Tài liệu hướng dẫn lập dàn ý phân tích bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm bao gồm dàn ý chi tiết cùng một số bài văn mẫu chọn lọc hay giúp em tham khảo, nắm được cách làm dạng bài này và tiếp thu giá trị của tác phẩm tốt hơn.
Hướng dẫn làm dàn ý phân tích bài thơ Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm)
Đề bài: Phân tích bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
- Hướng dẫn soan bài Nhàn ngắn gọn nhất
1. Phân tích đề
– Kiểu đề : thuộc dạng đề nghị luận văn học – phân tích một tác phẩm thơ .- Vấn đề nghị luận : Phân tích nội dung bài thơ Nhàn .
– Phạm vi dẫn chứng, tư liệu: các chi tiết, câu văn, từ ngữ thuộc phạm vi văn bản Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
2. Xác lập luận điểm, luận cứ
– Luận điểm 1: Hoàn cảnh sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
– Luận điểm 2: Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm
– Luận điểm 3: Cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở chốn quê nhà
– Luận điểm 4: Triết lí sống nhàn.
3. Sơ đồ tư duy
Để ghi nhớ tốt hơn dàn ý phân tích Nhàn, những em trọn vẹn hoàn toàn có thể lưu lại sơ đồ tư duy Nhàn dưới đây về máy của mình :
4. Chi tiết dàn ý phân tích bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
a) Mở bài
– Giới thiệu về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm và tập thơ Bạch Vân quốc ngữ thi tập :+ Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn nhất Nước Ta thế kỉ XVI với những sáng tác ghi dấu mốc lớn trên con đường tăng trưởng lịch sử dân tộc văn học .+ Bạch vân quốc ngữ thi tập là tập thơ Nôm nổi tiếng của ông .- Giới thiệu bài thơ Nhàn ( nguồn gốc, thực trạng sáng tác, nội dung ) : là bài thơ Nôm số 73 trong tập Bạch vân quốc ngữ thi tập, làm khi tác giả cáo quan về ở ẩn, nói về đời sống nhàn nhã nơi thôn dã và triết lí sống của tác giả .
b) Thân bài
* Hai câu đề: Hoàn cảnh sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
– Mai, cuốc, cần câu : Là những dụng cụ lao động thiết yếu, quen thuộc của người nông dân .- Phép liệt kê tích hợp với số từ “ một ” : Gợi hình ảnh người nông dân đang điểm lại công cụ thao tác của mình và mọi thứ đã chuẩn bị sẵn sàng .- Nhịp thơ 2-2-3 thư thả đều đặn→ Cuộc sống ở quê nhà của Nguyễn Bỉnh Khiêm gắn bó với việc làm nặng nhọc, khó khăn vất vả, lam lũ của một lão canh điền. Nhưng tác giả rất yêu và tự hào về nụ cười điền viên ấy .- Trạng thái “ thơ thẩn ” : chú ý vào việc làm, tỉ mẩn-> Tâm trạng hài lòng, vui tươi cùng trạng thái thư thả, tự tại của nhà thơ .- Cụm từ phủ định “ dầu ai vui thú nào ” : Phủ nhận những nụ cười mà người đời thường hay theo đuổi .=> Hai câu thơ khái quát thực trạng sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở quê nhà khó khăn vất vả, lam lũ, mệt nhọc nhưng tâm hồn khi nào cũng thư thái, thanh thản .=> Tâm thế từ tốn, tự tại, triết lí sống nhàn của ẩn sĩ “ nhàn tâm ” .
* Hai câu thực: Quan niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm
– Nghệ thuật đối : ta – người, dại – khôn : Nhấn mạnh ý niệm sống mang tính triết lí, thâm trầm của nhà thơ .- Nghệ thuật ẩn dụ :+ “ Nơi vắng vẻ ” : Tượng trưng cho chốn yên tĩnh, thưa người, nhịp sống yên bình, êm ả dịu dàng. Ở đây ý niệm chỉ chốn quê nhà+ “ Chốn lao xao ” : Tượng trưng cho chốn ồn ào, đông đúc huyên náo, sinh động, đời sống xô bồ, tất bật, giành giật, đố kị. Ở đây chỉ chốn quan trường .- Cách nói ngược : Ta dại – người khôn :+ Ban đầu có vẻ như phải chăng vì ở chốn quan trường mới đem lại cho con người tiền tài danh vọng, còn ở thôn dã đời sống khó khăn vất vả, cực khổ .
+ Tuy nhiên, dại thực chất là khôn bởi ở nơi quê mùa con người mới được sống an nhiên, thanh thản. Khôn thực chất là dại bởi chốn quan trường con người không được sống là chính mình.
⇒ Thể hiện ý niệm sống “ lánh đục về trong ” của Nguyễn Bỉnh Khiêm⇒ Thái độ tự tin vào sự lựa chọn của bản thân và hóm hỉnh mỉa mai ý niệm sống tất bật của thiên hạ .
* Hai câu luận: Cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ở chốn quê nhà.
– Sự Open của bốn mùa : Xuân, hạ, thu, đông .- Cuộc sống gắn bó, hòa giải với tự nhiên của Nguyễn Bỉnh Khiêm- Việc nhà hàng : Thu ăn măng trúc, đông ăn giá .- Là những món ăn thôn quê dân giã, đơn giản và giản dị thanh đạm và có nguồn gốc tự nhiên, tự cung tự túc tự cấp- Chuyện hoạt động và sinh hoạt : Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao- Thói quen sinh hoạt tự nhiên, tự do, có sự giao hòa, quấn quýt giữa con người với vạn vật thiên nhiên .- Cách ngắt nhịp 4/3 uyển chuyển, phối hợp với cách điệp cấu trúc câu .→ Gợi sự tuần hoàn, uyển chuyển thư thái, từ tốn .⇒ Hai câu thơ miêu tả bức tranh bốn mùa có cả cảnh đẹp, cả cảnh hoạt động và sinh hoạt của con người⇒ Sự hài lòng về đời sống đạm bạc, đơn giản và giản dị, hòa hợp với tự thiên mà vẫn thanh cao, tự do tự do của Nguyễn Bỉnh Kiêm .
* Hai câu kết: Triết lí sống nhàn
– Sử dụng điển tích giấc mộng đêm hòe : Coi phong phú tựa như một giấc chiêm bao-> Thể hiện sự tự thức tỉnh, tự cảnh tỉnh mình và đời, khuyên mọi người nên xem nhẹ vẻ vang phù phiếm .- Động từ “ nhìn xem ” : Tô đậm thế đứng cao hơn người đầy tự tin của Nguyễn Bỉnh Khiêm⇒ Triết lí sống Nhàn : Biết từ bỏ những thứ vẻ vang phù phiếm vì đó chỉ là một giấc mộng, khi con người nhắm mắt xuôi tay mọi thứ trở nên không có ý nghĩa, chỉ có tâm hồn, nhân cách mới sống sót mãi mãi .⇒ Thể hiện vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm : Coi khinh danh lợi, cốt cách thanh cao, tâm hồn trong sáng .
* Nghệ thuật
– Ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu, dễ cảm- Cách kể, tả tự nhiên, thân thiện- Các giải pháp tu từ : Liệt kê, trái chiều, điển tích điển cố .- Nhịp thơ chậm, nhẹ nhàng, hóm hỉnh
c) Kết bài
– Khái quát nội dung và nghệ thuật của bài thơ Nhàn
– Thể hiện những cảm nhận của mình về bài thơ : Là bài thơ hay, giàu ý nghĩa .
Tham khảo: Biện pháp nghệ thuật và tu từ trong Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Bài văn mẫu phân tích bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm
Nguyễn Bỉnh Khiêm là một tri thức nho sĩ, luôn khao khát đem năng lực Giao hàng cho quốc gia. Nhưng ông sinh vào thời đại loạn lạc, nên chỉ làm quan có tám năm rồi ông lui về ở ẩn. Bài thơ số bài thơ số 73 hay còn được người biên soạn đặt là Nhàn, nằm trong tập Bạch Vân quốc ngữ thi tập là một trong những tác phẩm điển hình nổi bật của ông. Tác phẩm bộc lộ triết lí, ý niệm sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm .Nhàn là một thái độ sống, cách biểu lộ ý niệm đạo đức của những nhà nho ẩn dật. Đồng thời đây cũng là một chủ đề phổ cập trong văn học Trung đại. Nhàn là lối sống hòa hợp với tự nhiên, thuận theo tự nhiên. Với Nguyễn Bỉnh Khiêm, sống trong toàn cảnh xã hội khủng khoảng chừng, nhà thơ không có điều kiện kèm theo để thực thi lí tưởng, năng lực của mình ( tám năm làm quan, mười tám lần dâng sớ chém đầu lộng thần nhưng không được đồng ý chấp thuận ) thì việc cáo quan về ở ẩn, sống “ nhàn ” để giữ vững phẩm chất đạo đức là một lựa chọn tích cực .Lối sống nhàn của ông trước hết biểu lộ ở đời sống hòa hợp với vạn vật thiên nhiên : ” Một mai, một cuốc, một cần câu / Thơ thẩn dầu ai vui thú nào “. Câu thơ sử dụng giải pháp liệt kê, với nhịp thơ 2/2/3 cho thấy nhịp hoạt động và sinh hoạt đều đặn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Cuộc sống hàng ngày của ông đơn thuần chỉ gồm : mai – đào đất, cuốc – xới đất và cần câu – câu cá. Đây là đời sống của những người lao động tầm trung nơi thôn quê. Cùng với đó ông tích hợp giải pháp điệp ngữ cùng số từ “ một ” – số ít, cho thấy đời sống giản đơn, không tư lợi, tất bật, chỉ cần những dụng cụ tối thiểu, đơn thuần nhất để Giao hàng nhu yếu của mình. Đồng thời cách ngắt nhịp 2/2/3 còn cho thấy lối sống của ông rất là thư thả, ông luôn giữ tâm thế thư thả, tự tại, khoan thai .Trong câu thơ thứ hai, ông trực tiếp thể hiện quan điểm sống cũng như tâm trạng của mình. Quan niệm sống được phát biểu rõ ràng, dù ai có lựa chọn những nụ cười khác ( đời sống đủ đầy, tiện lợi, vinh quang giàu sang ) thì tác giả vẫn kiên cường với lựa chọn của mình. Tâm trạng “ thơ thẩn ” diễn đạt trực tiếp toàn bộ trạng thái, tâm thế của tác giả. “ Thơ thẩn ” là thanh thản, thảnh thơi, trọn vẹn mãn nguyện. Đây là lối sống ông chọn và ông trọn vẹn mãn nguyện, bằng lòng với đời sống lão nông tri điền như vậy .Lối sống nhàn của ông còn được biểu lộ qua đời sống đạm bạc mà thanh cao. Bữa cơm, hoạt động và sinh hoạt đời thường rất là giản dị và đơn giản, thuận theo tự nhiên : Thu ăn măng trúc, đông ăn giá / Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao. Chỉ với hai câu thơ, nhưng tác giả đã gợi nên những đặc trưng tiêu biểu vượt trội nhất của từng mùa. Đồng thời bức tranh ấy cũng cho thấy nhịp sống tuần hoàn, đều đặn của Trạng Trình. Ông trọn vẹn dữ thế chủ động, thư thả khi hòa nhịp sống của bản thân với nhịp sống của vạn vật thiên nhiên vạn vật. Sự hòa nhịp ấy trong cả nếp ăn và nếp tắm. Từ “ ăn ” và “ tắm ” được lặp lại hai lần cho thấy những nhu yếu sống tối thiểu của con người đều được phân phối đủ đầy, mùa nào thức ấy được vạn vật thiên nhiên hào phóng ban tặng. Cuộc sống đạm bạc nhưng không hề khắc khổ mà thanh cao, giải phóng cho con người, mang đến sự tự do trong đời sống .Không dừng lại ở đó, Nguyễn Bỉnh Khiêm ta còn thấy vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách thanh cao, vượt lên trên danh lợi tầm thường : “ Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ / Người khôn người đến chốn lao xao ”. Ở đây Nguyễn Bỉnh Khiêm đã sử dụng thành công nghệ thuật đối giữa hai khoảng trống sống và hai cách ứng xử. Nơi vắng vẻ là nơi ít người lại qua, không phải cầu cạnh, cũng chẳng phải đua chen, tranh giành với nhau. Thiên nhiên yên bình và trong sáng, con người được nghỉ ngơi và có đời sống nhàn nhã. Ông tự nhận dại tìm đến nơi vắng vẻ để sống, ông chọn khác với đám đông, khác với thói thường … “ Chốn lao xao ” là nơi đô thị sầm uất, sinh động, con người phải đua chen, giành giật, phải luồn cúi cầu cạnh. Người khôn cứ liên tục sống đời sống đua chen, tranh giành sẽ đánh mất nhân phẩm. Khôn mà hóa dại. Trong nhiều bài thơ khác, Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng nói về cái lẽ dại – khôn ấy : Khôn mà hiểm độc là khôn dại / Dại mà hiền lành ấy dại khôn .Đặc biệt ý niệm sống của ông còn được biểu lộ rõ qua hai câu kết : “ Rượu đến cội cây, ta sẽ uống / Nhìn xem giàu sang tựa chiêm bao ”. Mượn điển tích Thuần Vu Phần nằm mộng dưới gốc cây hòe, mơ thấy mình ở nước Hòe An có công danh sự nghiệp giàu sang nhưng tỉnh dậy thấy bên cạnh chỉ là một tổ kiến. Nguyễn Bỉnh Khiêm tìm đến rượu để say, nhưng say mà để tỉnh, rồi nhận ra chân lí của đời sống, quy luật trong cuộc sống : sự nghiệp, phong phú chỉ là giấc mộng thoảng qua. Công danh giàu sang không phải là tổng thể. Ông đã khẳng định chắc chắn phong phú kia chỉ là giấc chiêm bao, quan điểm đó đã cho thấy sự thông tuệ của bản thân của Nguyễn Bỉnh Khiêm : hiểu được quy luật tuần hoàn của ngoài hành tinh, nhìn mọi sự biến thiên bằng con mắt bình thản .Bài thơ có sự tích hợp thuần thục giữa yếu tố đường luật và yếu tố Việt hóa : yếu tố đường luật biểu lộ ở lớp ngôn từ với nhiều dùng điển tích ; hình ảnh ước lệ với bốn mùa xuân – hạ – thu – đông. Bài thơ tuân thủ ngặt nghèo niêm luật thơ Đường. Nhưng yếu tố Nôm cũng được tích hợp rất là hòa giải : sử dụng chữ Nôm, hình ảnh thơ dân giã, quen thuộc, rất là giản dị và đơn giản .
Qua bài thơ Nhàn cho ta thấy một lối sống, quan niệm sống hết sức đẹp đẽ của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Tác phẩm là lời khẳng định sâu sắc về lối sống nhàn, hòa hợp với tự nhiên, ông giữ cốt cách thanh cao, vượt lên trên phường danh lợi đua chen tầm thường.
– / -Không chỉ có bài văn mẫu này thôi đâu, những em còn hoàn toàn có thể xem cụ thể phân tích Nhàn với những bài văn tuyển chọn nữa nhé !
Các bạn vừa tham khảo nội dung dàn ý phân tích bài thơ Nhàn chi tiết do Đọc Tài Liệu tổng hợp có kèm theo bài văn mẫu giúp học sinh dễ dàng hình dung và nắm được cách phân tích.
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
