Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử

Tài liệu hướng dẫn phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử) gồm những gợi ý chi tiết giúp em phân tích đề, lập dàn ý và sơ đồ tư duy cùng với mẫu bài văn tham khảo hay. Tham khảo ngay để có một bài văn hay và đạt điểm cao nhé !

I. Giới thiệu tác giả và tác phẩm Đây thôn Vĩ Dạ

1. Tác giả Hàn Mặc Tử

– Hàn Mặc Tử ( 1912 – 1940 ) tên thật là Nguyễn Trọng Trí, quê làng Lệ Mỹ, Đồng Hới, Quảng Bình .

– Ông là nhà thơ nổi tiếng, khởi đầu cho dòng thơ lãng mạn hiện đại Việt Nam, là người khởi xướng ra Trường thơ Loạn.

– Hàn Mặc Tử theo cha đi nhiều nơi và từng theo học ở rất nhiều trường. Năm 1926, cha mất, ông được mẹ cho học tiếp ở trường Pellevin – Huế .
– Ông có năng lực làm thơ từ rất sớm khi mới 16 tuổi, tính tình thánh thiện, giản dị và đơn giản, hiếu học và thích giao du bè bạn trong nghành văn thơ .
– Năm 21 tuổi, ông vào TP HCM lập nghiệp, làm phóng viên báo chí cho tờ Công luận và có một mối tình lãng mạn với Mộng Cầm .
– Năm 1935, ông mắc bệnh phong nhưng do không chữa trị kịp thời, bệnh ngày càng trở nặng nên sau 5 năm ông đã qua đời tại viện phong Quy Hòa khi mới bước sang tuổi 28 .
– Các tác phẩm tiêu biểu vượt trội : những tập thơ Lệ Thanh thi tập ( gồm hàng loạt những bài thơ Đường luật ), Gái Quê ( 1936 ), Thơ Điên ( Đau Thương, 1938 ), những bài thơ Xuân như ý, Thượng Thanh Khí, kịch thơ Cẩm Châu Duyên, Duyên kỳ ngộ ( 1939 ), Quần tiên hội ( 1940 ), tập thơ – văn xuôi Chơi Giữa Mùa Trăng …

2. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

– Hoàn cảnh sáng tác : Bài thơ được sáng tác năm 1938 và in trong tập Thơ điên về sau đổi thành Đau thương. Bài thơ được lấy cảm hứng từ tấm ảnh về cảnh sắc Huế và lời hỏi thăm của Hoàng Cúc – người mà Hàn Mặc Tử ôm ấp mối tình đơn phương khi còn làm ở sở Đạc Điền .
– Giá trị nội dung : Cả bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là một bức tranh thôn Vĩ vừa mang vẻ đẹp rất thực với tổng thể nét trong sáng, tinh khôi, thơ mộng với những đặc trưng của vạn vật thiên nhiên xứ Huế, vừa bộc lộ tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu quê nhà quốc gia đồng thời là khao khát sống đến cháy bỏng của nhà thơ .
– Đặc sắc thẩm mỹ và nghệ thuật :
+ Hình ảnh độc lạ giàu sức gợi biểu lộ nội tâm
+ Bút pháp gợi tả, ngôn từ tinh xảo, giàu sức liên tưởng
+ Sử dụng hàng lọat câu hỏi tu từ
+ Mạch thơ đứt nối không liên tục và duy nhất nhưng đồng nhất về dòng tâm tư nguyện vọng
– Bố cục : 3 phần tương ứng với 3 khổ
+ Khổ 1 : Vườn Vĩ Dạ lúc ban mai trong tâm tưởng thi sĩ
+ Khổ 2 : Cảnh sông nước xứ Huế đêm trăng và tâm trạng thi sĩ
+ Khổ 3 : Hình bóng khách đường xa và nỗi niềm mơ tưởng, thiếu tín nhiệm .
Bạn đang xem : Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử

II. Hướng dẫn phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

Đề bài: Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử.

1. Phân tích nhu yếu đề bài

– Yêu cầu : phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ .
– Đối tượng, khoanh vùng phạm vi đề bài : nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ .
– Phương pháp làm bài : Sử dụng những thao tác phân tích, phản hồi .

2. Luận điểm của bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

– Luận điểm 1 (phân tích khổ thơ 1): Hoài niệm về khung cảnh thiên nhiên và con người thôn Vĩ tươi đẹp tràn đầy sức sống.

+ Bức tranh cảnh vật tuyệt đẹp qua hồi tưởng của tác giả : nắng mới, những hàng cau, vườn xanh như ngọc …
+ Hình ảnh con người thôn Vĩ : khuôn mặt chữ điền .

– Luận điểm 2 (phân tích khổ thơ 2): Cảnh vật thiên nhiên đượm buồn qua cái nhìn đầy nội tâm.

+ Mặc cảm chia lìa
+ Tâm trạng đợi chờ khắc khoải, da diết

– Luận điểm 3 (phân tích khổ thơ cuối): Cảnh vật, tâm trạng con người đều chìm sâu vào mộng ảo.

+ Nhận thức của tác giả trước đời sống trần gian đơn độc trống trải, ngậm ngùi
+ Nỗi đau đớn, bâng khuâng, bất lực về một tình yêu không có tác dụng .

II. Lập dàn ý chi tiết cụ thể phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

1. Mở bài phân tích Đây thôn Vĩ Dạ

– Giới thiệu vài nét về tác giả Hàn Mặc Tử và bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
+ Hàn Mặc Tử ( 1912 – 1940 ) nhà thơ nổi tiếng, khởi đầu cho dòng thơ lãng mạn tân tiến Nước Ta, là người khởi xướng ra Trường thơ Loạn .

+ Đây thôn Vĩ Dạ (1938) in trong tập thơ Điên, là một trong những bài thơ xuất sắc nhất của Hàn Mặc Tử, ra đời trong hoàn cảnh mối tình đơn phương của Hàn Mạc Tử với cô gái gốc Huế rơi vào tuyệt vọng.

– Có thể trích dẫn nội dung bài thơ .

2. Thân bài phân tích Đây thôn Vĩ Dạ

* Khái quát chung:

– Bối cảnh sáng tác bài thơ : Bài thơ được lấy cảm hứng từ bức ảnh do cô gái Huế có tên Hoàng Cúc gửi Tặng Kèm. Đó là tấm bưu thiếp vẽ cảnh Huế với dòng sông, con đò, bến trăng hay một buổi bình minh. Khi ấy Hàn Mặc Tử đang điều trị bệnh phong tại Quy Nhơn. Nhận được bức ảnh cùng những lời thăm hỏi động viên của cô gái mà mình thầm thương trộm nhớ, ông đã xúc động viết bài thơ này .

* Phân tích khổ thơ đầu: Bức tranh tuyệt đẹp về cảnh vật, con người xứ Huế (thôn Vĩ)

“ Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền ”
– Câu hỏi tu từ “ Sao anh không về chơi thôn Vĩ ? “ : lời trách móc, mời mọc tha thiết của cô gái Huế, cũng hoàn toàn có thể là lời tự trách móc và dự cảm không hay về cuộc sống mình của chính tác giả .
– Hồi tưởng của nhà thơ về thôn Vĩ :
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
+ Nắng mới lên ở những hàng cau : những tia nắng ban mai bùng cháy rực rỡ, phủ đầy khoảng trống, trên tàu lá cau còn ướt sương đêm và xanh rời rợi .
+ Vườn xanh như ngọc : một màu xanh mơn mởn trong sớm mai tràn trề sức sống, gợi sự phong phú, non tươi, mỡ màng tràn trề sinh khí của khu vườn thôn Vĩ .
– Hình ảnh con người xứ Huế :
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
+ Mặt chữ điền : hình tượng của nét đẹp phúc hậu, hiền lành, trung thực .
+ Lá trúc chen ngang : lá trúc mảnh mai, gợi nét đẹp duyên dáng, kín kẽ, dịu dàng êm ả của con người xứ Huế .
-> Nghệ thuật cách điệu hoá : trong những ngôi nhà vườn xinh xắn, sau những hàng tre trúc, thấp thoáng có bóng ai đó kín kẽ, êm ả dịu dàng phúc hậu .
=> Con người và cảnh vật hòa quyện hài hòa tạo nên bức tranh tươi đẹp, tràn trề sức sống. Qua đó biểu lộ tình cảm gắn bó sâu nặng thiết tha đằm thắm so với cảnh và người xứ Huế. Tất cả chứa đựng một sự nuối tiếc, một niềm khát khao trở về thôn Vĩ yêu thương .

* Phân tích khổ thơ thứ 2: Cảnh buồn qua cái nhìn đầy nội tâm.

Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay
– Cảnh khoảng trống bát ngát hiện lên với gió, mây, dòng nước, hoa bắp lay .
+ “ Gió theo lối gió / mây đường mây ” : gió đi một đường mây đi một ngả → sự xa cách chia lìa .
-> Nội tâm và dự cảm không lành trước sự chia li, cách biệt của sinh tử .
+ “ Dòng nước buồn thiu / hoa bắp lay ” : dòng sông lặng lờ như mang một nỗi buồn, hắt hiu không có bóng hình của sự sống .
-> Sự bừng tỉnh của tác giả trước cảnh ngộ thê lương của bản thân, trước con đường tăm tối vô hương, vô sắc hiện hiện tại. Nhà thơ đã gửi nỗi buồn vào dòng sông .
=> Cảnh đẹp và thơ mộng, nhưng lay lắt buồn bã trong cảm xúc chia lìa
– Không gian mờ ảo đầy ánh trăng : thuyền, bến, sông trăng
+ “ Sông trăng ” : hình ảnh lạ, đẹp, đầy thi vị. Dòng sông tràn ngập ánh trăng vàng. Con thuyền vốn là hình ảnh có thực được nhìn qua con mắt của thi nhân trở thành một hình ảnh mộng tưởng. Thuyền đậu trên bến sông trăng để trở trăng về một nơi nào đó trong mơ. Gợi lên vẻ đẹp lãng mạn, nhẹ nhàng, tổng thể đang đắm chìm trong bồng bềnh mơ mộng, như thực như ảo .
+ “ ai ” : Đại từ phiếm chỉ gợi cảm giác mơ hồ, lạ lẫm, đầy ảo mộng .
– Câu hỏi tu từ “ Có chở trăng về kịp tối nay ? ” : nỗi mong đợi, niềm hy vọng thiết tha cùng nỗi buồn man mác của nhà thơ .
-> Khát vọng một tình yêu đằm thắm, kín kẽ, tha thiết, sự lo ngại của tác giả trước sự hữu hạn của đời mình, lo rằng liệu bản thân còn kịp tận thưởng ánh trăng sáng hay không .
=> Bức tranh sông Hương nên thơ, huyền ảo nhưng phảng phất tâm trạng u buồn, đơn độc. Sự chuyển biến cảm xúc bất thần từ niềm vui của hy vọng gặp gỡ sang trạng thái lo âu đau buồn tuyệt vọng khi tác giả nhớ và mặc cảm về số phận xấu số của mình .

* Phân tích khổ thơ thứ 3: Bức tranh cảnh vật, tâm trạng con người chìm sâu vào mộng ảo

“ Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ? ”
– Mơ : trạng thái vô thức, nhà thơ đang đắm chìm trong cõi mộng .
– Điệp ngữ “ khách đường xa ” : nhấn mạnh vấn đề khoảng cách xa rời, chỉ là khách trong mơ .
-> Tác giả nhận thức được nỗi đơn độc và trống trải của mình trước đời sống trần gian, tình yêu đang dần vụt mất .
– “ Áo em trắng quá nhìn không ra ” : sự choáng ngợp, thảng thốt trước sắc trắng không thực, trắng một cách kì quặc – màu trắng trong tâm tưởng .
– “ Ở đây ” : nơi nhà thơ dưỡng bệnh
– “ mờ nhân ảnh ” : sương khói làm mờ ảo cả bóng người .
-> mối tình mong manh, xa vời, không toàn vẹn .
=> Xứ Huế mơ mộng lắm khói sương và áo em trắng quá “ mờ nhân ảnh ” khiến nhà thơ không nhận ra. Lúc này so với nhà thơ, toàn bộ như một màn sương hư ảo, cuộc sống như cách xa tầm tay với .
– Câu hỏi tu từ “ Ai biết tình ai có đậm đà ? ” : vừa như hỏi mình lại vừa hỏi người, vừa như thân mật lại vừa xa xôi, vừa như không tin lại vừa như giận hờn, trách móc .
=> Tâm trạng bâng khuâng, bất lực trong mặc cảm chia lìa của nhà thơ trước cảnh cũ người xưa, nỗi đơn độc, trống vắng trong một tâm hồn tha thiết yêu cuộc sống và con người .

3. Kết bài phân tích Đây thôn Vĩ Dạ

– Khái quát lại giá trị nội dung và rực rỡ nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm .
+ Giá trị nội dung : Bài thơ vừa là tình yêu vạn vật thiên nhiên, yêu quê nhà quốc gia nhưng đồng thời cũng là khao khát sống đến cháy bỏng của nhà thơ .
+ Đánh giá về nghệ thuật và thẩm mỹ : Biện pháp tu từ điệp từ, nhân hóa, so sánh, câu hỏi tu từ …, thủ pháp liên tưởng và lấy động gợi tĩnh ; hình ảnh phát minh sáng tạo, có sự hòa quyện giữa thực và ảo ; sự hòa điệu giữa tả thực, tượng trưng, lãng mạn và trữ tình .

4. Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ

Chi tiết sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ ( Hàn Mặc Tử )

Tổng hợp hệ thống sơ đồ tư duy cho các đề văn tương tự các em có thể xem thêm ở đây: Sơ đồ tư duy bài Đây thôn Vĩ Dạ

IV. Top 5 bài văn phân tích Đây thôn Vĩ Dạ được đánh giá cao trong các kì thi, kiểm tra

Cùng THPT Sóc Trăng tham khảo 5 bài văn phân tích Đây thôn Vĩ Dạ tiêu biểu được đánh giá cao dưới đây để có thêm vốn từ ngữ và định hướng nội dung tốt hơn trước khi chắp bút viết bài nhé.

1. Phân tích Đây thôn Vĩ Dạ bài số 1

“Đây thôn Vĩ Dạ” là một trong những bài thơ hay nhất của phong trào Thơ mới. Bài thơ lần đầu in trong tập “Nắng xuân” (1937). Hàn Mặc Tử là một nhà thơ tài năng, quãng đời sống và sáng tác của ông là rất ngắn ngủi (1912 – 1940). Cuộc đời của Hàn Mặc Tử cũng phát triển không bình thường: ông phải chịu đựng những đớn đau giày vò của bệnh tật và sống trong trạng thái cô đơn giữa cuộc đời.

Hàn Mặc Tử là một người đa tình, ông khơi nguồn cho thơ từ nhiều nguồn xúc cảm : lòng tin nơi Đức chúa Trời mà tác giả có lúc tự nhận mình là “ Thi sĩ của đội quân Thánh giá ” với bao lời cầu nguyện vẻ đẹp của quê nhà, một tình yêu than thiết với nhiều cái tên đẹp : Ngọc Sương, Mộng Cầm, Thương Thương, Hoàng Cúc … “ Đây thôn Vĩ Dạ ” là một trong những bài thơ hay nhất của Hàn Mặc Tử được phát minh sáng tạo nên từ hai nguồn cảm hứng – cảnh đẹp của Vĩ Dạ mà có lần Bích Khê đã viết :
“ Vĩ Dạ thôn, Vĩ Dạ thôn
Biếc che cần trúc không buồn mà say ” .
Thiên nhiên đẹp, làng quê đất đai phong phú tạo cho tác giả tình yêu đời sống, yêu con người. Nguồn mạch thứ hai là tấm lòng yêu quý, tình yêu nửa thực, nửa hư như một mong ước muốn được bày tỏ. Nhà thơ Quách Tấn cho biết Hoàng Cúc đã gửi cho Hàn Mặc Tử một tấm bưu ảnh có cảnh sắc xứ Huế và dòng Hương có con đò, bóng tre cần trúc hai bên bờ. Tấm ảnh cũng gợi cho Hàn Mặc Tử những tình cảm, xúc động để từ đó tạo nên cảm hứng trong thơ .
Nhà nghiên cứu và điều tra Văn Tâm lại nói thêm : “ Khoảng năm 1937, nghe tin Hàn Mặc Tử mắc bệnh nan y, Hoàng Cúc đã gửi vô Quy Nhơn cho Hàn Mặc Tử một tấm hình chụp hồi còn mặc áo dài trắng trường Đồng Khánh có kèm lời thăm hỏi động viên sức khỏe thể chất và trách Hàn Mặc Tử sao lâu nay không ra thăm Vĩ Dạ ? ” Và đó là nguyên do trực tiếp cho sự sinh ra của “ Đây thôn Vĩ Dạ ” .
Câu thơ mở màn như một lời chào mời, một lời thăm hỏi động viên hay một lời trách móc, có vẻ như tổng thể đều có và ẩn ý trong lời thơ :
“ Sao anh không về chơi thôn Vĩ ? ”
Thôn Vĩ Dạ bên bờ sông Hương là một làng quê đẹp, có nhiều khu vườn xanh tươi, buổi sáng khi mặt trời mọc, khung cảnh vạn vật thiên nhiên rất quyến rũ, ánh nắng ban mai và vườn cây xanh tươi dễ tạo nên những tình cảm gắn bó và thiết tha với đời sống. Ở đây tác giả miêu tả những hàng cau thân vút cao trong buổi bình minh gợi một cái gì trẻ trung và tràn trề sức khỏe của vạn vật thiên nhiên :
“ Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên ” .
Hàng cau còn gợi lên không khí của làng quê như đã có từ truyền kiếp. Nhà thơ Vũ Quần Phương cũng nhận xét : “ Cái “ nắng hàng cau nắng mới lên ” sao lại gợi một nỗi niềm làng mạc quê nhà đến thế. ”
“ Vườn ai mướt quá xanh như ngọc ” .
Chữ “ mướt ” ở đây được dùng rất khéo, nói lên cái tốt tươi của sự sống trong khu vườn, nói “ mướt ” là nói đến trạng thái quyến rũ, mềm dịu đang độ tăng trưởng tơ non. Màu “ xanh như ngọc ” là màu xanh như được lọc qua ánh sáng rất đẹp và quyến rũ. Đó là màu xanh được miêu tả ban mai hoặc khi khung trời đang bừng sáng thì mới có một màu xanh như ngọc. Có thể so sánh với nhiều từ ngữ khác nhau, những trạng thái, sắc thái của màu xanh : xanh lơ, xanh lục, xanh nõn, xanh thẳm, xanh tươi … Vườn cây vừa sở hữu chiều cao của khoảng trống với những hàng cau cao ráo và bề rộng với cây xanh tươi tốt. Trong những vườn đó ẩn hiện những khuôn mặt phúc hậu :
“ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ” .
Ở đây tác giả miêu tả quan hệ giữa người và cảnh như hòa giải, tương thích và gắn bó với nhau. Tuy chỉ là những nét thấp thoáng nhưng cũng gợi lên được ấn tượng về những con người chân chất ở vùng quê, những người lao động trung thực với khuôn mặt chữ điền. Nhìn chung, trong khổ một tác giả đã miêu tả được vẻ đẹp của vùng quê xứ Huế, đất đai phong phú, cây cối xanh tươi, một vẻ đẹp của làng quê thịnh vượng đã có từ truyền kiếp ; về phía chủ quan là tình cảm mến yêu đời sống .
Ngoài lòng yêu đời hoàn toàn có thể còn là những tình cảm riêng gắn bó với mảnh đất, với người thân quen. Khổ một của bài thơ như gây ấn tượng về sự hiện hữu của nhà thơ trong cách miêu tả làng quê đẹp bên bờ sông Hương. Tuy nhiên, đọc kĩ cả bài thơ thì tổng thể trôi trên dòng tâm tưởng của một tình cảm thiết tha và dè dặt của một nỗi nhớ thương như nén lại trong cảnh ngộ riêng của mình .
“ Đây thôn Vĩ Dạ ” là bài thơ mà tứ thơ hoạt động theo xúc cảm ở bên trong rồi thể hiện qua những hình ảnh tương thích bên ngoài. Cũng cho nên vì thế mà tứ thơ path triển không theo một dòng chảy liên tục và có lúc như gián cách, như giật mình Open những ý tứ và hình ảnh mới. Đất Huế không chỉ có một vẻ đẹp mà vạn vật thiên nhiên có nhiều sắc thái, khung cảnh có vui, có buồn và tấm lòng của tác giả với những thiết tha nhớ mong về nơi ấy và về con người ấy nên tránh sao khỏi buồn. Tác giả lại miêu tả một bức tranh vạn vật thiên nhiên khác gợi buồn gợi nhớ :
“ Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay ” .
Dòng nước trôi nhẹ, ngọn gió hiu hiu thổi, những cánh hoa bắp lay lay, nỗi buồn nhẹ nhưng không kém phần da diết, đây là một khung cảnh vạn vật thiên nhiên có thực nhưng đồng thời cũng phản ảnh tâm trạng của chính tác giả. Tình cảm buồn xuất phát từ nhiều nguyên do, nỗi bâng khuâng trước một miền đất lạ, nhiều mơ ước, nhiều dè dặt, những thoáng hoài nghi .
Nói đến Huế, những nhà thơ đều đặc biệt quan trọng chăm sóc đến dòng sông Hương với vẻ đẹp đặc biệt quan trọng của một dòng sông nước trong chảy lững lờ giữa thành phố. Các nhà thơ Nam Trân, Tố Hữu đều có nhiều bài thơ đẹp viết về sông Hương, như câu thơ rất chân tình của Tố Hữu :
“ Hương Giang ơi, dòng sông êm
Quả tim ta vẫn ngày đêm tự tình ” .
Với Tố Hữu, đó là dòng sông tuổi thơ, dòng sông quê nhà đã nuôi dưỡng tâm hồn tác giả. Còn với Hàn Mặc Tử đây là dòng sông thơ mộng như thực như hư, nhất là trong đêm trăng, đó là một dòng sông trăng. Không gian ngời ngợi ánh trăng, con thuyền cũng đầy trăng và ghé nhiều bến trăng. Hàn Mặc Tử là nhà thơ miêu tả vẻ đẹp của trăng với nhiều sắc thái lạ :
“ Không gian đắm đuối toàn trăng cả
Tôi cũng trăng và nàng cũng trăng ” .
Tác giả đã nhân cách hóa vầng trăng theo con mắt đa tình :
“ Mới lớn lên trăng đã thẹn thò
Thơm như tình ái của ni cỏ
Trang nằm sóng soãi trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi ” .
Trong bài thơ, dòng sông Hương được miêu tả rất thơ mộng như một dòng sông trăng và con thuyền cũng trở đầy trăng và cập bến như vừa xác lập vừa mơ hồ. Cảm xúc với Huế là những xúc cảm đẹp .
Ở khổ thơ cuối tác giả thể hiện tâm trạng :
“ Mơ khách đường xa, khách đường
Áo em trắng quá nhìn không ra ” .
Phải chăng khách đường xa nhớ đến miền đất thân yêu này để tìm lại một hình ảnh, một kỉ niệm như đã có ở trong đời hay đúng hơn chỉ một niềm mong ước ? Tất cả như thực như hư ; hình ảnh áo trắng của người con gái là hình ảnh đẹp gợi lên sự trong sáng, thanh khiết mà 1 số ít nhà Thơ Mới thường dùng. Câu thơ “ Ở đây sương khói mờ nhân ảnh ” đã được dùng trong thơ xưa để nói lên cái hư ảo của kiếp người : “ Mờ mờ nhân ảnh như người đi đêm ” .
Hàn Mặc Tử nói đến hình ảnh “ mờ nhân ảnh ” là chân thực vì hình ảnh của một người thân yêu nào đó còn mờ ảo, như thực, như hư. Đó là một tình cảm lãng mạn, một bóng hình xa xôi, một tham vọng đẹp. Cũng cho nên vì thế mà trong lòng tác giả phát sinh một câu hỏi rất thực mà cũng có đặc thù văn chương của nghệ thuật và thẩm mỹ tu từ :
Ai biết tình ai có đậm đà ?
“ Đây thôn Vĩ Dạ ” là một bài thơ hay, vạn vật thiên nhiên đẹp và tình người với những mơ ước, những dè dặt, tình đời như nửa thực nửa hư. Bài thơ thể hiện tấm lòng của tác giả, một nhà thơ mang theo nhiều nỗi niềm mơ ước và cũng hiểu rõ số lượng giới hạn mà mình hoàn toàn có thể tìm đến với cuộc sống. Nhà phê bình Lê Đình Kỵ nhận xét : “ Hai bài thơ được thừa nhận thoáng rộng đến thành cổ xưa của Hàn Mặc Tử : Mùa xuân chín và Đây thôn Vĩ Dạ không lạ lẫm với những trình tự quê nhà và vào loại trong sáng nhất của Thơ Mới ” .

2. Phân tích Đây thôn Vĩ Dạ bài số 2

Hàn Mặc Tử – một trái tim, một tâm hồn lãng mạn dạt dào yêu thương đã bật lên những tiếng thơ, tiếng khóc của nghệ thuật và thẩm mỹ trước cuộc sống. Những phút giây xót và sung sướng, những phút giây mà ông đã thả hồn mình vào tronq thơ, những tích tắc ông đã chắt lọc, đã thăng hoa từ nỗi đau của tâm hồn mình để viết lên những bài thơ tuyệt bút. Và bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ đã được sinh ra ngay trong những phút giây tuyệt diệu ấy. Ở bài thơ, cái tình mặn nồng trong sáng đã hòa quyện với vạn vật thiên nhiên tươi đẹp, mối tình riêng đã ở trong mối tình chung hồn thơ vẫn đượm vẻ buồn đau .

Đây thôn Vĩ Dạ là một trong những bài thơ tình hay nhất của Hàn Mặc Tử. Một tình yêu thiết tha man mác, đượm vẻ u buồn ẩn hiện giữa khung cảnh thiên nhiên hoà vào lòng người, cái thực và mộng, huyền ảo và cụ thể hòa vào nhau.

Mở đầu bài thơ là một lời trách móc nhẹ nhàng của nhân vật trữ tình :
Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Chỉ một câu hỏi thôi ! Một câu hỏi của cô gái thôn Vĩ nhưng chan chứa bao yêu thương mong đợi. Câu thơ vừa có ý trách móc vừa có ý hụt hẫng của cô gái so với người yêu vì đã bỏ lỡ được chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp mặn mà, ấm cúng tình quê của thôn Vĩ – vùng nông thôn ngoại ô xinh xắn thơ mộng, một phương diện của cảnh Huế .
Chúng ta hãy quan tâm quan sát, tận thưởng vẻ đẹp của thôn Vĩ :
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền .
Nét rực rỡ của thôn Vĩ – quê nhà người con gái gợi mở ở câu đầu trên đây đã được tả rõ nét. Một bức tranh vạn vật thiên nhiên tuyệt tác rộng mở trước mắt người đọc. Hình ảnh nắng tưới lên trên ngọn cau tươi đẹp, tràn trề sức sống. Nắng mới là nắng sớm mở màn của một ngày, những hàng cau cao ráo vươn mình đón lấy những tia nắng sớm kia, và toàn bộ tràn ngập ánh nắng và buổi bình minh. Cái nắng hàng cau nắng mới lên sao lại gợi một nỗi niềm làng quê nhà đến thế. Câu thơ này bất chợt khiến ta nghĩ tới những câu thơ Tố Hữu trong bài thơ Xuân lòng :
Nắng xuân tươi trên thân dừa xanh dịu
Tàu cau non lấp loáng muôn gươm xanh
Ánh nhởn nhơ đùa quả non trắng phếu
Và chảy tan qua kẽ lá cành chanh .
Nắng mới cũng còn có ý nghĩa là nắng của mùa xuân, khởi đầu cho một năm mới nên khi nào nó cũng bừng lên rực rõ nồng nàn. Đó là những tia nắng tiên phong rọi xuống làng quê mà trước nó chiếu vào những vườn cau làm cho những hạt sương đêm đọng lại sáng lên, lấp lánh lung linh như những viên ngọc được đính vào chiếc choàng nhung xanh mịn :
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Cái nhìn như chạm khẽ vào sắc màu của sự vật để rồi bật lên một sự kinh ngạc đến thẫn thờ. Đến câu thơ này, ta phát hiện cái nhìn của thi nhân đã hạ xuống thấp hơn và bao quát ở chiều rộng. Một khoảng chừng xanh của vườn tược hiện ra, nhắm mắt lại ta cũng tưởng tượng ra ngay cái màu xanh quyến rũ, mỡ màng của vườn cây. Ta không chỉ cảm nhận ở đó màu xanh của vẻ đẹp mà nó còn tràn ngập sức sống mơn mởn .
Những tán lá cành cây được sương đêm gột rửa trở thành cành lá ngọc. Không phải xanh mượt, cũng không phải xanh mỡ màng mà chỉ có xanh như ngọc mới miêu tả được vẻ đẹp ngồn ngộn, sự sống của vườn tược. Một màu xanh cao quí, lấp lánh lung linh, trong trẻo làm cho vườn cây càng sáng bóng lên. Hình như cả vườn cây đều tắm trong luồng không khí đang còn run rẩy sự trinh bạch nguyên sơ chưa hề nhuốm bụi. Lăng kính không khí ấy làm hiện rõ hơn đường nét sắc tố của cảnh sắc mà mắt thường tất cả chúng ta bỏ lỡ. Nếu không có một tình yêu sâu nặng nồng nàn so với Vĩ Dạ thì Hàn Mặc Tử không hề có được những vần thơ trong trẻo như vậy .
Ai từng sinh ra và lớn lên ở Nước Ta, đặc biệt quan trọng ở xứ Huế thì mới thấm thía những vần thơ này :
Lá trúc che ngang mặt chữ điền .
Trong vườn thôn Vĩ Dạ kia, nhành lá trúc và khuôn mặt chữ điền sao lại có mối tương quan giật mình mà đẹp thế : những chiếc lá trúc thanh mảnh, thon thả che ngang gương mặt chữ điền. Mặt chữ điền – khuôn mặt ấy càng hiện ra thấp thoáng sau lá trúc mơ màng, hư hư thực thực .
Thôn Vĩ Dạ nằm cạnh ngay bờ sông Hương êm đềm. Vì thế mà từ cách tả cảnh làng quê ở khổ thơ đầu hé mở tình yêu, tác giả chuyển sang tả cảnh sông với niềm bâng khuâng, nỗi nhớ mong sầu muộn hư ảo như trong giấc mộng :
Gió theo lối gió mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Gió và mây để gợi buồn vì nó trôi nổi, long dong thì nay lại càng buồn hơn gió đi theo đường gió, mây đi theo đường mây, gió và mây xa nhau ; không hề là bạn sát cánh, không hề gặp gỡ và sự xa cách của nhà thơ so với tình nhân hoàn toàn có thể là vĩnh viễn. Phải chăng đây là cảm xúc của nhà thơ trong xa cách nhớ thương, và đây cũng là mặc cảm của những con người xưa trong đời sống. Nỗi buồn về sự chia li, tiễn biệt đọng lại trong lòng người phảng phất buồn và mang một nỗi niềm xao xác. Chúng ta không còn thấy giọng tươi mát đầy sức sống ở đoạn trước nữa, tất cả chúng ta gặp lại Hàn Mặc Tử – một tâm hồn đau buồn, u uất :
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Dòng sông Hương hiện ra mới buồn làm thế nào với những bông hoa bắp màu xám tẻ nhạt, ảm đạm như màu khói. Với một tâm hồn mãnh liệt như Hàn Mặc Tử thì dòng sông trôi lững lờ của xứ Huế chỉ là dòng sông buồn thiu gợi cảm giác buồn lặng, quạnh quẽ. Hoa bắp cũng lay nhè nhẹ trong một nỗi buồn xa vắng. Sự biến hóa tâm trạng chính là thái độ của những người sông trong vòng đời tối tăm, bế tắc. Mặt nước sông Hương êm quá gợi đến những bến bờ xa vắng, những mảnh bèo trôi dạt lênh đênh của số kiếp người. Tâm trạng thoắt vui – thoắt buồn mà buồn thì nhiều hơn, ta đã gặp rất nhiều ở những nhà thơ lãng mạn khác sống cùng với thời Hàn Mặc Tử .
Ý thơ thật buồn, được tiếp nối đuôi nhau trong hai câu sau nhưng với cách diễn đạt thật tuyệt diệu, thực đấy mà mộng đấy :
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Tất cả như tan loãng trong vầng trăng quen thuộc của Hàn Mặc Tử. Cảnh vật vạn vật thiên nhiên tràn ngập ánh sáng, một ánh trăng vàng sáng bóng loáng chiếu xuống dòng sông, làm cho cả dòng sông và những bãi bồi lộng lẫy, huyền ảo. Cảnh nên thơ quá, thơ mộng quá ! Và cũng đa tình quá ! Dòng nước buồn thiu đã hoá thành dòng sông trăng lộng lẫy, con thuyền khách đã trở thành thuyền trăng .
Tác giả đã gửi gắm một tình yêu khát khao, nỗi ngóng trông, mong nhớ vào con thuyền trăng, vào cả dòng sông trăng. Thơ lồng trong ngôn từ thơ thật là tài tình, thật là đẹp với xứ Huế mộng mơ. Tác giả đã lướt bút viết nên những câu thơ nhẹ nhàng, sâu kín nhưng hàm chứa cả tình yêu bát ngát, nồng cháy đến vô cùng. Vầng trăng trong hai câu thơ này là vầng trăng nguyên vẹn của thi nhân trước mảnh tình yêu chưa bị phôi pha. Hàn Mặc Tử rất yêu trăng nhưng vầng trăng ở những bài thơ khác không giống thế này .
Một ánh trăng gắt gao, kì quặc, một ánh trăng khêu gợi, lả lơi :
Gió tít tầng cao trăng ngã ngửa
Vờ tan thành vũng đọng vàng kho .
Hay :
Trăng nằm sõng soài trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi .
Trăng trở thành một khí quyển bao quanh mọi cảm xúc, mọi tâm lý của Hàn Mặc Tử, không chỉ có vậy nó còn lẫn vào thân xác ông. Nó là ông là trời đất, là người ta. Trăng biến thành vô lường trong thơ ông, khi hữu thể khi vô hình dung, khi mê hoặc khi kinh hoàng :
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Vầng trăng ở đây phải chăng là vầng trăng niềm hạnh phúc và con thuyền không kịp quay trở lại cho người trên bến đợi ? Câu hỏi biểu lộ niềm lo ngại của một số phận không có tương lai. Hàn Mặc Tử hiểu căn bệnh của mình nên ông mặc cảm về thời hạn cuộc sống ngắn ngủi, vầng trăng không về kịp và Hàn Mặc Tử cũng không đợi vầng trăng niềm hạnh phúc đó nữa, một năm sau ông vĩnh biệt cuộc sống .
Nhưng hiện tại, con người đang sống và đang liên tục giấc mơ :
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra ;
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ?

Trái tim khao khát yêu thương, những nỗi đau kỉ niệm tình yêu ấy, ông đã gửi tất cả vào những trang thơ. Và rồi tất cả như trôi trong những giấc mơ của ước ao, hi vọng. Màu áo trắng cũng là màu ánh nắng của Vĩ Dạ mà nhìn vào đó tác giả choáng ngợp, thấy ngây ngất trước sự trong trắng, thanh khiết, cao quý của người yêu.

Hình như giữa những giai nhân áo trắng ấy với thi nhân có một khoảng cách nào đó khiến thi nhân không khỏi không hoài nghi :
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ?
Câu thơ đã tả thực cảnh Huế – kinh thành sương khói. Trong màn sương khói đó con người như nhòa đi và hoàn toàn có thể tình người cũng nhoà đi ? Nhà thơ không tả cảnh mà tả tâm trạng mình, biết bao tình cảm trong câu thơ ấy. Những cô gái Huế kín kẽ quá, ẩn hiện trong sương khói, trở nên xa vời quá, liệu khi họ yêu họ có đậm đà chăng ? Tác giả đâu dám chứng minh và khẳng định về tình cảm của người con gái Huế, ông chỉ nói :
Ai biết tình ai có đậm đà ?

Lời thơ như nhắc nhở, không phải bộc lộ một sự tuyệt vọng hay hy vọng, đó chỉ là sự thất vọng. Sự thất vọng của một trái tim khao khát yêu thương mà không bao giờ và mãi mãi không có tình yêu trọn vẹn. Bài thơ càng hay càng ngậm ngùi, nó đã khép lại nhưng lòng người vẫn thổn thức. Cả bài thơ được liên kết bởi từ ai mở đầu: Vườn ai mướt quá xanh như ngọc; tiếp đến Thuyền ai đậu bến sông trăng đó; và kết thúc là Ai biết tình ai có đậm đà? Càng làm cho Đây thôn Vĩ Dạ sương khói hơn, huyền bí hơn.

Đây thôn Vĩ Dạ là một bức tranh đẹp về cảnh và người của miền quốc gia qua tâm hồn giàu tưởng tượng và đầy yêu thương của nhà thơ với thẩm mỹ và nghệ thuật gợi liên tưởng, hoà quyện vạn vật thiên nhiên với lòng người .
Trải qua bao năm tháng, cái tình Hàn Mặc Tử vẫn còn nguyên nóng nực, lay động day dứt lòng người đọc .

• Dàn ý phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử)

Nghe bài văn phân tích Đây thôn Vĩ Dạ

3. Phân tích Đây thôn Vĩ Dạ mẫu số 3

Hàn Mặc Tử là hồn thơ đau thương nhưng là một nhà thơ có sức sáng tạo mạnh mẽ nhất trong phong trào thơ mới. Ông để lại cho văn học Việt Nam nhiều tác phẩm có giá trị như: “Gái quê”, “Thơ điên”, “Chơi giữa mùa trăng”… Đặc sắc và gây xúc động nhất là bài “Đây thôn Vĩ Dạ” được trích trong tập “Thơ điên”. Bài thơ là bức tranh tuyệt đẹp về miền quê đất nước và là tiếng lòng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người:

“ Sao anh không về chơi thôn Vĩ ?
… .
Ai biết tình ai có đậm đà ”

“Đây thôn Vĩ Dạ” rút trong tập “Thơ điên” xuất bản năm 1940. Theo thi sĩ Quách Tấn – bạn thơ của Hàn Mặc Tử thì bài thơ được gợi cảm hứng từ tấm bưu ảnh do cô gái Huế có tên Hoàng Cúc gửi tặng. Đó là tấm bưu thiếp vẽ cảnh Huế với dòng sông, con đò, bến trăng hay một buổi bình minh. Khi ấy Hàn Mặc Tử đang điều trị bệnh phong tại Quy Nhơn. Nhận được tấm bưu ảnh cùng những lời thăm hỏi của cô gái xứ Huế, ông đã xúc động viết bài thơ này.

Bài thơ khởi đầu bằng một hoài niệm mênh mang về cảnh và người thôn Vĩ. Bức tranh thơ đẹp còn tình người thì tha thiết nhớ mong :
Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
Có lẽ, với bất kỳ ai khi đọc bài thơ này, cũng đều bị hấp dẫn ngay từ câu thơ đầu với những do dự, vừa như hờn dỗi, như trách yêu. Câu hỏi ấy chính là sự phân thân của nhà thơ, sự hóa thân của nhà thơ vào cô gái Huế. Chỉ một câu thôi, câu hỏi nhưng lại chan chứa yêu thương. Tại sao lâu rồi anh không về chơi thôn Vĩ bên bờ sông Hương thơ mộng, có người con gái anh thương ? Nhà thơ sử dụng từ “ chơi ” mà không sử dụng từ “ thăm ”. Nếu sử dụng từ “ thăm ” thì cấu trúc câu thơ không đổi khác nhưng nó trở nên khách sáo, từ “ chơi ” gợi nên sự thân thương, thân mật thắm thiết, thân tình .
Trong câu thơ, nhà thơ đã hé lộ cho người đọc tình cảm của mình so với cô gái Huế, xem cô gái Huế là một người thân thương hay chính cô gái ấy xem nhà thơ như bạn tâm giao, tri kỷ. Mặt khác, sắc thái tu từ trong câu thơ đầu còn là lời tự hỏi, tự trách mình : sao cảnh Huế đẹp vậy mà mình không trở lại ? Đó là một câu hỏi đớn đau, khắc khoải vì trở về Huế là điều không hề bởi nhà thơ đang ở quy trình tiến độ cuối của cơn bạo bệnh. Nhưng cũng chính câu hỏi tu từ ấy là nguyên cớ để khơi dậy khao khát, hoài niệm. Vì không hề trở về nên nhà thơ đã làm một cuộc hành hương trong tâm tưởng .
Ba câu thơ tiếp theo là hình ảnh thôn Vĩ hiện lên qua cái nhìn tha thiết :
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền
Cảnh sắc thôn Vĩ được chiêm ngưỡng và thưởng thức từ xa đến gần. Từ xa nhà thơ đã nhìn thấy “ nắng hàng cau nắng mới lên ”. Câu thơ với điệp từ “ nắng ” và cách ngắt nhịp 4/3 gợi ra trong mắt người đọc một khoảng trống tràn trề ánh sáng. Cảnh hiện lên rõ nét sôi động, tiên phong là vẻ đẹp của “ nắng hàng cau ”. Cau là loài cây cao nên đón ánh nắng tiên phong của ngày mới. Không gian thôn Vĩ cho nên vì thế như được đẩy lên cao, thoáng đãng, khoáng đạt. Đặc biệt sau một đêm tắm gội dưới làn sương, những tàu cau trở nên xanh tươi hơn dưới ánh mặt trời. Cụm từ “ nắng mới lên ” cho ta thấy đó là ánh nắng của buổi ban mai thật rực rỡ tỏa nắng, trong sáng .
Câu thơ vẽ nên một hàng cau đầy sức sống đang vươn lên mãnh liệt đón ánh nắng tiên phong của buổi sớm. Ánh nắng mới lạ, tinh khôi như làm sáng bừng lên khoảng trống khoáng đạt, to lớn. Nhớ đến thôn Vĩ, nhà thơ nhớ ngay đến hình ảnh hàng cau tiên phong. Bởi lẽ hàng cau là hình ảnh quá đỗi quen thuộc với mỗi người dân thôn Vĩ. Hình ảnh tưởng chừng như đơn sơ, bình dị ấy lại có sức gợi hình, quyến rũ lớn và có ý nghĩa thâm thúy trong trái tim nhà thơ. Nhắc đến cau còn là nhắc đến loại cây rất quen thuộc với làng quê Nước Ta, nơi có phong tục ăn trầu từ ngàn đời nay .
Nguyễn Bính – một nhà thơ cảnh quê, hồn quê cũng đã đặt mối tình bình dị của đôi trai gái thôn quê trên cái nền cảnh sắc có hình ảnh thân cau quen thuộc ấy :
“ Nhà anh có một hàng cau
Nhà em có một giàn trầu ”

Trong bài thơ “Hoa Lư” nhà thơ Trần Đăng Khoa đã viết:

“ Đường cỏ lơ mơ nắng
Mái tranh chìm chơi vơi
Vài tán cau mộc mạc
Thả hồn quê lên trời ”
Ở khoảng cách gần, thôn Vĩ hiện lên bởi vẻ đẹp của khu vườn tràn trề nhựa sống “ Vườn ai mướt quá xanh như ngọc ”. “ Một câu thơ hay là một câu thơ giàu sức gợi ” ( Lưu Trọng Lư ). Quả đúng như vậy, câu thơ đã gợi ra một khoảng chừng khoảng trống xanh của vạn vật thiên nhiên Vĩ Dạ, cái màu xanh thướt tha, mỡ màng của hàng cây khiến cho người đọc cảm nhận được một sức sống tràn ngập, mơn mởn. Tác giả dùng màu xanh như ngọc để miêu tả sức sống, vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên thôn Vĩ, một sắc tố cao quý, lấp lánh lung linh và trong trẻo. Nếu không có một tình yêu nồng nàn so với đất và người Vĩ Dạ, có lẽ rằng thi sĩ họ Hàn không hề gieo được những vần thơ trong trẻo đến như vậy .
“ Vườn ai ” không xác lập nhưng ngầm hiểu đó là khu vườn cô gái Huế. “ Mướt ” là một tính từ khác với “ mượt ” bởi “ mượt ” chỉ gợi lên mịn màng mà “ mướt ” thì gợi sự sáng lên, tươi mới của cảnh vật. Xuân Diệu viết :
“ Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá
Thu đến nơi nơi động tiếng huyền ”
Thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật so sánh “ xanh như ngọc ”. Xanh ngọc tức là xanh trong, màu xanh đi liền với ánh sáng nhưng không chói chang mà lại rất dịu, người đọc hoàn toàn có thể tưởng tượng vẻ đẹp của viên ngọc đính giữa khung trời xứ Huế. Câu thơ với “ vườn ai mướt quá ” như một lời trầm trồ, thán phục, ngợi ca cũng như lời thầm cảm ơn gia chủ của khu vườn đã dày công chăm nom cho khu vườn thêm đẹp .
Và cảnh vật thôn Vĩ càng đẹp hơn trước bởi sự Open hình bóng con người “ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ”. Vĩ Dạ nổi tiếng với màu xanh của trúc – một loài cây họ tre được trồng trước ngõ. Trong tâm tưởng thi nhân bất chợt hiện về khuôn mặt chữ điền lấp ló sau hàng trúc. Lá trúc thì mảnh mai, mặt chữ điền gợi sự vuông vắn, phúc hậu. Tất cả tạo nên vẻ đẹp hài hòa giữa con người và cảnh vật đồng thời qua đó người đọc nhìn thấy không chỉ vẻ đẹp phúc hậu của người con gái Huế mà còn là vẻ đẹp của sự kín kẽ, duyên dáng, e ấp rất thiếu nữ, rất Huế. Cũng viết về thôn Vĩ, nhà thơ Bích Khê viết :
“ Vĩ Dạ thôn, Vĩ Dạ thôn
Biếc che cần trúc không buồn mà say ”
Viết về trúc, Hàn Mặc Tử không chỉ là “ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ” mà còn là :
“ Thầm thì hỡi ai ngồi dưới trúc
Nghe ra ý vị và thơ ngây ”
Thiên nhiên và con người có sự gắn bó, hòa quyện mê hoặc tạo xúc động mạnh trong lòng nhà thơ. Nhà thơ đã ghi lại linh hồn của tạo vật với những gì rực rỡ, ngọt ngào trong ký ức hoài niệm, trong nỗi niềm nhớ thương. Bằng việc miêu tả vẻ đẹp thôn Vĩ, Hàn Mặc Tử đã bộc lộ tình cảm gắn bó sâu nặng thiết tha đằm thắm so với cảnh và người xứ Huế. Tất cả chứa đựng một sự nuối tiếc, một niềm khát khao trở về thôn Vĩ yêu thương .
Nếu như ở khổ thơ thứ nhất nhà thơ nhìn cảnh vật bằng niềm sáng sủa yêu đời thì sang khổ thứ hai, tâm trạng thi nhân dần có sự đổi khác, đó chính là lúc mặc cảm chia lìa hiện ra rõ nét dưới từng câu chữ :
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay
Sông Hương, núi Ngự hiện lên với vẻ đẹp đặc trưng của xứ Huế, dòng sông Hương luôn chảy lững lờ, chậm rãi – đó là “ điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế ” ( Hoàng Phủ Ngọc Tường ). Hai bên bờ sông là những vườn bắp với những bông hoa nhẹ nhàng lay động. Thế mà trong đôi mắt Hàn Mặc Tử thì cảnh vật hiện lên chia lìa “ Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay ”. Phép nhân hoá làm dòng sông như chở nặng nỗi sầu thương chất ngất của nhà thơ. Đó là lúc tâm cảnh đã nhuốm vào ngoại cảnh .
Nỗi buồn của thi nhân có vẻ như phủ khắp cảnh vật : gió, mây, dòng sông, hoa bắp … Gió và mây là hai sự vật luôn sánh đôi với nhau như thuyền và nước nhưng trong thơ Hàn Mặc Tử thì gió mây chia lìa. Gió đóng khung trong gió, mây đóng khung trong mây “ Gió theo lối gió, mây đường mây ”. Nhìn xuống dòng sông, thi nhân thấy dòng sông trở nên “ buồn thiu ”, còn hoa bắp chỉ khẽ “ lay ” – một cử động rất nhỏ tạo cho bức tranh nỗi buồn hiu hắt tĩnh mịch. Chữ “ lay ” ấy như từ trong ca dao bay về đậu vào thơ Hàn Mặc Tử :
Ai về Giồng Dứa qua truông
Gió lay bông sậy bỏ buồn cho em
Không gian sông nước xứ Huế nhuốm sắc tố hư ảo. Nỗi buồn phủ khắp cảnh vật từ gió mây đến dòng nước và hoa bắp bên sông. Buồn đến não ruột, buồn đến mềm lòng. Gió và mây vốn kết nối cũng đã có sự chia lìa đôi ngả, dòng sông mang đầy tâm trạng chảy về niềm tâm tưởng. Đằng sau những cảnh vật ấy là tâm trạng của một con người mang nặng một nỗi buồn xa cách, một mối tình vô vọng, đơn phương .
Hai câu thơ tiếp theo, thi nhân đưa người đọc vào cõi mộng. Vẫn là dòng sông Hương, là Huế thơ mộng nhưng không còn nắng, còn xanh của Vĩ Dạ mà trước mắt người đọc là khoảng trống ngập đầy ánh trăng, con thuyền trở thành thuyền trăng, dòng sông thì sông trăng, bến thì thành bến trăng. Từ xưa đến nay, có thuyền trăng, bến trăng nhưng nay lại có phát minh sáng tạo sông trăng độc lạ của hồn thơ Hàn Mặc Tử. Đọc câu thơ, người đọc có cảm tưởng như đang trôi vào cõi mộng, có vẻ như đang sống trong khắc khoải hoài mong của thi nhân .
Đây không phải lần đầu Hàn Mặc Tử viết về trăng mà trong quốc tế thơ ca của Hàn Mặc Tử, trăng là một người bạn, một người tình không hề thiếu trong đời sống tâm hồn thi nhân :
“ Trăng nằm sõng soài trên cành liễu
Đợi gió đông về để lả lơi ”
“ Không gian đắm đuối toàn trăng cả
Anh cũng trăng mà em cũng trăng ”
Hay :
“ Gió lùa ánh sáng vào trong bãi
Trăng ngập dòng sông chảy lãng lai ”
“ Ai mua trăng tôi bán trăng cho
Trăng nằm im trên cành liễu đợi chờ
Ai mua trăng tôi bán trăng cho
Chẳng bán tình duyên ước hẹn thề ”
Thơ Hàn Mặc Tử không ít nhuộm sắc tố phe phái tượng trưng siêu thực của phương Tây cho nên vì thế nên có nhiều hình ảnh khó chớp lấy, ví như câu viết về trăng trong tác phẩm này. “ Thuyền ai ” phải chăng đó là con thuyền của cô gái Huế, con thuyền mà nhà thơ đang mơ ước chở trăng và phải chăng trăng chính là tình yêu mà nỗi chờ mong của Hàn Mặc Tử. “ Tối nay ” là tối nào, phải chăng đây là số lượng giới hạn sau cuối của cuộc sống nhà thơ – khi mà đời sống của nhà thơ là cuộc chạy đua với thời hạn. “ Tối nay ” phải chăng chính là ranh giới của sự sống và cái chết .
Có phải cho nên vì thế mà câu hỏi tu từ vang lên khẩn thiết : “ Có chở trăng về kịp tối nay ? ”. Liệu rồi con thuyền ấy có cập bến bờ trước lúc Hàn Mặc Tử quay trở lại với cõi vĩnh hằng hay không ? Từ “ kịp ” vì vậy mà chất chứa tâm trạng hoài mong và cả tin yêu lẫn thảm kịch và thiếu tín nhiệm của con người .
“ Có chở trăng về kịp tối nay ? ” là câu hỏi chứa đựng một sự day dứt, mong ước và lo ngại. Một niềm kỳ vọng đầy khắc khoải và phấp phỏng trong tâm trạng thi nhân. Hàn Mặc Tử cảm nhận thời hạn đang trôi chảy trong lúc mình bất lực. Chính vì thế mà người đọc càng đồng cảm hơn cái giục giã trong lời mời gọi ở câu thơ đầu, càng đồng cảm hơn với khát vọng sống mãnh liệt của nhà thơ khi cái chết đang kề cận .
Mặc dù sống trong mơ nhưng thi nhân không mất hết kỳ vọng mà vẫn mong ước một cách riết róng :
“ Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ? ”
Nhịp thơ 4/3 và điệp ngữ “ Khách đường xa ” được lặp lại hai lần biểu lộ tâm trạng khắc khoải chờ đón và niềm khát khao đến mãnh liệt. Từ “ mơ ” nằm đầu câu đã bộc lộ rõ tâm trạng mong đợi ấy của thi nhân. “ Mơ ” chứ không phải là “ mong ”, vì không mong được nên mơ, vì sống trong mơ có lẽ rằng sẽ bớt đi nỗi đơn độc thì phải. “ Khách đường xa ” có lẽ rằng chính là cô gái Huế, và khách đường xa Open trong màu áo trắng. Màu trắng tượng trưng cho vẻ đẹp trong trắng tinh khôi của cô gái Huế – nhất là Hoàng Cúc từng là nữ sinh của trường Đồng Khánh .
Trong sự đa nghĩa của câu thơ, màu trắng còn là sắc màu chỉ sự trong trắng của mối tình đơn phương ; màu trắng ở đây vượt lên trên mức thông thường nên đã hóa thành màu của ảo ảnh và chính vì nhìn vào ảo ảnh nên hình bóng của giai nhân cứ mờ nhoè, hư ảo .
“ Ở đây sương khói mờ nhân ảnh ”
“ Ở đây ” – nơi nhà thơ dưỡng bệnh – nơi mà Hàn Mặc Tử luôn xem là lãnh cung giam lỏng mình. “ Ở đây ” và “ ngoài kia ” có xa xôi mấy đâu vậy mà một lần về thăm thôi cũng là điều ngoạn mục. Bởi thế câu thơ như vừa thực vừa mơ, còn kỷ niệm cứ chìm dần vào Huế – nơi đó giai nhân trong mộng đang lẫn trong màu khói sương của kỷ niệm. Hình bóng giai nhân ấy đã bao năm làm điên đảo mộng thi ca :
“ Trời hỡi làm thế nào cho khỏi đói
Gió trăng có sẵn làm thế nào ăn
Làm sao giết được người trong mộng
Để trả thù duyên kiếp lỡ làng ”
Câu hỏi cuối khổ thơ vang lên đầy thiếu tín nhiệm, đầy khắc khoải về một mối tình vô vọng : “ Ai biết tình ai có đậm đà ? ”. Đây là sự thiếu tín nhiệm của người yêu đời tha thiết. Nhà thơ trong trạng thái bị dày vò vì khát khao tình yêu, vì trái tim đang rơi vào trống trải. Câu hỏi như một tiếng kêu đau đớn, mang theo nỗi buồn vô vọng và những uẩn khúc của Hàn Mặc Tử – một tâm hồn đau thương chới với, bất lực trong mặc cảm chia lìa nhưng cũng hết lòng thiết tha với cuộc sống .
Bài thơ sử dụng một số ít giải pháp tu từ như : điệp từ, nhân hóa, so sánh, câu hỏi tu từ … Bằng thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật liên tưởng cùng với những câu hỏi tu từ xuyên suốt bài thơ, tác giả Hàn Mặc Tử đã phác họa ra trước mắt ta một khung cảnh nên thơ, đầy sức sống và ẩn trong đấy là nỗi lòng của chính nhà thơ : nỗi đau đớn trước sự đơn độc, buồn chán trần gian, đau cho số phận ngắn ngủi của mình .
Dầu vậy nhưng ông vẫn sống hết mình trong sự đau đớn của niềm tin và thể xác. Điều đó chứng tỏ ông không buông thả mình trong dòng sông số phận mà luôn nỗ lực vượt lên nó để khi xa lìa cõi đời sẽ không còn gì phải hụt hẫng. Trải qua bao năm tháng, cái tình của Hàn Mặc Tử vẫn còn tươi nguyên, nóng giãy và day dứt trong lòng người đọc. “ Tình yêu trong tham vọng của con người đau đớn ấy có sức bay bổng kì khôi ” nhưng nó cũng giản dị và đơn giản, trong sáng và tươi đẹp như làng quê Vĩ Dạ .

Bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” là một thi phẩm nói lên mối tình đơn phương vô vọng nhưng cũng rất đỗi thiết tha yêu đời của thi nhân Hàn Mặc Tử. Nhắc đến Huế, ta không thể quên bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, và nhắc đến Hàn Mặc Tử ta càng không thể quên vẻ đẹp của Huế, đặc biệt là không thể quên vẻ đẹp thôn Vĩ trong thi phẩm để đời của ông. Huế đẹp, Huế thơ, xin được mượn bốn câu thơ của Thu Bồn thay cho lời kết gửi đến tình yêu xứ Huế, với thi nhân Hàn Mặc Tử:

“ Xin chào Huế một lần anh đến
Để ngàn lần anh nhớ trong mơ
Em rất thực nắng thì mờ ảo
Xin đừng lầm em với Cố Đô ”

>>> Tham khảo thêm hướng dẫn soạn bài Đây thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử) để nắm chắc những nội dung chính về nội dung và nghệ thuật đặc sắc cần nhắc đến khi phân tích bài Đây thôn Vĩ Dạ.

4. Phân tích Đây thôn Vĩ Dạ bài số 4

Đây thôn Vĩ Dạ là tâm sự của Hàn Mạc Tử trước cảnh thiên nhiên thôn Vĩ

Hàn Mặc Tử một người yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, trân trọng cuộc sống. Ông cũng là người từng yêu và cảm giác dang dở trong tình yêu của mình. Nhưng ông lại là một con người lạc quan, hòa mình vào cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là những tâm sự của ông trước cảnh thiên nhiên thôn Vĩ cùng với nỗi niềm tâm trạng của mình.

Bắt đầu bằng một câu hỏi : “ Sao anh không về chơi thôn Vĩ ” câu hỏi vang lên như một lời trách thầm, nhắn nhủ của nhân vật trữ tình trong tâm trạng vời vợi nhớ mong. Câu thơ bảy chữ nhưng có tới sáu thanh bằng, thanh trắc duy nhất vút lên cuối câu như một nốt nhấn khiến cho lời thơ nhẹ nhàng mà thấm thía những nỗi niềm hụt hẫng vọng lên da diết khôn nguôi. Từ niềm nhớ thương được khơi nguồn như vậy, hình ảnh thôn Vĩ chợt sống dậy trong lòng nhà thơ :
“ Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền. ”
Chỉ ba câu thơ Hàn Mặc Tử đã khắc họa được những nét đặc trưng của vạn vật thiên nhiên xứ Huế. Mỗi câu thơ là một nét vẽ, mỗi cụ thể sôi động tạo thành sự khắc họa sôi động đẹp tươi của thôn Vĩ trong hoài niệm. Trước tiên là vẻ đẹp trong trẻo tinh khôi của buổi sớm mai : nắng hàng cau nắng mới lên không phải là cái nắng chang chang dọc bờ sông trắng mà là cái nắng trong trẻo tinh khôi của một ngày .
Chỉ miêu tả nắng thôi mà đã gợi lên trong lòng người đọc bao nhiêu liên tưởng đẹp. Điệp từ “ nắng ” đã vẽ ra một bức tranh ánh nắng trong khoảng trống nắng lan đến đâu vạn vật bừng sáng đến đó từ trên cao tràn xuống thấp và tràn trề cả khu vườn, thôn Vĩ như được khoác lên một chiếc áo mới thanh tân, tươi tắn .
Đến câu thơ thứ ba là cảnh vườn tược được tắm đẫm trong nắng mai ngời sáng lên như một viên ngọc sáng diệu kì : “ Vườn ai mướt quá xanh như ngọc ”. Câu thơ như một tiếng reo đầy ngỡ ngàng thú vị, không phải xanh non xanh lè mà là xanh như ngọc. Cảnh giản dị mà thanh khiết cao sang vô cùng. Chữ “ mướt ” tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ vào giác quan người đọc ấn tượng vẻ mượt mà loáng mướt của khu vườn. Nhưng cái thần của câu thơ lại dồn cả vào chữ “ ai ” chỉ một chữ mà khiến cho cảnh đang thân mật bỗng bị đẩy ra xa, hư thực khó chớp lấy. Âm hưởng nhẹ bẫng của tiếng này khiến hơi thơ như thoáng xuôi về một cõi hư ảo mơ hồ .
Và rất tự nhiên theo mạch cảm hứng, nhắc đến “ ai ” lập tức nhà thơ nhớ đến hình bóng con người :
“ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ”
Hình ảnh cành trúc đã trở nên quen thuộc khi nhắc đến con người nơi đây, mảnh đất cố đô văn hiến. Con người như hòa vào, như ẩn vào vạn vật thiên nhiên một vẻ đẹp kín kẽ thanh nhã. Đó là vẻ đẹp riêng trong mảnh đất cố đô nhưng ngay trong dòng cảm hứng miên man ấy ta đã thấy nỗi buồn man mác xa nỗi thấm vào lòng người .
Cảm giác về cái đẹp mơ hồ mong manh ấy càng rõ hơn ở khổ 2 trong bức tranh mây trời sông nước :
“ Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ? ”
Hai câu đầu : Bức tranh có những nét rất đặc trưng của xứ Huế : gió thổi, mây nhẹ trôi, dòng nước lặng lờ và hoa bắp khẽ lay động ven sông. Tả thực mà gợi lên cái hồn xứ Huế : gió mây nhẹ nhẹ bay, dòng sông trôi lững lờ, cây cối khẽ đung đưa. Nhưng ngắm kĩ sẽ thấy đường nét chia lìa, rời rạc của tạo vật, sự sống hiện lên lắt lay, căng thẳng mệt mỏi, âm điệu câu thơ buồn bã, xa vắng. Tả cảnh thực hay là cảnh đã được tâm trạng hoá, thể hiện nỗi niềm thi nhân. Cái ngược chiều của gió, mây khơi gợi sự chia lìa đôi ngả của tình đời, tình người, như rạch vào nỗi đau thân phận, sự chia lìa xa cách của chủ thể trữ tình khi viết bài thơ này .
Hai câu kết đoạn cũng đem đến ấn tượng về bức tranh tâm cảnh như vậy. Cảnh đẹp tuy nhiên vẫn thoáng bâng khuâng gợi nên từ những hình ảnh : thuyền ai – sông trăng … Dòng sông có vẻ như bị ảo hóa, không còn là sông nước mà là sông trăng, lấp ánh ánh trăng vàng, là dòng ánh sáng tuôn chảy khắp ngoài hành tinh làm cho khoảng trống thơ trở nên hư ảo. Đại từ phiếm chỉ “ ai ” nghe thật mơ hồ xa vắng ; và con thuyền chở trăng trên dòng sông kia thật mong manh như một ảo ảnh. Để rồi chỉ cần một chữ “ kịp tối nay ” là lập tức đủ kéo thi nhân về với thực tại, đối lập với nỗi đơn độc của chính mình .
Ba chữ thôi nhưng gợi lên thật nhiều những khắc khoải, mong ngóng, hy vọng, lo âu, vừa mới khao khát đấy rồi lại chợt hấp tấp vội vàng thiếu tín nhiệm. Tín hiệu mong đợi thật mong manh nhưng vô cùng da diết. Khao khát của thi nhân hướng tới cái đẹp của tình đời tình người không tránh khỏi những nghi ngại do dự .
Khổ cuối bài thơ là tiếng nói giúp nhà thơ hiểu thêm nỗi thiết tha có vẻ như vô vọng đó :
“ Mơ khách đường xa khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà ? ”
Hình ảnh “ khách đường xa ” đã từng Open trong thơ Hàn Mặc Tử : khách xa gặp lúc mùa xuân chín. Hành trình của người khách từ xa xôi – em – là cả một giấc mộng dài say đắm của Hàn Mặc Tử. Bản thân “ khách ” đã diệu vợi, khách đường xa càng diệu vợi xa xăm hơn. Phải chăng vì thực trạng đặc biệt quan trọng của mình, vì mối quan hệ với cuộc sống trong tâm lý nhà thơ trở nên xa xăm cách trở. Nhà thơ cảm thấy mình chỉ đi song song với tình yêu, niềm hạnh phúc mà không khi nào chớp lấy được. Phải chăng vì vậy mà mọi hình bóng đều xa vời hư ảo : áo em trắng quá nhìn không ra .
Câu thơ đầy đam mê “ áo em trắng quá ” nhưng cũng thật hụt hẫng xót xa “ nhìn không ra ”. Sắc trắng thiên thần tinh khôi ấy sao cứ vượt khỏi tầm tay. Hai câu kết là lời lí giải : Open một lí do thật khách quan “ Ở đây sương khói mờ nhân ảnh ”. Xưa nay xứ Huế vốn bảng lảng sương khói, nhưng còn lí do chủ quan : trái tim trong tà áo trắng kia cũng hư vô bí hiểm như sương khói. Đó là sương khói của thời hạn, hay sương khói của một mối tình mong manh chưa một lời ước hẹn, sương khói phủ lấy một trái tim biết mình sắp từ giã cõi đời … sương khói ấy bao trùm khiến nhà thơ không hề nhận ra, không hề chớp lấy .
Câu kết bài đọng lại nỗi buồn khắc khoải do dự “ ai biết tình ai ” có đậm đà không hay chưa kịp nồng trên mà khác đã phôi pha ”. Câu thơ gợi lên nhiều cách hiểu ; nhà thơ sao hoàn toàn có thể biết tình người xứ Huế có đậm đà hay không ; người xứ Huế có biết chăng tình cảm của nhà thơ với cô rất đậm đà ?

  Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ hấp dẫn người đọc bởi vẻ đẹp bức tranh xứ Huế trầm mặc cổ kính mà rất tao nhã quý phái. Nó gợi nên cái linh hồn của mảnh đất cố đô nhưng không thể nói rằng bài thơ chỉ đơn thuần tả cảnh. Bài thơ đã làm chúng ta thêm yêu cuộc sống hơn.

5. Bài văn phân tích Đây thôn Vĩ Dạ mẫu số 5

Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ được ra đời từ một nguyên cớ rất đặc biệt. Khi Hàn Mặc Tử lâm bệnh nặng chờ đợi những giây phút đến với tử thần ở trại phong Quy Hòa, Quy Nhơn, thì nhà thơ đã bất ngờ nhận được một tấm bưu ảnh do người bạn gái là Hoàng Thị Kim Cúc gửi tặng từ thôn Vĩ Dạ. Tấm bưu ảnh ấy có phong cảnh sông nước đêm trăng, có thuyền và bến. Phía sau kèm theo mấy lời thăm hỏi để an ủi nhà thơ lúc này đang mang căn bệnh hiểm nghèo.

Đối với người thông thường tấm bưu ảnh chỉ là một quan hệ xã giao thăm hỏi động viên nhau nhưng với Hàn Mặc Tử thì có ý nghĩa rất riêng. Nó đã cho nhà thơ được yêu người trong mộng với một tình yêu sâu kín nỗi lòng. Vì thế mà, siêu phẩm “ Đây thôn Vĩ Dạ ” đã sinh ra. Khổ thứ nhất mở màn là câu hỏi của một người con gái .
“ Sao anh không về chơi thôn Vĩ ? ” Thực ra đây là một lời trách yêu, một sự dỗi hờn biểu lộ nỗi trông ngóng da diết của cô gái ở thôn Vĩ. Nhưng trong thực thế thì không có người con gái nào đang trực tiếp so với Hàn Mặc Tử cả. Lời nói dịu dàng êm ả và chứa đầy yêu thương ấy chính là những dòng chữ trong tấm bưu ảnh kia, nó rối loạn, sống dậy, nó trở thành giai điệu và phát ra lời nói .
Ở câu thơ thứ hai tất cả chúng ta rất là giật mình vì lời mới vừa cất lên thì ngay lập tức Hàn Mặc Tử đã xuất hiện ngay ở khoảng trống thôn Vĩ Dạ. Rõ ràng đây là một cuộc hành trình dài trong tâm thức .
“ Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên ”
Câu thơ này Open hai từ “ nắng ”. Một cái nắng được phát hiện được miêu tả “ nhìn nắng hàng cau ” và một cái năng tinh khôi mới mẻ và lạ mắt, nó khiến nhà thơ phải xuýt xoa reo lên như trẻ con “ nắng mới lên ”. Đây không phải là thứ nắng của mặt trời mà ngày nào tất cả chúng ta cũng thấy. Đây là một thứ nắng rất mới vì nó Open trong buổi bình minh. Nó thắp nên trên những hàng cau .
Từ trước đến nay người ta đều cho rằng điểm nhìn của Hàn Mặc Tử là từ xa đến gần. Người hành khách thấy được nắng hàng cau và càng đến gần khu vườn càng thấy màu xanh ngọc của là cây. Thực ra ông trở lại bằng tâm thức thì không nhất thiết phải có một cuộc đi dạo như vậy .
Đôi mắt của Hàn Mặc Tử đang ở trên cao, trên khu vườn thôn Vĩ. Nhà thơ đang xé toạt vòm trời đen để nhìn thấy bình minh nắng mới diệu kì thắp lên từ thôn Vĩ Dạ. Không gian nơi có người mình yêu là một khu vườn địa đàng, là nơi có nhiều phép màu cổ tích. Về với thôn Vĩ là trút được những nỗi phiền muộn đớn đau. Vì thế nên tâm thức của Hàn Mặc Tử đã đáp xuống khu vườn thôn vĩ .
“ Vườn ai mướt qua xanh như ngọc ”
Câu thơ có đến hai lần xuýt xoa, kinh ngạc. Đã “ vườn ai mướt quá ” lại còn phát hiện ra cái “ mướt quá ” ấy là “ xanh như ngọc ”. Tất cả đều non tơ, toàn bộ đều xanh tươi, mọi chiếc lá ở đây đều xanh như ngọc. Nó không chỉ cho ta cảm nhận bằng thị giác mà còn cho ta cảm nhận tiếng va chạm của những chiếc lá ngọc .
“ Lá trúc che ngang mặt chữ điền ”
Câu thơ cuối khổ một là câu thơ có nhiều cách hiểu khác nhau. Có người cho rằng “ mặt chữ điền ” chính là khuôn mặt của người con gái đã mời Hàn Mặc Tử về chơi thôn Vĩ. Bời vì “ vườn ai ” chính là vườn của em, nhìn thấy khuôn mặt của em trong khu vườn ấy thì rất phải chăng .
Nhưng nhà thơ Chế Lan Viên – bạn của Hàn Mặc Tử đã rất bất mãn với cách hiểu này, ông cho rằng mặt chữ điền hoàn toàn có thể không xấu nhưng nhất định đó là khuôn mặt không theo chuẩn mực cái đẹp của người Nước Ta khi nhìn nhận phụ nữ. Cũng có quan điểm lại nói là “ mặt chữ điền ” là viên gạch có bốn ô vuông thường được xây trên bức bình phong của những ngôi nhà ở thôn Vĩ .
Thực ra nếu đọc thơ Hàn Mặc Tử tất cả chúng ta sẽ phát hiện nhiều hình tượng, quốc tế kì quặc. Việc nhà thơ gặp mình trong quá khứ cũng như trong tương lai là rất thông dụng. Vì thế dù thật khó tin nhưng ở đây Hàn Mặc Tử đã gặp lại chính mình với gương mặt chữ điền thời còn là chàng trai tài hoa nổi danh trên đất Huế .
Nhà thơ muốn yêu một tình yêu trong sáng, thanh thản, đắm say thì phải trở lại là con người của quá khứ, phải là một nhà thơ đa tình phong phú thời còn ở Huế. Nói đúng ra là nhà thơ muốn quên mình trong hiện tại với căn bệnh hiểm nghèo để được yêu. Hình tượng “ lá trúc che ngang ” càng cung ứng cho gương mặt chữ điền ấy những nét ngang tàng, phóng khoáng can đảm và mạnh mẽ của người đàn ông. Lá trúc trong ý niệm xưa chính là biểu lộ cho người quân tử .
Nếu khổ thơ thứ nhất cho tất cả chúng ta ấn tượng về buổi sáng thì khổ thơ thứ hai cho tất cả chúng ta ấn tượng về buổi chiều ở một khoảng trống trống rỗng ngoài thôn Vĩ Dạ và sau đó là buổi tối với cảnh sông nước con thuyền tràn ngập ánh trăng. Cả bốn câu thơ phần nào gợi cho chúng tôi về cảnh sắc xứ Huế nhưng thực ra mọi hình tượng đều sống sót trong những quan hệ nghịch lí, trái tự nhiên .
“ Gió theo lối gió, mây đường mây ”
Câu thơ thứ hai không chỉ là nghịch lí mà còn là một sự trớ trêu. Lẽ tự nhiên hoa bắp lay động thì mặt nước phải gợn sóng. Thế nhưng ở đây chỉ có hoa bắp lay động cùng gió để dòng nước một mình buồn thiu. Chẳng thà xa mặt cách lòng như gió với mây còn hơn đứng bên cạnh nhau mà cho nhau nhiều đắng cay, tủi cực .
Nếu khổ thơ đầu ta cảm nhận một tình yêu sắp nảy nở tuyệt vời nhưng đến khổ thơ sau thì ta lại gặp một cuộc tình tan nát chia lìa. Thông qua cách nói nóng gió, Hàn Mặc Tử đã chua chat phủ định người mời mình về thăm thôn Vĩ. Đó là một kể phụ tình bỏ rơi những lời hẹn ước, làm tan nát trái tim của kẻ yêu thương tin yêu dại khờ .
Người yêu trong mộng của Hàn Mặc Tử khi thì mời đón dành sẵn một quốc tế yêu thương chờ đón, khi thì trở thành một kẻ phụ tình phũ phàng rất lạnh nhạt. Và thật giật mình con người ấy bỗng dưng hiện ra thật nhân từ và độ lượng .
“ Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ? ”
Hình tượng trăng trong thơ Hàn Mặc Tử Open rất nhiều. Trăng muôn đời là hình tượng của niềm hạnh phúc, đặc biệt quan trọng là niềm hạnh phúc lứa đôi. Quá khao khát niềm hạnh phúc nên hai câu thơ của Hàn Mặc Tử tràn ngập ánh trăng : bến trăng, sông trăng, thuyền trăng, chở trăng .
Nhân vật “ ai ” ở đây chỉ hoàn toàn có thể là người mời Hàn Mặc Tử về thăm thôn Vĩ. Người ấy đang cắm thuyền ở bến sông để chờ đón lấy được nhiều ánh trăng niềm hạnh phúc và sẽ chở trăng về cho nhà thơ tối nay. Đó là sự yêu thương cao quý, là sự đồng cảm đến tường tận những khao khát của Hàn Mặc Tử .
Thế nhưng chữ “ kịp ” ở đây lửng lờ một câu hỏi : liệu có chở kịp trăng về trong tối ngày hôm nay ? Có thể kip và cũng hoàn toàn có thể không còn kịp nữa … Tối nay là một khái niệm thời hạn ngắn ngủi. Hàn Mặc Tử biết rằng sự sống của mình chỉ còn lại những giây phúc ngắn ngủi ở trần gian, sẽ có người đem niềm hạnh phúc đến cho nhà thơ nhưng nếu đến trễ thì niềm hạnh phúc ấy thật không có ý nghĩa .
“ Mơ khách đường xa, khách đường xa ” Mở đầu khổ thơ thứ ba là một câu thơ thật đặc biệt quan trọng. Khách vốn đã lạ lẫm mà nhà thơ còn lặp đến hai lần sự lạ lẫm ấy “ khách đường xa, khách đường xa ”. Thế mà, lại có một giấc mơ về người khách không quen ấy. Thực ra đây là người mời Hàn Mặc Tử về thăm thôn Vĩ nhưng nhà thơ hiểu rằng người ấy ngoài tầm tay với của mình. Con người đó càng lúc càng trở nên lạ lẫm và càng không níu kéo được nên Hàn lại càng gửi gắm vào giấc mơ. Có thể thấy tâm sự này qua những vần thơ khác của Hàn :
“ Người đã đi rồi không níu lại
Tình yêu chưa đã, mến chưa bưa
Người đi 50% hồn tôi mất
Một nửa hồn tôi đến dại khờ ” .
Bởi muốn tìm một tình yêu trong mộng để được sống có ý nghĩa trong những tích tắc cuối đời nên tâm trạng của Hàn Mặc Tử luôn có những đối cực. Ban đầu là hy vọng tràn ngập rồi lại trách móc coi người mình yêu là kẻ phụ tình ; liền sau đó nhà thơ thấy người con gái mời mình về thăm thôn Vĩ thật chung tình, chuẩn bị sẵn sàng cắm thuyền đợi chờ mong ánh trăng niềm hạnh phúc đến cho mình .
Tiếp theo, Hàn Mặc Tử vô vọng nhìn tình nhân mình như “ khách đường xa ”. Nhưng cũng liền sau đó, nhà thơ thấy người ấy quay trở lại với mình, cô gái ấy trọn vẹn trong sáng và thánh thiện. Đại từ “ em ” thật đơn giản và giản dị, thân mật biết bao : “ Áo em trắng quá nhìn không ra ” .
Câu thơ vừa sáng bừng lên niềm hy vọng thì nó đã cho Hàn Mặc Tử cảm nhận ngay sự vô vọng. Đáng lẽ “ áo em trắng quá ” thì anh phải nhìn rất rõ em. Thế nhưng áo em càng trắng bao nhiêu thì anh lại càng không nhìn ra bấy nhiêu. Thực ra anh không dám nhìn chính do em quá trong sáng, thanh cao …
Mặc cảm khi yêu thương là một quy luật. Nhưng tôn thờ để rồi mặc cảm như Hàn Mặc Tử là do có nguyên do từ cuộc sống riêng. Nhà thơ hiểu thực trạng thực tại của mình, do đó mà dù nhân vật “ em ” trở lại với mình, nhà thơ cũng không dám yêu. Hàn Mặc Tử phải tự khước từ với tình yêu của mình. Câu thơ thứ ba nhuốm sắc tố bi quan của một triết lí nhân sinh : “ Ở đây sương khói mờ nhân ảnh ”. Nguyễn Gia Thiều đã từng viết :
“ Con quay búng sẵn lên trời
Mờ mờ nhân ảnh như người đi đêm ”
Đời người là một con quay đã búng sẵn, chính bản thân ta cũng không hề điều khiển và tinh chỉnh được số phận của ta. Trong mối quan hệ với người khác thì ta chỉ chớp lấy được “ nhân ảnh ” chứ không hề là chính người đó. Hàn Mặc Tử cũng vậy, nhà thơ hiểu rằng mình không dữ thế chủ động được với chính mình, mình không hề nhìn thấy rõ hình ảnh của tình nhân .
Thi sĩ hiểu rằng sương khói của cuộc sống đang xóa nhòa “ nhân ảnh ” của nhân vật “ em ” … Đó là một nhận thức thật chua chat, ngậm ngùi, nó để lại sự trống vắng như một trong hoang mạc trong tâm hồn Hàn Mặc Tử. Đây chính là nguyên do khiến cho thi sĩ thốt ra một câu hỏi bơ vơ vô vọng không có chỗ nào để bám víu : “ Ai biết tình ai có đậm đà ? ” .
Hai đại từ “ ai ” ở câu thơ này tạo nên nhiều cách hiểu : không biết em có hiểu được chính tình yêu của em đậm đà hay không ? Không biết bản thân anh có biết được tình yêu của chính mình đậm đà không ? Liệu em có biết tình anh đậm đà không ? Liệu anh có biết tình em có đậm đà không ?
Một câu hỏi trong thơ nhưng chứa đựng biết bao nhiêu thắc mắc đằng sau nó, càng hỏi càng thấy “ mờ nhân ảnh ”, càng vô vọng. Càng tha thiết một tình yêu đậm đà Hàn Mặc Tử càng thấy sự đổ vỡ vô vọng với tình yêu. Vì thế mà cảm hứng chủ yếu của “ Đây thôn Vĩ Dạ ” chính là cảm hứng đau xót về một tình yêu vô vọng .
Mọi sự vô vọng đều cho người ta bi quan, riêng tình yêu vô vọng của Hàn Mặc Tử lại dạy cho ta giá trị nhân văn cao quý. Nhà thơ níu kéo đời sống này bằng tình yêu, dù đó là một tình yêu vô vọng. Chúng ta không gặp thực trạng bi đát như Hàn Mặc Tử, nên tất cả chúng ta cần phải biết sống như thế nào, yêu như thế nào trong cuộc sống tuyệt đẹp ở trần gian đáng sống này .
( Nguồn : Lớp Văn thầy Nhật )

IV. Kiến thức lan rộng ra về bài Đây thôn Vĩ Dạ

– Trường Thơ Loạn ( 1937 ( ? ) – 1946 ) do Hàn Mặc Tử chủ xướng xây dựng tại Tỉnh Bình Định tập hợp 1 số ít thi sĩ trong trào lưu Thơ mới ( Quách Tấn, Hàn Mặc Tử, Yến Lan và Chế Lan Viên ), có chung một khuynh hướng sáng tác mà trường thơ đã đề ra .
– Một số nhận định và đánh giá về tác giả, tác phẩm
+ “ Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mặc Tử như một ngôi sao 5 cánh chổi xoẹt qua khung trời Nước Ta với cái đuôi chói lòa bùng cháy rực rỡ của mình ”
“ Tôi xin hứa hẹn với những người rằng, tương lai, những cái tầm thường, mực thước kia sẽ biến tan đi, và còn lại của cái thời kỳ này, chút gì đáng kể đó là Hàn Mạc Tử. ”
( Nhà thơ Chế Lan Viên )
+ “ … Một nguồn thơ rào rạt và lạ lùng … ” và “ Vườn thơ Hàn rộng không bờ không bến càng đi xa càng ớn lạnh … ”
( Nhà phê bình văn học Hoài Thanh )
+ “ Hàn Mặc Tử có khoảng chừng bảy bài hay, trong đó có bốn bài đạt đến độ toàn bích. Còn lại là những câu thơ thiên tài. Những câu thơ này, phi Hàn Mặc Tử, không ai hoàn toàn có thể viết nổi. Tiếc là những câu thơ ấy lại nằm trong những bài thơ còn rất nhiều rườm rà … ”
( Nhà thơ Trần Đăng Khoa )
+ “ Sẽ không hề lý giải được rất đầy đủ hiện tượng kỳ lạ Hàn Mặc Tử nếu chỉ vận dụng thi pháp của chủ nghĩa lãng mạn và tác động ảnh hưởng của Kinh thánh. Chúng ta cần điều tra và nghiên cứu thêm lý luận của chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa siêu thực. Trong những bài thơ siêu thực của Hàn Mặc Tử, người ta không phân biệt được hư và thực, sắc và không, trần gian và xuất thế gian, cái hữu hình và cái vô hình dung, nội tâm và ngoại giới, chủ thể và khách thể, quốc tế xúc cảm và phi xúc cảm .
Mọi giác quan bị trộn lẫn, mọi lôgic thông thường trong tư duy và ngôn từ, trong ngữ pháp và thi pháp bị đảo lộn giật mình. Nhà thơ đã có những so sánh ví von, những so sánh tích hợp lạ kỳ, tạo nên sự độc lạ đầy kinh ngạc và kinh dị so với người đọc. ”
( Nhà phê bình văn học Phan Cự Đệ )

Trên đây là những gợi ý chi tiết của THPT Sóc Trăng giúp các em có thể viết được một bài văn hay phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử. Đừng quên vẫn còn rất nhiều bài văn mẫu khác đang chờ các bạn khám phá. Chúc các bạn luôn học tốt !

Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, những bài văn phân tích Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử hay dành cho các em học sinh tham khảo

Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học