Phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam để thấy được niềm xót thương của tác giả dành cho những con người sống cơ cực, khổ hạnh trong một cái huyện nghèo trước cách mạng, đồng thời là sự trân trọng đối với những mong ước tuy còn mơ hồ của họ.
Hướng dẫn làm bài phân tích Hai đứa trẻ
1.Phân tích đề
– Yêu cầu đề bài : phân tích những chi tiết cụ thể, hình ảnh, những nhân vật, nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật của truyện ngắn để rút ra thông điệp và tư tưởng mà tác giả gửi gắm trong tác phẩm- Đối tượng làm bài : truyện ngắn Hai đứa trẻ- Phương pháp làm bài : phân tích, cảm nhận
2. Khái quát nội dung truyện ngắn Hai đứa trẻ
a. Bức tranh phố huyện
- Nhịp sống buồn bã, tẻ nhạt của phố huyện từ chiều tàn đi vào đêm khuya
- Tất cả được thể hiện ra qua cái nhìn xót xa, thương cảm của tác giả
b. Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng của hai đứa trẻ
- Đánh thức kỷ niệm về một Hà Nội đẹp đẽ thiết tha
c. Nhân vật Liên
- Hiện thực buồn tẻ, tù đọng của tác phẩm càng nặng nề vì Liên đã ý thức được đầy đủ và sâu sắc về cuộc sống đó.
d. “Hai đứa trẻ“, bài ca về quê hương, đất nước
3. Các vấn đề chính cần tiến hành
Luận điểm 1: Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
Luận điểm 2
: Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya: Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
Luận điểm 3: Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An
4.Lập dàn ý
I. Mở bài
– Đôi nét về Thạch Lam : Một trong những cay bút tiêu biểu vượt trội của Tự lực văn đoàn, ông có thế mạnh về viết truyện ngắn. Văn chương Thạch Lam rất thích hợp để thanh lọc tâm hồn- Hai đứa trẻ là một truyện ngắn trữ tình đượm buồn
II. Thân bài
1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
a. Bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi phố huyện lúc chiều tàn :- Toàn bộ cảnh vật được cảm nhận qua cái nhìn của Liên- Âm thanh : + Tiếng trống thu không gọi chiều về, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve .- Hình ảnh, sắc tố : + “ Phương tây đỏ rực như lửa cháy ”, “ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn ” .- Đường nét : dãy tre làng cắt hình rõ ràng trên nền trời .- Nhịp điệu chậm, giàu hình ảnh và nhạc điệu⇒ Khung cảnh vạn vật thiên nhiên đượm buồn, đồng thời thấy được sự cảm nhận tinh xảob. Cảnh chợ tàn và những kiếp người nơi phố huyện- Cảnh chợ tàn :+ Chợ đã vãn từ lâu, người về hết và tiếng ồn ào cũng mất .+ Chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía .- Con người :+ Mấy đứa trẻ con nhà nghèo tìm tòi, nhặt nhanh những thứ còn sót lại ở chợ .+ Mẹ con chị Tí : với cái hàng nước đơn sơ, vắng khách .+ Bà cụ Thi : hơi điên đến mua rượu lúc đêm hôm rồi đi lần vào bóng tối .+ Bác Siêu với gánh hàng phở – một thứ quà xa xỉ .+ Gia đình bác xẩm mù sống bằng lời ca tiếng đàn và lòng hảo tâm của khách qua đường .⇒ Cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ : sự tàn lụi, sự bần hàn, tiêu điều của phố huyện nghèo .c. Tâm trạng của Liên- Cảm nhận rất rõ : “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ” .- Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ :+ Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà cho chúng .+ Xót thương mẹ con chị Tí : ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên⇒ Tâm hồn nhạy cảm, tinh xảo, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Đây cũng là nhân vật mà Thạch Lam gửi gắm tâm tư nguyện vọng của mình
2. Bức tranh phố huyện lúc đêm khuya
a. Sự trái chiều giữa “ bóng tối ” và “ ánh sáng ”- Phố huyện về đêm ngập chìm trong bóng tối :+ “ Đường phố và những ngõ con từ từ chứa đầy bóng tối ” .+ “ Tối hết con đường thẳm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng càng sẫm đen hơn nữa ” .⇒ Bóng tối xâm nhập, bám sát mọi hoạt động và sinh hoạt của những con người nơi phố huyện .- Ánh sáng của sự sống khan hiếm, nhỏ bé : khe sánh, quầng sáng, chấm lửa nhỏ, hột sáng … ⇒ ánh sáng yếu ớt, le lói như những kiếp người nghèo khó nơi phố huyện .- Ánh sáng và bóng tối tương phản nhau⇒ Bóng tối bao trùm trong khi ánh sáng chỉ mong manh, nhỏ bé ⇒ kiếp người nhỏ bé sống leo lét, tàn lụi trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ .b. Đời sống của những kiếp người nghèo nàn trong bóng tối :- Những việc làm hằng ngày lặp đi tái diễn :+ Chị Tí dọn hàng nước+ Bác Siêu hàng phở thổi lửa .+ Gia đình Xẩm “ ngồi trên manh chiếu rách nát, cái thau sắt để trước mặt ”, “ Góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong im re ”+ Liên, An trông coi shop tạp hoá nhỏ bé .⇒ Cuộc sống nhàm chán, quẩn quanh, đơn điệu không lối thoát .- Những tâm lý cũng lặp đi lặp lại hằng ngày : Mong những người phu gạo, phu xe, mấy chú lính lệ vào hàng uống bát che tươi và hút điếu thuốc lào .- Vẫn mơ ước : “ chừng ấy người trong bóng tối đang mong đợi một cái gì tươi tắn cho đời sống nghèo nàn hàng ngày của họ ” ⇒ mơ hồ, tội nghiệp
⇒ Giọng văn: chậm buồn, tha thiết thể hiện niềm cảm thương của Thạch Lam với những người nghèo khổ.
3. Hình ảnh chuyến tàu và tâm trạng chờ mong chuyến tàu đêm của Liên và An
– Liên và An thức bởi :+ Để bán hàng+ Để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua – hoạt động giải trí sau cuối của đêm khuya .- Hình ảnh đoàn tàu Open với tín hiệu tiên phong :+ Liên cũng trông thấy “ ngọn lửa xanh tươi ”+ Hai chị em nghe thấy tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi .- Khi tàu đến :+ Các toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường .+ Những toa hạng trên sang trọng và quý phái lố nhố những người, đồng và kền lấp lánh lung linh, và những cửa kính sáng .- Khi tàu đi vào đêm hôm :+ Để lại những đốm than đỏ bay tung trên đường tàu .+ Chiếc đèn xanh treo trên toa sau cuối, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre .⇒ Đoàn tàu Open với âm thanh sôi động và ánh sáng bùng cháy rực rỡ, mang đến phố huyện nghèo một quốc tế khác, đó là quốc tế mà Liên luôn mong ước
III. Kết bài
– Khái quát những nét rực rỡ về nghệ thuật và thẩm mỹ tạo ra sự thành công xuất sắc của truyện ngắn- Hai đứa trẻ là một tác phẩm tiêu biểu vượt trội cho phong thái văn chương của Thạc Lam : phối hợp hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, văn phong trong sáng, giản dị và đơn giản mà thâm trầm .
>> Có thể bạn cần: Tuyển tập các đề văn về truyện ngắn Hai đứa trẻ – Thạch Lam
5.Sơ đồ tư duy
Xem chi tiết: Sơ đồ tư duy Hai đứa trẻ
Sau đây, Đọc tài liệu sẽ gửi đến các bạn một số bài văn mẫu phân tích Hai đứa trẻ hay nhất để các em tham khảo qua đó bổ sung thêm vốn từ ngữ áp dụng vào viết bài được tốt hơn.
Có thể bạn chăm sóc : Phân tích diễn biến tâm trạng chờ tàu của nhân vật Liên
Một số bài văn hay phân tích Hai đứa trẻ của Thạch Lam
Bài phân tích truyện Hai đứa trẻ hay nhất của học sinh chuyên văn
Đã mấy mươi năm trôi qua, người đọc vẫn không quên một dáng hình khiêm nhường, nhã nhặn, rất mực đôn hậu bước những bước thật nhẹ vào làng văn văn minh Nước Ta, mang theo những trang văn nồng nàn hồn thơ. Đúng như Nguyễn Tuân nói, “ sáng tác của Thạch Lam đem lại một cái gì đó nhẹ nhõm, thơm tho và mát dịu ”. Ta phát hiện những xúc cảm ấy không chỉ ở “ Dưới bóng hoàng lan ”, “ Gió lạnh đầu mùa ” hay “ Cô hàng xén ”, “ Hai đứa trẻ ” lại một lần nữa dắt ta vào quốc tế trẻ thơ với những cảm hứng êm nhẹ, buồn thương .
Đến với “Hai đứa trẻ”, trước hết ta được thấm cảm bức tranh thiên nhiên và đời sống con người nơi phố huyện qua cái nhìn tinh nhạy của cô bé Liên – nhân vật chính trong truyện. Bức tranh thiên nhiên gói gọn trong hay từ “êm ả” và “đượm buồn”. Có âm thanh của tiếng trống thu không đánh lên từng hồi xa vọng, âm thanh của tiếng ếch kêu ran gợi tĩnh lặng một miền quê, âm thanh của tiếng muỗi vo ve đậm tô sự nghèo nàn. Không gian mở ra bởi màu “đỏ rực” của phương Tây, màu “ánh hồng” của mây trời, màu “đen sẫm” của tre làng. Có chút thanh bình, êm ả, nhưng cũng không ít thê lương, ảm buồn, nó đưa ta vào một miền không gian nửa lạ nửa quen, nửa quê nửa tỉnh, với những xúc cảm giăng mắc nhẹ nhàng.
Nơi phố huyện được nới rộng ra theo khoảng trống của một phiên chợ tàn : “ Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn lại rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía ”. Không còn là “ lao xao chợ cá làng ngư phủ ”, phiên chợ buổi vãn chiều thưa thoáng người, vắng sự náo nhiệt, tô đậm thêm sự lụi tàn .Hiện lên trên nền cảnh của một buổi chiều tàn, một phiên chợ tàn là những kiếp người tàn. Không phải những người nông dân bị rượt đuổi bởi sưu cao thuế nặng, đồng xu tiền bát gạo như trong sáng tác của Ngô Tất Tố, Nam Cao. Không phải những ông quan Tây học, cô gái thôn quê sống an nhàn dưới nếp khói lam chiều như trong sáng tác của Nhất Linh, Hoàng Đạo. Phận người mà Thạch Lam chăm sóc là những kiếp người bé mọn vô danh, sống lụi tàn trong một xã hội đen tối mịt mùng .Thạch Lam đã viết về họ bằng tổng thể niềm ai hoài cảm thương rung lên từ “ chân cảm ” của mình. Đó là những đứa trẻ nhà nghèo “ cúi lom khom ” nhặt nhạnh những thanh tre thanh nứa còn sót lại trên nền chợ, là mẹ con chị Tí với quán hàng bán chẳng được bao nhưng đêm nào cũng dọn, là bà cụ Thi với tiếng cười ghê rợn đi lần vào trong bóng tối, là bác Siêu với gánh phở ế ít người vào ăn, là mái ấm gia đình bác xẩm với tiếng đàn bầu run bần bật trong đêm. Họ đều là những phận người nhỏ bé, sống lê lết từng ngày trong sự tù đọng quẩn quanh trên cái “ ao đời yên bình ”. Viết về những kiếp người vô danh ấy, Thạch Lam bày tỏ một mối quan hoài thâm thúy về đời sống của hai đứa trẻ. Giữa lứa tuổi mà đáng lẽ thơ ngây còn chưa hết, Liên và An đã phải lo toan cho đời sống mái ấm gia đình. Hai chị em trông coi hàng giúp mẹ ở một quầy bán hàng nhỏ thuê lại của bà lão móm, ngăn ra bằng phên nứa dán giấy nhật trình. Thức hàng cũng chỉ là vài quả sơn đen hay mấy bánh xà phòng. Cơ cực đã đành, nhưng điều làm ta xa xót hơn là đời sống niềm tin của hai đứa trẻ ấy dường đang dần ngưng trệ. Chúng ngày ngày phải giam mình trong khoảng trống u tối của phố huyện, tự cầm đồ tuổi xuân và sức trẻ, và hoàn toàn có thể sẽ chẳng khi nào biết đến quốc tế xa xăm ngoài kia .Nhưng vốn là người “ yêu dấu và sang trọng và quý phái trước sự sống ”, Thạch Lam sẽ không khi nào muốn dừng lại ở việc phản ánh hiện thực đời sống dẫu hiện thực ấy có chân thật đến đâu. Cố tìm mà hiểu chất ngọc sáng ẩn tàng nơi mỗi con người, khơi sâu “ cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới ”, đó mới là điều Thạch Lam luôn muốn làm. Có người nói, Thạch Lam sinh ra là để hóa giải hai khuynh hướng sáng tác, có lẽ rằng điều ấy biểu lộ rõ nhất là ở những vẻ đẹp trong tâm hồn cô bé Liên được nhà văn viết bằng cảm hứng lãng mạn. Giữa một phố huyện nghèo nàn xơ xác vẫn sáng lên những xúc cảm tinh nhạy của một cô bé biết rung động trước vạn vật thiên nhiên. Liên nghe tiếng chiều buông xuống mà lòng tự thốt lên : “ Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả dịu dàng như ru ”, chị thấy ở đó sự yên bình, và thấy cả lòng “ buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn ”. Nghe hương ẩm từ nền chợ bốc lên mà tưởng như đó là “ mùi riêng của đất, của quê nhà này ”. Trong đời sống lụi tàn, có mấy ai cảm được từ “ một đêm mùa hạ êm như nhung ” những gợn gió thoảng qua, thổi mát tâm hồn, mấy ai để tâm đến hoa bàng rụng xuống vai khe khẽ từng loạt một ? Vậy mà những chứng tích của một tâm hồn mới lớn đã gọi về hết thảy những xúc cảm ấy : vừa rung động trước cái đẹp nhẹ nhàng, vừa buồn thoáng qua trước yên bình tĩnh lặng .Không chỉ có một tâm hồn tinh nhạy, ở Liên còn có một niềm trắc ẩn thâm thúy, một mối đồng cảm nồng hậu với những kiếp người nhỏ bé quanh mình. Cuộc sống chẳng khá hơn họ, nhưng không vì vậy mà Liên khép lại lòng thương so với những đứa trẻ nghèo, hay bớt đi lời chăm sóc với mẹ con chị Tí. Chị cũng chẳng ngại rót đầy cốc rượu cho bà cụ Thi, chẳng hờ hững với gánh phở bác Siêu, mái ấm gia đình bác xẩm. Sự động lòng và niềm bao dung so với những người xung quanh phải chăng là lòng đồng cảm yêu thương mà Thạch Lam đã gửi gắm gián tiếp qua nhân vật của mình ?Trân trọng, yêu thương và không ngừng tin cậy, Thạch Lam còn nhìn thấy ở những đứa trẻ kia một khát vọng luôn thường trực mà chúng tự nhen lên ngay trong đời sống bế tắc của mình. Sinh thời, Thạch Lam từng tâm niệm : “ Xét cho cùng, ở đời ai cũng khổ. Người khổ cách này, người cách khác. Bí quyết là biết tìm cái vui trong cái khổ. ” Hai đứa trẻ đã tự tìm cho mình niềm vui ở những lần chúng ngược dòng tâm tưởng, trở lại quá khứ, miên man trong những tháng ngày vui tươi ở Thành Phố Hà Nội nơi chúng từng được đi dạo, uống những cốc nước lạnh xanh đỏ. Hay những lần chúng ngước lên khung trời đầy sao, tìm kiếm dòng sông Ngân Hà và con vịt theo sau ông Thần Nông, cũng chính là lúc chúng để cho lòng mình lặng theo mơ tưởng. Nhưng có lẽ rằng khao khát vẹn tròn nhất, tham vọng đủ đầy nhất, hai đứa trẻ gửi cả vào đoàn tàu. Không chỉ hai chị em Liên mà “ từng ấy người trong bóng tối trông đợi một cái gì tươi đẹp hơn cho sự sống nghèo khó của họ ”, và có lẽ rằng đoàn tàu chính là nguồn sáng mãnh liệt nhất .Đoàn tàu – hoạt động giải trí ở đầu cuối của một ngày – trong con mắt Liên và những người dân nơi phố huyện lại chính là động lực cho họ cố bám bíu vào đời sống này. Đoàn tàu Open mở màn bằng tiếng reo của bác Siêu : “ Đèn ghi đã ra kia rồi ”. Đoàn tàu mang theo ánh sáng bùng cháy rực rỡ, mang theo âm thanh náo nhiệt, chứ không tù đọng như khoảng trống phố huyện, không leo lét như ngọn đèn của chị Tí hay ánh lửa của bác Siêu. Chị em Liên cố thức chờ tàu không phải vì để bán được dăm ba món hàng, mà để được chìm đắm trong những cảm hứng mãnh liệt nhất về một “ TP.HN xa xăm, TP.HN sáng rực, vui tươi và huyên náo ”. Thành Phố Hà Nội ấy từng đựng đầy những kỉ niệm thân thương về một thời mái ấm gia đình còn khấm khá, Thành Phố Hà Nội ấy trong tâm thức hai đứa trẻ là miền khoảng trống đẹp vô tận và bạt ngàn niềm vui .Vì lẽ đó mà đoàn tàu vừa như một tia hồi quang đưa hai chị em ngược dòng về quá khứ, vừa như một tia vọng quang thắp sáng cả tương lai. Nhưng nhìn ở một góc nào, phải chăng chính đoàn tàu lại càng tô đậm đời sống bế tắc của người nông dân, khi mà niềm vui lớn nhất trong ngày của họ chỉ là chờ tàu, chẳng thể làm gì hơn để vượt thoát khỏi không khí tù đọng cứ ôm trùm ấy. Qua đây, nhà văn muốn gửi một thông điêp : Cần phải đổi khác xã hội để cho những con người vô danh kia không phải sống không có ý nghĩa .Hấp dẫn ta ở thiên truyện không chỉ bởi những nội dung tư tưởng thâm thúy thấm thía, tình cảm nhân đạo nồng nàn, mà còn ở những yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật mang đậm phong thái Thạch Lam. Không kiến thiết xây dựng một diễn biến bề thế hay một trường hợp độc lạ li kì, “ Hai đứa trẻ ” chỉ như một “ bài thơ trữ tình cảm thương ” với những dòng tâm trạng xen kẽ, những chi tiết cụ thể nhỏ lẻ, đủ gợi dư âm dư ảnh trong lòng bạn đọc. Tình huống Thạch Lam thiết kế xây dựng không phải trường hợp nhận thức, trường hợp hành vi, mà là trường hợp tâm trạng – những dòng tâm trạng men theo lối chữ mà trải đều ra trên trang giấy. Nhân vật cho nên vì thế cũng là nhân vật tâm trạng. Liên hiện lên là một cô bé có những xúc cảm mong manh mơ hồ, chứ không phải những dòng tâm lí phức tạp như nhân vật của Nam Cao. Giọng văn do đó cũng chỉ là giọng tâm tình thủ thỉ, ngôn từ nồng nàn chất thơ, mang đúng “ cái tạng ” của Thạch Lam .
Nghệ thuật chân chính là nghệ thuật vì con người, vì cuộc đời, nghệ thuật đích thực là nghệ thuật biết lấy chất liệu từ cuộc sống và con người để dệt nên những trang văn sâu sắc trong tư tưởng, độc đáo trong hình thức thể hiện. Một lần nữa Thạch Lam đã làm được điều đấy qua “Hai đứa trẻ”. Thạch Lam mãi là nhà văn đáng được yêu thương và trân trọng nhất trong làng văn học hiện đại Việt Nam.
Xem thêm: Phân tích ý nghĩa đoàn tàu trong Hai đứa trẻ (Thạch Lam)
Bài phân tích đạt điểm cao truyện ngắn Hai đứa trẻ lớp 11
Nhắc đến Thạch Lam là nhắc đến một nhà văn lớn của khuynh hướng văn học lãng mạn Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Tác phẩm của ông chủ yếu khai thác thế giới nội tâm của nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ. Nhà văn Nguyễn Tuân khi nhận xét về Thạch Lam từng viết: “Xúc cảm của nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn từ những chân cảm đối với con người ở tầng lớp dân nghèo. Thạch Lam là nhà văn luôn quý mến cuộc sống, trân trọng sự sống của mọi người xung quanh”. Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” chính là minh chứng tiêu biểu nhất cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam.
“Hai đứa trẻ” được rút trong tập truyện ngắn “Nắng trong vườn” (1938). Nhân vật chính của tác phẩm là hai chị em Liên và An. Do gia đình xảy ra biến cố, hai đứa trẻ theo mẹ về quê ngoại ở một phố huyện nghèo. Ngày ngày hai chị em Liên và An trông coi căn hàng xén nho nhỏ với vài ba bao thuốc, dăm bánh xà phòng… và chờ đợi đoàn tàu đi ngang phố huyện. Qua con mắt ngây thơ của Liên, cuộc sống nơi phố huyện hiện lên chân thực, sống động. Đó là mảng màu u tối trong không gian chật hẹp, tù túng với những con người chậm chạp, vô hồn và nghèo đói. Truyện ngắn thể hiện niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam đối với những kiếp sống nghèo khổ, chìm khuất trong mòn mỏi, tăm tối, quẩn quanh nơi phố huyện trước cách mạng và sự trân trọng với những mong ước nhỏ bé, bình dị mà tha thiết của họ.
Như đã nói, làm nên truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn. Mở đầu câu chuyện, đập vào giác quan người đọc là khung cảnh chiều tàn, ảm đạm và u tối. Thời gian được khắc họa trong tác phẩm ngắn ngủi, mọi sự việc diễn ra được kể từ lúc chiều tối cho đến đêm. Cảnh chiều tàn, trước hết qua con mắt của người nghệ sĩ, vẫn mang vẻ đẹp vô cùng yên ả, bình dị và thơ mộng. “Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời. Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào”. Thế nhưng, bức tranh ấy tuy đẹp nhưng ẩn chứa sau nó là cả một nỗi buồn mà người vẽ đã cố ý che đi bằng những mảng màu rực rỡ. Có người đã nhận xét, văn Thạch Lam vừa chất chứa hiện thực vừa giàu tính lãng mạn. Điều đó hoàn toàn đứng khi đặt vào truyện ngắn “Hai đứa trẻ”. Bởi khuất lấp sau nhiều tầng lớp ngôn từ, điều Thạch Lam gửi gắm đó là cuộc sống mòn mỏi, tăm tối vây hãm con người.
Nơi chị em Liên ở là một phố huyện nghèo và thực ra nó là cái chợ xép nhỏ. “ Chợ họp giữa phố vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và bã mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê nhà này. ” Chỉ cần nhìn vào những gì còn sót lại sau phiên chợ cũng đủ để thấy đời sống dân cư ở đây khổ cực như thế nào. Những người bán hàng về muộn đứng trò chuyện với nhau ít câu như để trao lại cho nhau những nỗi tẻ nhạt đời sống mưu sinh. Những đứa trẻ nhà nghèo đang lúi húi sinh nhai trên đống phế phẩm của phiên chợ quê nghèo. Chúng “ cúi lom khom trên mặt đất đi lại tìm tòi. Chúng nhặt nhạnh thanh nứa thanh tre hay bất kỳ thứ gì hoàn toàn có thể dùng được của những người bán hàng để lại ”. Đây là hiện thân rất đầy đủ nhất của sự khốn cùng. Tất cả như đang cố sức để sống và hy vọng nhưng sự cố gắng thì đã quá sức còn hy vọng vốn quá mong manh .Nổi bật trên nền cảnh tàn tạ, hắt hiu của phố huyện là hình ảnh những kiếp người tàn, quẩn quanh, tù túng không lối thoát. Đó là vợ chồng bác xẩm với tiếng đàn bầu thê lương, trên manh chiếu rách nát, thằng con bò ra đất ngoài manh chiếu, nghịch nhặt rác bẩn. Đó là mẹ con chị Tí, ngày mò cua bắt ốc, tối đến lại dọn hàng nước ven đường “ chả kiếm được bao nhiêu, nhưng chiều nào chị cũng dọn hàng, từ chập tối cho đến đêm ”. Đó là bác phở Siêu với gánh hàng vốn là thứ quà xa xỉ so với người dân phố huyện, là bà cụ Thi điên nghiện rượu, là những đứa trẻ con nhà nghèo và chính cả hai chị em Liên … Thân phận tàn tạ đang héo mòn, con người hoà lẫn cùng bóng tối như những cái bóng vật vờ lay lắt, mong manh đang trôi theo thời hạn. Cuộc sống ấy cứ túc tắc, đơn điệu, lặp đi lặp lại buồn tẻ, nhàm chán so với người dân phố huyện. Tất cả họ đang mong đợi một cái gì đó tươi mát thổi vào cuộc sống họ .Nét vẽ âm thanh, ánh sáng, con người của bức tranh phố huyện tưởng chừng rời rạc, nhưng nó hoà quyện cộng hưởng trong mạng lưới hệ thống u buồn, trầm mặc, xót xa. Điểm thêm vào đời sống ấy là ngọn đèn dầu cùng bóng tối bao trùm, càng ngợi sự bần hàn lay lắt đến tội nghiệp .Cảnh ngày tàn được miêu tả ảm đạm, tù túng với những kiếp người tàn. Và, sự tẻ nhạt, tăm tối như được nâng lên gấp nhiều lần khi Thạch Lam miêu tả cảnh phố huyện lúc đêm khuya. Trong tác phẩm có đến hơn hai mươi lần từ “ tối ” được lặp lại. “ Đường phố và những con ngõ từ từ chứa đầy bóng tối ”, “ tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, những ngõ vào làng lại sẫm đen hơn nữa ”, “ đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối ”. Bóng tối bao trùm toàn bộ, tràn ngập trong tác phẩm, tạo nên một bức tranh u tối, một khoảng trống tù đọng, gợi cảm giác ngột ngạt. Bóng tối được miêu tả nhiều trạng thái khác nhau, xuất hiện suốt từ đầu đến cuối tác phẩm. Gợi cho người đọc thấy một kiếp sống bế tắc, quẩn quanh của người dân phố huyện nói riêng và nhân dân trước cách mạng tháng Tám nói chung. Đó cũng là hình tượng của những tâm trạng vô vọng, nỗi u hoài trong tâm thức của một kiếp người .Không chỉ là khoảng trống, cảnh vật, đời sống của những dân cư nơi phố huyện cũng phủ đầy đêm hôm. Họ hoạt động giải trí, mưu sinh trong bóng tối mịt mù. Tối đến, mẹ con chị Tí dọn hàng nước. Đêm về, bác phở Siêu Open. Trong bóng tối, mái ấm gia đình bác hát Xẩm kiếm ăn. Khi bóng tối tràn ngập là lúc bà cụ Thi điên đến mua rượu uống rồi sau đó “ đi lần vào đêm hôm ”. Còn Liên và An đêm nào cũng ngồi lặng ngắm phố huyện và chờ đoàn tàu. Cuộc sống lặp đi lặp lại đơn điệu, buồn tẻ với những động tác quen thuộc, những tâm lý mong đợi như mọi ngày. Họ cùng mong đợi “ một cái gì tươi tắn cho sự sống bần hàn hằng ngày ” .Trong bóng tối đen đặc ấy, hình ảnh ngọn đèn dầu được nhắc hơn mười lần như một chút ít hy vọng mong manh Thạch Lam muốn gieo vào lòng con người. Đó là “ ngọn đèn lay động trên chõng hàng của chị Tí ”, “ ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn nhỏ, thưa thớt từng hột sáng lọt qua phên nứa ”. Tất cả không đủ chiếu sáng, không đủ sức phá vỡ màn đêm, mà ngược lại nó càng làm cho đêm hôm trở nên bát ngát hơn, càng ngợi sự tàn tạ, hắt hiu, buồn đến nao lòng. Ngọn đèn dầu, mặt khác cũng là hình tượng về kiếp sống nhỏ nhoi, vô danh không có ý nghĩa, lay lắt. Một kiếp sống leo lét mỏi mòn trong đêm hôm bát ngát của xã hội cũ, không niềm hạnh phúc, không tương lai, đời sống như cát bụi. Cuộc sống ấy cứ ngày càng một đè nặng lên đôi vai mỗi con người nơi phố huyện. Cả một bức tranh đen tối. Những hột sáng của ngọn đèn dầu hắt ra chỉ như những lỗ thủng trên một bức tranh toàn màu đen càng bi đát, tối tăm .Trong hàng loạt tác phẩm, nhân vật mà Thạch Lam chú ý quan tâm nhiều nhất là nhân vật Liên. Mặc dù Liên chỉ là một cô bé mới lớn nhưng ở em có những tâm lý, cảm hứng chân thực, đẹp tươi đáng trân trọng. Ở đây, trước cảnh tăm tối, tù túng nơi phố huyện, tâm trạng của Liên cũng trở nên buồn bã, tư lự. Liên nhớ lại những tháng ngày tươi đẹp ở Thành Phố Hà Nội, “ một vùng sáng rực và lấp lánh lung linh ”. Khi ấy “ mẹ Liên nhiều tiền – được đi chơi bờ hồ uống những cốc nước lạnh xanh đỏ ”. Đó là đời sống khác hẳn với cảnh sống tăm tối, tù túng nơi phố huyện. Tuy nhiên, với đời sống hiện tại, cảm nhận của Liên tuy buồn nhưng quen thuộc, thân mật. Liên không ghét bỏ hay khước từ đời sống hiện tại. Liên và An lặng lẽ ngắm những vì sao, lặng lẽ quan sát những gì diễn ra ở phố huyện và xót xa cảm thông, san sẻ với những kiếp người nhỏ nhoi sống lay lắt trong bóng tối của cơ cực đói nghèo, tù đọng trong bóng tối của họ .Một chút ánh sáng của những ngọn đèn hoàn toàn có thể không đủ để xua đi cái tăm tối, ảm đạm, quẩn quanh của đời sống. Tuy nhiên, Thạch Lam không dập tắt hy vọng của những con người khốn khổ ấy. Ông mang đến cho họ niềm vui, hy vọng lớn lao hơn dù nó chỉ diễn ra trong chốc lát, đó là chuyến tàu đêm tỏa nắng rực rỡ ánh đèn. Chuyến tàu đêm qua phố huyện là niềm vui duy nhất trong ngày của chị em Liên và những cư dân phố huyện. Nó mang đến một quốc tế khác : ánh sáng lạ lẫm, âm thanh nao nức, tiếng ồn ào của khách … và trái chiều với nhịp điệu buồn tẻ nơi phố huyện. Chuyến tàu ở Thành Phố Hà Nội về chở đầy ký ức tuổi thơ của hai chị em Liên, mang theo một thứ ánh sáng duy nhất, như con thoi xuyên thủng màn đêm, dù chỉ trong chốc lát cũng đủ xua tan cái ánh sáng mờ ảo nơi phố huyện. Việc chờ tàu trở thành một nhu yếu như cơm ăn nước uống hàng ngày của chị em Liên. Liên chờ tàu không phải vì mục tiêu tầm thường là đợi khách mua hàng mà vì nhiều mục tiêu khác. Liên hy vọng được nhìn thấy những gì khác với cuộc sống mà hai chị em Liên đang sống. Con tàu mang đến một kỷ niệm, thức tỉnh hồi ức vui tươi, đủ đầy mà chị em cô đã từng được sống. Chuyến tàu cũng giúp Liên nhìn thấy rõ hơn sự ngưng đọng tù túng của đời sống phủ đầy bóng tối hèn mọn, nghèo nàn của cuộc sống mình. Có thể nói, Liên là người giàu lòng thương mến, hiếu thảo và đảm đang. Nỗi buồn cùng bóng tối đã tràn ngập trong đôi mắt Liên, nhưng trong tâm hồn cô bé vẫn dành chỗ cho một mong ước, một sự đợi chờ trong đêm. Cô là người duy nhất trong phố huyện biết tham vọng có ý thức về đời sống. Cô mỏi mòn trong chờ đón .Trong tác phẩm, hình ảnh chuyến tàu đêm là một hình tượng có ý nghĩa thâm thúy. Nó là đại diện thay mặt của một quốc tế thật đáng sống với sự giàu sang và sự tỏa nắng rực rỡ ánh sáng. Nó trái chiều với đời sống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh với người dân phố huyện. Qua tâm trạng của Liên tác giả muốn lay tỉnh những người đang buồn chán, sống quẩn quanh, lam lũ và hướng họ đến một tương lai tốt đẹp hơn. Đó là giá trị nhân bản của truyện ngắn này. Bên cạnh đó, chuyến tàu cũng là hình tượng cho một đời sống sôi động, sinh động, vui tươi, tân tiến. Dù chỉ trong giây lát nó cũng đưa cả phố huyện thoát ra khỏi đời sống tù đọng, u ẩn, bế tắc .
Để làm nên thành công của tác phẩm, bên cạnh giá trị nội dung sâu sắc, không thể không kể đến tài hoa nghệ thuật của Thạch Lam. Cốt truyện đơn giản, nổi bật là những dòng tâm trạng chảy trôi, những cảm xúc, cảm giác mong manh, mơ hồ trong tâm hồn nhân vật. Đọc “Hai đứa trẻ”, người đọc hoàn toàn có thể nhận ra câu chuyện gần như không có cốt truyện, tất cả chỉ đơn giản là những mảnh cảm xúc, những chi tiết, sự việc nhỏ nhặt chắp nối với nhau qua suy nghĩ, cảm nhận của nhân vật Liên. Bút pháp tương phản đối lập cũng được xem là một thành công của Thạch Lam trong quá trình kể chuyện. Đó là sự đối lập giữa bóng tối đậm đặc với ánh đèn dầu leo lét, là sự đối lâp giữa cuộc sống quẩn quanh, ảm đạm của người dân phố huyện với cuộc sống ồn ã, sôi động trên chuyến tàu đêm. Với sự đối lập này, Thạch Lam hướng đến nhấn mạnh, tô đậm cuộc sống tăm tối, tù túng, vô vọng của những cư dân nơi phố huyện. Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận ra khả năng miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của cảnh vật từ bóng tối đến ánh sáng và tâm trạng của con người mà đặc biệt là nhân vật Liên. Đó có thể là buồn bã, cảm thông hay nuối tiếc… tất cả đều tinh tế và phù hợp với diễn biến câu chuyện. Ngoài ra, cũng có thể kể đến hệ thống ngôn ngữ giàu hình ảnh, tượng trưng và giọng điệu thủ thỉ, thấm đượm chất thỏ chất trữ tình sâu sắc. Tất cả đã góp phần làm nên chất văn của Thạch Lam, đặc sắc và đầy thu hút.
Tóm lại, truyện ngắn “ Hai đứa trẻ ” là lời nói xót thương so với những kiếp người nghèo khó cơ cực, sống quẩn quanh bế tắc, không ánh sáng, không tương lai, đời sống như cát bụi ở phố huyện nghèo trước cách mạng tháng Tám. Qua những cuộc sống đó Thạch Lam làm sống dậy những số phận của một thời, họ không hẳn là những kiếp người bị áp bức bóc lột, nhưng từ cuộc sống họ Thạch Lam gợi cho người đọc sự thương cảm, sự trân trọng ước mong vươn tới đời sống tốt đẹp hơn của họ. Vì vậy tác phẩm vừa có giá trị hiện thực vừa có giá trị nhân đạo thâm thúy .
- Hướng dẫn soạn bài Hai đứa trẻ chi tiết và dễ hiểu nhất
Bài văn ngắn gọn phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ
Hai đứa trẻ là truyện ngắn được nhà văn Thạch Lam viết vào những năm 1937 – 1938 khi mà xã hội Việt Nam ở vào một trong những thời kì đen tối nhất. Đây là truyện mang đậm phong cách của Thạch Lam, cốt truyện không có những nút thắt nổi bật độc đáo nhưng khi đọc xong luôn ám ảnh lòng người. Một trong những thành công của truyện là tác giả đã tái hiện lại bức tranh sinh động về đời sống ở một ga xép khi màn đêm buông xuống mà qua đó nhà văn đã gửi gắm tình cảm của mình với những cảnh đời khác nhau.
Tác phẩm Hai đứa trẻ được khởi đầu bằng cảnh chiều tà trên phố huyện. Văn học lâu nay khi tả cảnh chiều thường có những hình ảnh chim về tổ, người đi xa nhớ nhà, nỗi buồn hoàng hôn … Ở Hai đứa trẻ ta không phát hiện hình ảnh đó nhưng cảnh chiều vẫn thấm thía một nỗi buồn và trong cái buồn nhà văn vẫn phát hiện nét đẹp thi vị mang chút hoang sơ của làng quê ” Phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn … Chiều, chiều rồi, một chiều êm ả dịu dàng như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào ” .Cùng với cảnh chiều tà là chợ tàn với hàng loạt những hình ảnh trình diện vẻ nghèo xơ xác ở chốn này : ” Chợ họp giữa phố đã vãn từ lâu. Người về hết và tiếng ồn ào cũng mất. Trên đấ chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn và lá mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày lẫn với mùi cát bụi quen thuộc quá, khiến chị em Liên tưởng là mùi riêng của đất, của quê nhà này “. Ngay sau cảnh chợ tàn là cảnh bóng tối bao trùm. Dưới con mắt của Liên thì giờ đây tổng thể đã ngập đầy bóng tối. Thạch Lam miêu tả bóng tối thật kì diệu. Có đến 30 lần tác giả nhắc đến bóng tối. Bóng tối đến từ nhiều phía : từ đám mây sắp tàn, từ rặng tre đã đen kịt, từ tiếng muỗi vo ve trong góc nhà, tiếng ếch kêu ngoài đồng để rồi nó bao trùm lên đường phố và những ngõ ngách : ” Tối hết cả từ con đường lồi lõm ra sông …, những ngõ ngách vào làng thì càng tối đen hơn nữa “Với cách miêu tả này người đọc sẽ cảm nhận bóng tối như một cái gì đó rất hãi hùng, như một sự hăm dọa. Nó luồn lách mọi nơi, nó xâm nhập vào cảnh vật. Nó trùm lên và đè nặng lên đời sống ngột ngạt ở phố huyện nghèo nàn này .Trong chuyện cũng có những chi tiết cụ thể nói về ánh sáng ấy vừa leo lét tù mù, yếu ớt không đủ sức xua đi bóng tối mà trái lại lại còn gây cảm xúc bóng tối càng đậm đặc hơn. Cứ tối đến thì bóng những con người khởi đầu Open khiến người đọc liên tưởng đến những loài chim ăn đêm lặn lội. Mặt khác ta cũng nghĩ ngay đến cảnh đời tăm tối trong đêm đen của chủ nghĩa thực dân phong kiến .Cách miêu tả với từng khuôn mặt đơn cử, mỗi người có một đời sống riêng : chị Tí cứ nhá nhem tối là Open. Sau một ngày mò cua bắt tép khó khăn vất vả, mặc dầu biết là chẳng kiếm được bao nhiêu nhưng tối nào chị cũng dọn hàng. Hình ảnh ngọn đèn leo lét chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ ở quán nước của chị lại khiến ta liên tưởng tới đời sống tù mù, leo létKhi bác phở Siêu Open với một chấm lửa nhỏ và lơ lửng trong đêm hôm, chập chờn như ma trơi. Từ khi dọn hàng cho tới lúc về bác không bán được đồng nào. Bà cụ Thi điên từ trong bóng tối đi ra với tiếng cười khanh khách. Sau khi uống cạn cút rượu, tiếng cười của cụ lại chìm vào bóng tối. Ở nhân vật này chứa đựng một sự tội nghiệp u uất đầy huyền bí .Nhưng cảnh ám ảnh nhất là hình ảnh vợ chồng bác Xẩm mà nhà văn đã ba lần nhắc đến họ. Họ Open với tiếng đàn bầu run bần bật trong đêm hôm rồi với đứa con bò lê trên đất cát trong bóng tối và khi về đếm về khuya thì họ ngủ gục trên manh chiếu tự khi nào .Sau khi miêu tả từng khuôn mặt tác giả khái quát lại ” Chừng ấy con người trong bóng tối như mong đợi một cái gì tươi đẹp cho đời sống bần hàn hàng ngày của họ “. Rõ ràng nhà văn đã đồng cảm đồng cảm thâm thúy với những cảnh đời trong bóng tối và chính Thạch Lam cũng mong đợi được đổi đời .Tuy chuyện không nêu nên những yếu tố nóng bức mà tác giả chỉ lặng lẽ vẽ ra bức tranh phố huyện nghèo nhưng người đọc lại cứ bị ám ảnh mãi bởi những hình ảnh con người tác tác giả lựa chọn đưa vào câu truyện. Tác phẩm đã bộc lộ lòng cảm thông của Thạch Lam với những người nghèo, nhà văn trăn trở những khao khát rất bình dị của họ .Qua tác phẩm, Thạch lam cũng biểu lộ niềm tin và sự ca tụng phẩm chất của người lạo động. Dù trong thực trạng nào họ vẫn cứ siêng năng, cứ lầm lũi sống, cứ bí mật khao khát đời sống tươi tắn cho mình. Tuy tác phẩm nói nhiều về bóng tối nhưng người đọc vẫn thấy ánh lên một niềm tin : những con người ở đây sẽ khống cam chịu sự quẩn quanh, tù túng và họ luôn nỗ lực hướng tới cái gì đó tươi đẹp hơn .
Quả thật văn của Thạch Lam mang một phong cách rất độc đáo riêng biệt dù không cao trào, không mẫu thuẫn thế nhưng lại để lại những ấn tượng sâu lặng trong lòng người đọc và làm nên một một bản sắc văn học rất riêng có tên gọi Thạch Lam.
Tham khảo:
———-
Trên đây là bài văn phân tích truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam bao gồm những bài văn hay nhất mà Đọc tài liệu đã biên soạn. Hy vọng là tài liêu hữu ích giúp các em trong quá trình viết bài. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu 11 khác được cập nhật thường xuyên tại doctailieu.com. Chúc các em học tốt!
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
