Tài liệu hướng dẫn lập dàn ý phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu được Đọc tài liệu tổng hợp và biên soạn trong bao gồm từ mẫu dàn ý chung đến mẫu dàn ý chi tiết phân tích nội dung bài thơ Vội vàng. Các em sẽ tham khảo kết hợp với kiến thức đã có trong phần soạn bài Vội vàng để xây dựng thành bài văn phân tích hay và đầy đủ ý cho riêng mình.
Hướng dẫn phân tích đề với đề bài phân tích Vội vàng
1. Phân tích đề
– Dạng bài: phân tích một tác phẩm thơ.
– Vấn đề nghị luận : nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ Vội vàng .
– Phạm vi dẫn chứng, tư liệu: các căn cứ, hình ảnh, chi tiết,… thuộc phạm vi bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu.
2. Xác lập vấn đề, luận cứ trong bài Vội vàng
– Luận điểm 1: Tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm say mê cuộc sống nơi trần thế
+ Khát vọng lạ lùng của thi nhân+ Bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân nồng nàn, tươi mới, tràn trề sức sống
– Luận điểm 2: Nỗi trăn trở trước thời gian và cuộc đời
+ Sự hụt hẫng trước dòng chảy thời hạn của thi nhân+ Quan niệm mới lạ về thời hạn – tình yêu – tuổi trẻ
– Luận điểm 3: Tâm trạng vội vàng, thái độ sống gấp gáp và tuyên ngôn về lẽ sống.
+ Lời ý kiến đề nghị và bộc lộ của cách sống vội vàng+ Tuyên ngôn về lẽ sống, ý niệm sống của tác giả .
3. Sơ đồ tư duy phân tích Vội vàng
Xem thêm các mẫu sơ đồ tư duy Vội vàng theo các dạng đề khác nhau đáp ứng yêu cầu đề bài.
Lập dàn ýphân tích bài thơ Vội Vàng
1. Dàn ý chung phân tích bài thơ Vội vàng
a) Mở bài:
– Giới thiệu đôi nét về tác giả Xuân Diệu và bài thơ Vội vàng .Ví dụ :Một trong những tác phẩm rực rỡ và nổi tiếng của nhà thơ Xuân Diệu là ” Vội vàng “, bài thơ được in trong tập thơ “ Thơ thơ ”. Tác phẩm biểu lộ tình yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết của tác giả, nỗi âu lo đời sống, sự trôi nhanh của thời hạn và niềm sáng sủa với đời sống của nhà thơ. Bài thơ là niềm tin, niềm yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời sống của tác giả, tất cả chúng ta cùng đi tìm hiểu và khám phá tác phẩm Vội vàng của Xuân Diệu để hiểu rõ hơn về bài thơ này .
b) Thân bài: Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu chi tiết (nội dung và nghệ thuật)
* Tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm say mê của tác giả (11 câu đầu)
- Tác giả muốn ngự trị thiên nhiên, muốn tước đoạt quyền của tạo hóa để thiên nhiên và thời gian không thay đổi
- Niềm say mê, yêu thiên nhiên tha thiết của tác giả
- Bức tranh thiên nhiên được hiện lên rất hữu tình, xinh đẹp và có đôi lứa
* Nỗi băn khoăn trước thời gian và cuộc đời (18 câu tiếp theo)
- Nhà thơ cảm nhận được thời gian trôi mau
- Nhịp thơ của tác giả cũng hối hả, những câu thơ đầy mỹ miều về thiên nhiên
- Xuân Diệu cảm nhận thiên nhiên một cách mất mát
- Lưu luyến tuổi trẻ, niềm say mê thiên nhiên đẹp đẽ
* Khát vọng sống, khát vọng cuồng nhiệt của tác giả (10 câu cuối):
- Giục giã thời gian để tận hưởng cuộc sống
- Mãnh liệt khát vọng yêu thương
- Tác giả cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả các giác quan của mình
c) Kết bài:
– Nêu cảm nghĩ của em về bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu .Ví dụ :Bài thơ Vội vàng bộc lộ niềm mê hồn, yêu thương cái đẹp của tác giả, đồng thời bộc lộ sự hy vọng niềm tin yêu vào đời sống hiện tại .
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50%Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân
2. Dàn ý cụ thể phân tích bài thơ Vội vàng – Xuân Diệu
Mẫu dàn ý phân tích Vội vàng 1
a) Mở bài
– Rút trong tập Thơ thơ, tập thơ đầu của Xuân Diệu, xuất bản năm 1938 .- Tuổi trẻ rất đẹp, rất đáng yêu. Một đời người chỉ có một lần tuổi trẻ. Phải biết quý trọng và sống hết mình với tuổi trẻ và thời hạn .
b) Thân bài
* Bố cục của bài thơ
Bài thơ hoàn toàn có thể chia làm ba đoạn :- Đoạn 1 ( 13 câu đầu ) : Tình yêu đời sống thiết tha và say đắm của tác giả .- Đoạn 2 ( câu 14 đến câu 30 ) : Tâm trạng do dự của tác giả về tuổi trẻ của đời người trước sự qua đi nhanh gọn của thời hạn .- Đoạn 3 ( 9 câu cuối ) : Tâm trạng vội vàng, thái độ sống gấp gáp của tác giả, đồng thời là tuyên ngôn về lẽ sống của Xuân Diệu .=> Bố cục của bài thơ khá rõ ràng, biểu lộ mạch lí luận thâm thúy và ngặt nghèo. Đó là mạch xúc cảm quay quồng, vội vàng trước sự qua đi nhanh gọn của thời hạn .
* Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ
– Cảm nhận về thời hạn của Xuân Diệu gắn liền với mùa xuân của vạn vật thiên nhiên và tuổi trẻ của con người. Đó là cảm nhận của một con người yêu cuộc sông say đắm, thiết tha đến mức phải vội vàng .- Thời gian và mùa xuân+ Cảm nhận về thời hạn của Xuân Diệu rất là tinh xảo và đầy triết lí nhân sinh. Xuân Diệu viết bài thơ này khi còn rất trẻ, đó là cái tuổi của sự sống mơn mởn, của việc tận hưởng sự sống, ít ai hoàn toàn có thể nghĩ đến một triết lí sâu xa như Xuân Diệu .+ Đối với Xuân Diệu, mỗi khắc thời hạn trôi qua chính là niềm sợ hãi, canh cánh trong lòng .+ Tác giả sử dụng cú pháp trái chiều để miêu tả sự trôi đi của thời hạn và tuổi trẻ : đương tới / đương qua ; còn non / sẽ già .=> Sự cảm nhận về thời hạn đó đã giúp tác giả rút ra Kết luận về sự như nhau giữa mùa xuân và tuổi trẻ của chính mình cũng như của toàn bộ mọi người :Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất .+ Mùa xuân trôi đi thì tuổi trẻ cũng phai tàn, và khi xuân không còn thì đời người cũng hết .+ Cảm nhận về sự tàn phai của thời hạn đã được Xuân Diệu khái quát thành một triết lí nhân sinh .-> Chắc hẳn phải là người có ham muốn sống tột bậc mới hoàn toàn có thể cảm nhận về thời hạn một cách cao sâu như vậy .=> Hẳn là trong Xuân Diệu đã chứa chất thảm kịch của nhà thơ lãng mạn trong thân phận một thi nhân mất nước lúc bấy giờ, cũng hoàn toàn có thể Xuân Diệu quá yêu đời sống nồng nhiệt đến mức sợ thời hạn cướp mất tuổi xuân của mình. Có thể gỉải thích bằng nhiều cách khác nhau, tuy nhiên, một điều dễ nhận thấy là cảm nhận về thời hạn của Xuân Diệu bắt nguồn từ chính lòng yêu đời, yêu đời sống của sống .- Thời gian và tuổi trẻ+ Mùa xuân chính là tuổi trẻ của đời người, của tác giả .+ Thời gian làm mùa xuân trôi qua cũng chính là cướp đi tuổi trẻ của tác giả. Đó chính là sự lo ngại và xót xa của con người vốn rất yêu đời sống, yêu cái tuổi trẻ đầy sức sống của mình .+ Tâm trạng lo ngại đó đã được tác giả bộc bạch trong những câu thơ đầy triết lí :Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật ,Không cho dài thời trẻ của nhân gian ,Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn ,Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại !+ Câu thơ tưởng chừng là lời than vãn nhưng hiện lên trong đó là một ý niệm thâm thúy : cuộc sống làm thế nào có hai lần tuổi trẻ, và khi thời hạn trôi qua thì tuổi trẻ có còn ? Một sự so sánh không hề khập khiễng để thấy rằng cuộc sống con người luôn có số lượng giới hạn và nhất là cái tuổi trẻ thật đẹp nếu so với mùa xuân của trời đất .+ Với Xuân Diệu, tuổi trẻ là cái quý nhất của cuộc sống con người, đó là khoảng chừng thời hạn đẹp nhất và niềm hạnh phúc nhất. Chính vì thế tuổi trẻ trôi qua là điều nhà thơ lo ngại nhất và hụt hẫng nhất : Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời .=> Cảm nhận về thời hạn của tác giả làm hiện lên niềm khát khao sống, khát khao niềm hạnh phúc của một con người vốn có nhiều khát khao. Niềm khát khao ấy biểu lộ qua mong ước níu kéo thời hạn để giữ mãi tuổi thanh xuân, giữ mãi mùa xuân của đời người, để con người mãi sống trong tuổi trẻ, trong mùa xuân của cuộc sống .
* Cảm nhận của tác giả về thiên nhiên và sự sống trong bài thơ
– Nhà thơ giãi bày cái mong ước tưởng như ngông cuồng của mình bằng một bức tranh tràn trề sức sống, ngồn ngộn sắc xuân, hương xuân và tình xuân .- Bức tranh vạn vật thiên nhiên có đủ ong, bướm, hoa lá, yến anh và cả ánh bình minh tỏa nắng rực rỡ, tổng thể đang ở thời kì sung mãn nhất, sức sống căng đầy nhất .+ tuần tháng mật của ong bướm+ hoa của đồng nội xanh lè+ lá của cành tơ phơ phất+ khúc tình si của yến anh+ hàng mi chớp ánh bình minh của mặt trời …-> Tất cả hiện hữu có đôi lứa có tình như mời, như gọi, như xoắn xuýt .- Thi sĩ lãng mạn đã nghênh tiếp và chiêm ngưỡng và thưởng thức đời sống, vạn vật thiên nhiên bằng cặp mắt xanh non của tuổi trẻ. Cái nhìn vừa ngỡ ngàng, vừa đắm say ngây ngất .- Điệp khúc này đây cùng với những liệt kê theo chiều tăng tiến, cách dùng từ láy, từ ghép và những cụm từ tuần tháng mật, khúc tình si hòa vào nhịp thơ gấp gáp, khẩn trương vừa miêu tả cảm xúc sung sướng, ngây ngất, vừa có nhịp thơ gấp gáp, vừa có gì như thể sự hối thúc, giục giã, khiến cho ai đó dù vô tình cũng không hề làm thơ, không hề quay sống lưng .- Cuộc sống là thiên đường trên mặt đất, hãy tận thưởng và tận thưởng. Đó là lời tác giả muốn nhấn mạnh vấn đề khi khắc họa bức tranh vạn vật thiên nhiên trong bài thơ .- Nhà thơ như say khi thốt lên :Tháng giêng ngon như một cặp môi gần .+ Câu thơ có ý nghĩa bao quát cả đoạn và lối diễn độc lạ mới lạ .+ Với Xuân Diệu, cuộc sống đẹp nhất là tuổi trẻ, cũng như một năm đẹp nhất là mùa xuân và mùa xuân đẹp nhất là tháng giêng. Cái đẹp nằm ở sự khởi đầu, tinh khôi, mới mẻ và lạ mắt, hồng hào, mơn mởn …
+ Xuân Diệu đã vật chất hóa một khái niệm thời gian bằng cặp môi gần, truyền cảm giác cho người đọc bằng các từ ngon, gần.
=> Câu thơ của Xuân Diệu không chỉ gợi hình thể mà còn gợi cả hương thơm và vị ngọt khiến người ta đắm say, ngây ngất .
* Quan niệm sống mới mẻ
– Yêu đời sống trần gian xung quanh và tìm thấy trong đó biết bao điều mê hoặc, đáng sống, biết tận thưởng những gì mà đời sống ban tặng .- Từ đó, càng thêm yêu mùa xuân và tuổi trẻ, những gì đẹp nhất của đời sống con người .-> Đó là ý niệm sống rất người, mang ý nghĩa tích cực và có giá trị nhân văn thâm thúy .
* Đặc sắc nghệ thuật
– Hình ảnh tươi mới, đầy sức sống như sự sống mơn mởn ; mây đưa và gió lượn ; cánh bướm với tình yêu, cái hôn nhiều ; non, nước, cỏ cây ; mùi thơm, ánh sáng, hương sắc : xuân nồng .- Ngôn từ với những động từ mạnh và tăng tiến như ôm, riết, say, thâu, chếnh choáng, đã đầy, no nê, cắn .- Nhịp điệu dồn dập, quay quồng, sôi sục và cuồng nhiệt được tạo nên bởi những câu thơ dài ngắn xen kẽ .
c) Kết bài
– Khái quát lại giá trị nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ- Nêu cảm nhận của em về bài thơ
Ví dụ: Sống vội vàng không có nghĩa là sống gấp, ích kỉ trong hưởng thụ. Vội vàng thể hiện một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời gian, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu; tình yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Bài thơ Vội vàng cho thấy một cảm quan nghệ thuật rất đẹp, rất nhân văn, một giọng thơ sôi nổi, dâng trào và lôi cuốn, hấp dẫn thông qua cách dùng từ rất bạo, cách cấu trúc câu thơ, đoạn thơ rất tài hoa. Vội vàng tiêu biểu nhất cho Thơ mới, thơ lãng mạn 1932 – 1941.
>> > Đọc tìm hiểu thêm những bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân DiệuMẫu dàn ý phân tích Vội vàng 2
a) Mở bài
– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm :+ Xuân Diệu là nhà thơ đa tài, “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” với phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ, được ca tụng là ông Hoàng thơ tình Nước Ta .
+ Bài thơ Vội vàng rút ra trong tập Thơ Thơ, là thi phẩm kết tinh vẻ đẹp thơ Xuân Diệu trước Cách mạng. Bài thơ là lời giục giã hãy sống mãnh liệt, sống hết mình, hãy quý trọng từng phút, từng giây của cuộc đời mình nhất là những năm tháng tuổi trẻ của một hồn thơ yêu đời ham sống đến cuồng nhiệt.
b) Thân bài
* Tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm say mê cuộc sống trần thế
– Thiên nhiên rất đẹp, đầy hương sắc của hoa đồng nội xanh lè, của lá cành tơ phơ phất, tuần tháng mật của ong bướm, khúc tình si của yến anh, và này đây ánh sáng chớp của hàng mi .- Chữ ” này đây ” được nhắc lại 5 lần để diễn đạt sự sống ngồn ngộn trình diện, vạn vật thiên nhiên hữu tình xinh đẹp thật đáng yêu. Vì lẽ đó nên phải vội vàng tắt nắng đi và buộc gió lại. Trong cái phi lí có sự đáng yêu và dễ thương của một tâm hồn lãng mạn .- Bình minh là khoảnh khắc tươi đẹp nhất của một ngày, đó là lúc Thần Vui hằng gõ cửa .- Tháng giêng là tháng khởi đầu của mùa xuân, ” ngon như một cặp môi gần ” .+ Một chữ ” ngon ” quy đổi cảm xúc thần tình, một cách so sánh vừa lạ vừa táo bạo .+ Chiếc môi ấy chắc là của giai nhân, của trinh nữ .-> Đây là câu thơ hay nhất mới nhất cho thấy sắc tố cảm xúc và tâm hồn yêu đời, yêu đời sống đến cuồng nhiệt của thi sĩ Xuân Diệu .=> Chắc là Xuân Diệu viết bài thơ này trước năm 1938, lúc ông xấp xỉ 20 tuổi – cái tuổi thanh xuân bừng sáng, nhưng thi sĩ đã vội vàng 50% – cách nói rất thơ – chẳng cần đến tuổi trung niên ( nắng hạ ) mới luyến tiếc tuổi hoa niên .+ Dấu chấm giữa dòng thơ rất mới, thơ cổ không hề có. Như một tuyên ngôn về vội vàng :” Tháng giêng ngon như một cặp môi gầnTôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% .Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. “Vội vàng vì vạn vật thiên nhiên quá đẹp, vì đời sống quá yêu, vì tuổi trẻ quá thơ mộng. Đang tuổi hoài niên mà đã “ vội vàng 50% ” … -> Cảm thức của thi sĩ về thời hạn, về mùa xuân, về tuổi trẻ rất hồn nhiên, mới lạ .
* Nỗi trăn trở trước thời gian và cuộc đời
– Quan niệm về thời hạn có nhiều cách nói : Thời gian là vàng ngọc ; Bóng ngả sống lưng ta ; Thời gian vun vút thoi đưa, như bóng câu ( tuấn mã ) vút qua hành lang cửa số, như nước chảy qua cầu. Thời gian một đi không trở lại .- Xuân Diệu cũng có một cách nói rất riêng của nhà thơ : tương phản trái chiều để chỉ ra một đời người chỉ có một tuổi xuân ; tuổi trẻ một đi không trở lại .Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua ,Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già .Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mấtLòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chậtKhông cho dài thời trẻ của nhân gianNói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoànNếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại …+ Giọng thơ sôi sục như nước tự mạch nguồn tuôn ra. Một mạng lưới hệ thống tương phản trái chiều : tới – qua, non – già, hết – mất, rộng – chật, tuần hoàn – bất phục hoàn, vô hạn – hữu hạn để chứng minh và khẳng định một chân lí – triết lí : tuổi xuân một đi không trở lại vì thế cần phải quý tuổi xuân .- Cách nhìn nhận về thời hạn cũng rất tinh xảo, độc lạ, nhạy cảm. Trong hiện tại đã mở màn có quá khứ và tương lai ; cái đang có lại đang mất dần đi …- Mối tương giao mầu nhiệm của cảnh vật, của tạo vật hình như mang theo nỗi buồn chia lìa hoặc tiễn biệt, hờn vì xa cách, sợ vì phai tàn sắp sửa. Cảm xúc lãng mạn dào dạt trong cái vị đời. Nói cảnh vật vạn vật thiên nhiên mà là để nói về con người, nói về nhịp sống khẩn trương, vội vàng của tạo vật. Với Xuân Diệu, hầu hết đời sống nơi vườn trầu đều không ít mang thảm kịch về thời hạn .Mùi tháng năm đều rớm vị li biệtKhắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt .- Cũng là gió, là chim … nhưng gió thì thào vì hờn, chim bỗng ngừng hót, ngừng rao vì sợ- Câu hỏi tu từ Open cũng là để là điển hình nổi bật nghịch lí giữa mùa xuân – tuổi trẻ và thời hạn :Con gió xinh thì thào trong lá biếcPhải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ?Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thiPhải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ?- Thi sĩ bỗng thốt lên lời than. Tiếc nuối. Lo lắng .- Chợt tỉnh mùa chưa ngả chiều hôm, nghĩa là vẫn còn tươi tắn, chưa già .- Lên đường ! Phải vội vàng, phải quay quồng. -> Câu cảm thán với cách ngắt nhịp biến hóa làm điển hình nổi bật nỗi lòng vừa lo ngại do dự, vừa luống cuống tiếc rẻ, bâng khuâng :Chẳng khi nào / ôi / Chẳng khi nào nữa …Mau đi thôi / mùa chưa ngả chiều hôm …- Xưa kia, Nguyễn Trãi viết trong chùm Thơ tiếc cảnh :Xuân xanh chưa dễ hai phen lạiThấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên .( Bài số 3 )Tiếc xuân cầm đuốc mảng chơi đêm .( Bài số 7 )
=> Những vần thơ của Nguyễn Trãi giúp ta cảm nhận sắc điệu trữ tình trong Vội vàng về màu thời gian, về sắc thời gian và tuổi trẻ. Thật yêu đời. Thật ham sống.
* Khát vọng sống, khát vọng cuồng nhiệt của tác giả
– Mở đầu bài thơ là cái tôi hăm hở : Tôi muốn tắt nắng đi. Kết thúc bài thơ là ta, là mọi tuổi trẻ. Một sự hòa nhập và đồng điệu trong dòng chảy thời hạn : Sống mãnh liệt, sống hết mình. Sống nồng nàn mê hồn .- Nghệ thuật trùng điệp trong miêu tả, ngôn từ đậm sắc tố cảm xúc, xúc giác, rạo rực : ta muốn ôm, ta muốn riết, ta muốn say, ta muốn thâu .Ta muốn ômCả sự sống mới khởi đầu mơn mởnTa muốn riết mây đưa và gió lượnTa muốn say cánh bướm với tình yêuTa muốn thâu trong một cái hôn nhiềuVà non nước, và cây, và cỏ rạng .- Sống cũng là để yêu, yêu hết mình. Thơ hay vì sắc tố lãng mạn. Vì giọng thơ sôi sục. Nghệ thuật vắt dòng với ba từ và Open trong một dòng thơ làm điển hình nổi bật xúc cảm : mê hồn vồ vập cảnh đẹp, tình đẹp nơi vườn trần. Tất cả mùi thơ, ánh sáng, thanh sắc, xuân hồng … đều là khao khát của thi nhân :Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sángCho no nê thanh sắc của thời tươiHỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi !
c) Kết bài
– Cảm nhận của em về bài thơ Vội VàngVí dụ : Sống vội vàng không có nghĩa là sống gấp, ích kỉ trong tận hưởng. Vội vàng biểu lộ một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời hạn, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu ; tình yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Tình cảm ấy đã biểu lộ một ý niệm nhân sinh mới lạ, cấp tiến. Bảy thập kỉ sau còn làm cho không ít người ngỡ ngàng ! Xuân Diệu đã sống vội vàng như vậy. 50 tác phẩm, hơn 400 bài thơ tình, ông đã làm giàu đẹp cho nền thi ca Nước Ta văn minh .
Với những mẫu dàn ý phân tích bài thơ Vội vàng – Xuân Diệu từ chung đến chi tiết trên đây, các em có thể tham khảo để triển khai thành bài văn hoàn chỉnh. Ngoài ra, có thể đọc thêm nhiều bài văn mẫu 11 hay khác để củng cố kĩ năng viết văn, trình bày bài văn và mở rộng vốn từ ngữ. Chúc các em học tốt môn Văn !
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
