có nghề trồng lúa nước truyền kiếp. Nghề trồng lúa nước tạo nên nền văn minh sông Hồng. Khi hạt gạo được phát minh sáng tạo nên bằng sức lực lao động “ một nắng hai sương ”, thì ngôn từ “ xay, giã, giần, sàng ” cũng Open. Tiếng Việt là của quý truyền kiếp của Đất Nước ta, Nhân Dân ta. Cách nói của Nguyễn Khoa Điềm thật ý vị :“ Cái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó ” .Lấp lánh trong đoạn thơ là hình ảnh Đất Nước thân yêu. Quá khứ của Đất Nước “ ngày xửa rất lâu rồi ” đồng hiện trong “ miếng trầu giờ đây bà ăn ”. Có Đất Nước anh hùng “ biết trồng tre mà đánh giặc ”. Có Đất Nước chịu khó trong lao động sản xuất : “ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng ”. Có nền văn hóa truyền thống giàu truyền thống, nền văn hiến bùng cháy rực rỡ quy tụ qua thuần phong mĩ tục ( tục ăn trầu, tục bới tóc ), qua tục ngữ ca dao “ gừng cay muối mặn ”, qua cổ tích thần thoại cổ xưa, thần thoại cổ xưa .Đoạn thơ 9 câu, 85 chữ mà không hề có một từ Hán Việt nào. Ngôn từ bình dị, cách nói biểu cảm thân thương. Hiện diện trong đoạn thơ là : ta, dân mình, bà, cha, mẹ. Có miếng trầu, cây tre, tóc mẹ, … Có “ gừng cay muối mặn ”, cái kèo, cái cột, hạt gạo, v.v … Thật là quen thuộc và thân thiện, sâu xa và thấm thía, rung động. Tưởng tượng thì nhiều mẫu mã, liên tưởng thì bát ngát .Đoạn thơ đã “ nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp ” để ta yêu thêm Đất Nước và tự hào về Đất Nước. Cấu trúc đoạn thơ : “ tổng – phân – hợp ” ; mở màn là câu “ Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi ”, khép lại đoạn thơ là câu “ Đất Nước có từ ngày đó ”. Tính chính luận đã làm sáng đẹp chất trí tuệ phối hợp hòa giải với chất trữ tình đậm đà. Đoạn thơ mang vẻ đẹp độc lạ nói về cội nguồn Đất Nước thân yêu .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 6

Từ bao đời nay, đất nước luôn là đề tài muôn thuở, là nơi gặp gỡ của những nhà thơ, nhà văn từ khắp mọi miền, tình yêu quê nhà đất nước có vẻ như đã đi vào từng câu hát, từng lời văn, lời thơ. Không giống như đất nước của Nguyễn Đình Thi hay Hoàng Cầm, qua ánh nhìn của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, hình hài đất nước hiện lên thật rất đầy đủ và toàn vẹn. Bài thơ ” Đất nước ” của tác giả xoay quanh đời sống sự thân thiện, bình dị với tình yêu chan chứa của nhân dân Nước Ta, nhưng cũng đầy kiên cường, can đảm và mạnh mẽ vươn lên trên mọi sóng gió .Ngay từ đầu, những vần thơ đầy nhẹ nhàng, bình dị đến thân thương đã dẫn dắt người đọc trở lại thuở sơ khai, khi đất nước mới được sinh ra :” Khi ta lớn Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái ” ngày xửa thời xưa … ” mẹ thường hay kểĐất Nước khởi đầu với miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc …Tóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó … “Bằng những lời thơ bình dị mà tinh xảo, khái niệm ” Đất nước ” đã được nêu lên thật đơn cử. Đất nước hiện ra thật đẹp tươi, giản đơn mộc mạc hơn khi nào hết, không biết có từ khi nào, chỉ biết trong những câu truyện mẹ kể từ rất bé thì đất nước đã có rồi. Người đọc như được dẫn dắt quay trở lại với quá khứ, với những điều thân quen đầy nhưng nhớ ” ngày xửa thời xưa “, một khoảng chừngKhông gian dài đằng đẵng hiện lên, thật xa vời nhưng cũng thân mật đến quái gở. Không xác lập được một mốc dấu đơn cử, đúng chuẩn. Tiếp theo, đất nước được hiện lên qua miếng trầu bà ăn, qua hình ảnh những lũy tre xanh bên làng quanh năm mưa nắng nhọc nhằn. Đất nước đã lớn lên và vượt qua bao khó khăn vất vả từ khi người dân mình biết trồng tre đánh giặc, bảo vệ xóm làng, bảo vệ từng tấc đất thân yêu của quê nhà. Hay cả những hình ảnh thật đơn thuần, nhưng lại có một tình cảm dào dạt chan chứa, là hình ảnh mẹ bới tóc sau đầu, cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn. Rồi cả những hình ảnh mộc mạc tưởng như vô tri, vô giác nhưng lại mang một linh hồn của sự sống ” cái cột “, ” cái kèo “, hạt gạo tinh trắng tượng trưng cho hình ảnh xinh xắn của đất nước trải qua biết bao thăng trầm, chông gai .Đất nước được thấy qua cái nhìn đơn thuần của người dân lao động chất phác, chân lấm tay bùn nhưng tình cảm vẫn luôn nồng nàn, đằm thắm .Bằng những lời thơ bình dị như vậy, đất nước liên tục được nhà thơ vẽ ra qua cái nhìn của một tình yêu trong sáng, thuần khiết lứa đôi :” Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm “Đất là nơi anh đến trường, nước là nơi em tắm ,Đất Nước là nơi hẹn hò, là nỗi nhớ thầm da diết. Một sự quy tụ đầy tương ứng đẹp tươi đến giật mình, sự nảy mầm và ra hoa kết trái của Đất-Nước như chính tình yêu xanh tươi được vun đúc để tạo thành nỗi nhớ vô bến bờ. Đất nước được hình thành từ chính những tình yêu lứa đôi chung thủy, mặn nồng hòa quyện vào tình yêu to lớn của quê nhà đất nước .Không phải là một khoảng chừng không thênh thang, to lớn bát ngát, Đất nước còn hiện hữu trong chính khoảng trống hoạt động và sinh hoạt, đời sống bình dị của dân cư :” Đất là nơi ” con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc “Nước là nơi ” con cá ngư ông móng nước biển khơi “Thời gian đằng đẵng “Như quay ngược thời hạn, mảnh đất tiên phong đã có, những người con đất việt tiên phong đã đặt chân lên cái nền móng của quê nhà từ thời tổ tiên Lạc Long Quân và Âu Cơ :” Đất là nơi Chim vềNước là nơi Rồng ởLạc Long Quân và Âu CơĐẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng “Cội nguồn của một dân tộc bản địa hào hùng dần lộ ra qua những lời thơ quá rõ ràng của tác giả. Khẳng định chắc như đinh rằng đất nước đã có từ rất lâu, từ thời Lạc Long Quân và Âu cơ, những người tổ đã khai hoang nên mảnh đất phì nhiêu, xanh tươi của đời sống với biết bao trang sử hào hùng, lẫm liệt .Hay đất nước lại quay trở lại với sự thân mật quanh ta, về với mái nhà của sự yêu thương, che chở :” Những ai đã khuấtNhững ai giờ đâyYêu nhau và sinh con đẻ cáiGánh vác phần người đi trước để lạiDặn dò con cháu chuyện tương laiHằng năm ăn đâu làm đâuCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ TổTrong anh và em ngày hôm nayĐều có một phần Đất NướcKhi hai đứa cầm tayĐất Nước trong tất cả chúng ta hài hòa nồng nànKhi tất cả chúng ta cầm tay mọi ngườiĐất Nước vẹn tròn, to lớn “Tác giả như khẳng định chắc chắn một nghĩa vụ và trách nhiệm to lớn cho thế hệ đi sau, nó như một cây cầu còn dang dở trên con đường đi tới ngày mai của đất nước. Không chỉ có vậy, đất nước vẹn tròn, to lớn khi tổng thể mọi người cùng nắm tay, cùng nhau kiến thiết xây dựng, vun đắp nên một đất nước tự do, tươi đẹp .Và hơn thế nữa, đất nước sẽ còn đi xa, đi tới những chân trời mộng mơ, và mãi vĩnh cửu vững vàng :” Mai này con ta lớn lênCon sẽ mang Đất Nước đi xaĐến những tháng ngày mơ mộngEm ơi em Đất Nước là máu xương của mìnhPhải biết gắn bó và san sẻPhải biết hóa thân cho dáng hình xứ sởLàm nên Đất Nước muôn đời … “Gánh nặng như được sẻ chia cho thế hệ sau, giữ gìn đất nước độc lập và luôn thật tươi đẹp để hoàn toàn có thể vươn xa hơn trong tương lai. Như một lời nhắn nhủ đầy tha thiết, dạy cho con cháu phải biết sống và đấu tranh cho chính quê nhà thân yêu, san sẻ và gắn bó cùng đất nước như chính xương thịt, ruột gan của mình để làm ra Đất Nước muôn đời .Đi sâu vào từng ngõ ngách trên đất nước Nước Ta, tác giả đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh với khá đầy đủ những núi non trập trùng, hiên ngang như chính dáng hình đất nước, cả những dòng sông sâu thẳm, nước xanh một màu. Đất Nước hiện hữu khắp mọi nơi, tác giả như muốn nói rằng đất nước là do nhân dân tạo ra sự từ muôn đời bằng chính tình yêu nồng nàn, chân thành :” Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng PhuCặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống MáiGót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lạiChín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng VươngNhững con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳmNgười học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút non NghiênCon cóc, con gà quê nhà cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnhNhững người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà ĐiểmVà ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãiChẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông chaÔi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấyNhững cuộc sống đã hóa núi sông ta “Bằng ngòi bút ví von mà chân thực tác giả Nguyễn Khoa Điềm lần lượt vẽ nên những chiến công hiển hách của cha ông ta. Là hình ảnh những người con đất Việt hi sinh cả tuổi xuân, cả cuộc sống mình để góp xương, góp máu cho Đất nước, để lại con thơ, vợ hiền da diết ngóng trông. Là tình yêu vững chắc như những tảng đá lớn, đứng hiên ngang chẳng ngại gió mưa. Những vết dấu oai hùng, dũng mãnh bước qua để đời đời còn nhắc mãi, … Đất nước có một phần xương máu của những con người quật cường, trung kiên, một đời vì Đất nước, nguyện hi sinh tổng thể để đất nước được vĩnh cửu hơn bốn nghìn năm và lâu hơn thế. Vẽ ra bức tranh toàn cảnh to lớn của đất nước, sự tươi đẹp của tổ quốc gắn liền với những trang sử hào hùng của cả một dân tộc bản địa .Để làm ra một người anh hùng thì có biết bao nhiêu người anh hùng đã ngã xuống, mà không ai biết tên họ, không ai còn nhớ. Để làm ra đất nước những vị anh hùng dân tộc bản địa đã ngã xuống không một chút ít chần chừ, nuối tiếc, chuẩn bị sẵn sàng đánh đổi toàn bộ để thấy được sự tươi đẹp của Đất Nước tương lai :

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 7

Mặt đường khát vọng là tập trường ca hùng tráng được Nguyễn Khoa Điềm triển khai xong ở chiến khu Trị – Thiên năm 1971. Bản trường ca khái quát quá trình thức tỉnh của tuổi trẻ những đô thị vùng tạm chiếm miền Nam. Họ nhận rõ bộ mặt xâm lược của đế quốc Mỹ ; hướng về nhân dân, về đất nước ; ý thức được thiên chức của thế hệ mình, đứng dậy xuống đường đấu tranh hòa nhịp với cuộc chiến đấu của toàn dân tộc bản địa. Đoạn trích Đất Nước thuộc phần đầu chương V của trường ca Mặt đường khát vọng .Đất Nước hoàn toàn có thể coi là chương hay nhất trình diễn sự cảm nhận và lý giải của tác giả về đất nước, cũng đồng thời biểu lộ thâm thúy tư tưởng cốt lõi của cả bản trường ca, đó là tư tưởng ” Đất Nước của Nhân dân “. Trình tự tiến hành mạch tâm lý và xúc cảm của tác giả khá ngặt nghèo nhưng cũng rất phóng túng. Đoạn thơ khởi đầu bằng những lời định nghĩa say sưa về đất nước. Tiếp đó là sự tưởng tượng về đất nước qua chiều dài thời hạn – lịch sử vẻ vang, qua về rộng của khoảng trống – chủ quyền lãnh thổ địa lí và qua chiều sâu văn hóa truyền thống – phong tục, lối sống, tính cách của dân cư Nước Ta, với một niềm tự hào thâm thúy. Từ ba bình diện này, lời thơ hào hứng, giàu chất suy tư hướng đến tư tưởng chủ yếu : ” Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân “. Mạch xúc cảm và suy tư của bài thơ trôi chảy một cách tự nhiên, vừa ngặt nghèo vừa đầy hứng khởi, đồng thời lại cũng có những vang động sâu xa .Trong phần đầu của đoạn trích, bằng hình thức trữ tình – chính luận, nhà thơ đã đưa ra định nghĩa riêng của mình về đất nước bằng những cảm nhận về đất nước trong cổ tích, ca dao. Lời thơ định nghĩa thoát khỏi những khái niệm khó khăn vất vả để trở thành một cuộc chuyện trò thân thiện, thân thương mà bay bổng. Mức độ đậm đặc của những vật liệu lấy từ cổ tích, truyền thuyết thần thoại, ca dao, dân ca, lịch sử một thời …. tạo cho đoạn thơ đầu một âm hưởng đầy điệu đàng. Những câu thơ như :Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái ” Ngày xửa rất lâu rồi … ” mẹ thường hay kểĐoạn thơ đầu làm mờ đi khái niệm đất nước là của những vương triều. Ngay từ lúc sơ khai, nó đã là của nhân dân. Định nghĩa đất nước bằng sự lựa chọn vật liệu từ văn hóa truyền thống dân gian, đó là một ẩn ý của Nguyễn Khoa Điềm bời văn hóa truyền thống dân gian của nhân dân. Cách định nghĩa của Nguyễn Khoa Điềm là một sự mày mò mới lạ, độc lạ tạo ra sự mê hoặc và mê hoặc so với người đọc .Cách định nghĩa về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm đã chạm được vào những gì thiêng liêng nhất, lớn lao nhất nhưng cũng lại thân mật và thân thương nhất so với mỗi tất cả chúng ta. Nõ dễ gợi cho ta những suy ngẫm về quá khứ, về lòng tự hào dân tộc bản địa. Và bởi vậy, nó thức tỉnh ý thức dân tộc bản địa và niềm tin nghĩa vụ và trách nhiệm so với đất nước, với nhân dân trong mỗi tất cả chúng ta .Phần sau của đoạn thơ từ ” Những người vợ nhớ chồng ” đến hết đoạn trích là phần tập trung chuyên sâu làm điển hình nổi bật tư tưởng ” Đất nước của nhân dân “. Trong phần này, tư tưởng đã quy tụ mọi cách nhìn nhận và đưa đến những phát hiện thâm thúy và mới mẻ và lạ mắt của tác giả về địa lí, lịch sử vẻ vang và văn hóa truyền thống của đất nước .Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng PhuCặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống MáiGót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lạiChín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng VươngNhững con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳmNgười học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên .Quả là những phát hiện rất mới về vạn vật thiên nhiên đất nước. Những núi Bút, non Nghiên, núi Vọng Phu, hòn Trống Mái … vốn đã rất quen thuộc nay bỗng trở nên thật lạ. Nó không phải là mẫu sản phẩm của tạo hóa mà là tâm hồn, là số phận của nhân dân. Đến đây, vạn vật thiên nhiên, tạo hóa không phải là cái làm phát sinh ra những câu truyện đầy lịch sử một thời mà chính những câu truyện về những tâm hồn, những số phận của con người trong quá khứ làm cho những danh thắng kia có tâm hồn, làm cho nó sống mãi. Cái nhìn rất thơ của tác giả đi đến một khái quát đầy thấm thía :Ôi Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấyNhững cuộc sống đã hóa núi sông ta …Tiếp nối những câu thơ tò mò độc lạ về vạn vật thiên nhiên là những câu thơ tò mò vẻ đẹp tâm hồn, tính cách Nước Ta, cũng như vai trò, vị trí của con người Nước Ta trong lịch sử vẻ vang hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Đó là những con người yêu thương thâm thúy, thủy chung tình nghĩa ; là những con người cần cù lao động, anh hùng trong đánh giặc ; là những con người ” không ai nhớ mặt đặt tên ” nhưng chính họ ” đã làm ra Đất Nước “. Họ là những người bí mật làm ra lịch sử vẻ vang, bí mật gìn giữ những nét văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử dân tộc dân tộc bản địa .Từ những khái quát giản dị và đơn giản nhưng đầy tính nhân văn, tác giả chứng minh và khẳng định :Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dânĐất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao truyền thuyết thần thoại .Đó là một chân lý. Một chân lý đã được nhận thức trong suốt quy trình tăng trưởng vĩnh viễn của lịch sử vẻ vang nhưng chỉ đến văn học Nước Ta tân tiến, nó mới đạt đến đỉnh điểm, mới cất lên thành những tuyên ngôn đầy tự hào và hang động sâu xa .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 8

Đất nước là đề tài muôn thuở của thơ văn Nước Ta. Chúng ta đã phát hiện đất nước chìm trong đau thương, mất mát qua thơ Hoàng Cầm ; gặp đất nước đang thay đổi từng ngày qua thơ Nguyễn Đình Thi. Nhưng có lẽ rằng đất nước được nhìn từ nhiều góc nhìn, khá đầy đủ và toàn vẹn nhất qua bài thơ ” Đất nước ” của Nguyễn Khoa Điềm. Hình hài đất nước từ khi được sinh ra cho đến khi phải trải qua bao nhiêu sóng gió cuộc chiến tranh được tái diễn sinh động qua một hồn thơ tinh xảo, phóng khoáng của Nguyễn Khoa ĐiềmTác giả nhìn đất nước từ nhiều góc nhìn, trải qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử vẻ vang. Đất nước là tên gọi thiêng liêng, bình dị nhưng chất chứa bao nhiêu ngọn nguồn của cảm hứng chính tác giả .Bài thơ được mở màn bằng những vần thơ nhẹ nhàng, tinh xảo đưa người đọc trở lại với những ngày đầu mới khai sinh :Khi ta lớn lên đất nước đã có rồiĐất nước có trong những cái ngày xửaNgày xưa mẹ thường hay kểĐất nước khởi đầu bằng miếng trầu giờ đây bà ănĐất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre đánh giặc .Đất nước hiện lên qua những câu thơ thật bình dị, thân thiện, nó không phải là một khái niệm trừu tượng mà là một khái niệm hiện hữu hằng ngày trong đời sống của mỗi tất cả chúng ta. Tác giả sử dụng từ ” khi ” để ghi lại sự sinh ra của khái niệm ” đất nước “. Từ khi mỗi tất cả chúng ta sinh ra thì đất nước đã có rồi. Sau câu thơ ấy, tác giả mở màn lý giải nguồn gốc của đất nước mà mỗi người đều mong ước hiểu thấu được. Giọng thơ dịu nhẹ, ngọt ngào dẫn dụ người đọc về với những ” rất lâu rồi thời xưa “. Đó như một nốt nhạc của quá khứ quay trở lại trong những tâm lý của con người. Từ : ngày xửa, rất lâu rồi ” ghi lại những điều gì đó rất lâu rồi, rất xưa, không xác lập thời hạn đơn cử, chỉ biết rằng nó đã có từ truyền kiếp. Đất nước đồng thời hình thành từ khi dân mình biết đánh giặc. Là những con người đó làm ra đất nước …Đất nước còn gắn liền với đời sống bình dị, thân quen của người nông dân Nước Ta .Tác giả không chỉ dừng lại ở đó, đất nước còn được lý giải chính là thành quả của công cuộc lao động để thiết kế xây dựng và tăng trưởng :Cái kèo cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàngĐất nước có từ ngày đóMột một dụng cụ được tạo ra để Giao hàng cho đời sống sản xuất cũng như hoạt động và sinh hoạt của con người như ” kèo, cột ” đều gắn bó với lịch sử vẻ vang sinh ra của đất nước. Rất bình dị, rất chân thực nhưng nó như thể một sự lý giải đúng đắn .Nguyễn Khoa Điềm như dẫn người đọc đi vào những cung bậc tình cảm khác của đất nước, đó là chuyện tình yêu lứa đôi e ấp nhưng tha thiết và mặn nồng :Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất nước là nơi ta hò hẹnĐất nước là nơi em đánh rơi chiếc khan trong nỗi nhớ thầmĐất nước không chỉ hiện hiển trong khoảng trống văn hóa truyền thống, phong tục tập quán của con người mà còn hiện lên trong những tình yêu lứa đôi mặn nồng, tha thiết nhất. Tác giả đã cắt nghĩa ” đất nước ” thành hai từ ” đất ” và ” nước ” để lý giải đơn cử ý nghĩa của từng từ. Đây hoàn toàn có thể coi là sự tinh xảo và đầy thi vị của Nguyễn Khoa Điềm. Nhưng dù được tách ra thì đất nước vẫn là một khái niệm toàn vẹn và đầy ý nghĩa nhất .Đất nước còn được mở ra theo chiều dài của lịch sử vẻ vang và chiều dài của khoảng trống văn hóa truyền thống, của những con người vẫn còn trằn trọc tha thiết đi tìm hình bóng quê nhà. Đất nước được hình thành từ những câu truyện thời xưa, từ những điển tích điển cố mà người đời sau vẫn luôn nhắc nhở nhau. Hình ảnh ” con chim phượng hoàng “, ” núi bà đen, bà điểm “, ” lạc long quân âu cơ ” chính là vật chứng cho sự tăng trưởng nhiều thăng trầm nhưng đáng tự hào của tất cả chúng ta. NHớ về cội nguồn, nhớ về những thời xưa khó khăn vất vả chính là đạo lý, truyền thống cuội nguồn uống nước nhớ nguồn mãnh liệt của nhân dân ta .Đất nước trong ý niệm của Nguyễn Khoa Điềm còn là sự tiếp nối truyền thống lịch sử :Những ai đã khuấtNhững ai giờ đâyYêu nhau và sinh con đẻ cáiGánh vác phần người đi trước để lạiDặn dò con cháu chuyện tương laiTrong sự hình thành và tăng trưởng, bề dày văn hóa truyền thống lịch sử dân tộc ngày càng được khẳng định chắc chắn. Những con người đã ngã xuống vì đất nước, những con người thế hệ tương lai cần phải nỗ lực gìn giữ và phát huy được truyền thống cuội nguồn tốt đẹp đó .Nguyễn Khoa Điềm đã có cái nhìn đa chiều về đất nước từ góc nhìn đời thường, góc nhìn lịch sử vẻ vang, góc nhìn khoảng trống và thời hạn mang đến cho người đọc nhận thức đúng đắn nhất về đất nước mà tất cả chúng ta đang sống và góp sức .Hơn hết tác giả còn khẳng định chắc chắnTrong anh và em thời điểm ngày hôm nayĐều có một phần đất nướcCó thể nói đất nước đã đi vào và in hằn vào máu thịt của mỗi người, nhắc nhở nghĩa vụ và trách nhiệm và nghĩa vụ và trách nhiệm của tất cả chúng ta về công cuộc kiến thiết xây dựng và bảo vệ sự vững mạnh của đất nước này .Đất nước còn được Nguyễn Khoa Điềm tích lũy thành một khái niệm thâm thúy :Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãiChẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông chaÔi đất nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấyNhững cuộc sống đã hóa núi sông taMột ý niệm thâm thúy, giàu giá trị nhân sinh quan khiến cho người đọc không hề phủ nhận sự sống sót của đất nước là một thực tiễn .Đất nước còn hình tượng cho lòng tôn kính, sự biết ơn đến những người đã ngã xuống vì tự do, tự do cho thời điểm ngày hôm nay .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 9

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những khuôn mặt tiêu biểu vượt trội thuộc thế hệ thơ trẻ thời kì chống Mỹ cứu nước. Thơ ông thường có sự phối hợp hòa giải giữa xúc cảm nồng nàn và suy tư sâu lắng, giữa chất trữ tình và chất chính luận. Đoạn trích ” Đất nước ” đã cho người đọc thấy rõ được những đặc thù của thơ ông. Đặc biệt đoạn thơ đầu của bài thơ nhà thơ đã lý giải Đất nước bằng những hình ảnh giản dị và đơn giản hằng ngày :” Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi….Đất nước có từ ngày đó ” .Câu thơ đầu cất lên đầy đơn giản và giản dị và mộc mạc : ” Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi “. Câu thơ ngỡ như một câu nói thông thường, đưa người đọc trở lại những hình ảnh thuở xưa của đất nước. Tổ quốc này đã phôi thai và hình thành suốt chiều dài lịch sử vẻ vang, khi con người Open, lớn lên thì đất nước đã có rồi .” Đất nước có trong … mẹ thường hay kể. “Hình ảnh đất nước hiện lên qua những lời kể của mẹ. Cụm từ ” ngày xửa rất lâu rồi ” gợi trong tất cả chúng ta những nỗi niềm cổ tích xa xăm nhưng thật diệu kỳ. Nơi ấy có cô tấm, tràng Thạch Sanh, một quốc tế lộng lẫy huyền ảo ấy ta đã có dịp lạc vào từ thuở ấu thơ .” Đất nước mở màn … bà ăn “Đất nước vốn lao lao nhưng giờ đây cũng ẩn mình vào trong miếng trầu bà ăn. Và chính miếng trầu ấy lại tiềm ẩn cả một nền văn hóa truyền thống của người Nước Ta ta. Người xưa có câu ” miếng trầu là đầu câu truyện ” nó bộc lộ sự tiếp xúc, là tín hiệu của niềm hạnh phúc nhân duyên. Miếng trầu đã đi sâu và nếp cảm, nếp nghĩ của người ấn Việt từ bao đời nay. Qua hình ảnh này tất cả chúng ta cũng thấy được chiều dài của lịch sử vẻ vang, của đất nước, cội nguồn nơi tất cả chúng ta sinh sống .” Đất nước lớn lên … đánh giặc “Tổ quốc vững mạnh và trưởng thành theo từng năm tháng, phải trải qua những năm tháng đấu tranh dựng nước và giữ nước. Câu thơ trên mang hơi thở của Thánh Gióng là người đã sử dụng tre làng để đánh giặc. Và bất kể một người Nước Ta nào không hề không biết đến thần thoại cổ xưa Thánh Gióng ấy. Và với lời thơ bình dị của Nguyễn Khoa Điềm, đất nước còn hiện lên qua những phong tục truyền thống của người Nước Ta :” Tóc mẹ thì bới sau đầu “Hình ảnh người phụ nữ Nước Ta Open với mái tóc búi sau trở thành nét đẹp, nét truyền thống cuội nguồn của phụ nữ Việt. Tập tục này không chỉ tôn lên vẻ đẹp đoan trang của người phụ nữ mà còn bộc lộ nét đẹp đặc trưng trong truyền thống văn hóa truyền thống của người Việt .Trang cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm, hình tượng đất nước cũng gắn liền với những đạo lý son sắc thủy chung mà tính nghĩa : ” Cha mẹ … gừng cay muối mặn “. Người Nước Ta ta vốn coi trọng nghĩa tình, sống có trước có sau, đặc biệt quan trọng là sự thủy chung trong tình yêu và tình nghĩa vợ chồng. Đặc biệt, sự vận dụng câu ca dao ” gừng cay muối mặn ” là sự có chủ ý của nhà thơ .Tác giả liên tục phát hiện hình ảnh đất nước xuất hiện trong những sự vật rất đỗi thông thường ” cái kèo, cái cột thành tên “. Thì ra đất nước to lớn, vĩ đại như vậy chẳng ở đâu xa, nó gắn liền với những việc làm lao động thường ngày nhất với con người .” Hạt gạo … sàng “Tác giả sử dụng thành ngữ ” một nắng hai sương ” phối hợp với phép liệt kê đã khắc sâu sự khó khăn vất vả của người nông dân để làm ra hạt thóc, hạt gạo. Đồng thời, câu thơ cũng cho thấy những vẻ đẹp phẩm chất của người lao động Việt nam. Đó là sự chịu thương, chịu khó, sự chịu khó của người dân trên dải đất hình chữ S này .Đất Nước đã được nhà thơ lí giải cắt nghĩa theo cảm nhận của riêng mình. Đoạn thơ bộc lộ niềm tự hào, trân trọng thâm thúy của tác giả dành cho Tổ quốc mình. Đoạn thơ rất thành công xuất sắc với thể thơ tự do mỗi câu như một xúc cảm trào dâng từ đáy lòng thi sĩ. Nhà thơ đã vận dụng thành cồn những vật liệu văn hóa truyền thống văn học dân gian. Và khi kết thúc những câu thơ ấy, trong lòng người đọc cũng Open hình ảnh đất nước vừa quen thuộc, vừa mới lạ, vừa thiêng liêng, vừa thân mật và biết bao mến thương .

Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm – mẫu 10

Đất nước luôn là tiếng gọi thiêng liêng muôn thuở, muôn nơi và của bao triệu trái tim con người. Đất nước đi vào đời tất cả chúng ta qua những lời ru ngọt ngào êm dịu, qua những làn điệu dân ca thướt tha và những vần thơ sâu lắng, thiết tha và rất đỗi tự hào của bao lớp thi nhân. Ta phát hiện một hình tượng đất nước đau thương nhưng vẫn ngời lên ý chí đấu tranh trong trang thơ Nguyễn Đình Thi đồng thời cũng rất êm ả dịu dàng ý tứ trong thơ Hoàng Cầm. Nhưng với Nguyễn Khoa Điềm, ta phát hiện một cái nhìn toàn vẹn, tổng hợp từ nhiều bình diện khác nhau về một đất nước của nhân dân. Tư tưởng ấy đã quy tụ mọi cách nhìn và cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm về đất nước. Thông qua những vần thơ tích hợp giữa cảm hứng và tâm lý, trữ tình và chính luận, nhà thơ muốn thức tỉnh ý thức, ý thức dân tộc bản địa, tình cảm với nhân dân, đất nước của thế hệ trẻ Nước Ta trong những năm chống Mĩ cứu nước .Mở đầu đoạn trích là giọng thơ nhẹ nhàng, thủ thỉ như những lời tâm tình phối hợp với hình ảnh thơ bình dị thân mật đưa ta trở lại với cội nguồn đất nước .Khi ta lớn lên Đất nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái ngày xửaNgày xưa mẹ thường hay kểĐất Nước khởi đầu từ miếng trầu giờ đây bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc .Đất nước trước hết không phải là một khái niệm trừu tượng mà là những gì rất thân thiện, thân thương ở ngay trong đời sống bình dị của mỗi con người. Đất Nước hiện hình trong câu truyện cổ tích ngày xửa thời xưa mẹ kể, trong miếng trầu của bà, cây tre trước ngõ … gợi lên một Đất nước Nước Ta bao dung hiền hậu, thủy chung và sắt son tình nghĩa đồng đội, nhưng cũng vô cùng kinh khủng khi chống quân xâm lược. Mỗi quả cau, miếng trầu, cây tre đều gợi về một vẻ đẹp ý thức Đất nước, đều thấm đẫm ngọn nguồn lịch sử dân tộc dân tộc bản địa .Đất nước còn là hiện thân của những phong tục tập quán ngàn đời, dẫn chứng của một dân tộc bản địa giàu truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống, giàu tình yêu thương gắn bó với mái ấm mái ấm gia đình. Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn. Gừng tất yếu là cay, muối tất yếu là mặn. Tình yêu cha mẹ mãi mãi mặn nồng như chính chân lí tự nhiên kia. Hình ảnh thơ khiến ta rưng rưng nhớ về một lời nhắc nhở thiết tha về tình nghĩa của một ai đó hôm nào : Tay bưng dĩa muối chén gừng, Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau .Đất nước còn là thành quả của công cuộc lao động khó khăn vất vả để sống sót, để dựng xây nhà cửa :Cái kèo cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó .Ở đây Đất nước không còn là một khái niệm trừu tượng nữa mà đơn cử, quen thuộc và giản dị và đơn giản biết bao. Việc tác giả sử dụng những vật liệu dân gian để biểu lộ suy tưởng của mình về đất nước với ý niệm ” Đất nước của nhân dân ” .Vẫn bằng lời trò chuyện tâm tình với mỗi nhân vật đối thoại tưởng tượng, Nguyễn Khoa Điềm đã diễn giải khái niệm đất nước theo kiểu riêng của mình :Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm .Đất nước không riêng gì được cảm nhận bởi khoảng trống địa lý bát ngát từ rừng đến bể mà còn được cảm nhận bởi khoảng trống hoạt động và sinh hoạt thông thường của mỗi người, khoảng trống của tình yêu đôi lứa, khoảng trống của nỗi nhớ thương. Ý niệm về đất nước được gợi ra từ việc chia tách hai yếu tố hợp thành là đất và nước với những liên tưởng gợi ra từ đó. Sử dụng lối chiết tự mà vẫn không ngô nghê, mà vẫn thật duyên dáng và ý nhị, hoàn toàn có thể gợi ra cho thấy một ý niệm mang những đặc thù riêng của dân tộc bản địa ta về khái niệm đất nước, mà tư duy thơ hoàn toàn có thể tách ra, nhấn mạnh vấn đề .Đất mở ra cho anh một chân trời kỹ năng và kiến thức, nước gột rửa tâm hồn em trong sáng dịu hiền. Cùng với thời hạn lớn lên đất nước trở thành nơi anh và em hò hẹn. Không những thế, đất nước còn người bạn san sẻ những tình cảm nhớ mong của những người đang yêu. Đất và nước tách rời khi anh và em đang là hai thành viên, còn hòa hợp khi anh và em kết lại thành ta. Chiếc khăn – hình tượng của nỗi nhớ thương – đã từng làm bao trái tim tuổi trẻ bâng khuâng : ” Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất … “, một lần nữa lại khiến lòng người xúc động, bồi hồi trước tình cảm chân thành của những tâm hồn yêu thương say đắm .Đất Nước còn là nơi quay trở lại của những tâm hồn thiết tha với quê nhà. Hình ảnh con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc, con cá ngư ông móng nước biển khơi mang phong thái dân ca miền Trung, thẫm đẫm lòng yêu quê nhà cả tác giả. Đất Nước mình bình dị, quen thuộc nhưng đôi lúc cũng lớn rộng, trang trọng và kì vĩ vô cùng, nhất là so với những người đi xa. Dù chim ham trái chín ăn xa, thì cũng giật mình nhớ gốc cây đa lại về. Gia đình Nước Ta là như vậy, khi nào cũng hướng về quê nhà, hướng về cội nguồn .Đất Nước vĩnh cửu trong khoảng trống và thời hạn : Thời gian đằng đẵng, khoảng trống bát ngát để mãi mãi là nơi dân mình sum vầy, là khoảng trống sống sót của hội đồng Nước Ta qua bao thế hệ. Nguyễn Khoa Điềm gợi lại thần thoại cổ xưa Lạc Long Quân và Âu Cơ, về truyền thuyết thần thoại Hùng Vương và ngày giỗ tổ. Nhắc lại Lạc Long Quân và Âu Cơ, nhắc đến ngày giỗ tổ, Nguyễn Khoa Điềm muốn nhắc nhở mọi người nhớ về cội nguồn của dân tộc bản địa. Dù dạt dẹo chốn nào, dân cư Nước Ta cũng đều hướng về đất tổ, nhớ đến dòng giống Rồng Tiên của mình .

Bài giảng: Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Cô Vũ Phương Thảo (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 Ôn thi THPT Quốc gia khác:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm miễn phí ôn thi THPT Quốc Gia tại khoahoc.vietjack.com

dat-nuoc.jsp

Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học