Phân tích hình tượng con sông Đà hung bạo, từ đó nhận xét về phong cách nghệ thuật của tác giả Nguyễn Tuân .Đề bài: Nhà văn Nguyễn Tuân đã viết về Sông Đà: “Có nhiều lúc trông nó thành ra diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số một” (Nguyễn Tuân – Người lái đò sông Đà, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2008, tr.187)
Sông đà hung bạo dàn ý
Mở bài:
– Giới thiệu đoạn trích nói về sông Đà hung bạo
– Cách cảm nhận và mày mò vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên của nhà văn Nguyễn Tuân : tài hoa, uyên bác, giàu chất thơ
Thân bài:
- Tác giả, tác phẩm
- Phân tích
Vẻ đẹp hung bạo của sông đà – cái hút nước sông đà
- Một loạt phép so sánh, nhân hoá: “như cái giếng bê tông…”, “y như là…mượn cạp ra ngoài bờ vực”, “…như cửa cống cái bị sặc”, “…như vừa rót dầu sôi vào”,… -> Đặc tả cái “huyệt chết” Sông Đà
- Mọi giác quan đều được huy động: thính giác, thị giác, trường liên tưởng, tưởng tượng phong phú. => là Sự hung bạo, dữ dằn, đe dọa và trấn áp của con sông hiện lên sinh động, trực quan, tác động mạnh vào cảm giác của người đọc
- Âm thanh: “ặc ặc như vừa rót dầu sôi vào” và từ láy tượng thanh “ặc ặc” => Gợi hình ảnh hút nước trở thành vạc dầu sôi nóng bỏng, chết chóc, “tựa như tiếng kêu của một loài quái thú”, “Nước như bị bức tử trong cái giếng bê tông, không sao thoát ra được, đành kêu lên tiếng kêu đầy ai oán, não nề và bất lực.”
- Hình ảnh: cái hút nước “quay lừ lừ cánh quạ đàn”, “xoáy tít đáy” khắc họa lực hút khủng khiếp như “miệng hố đen”, có thể kéo tuột hay nuốt chửng mọi thứ không thương tiếc =>Thấp thoáng “cánh quạ đàn” – bóng dáng của thần chết rình rập, dọa dẫm => rùng mình, ớn lạnh.
- Liên tưởng, trải nghiệm thực tế: Con thuyền chèo nhanh qua cái hút nước như “ô tô sang số ấn ga…ngoài bờ vực” => Mượn trải nghiệm đường bộ để tả trải nghiệm đường sông. “Những bè gốc rừng đi nghênh ngang…khuỷnh sông dưới” => Tăng cảm giác hãi hùng, kịch tính cho người đọc. Mọi góc cạnh của cái “huyệt chết”, “hố tử thần” Sông Đà hiện ra sống động, chính xác, ấn tượng, “đập mạnh vào giác quan”.
Nghệ thuật, cảm nhận về vạn vật thiên nhiên – dàn ý sông đà thơ mộng, trữ tình
- Khám phá thiên nhiên, tạo vật ở phương diện thẩm mỹ. Vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghệ thuật khác nhau
- Độc đáo, tài hoa và rất mực uyên bác, trong ánh mắt của Nguyễn Tuân, Sông Đà là một sinh thể có tâm hồn và tính cách độc đáo. Chi tiết khắc họa cái hút nước Sông Đà chính là làm nên sự tột cùng cho vẻ đẹp hung bạo, hùng vĩ, dữ dội của dòng Đà giang, xem “Cái bình thường là cái chết của nghệ thuật”, đặc biệt ấn tượng với những cảnh tượng gây tác động mạnh vào giác quan.
- Sở hữu vốn liếng từ vựng phong phú, có khả năng điều khiển, chỉ đạo đội quân Việt ngữ tài tình
- Lời văn, câu văn như “tung hoành sảng khoái” giữa “dòng thác ngôn từ” tạo ra hiệu quả nghệ thuật đối với người đọc
*Kết bài:
Khái quát vấn đề nghị luận .
Bài viết tìm hiểu thêm phân tích hình tượng con sông đà hung bạo
Phân tích vẻ đẹp hung bạo của con Sông Đà ở thượng nguồn – Bài mẫu 1
Kho tàng văn học Nước Ta đã ghi dấu và vang danh bao nhà văn, nhà thơ kĩ năng. Một trong số đó phải kể đến Nguyễn Tuân – một cây bút tài hoa với những sáng tác điển hình nổi bật. Ông được coi là một trong những nhà văn thành công nhất ở mảng tùy bút. Tiêu biểu trong những sáng tác của ông phải kể đến là tùy bút Người lái đò Sông Đà. Con sông Đà hiện lên với vẻ đẹp hung bạo, kinh hoàng gây ấn tượng thâm thúy với bạn đọc .
Dữ dội của sông Đà không phải chỉ có thác đá mà nó còn là cảnh đá bờ sông dựng vách thành hiềm trở, có vách đá chẹt dòng sông Đà như một cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bên bờ này sang bên kia. Mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời. Tác giả sử dụng nhiều giác quan ( thị giác, xúc giác ) để cảm nhận quãng sông này. Không chỉ mặt nước mà cảnh vật cũng vô cùng hiểm trở, sẵn sàng chuẩn bị lấy đi tính mạng con người của người khác .
“ Dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuýt bất kể người lái đò sông Đà … Quãng này mà khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa bụng thuyền ra ”. Sự nguy hại của sông Đà dài hàng cây số tít tắt cuồn cuộn, hoàn toàn có thể đánh gục cả con thuyền và người lái đò. Nguyễn Tuân đã sử dụng nhiều câu văn ngắn, điệp từ, điệp cấu trúc gợi lên nhịp hoạt động gấp gáp của sóng gió đang phối hợp với nhau, tạo thêm nét hung bạo của sông Đà .
Đoạn tà Mường Vát trên sông bỗng có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống dòng sông để sẵn sàng chuẩn bị làm móng cầu. Nước ở đây thở và kêu như cái cửa cống bị sặc … những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào. Nhiều thuyền bè gỗ đi nghênh ngang vô ý là những cái giếng hút nước ấy nó lôi tụt xuống. Nhiều giải pháp so sánh, liên tưởng, nhân hóa độc lạ được tác giả sử dụng để gợi lên cảm xúc về những mối nguy hại của sông Đà .
Có thể thấy, vẻ hung bạo, dữ tợn này khiến cho người khác phải e sợ nhưng nó lại là một nét điển hình nổi bật làm cho người ta nhớ đến sông Đà hơn bất kỳ thứ gì hết. Nhiều năm tháng qua đi nhưng vẻ đẹp hung bạo, dữ tợn của dòng sông Đà dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân cũng như vẻ đẹp của sông Đà nói chung vẫn còn nguyên vẹn và sống mãi trong lòng bạn đọc với một dấu ấn riêng không liên quan gì đến nhau không gì sánh bằng .
Phân tích tính hung bạo của con Sông Đà ở thượng nguồn trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân – Bài mẫu 2
Mỗi nhà văn có một quan điểm sáng tác riêng theo họ xuyên suốt sự nghiệp văn học. Nhưng có lẽ rằng, Nguyễn Tuân làbnbh87j77b một trường hợp đặc biệt quan trọng khi quan điểm sáng tác và phong thái văn chương của ông có sự độc lạ rõ ràng ở thời kì trước và sau năm 1945. Nếu trước năm 1945, người ta biết đến Nguyễn Tuân với Chữ người tử tù cùng những hoài niệm về cái đẹp của quá khứ thì sau năm 1945, người ta biết đến Nguyễn Tuân với Người lái đò sông Đà cùng một nguồn năng lượng, tình yêu tha thiết dành cho đời sống, cho vạn vật thiên nhiên mà bạn đọc thuận tiện cảm nhận được. Nổi bật trong bài tùy bút chính là hình tượng con sông Đà lúc ở thượng nguồn .
Tùy bút Người lái đò sông Đà in trong tập “ Sông Đà ”, là tác dụng chuyến đi trong thực tiễn của Nguyễn Tuân đến vùng núi Tây Bắc để tò mò vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, của con người và tìm kiếm “ chất vàng mười đã qua thử lửa ” trong chính đời sống thường nhật. Qua “ Người lái đò sông Đà ”, Nguyễn Tuân với lòng tự hào của mình đã khắc hoạ những nét thơ mộng, hùng vĩ nhưng khắc nghiệt của vạn vật thiên nhiên quốc gia qua hình ảnh con sông Đà hung bạo và trữ tình. Đồng thời, nhà văn cũng phát hiện và ca tụng chất nghệ sĩ, sự tài ba trí dũng của con người lao động mới qua hình ảnh người lái đò sông Đà .
Mở đầu tùy bút là hai lời đề từ vô cùng rực rỡ và độc lạ : “ Đẹp vậy sao tiếng hát trên dòng sông ” : ca tụng vẻ đẹp của sông Đà và tiếng hát của những con người cần mẫn lao động, thao tác ở nơi đây. “ Chúng thủy giai đông tẩu / Đà giang độc Bắc lưu ” mang ý nghĩa mọi con sông đều chảy về phía Đông, riêng sông Đà chảy về phương Bắc để nói lên sự độc lạ độc nhất vô nhị của sông Đà, gợi ra những đậm cá tính riêng của con sông. Chỉ với hai lời đề từ ngắn gọn, Nguyễn Tuân đã mang đến cho bạn đọc những vẻ đẹp vô cùng độc lạ của sông Đà với những con sông khác giúp bạn đọc phần nào thêm thú vị và muốn tìm hiểu và khám phá về con sông này .
Sau lời đề từ, tác giả đi vào đơn cử vẻ đẹp hùng vĩ, kinh hoàng của con sông : “ Cảnh vách đá hai bên sông dựng đứng như vách thành ; có vách đá chẹt dòng sông Đà như một cái yết hầu ; đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách ; có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bên bờ này sang bên kia ; mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời. ” bằng ngòi bút tài hoa của mình, Nguyễn Tuân mang đến cho bạn đọc nhiều liên tưởng mê hoặc về con sông Đà : nghệ thuật và thẩm mỹ ẩn dụ những khối đá bờ sông được ví như những thành trì vững chắc, vũng chãi và đầy rẫy sự nguy hại, huyền bí, rình rập đe dọa chực chờ. Tác giả đã sử dụng nhiêu giác quan để cảm nhận được hết vẻ đẹp hung tợn ở quãng này của con sông : nó vừa hẹp lại nhiều đá dựng cao ngang ngược nhưng tiềm ẩn những sự nguy hại khiến con người không hề lường trước được .
Không chỉ quãng này của con sông nguy khốn mà quãng mặt ghềnh Hát Loóng cũng nhiều gian truân không kém : “ Dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuýt bất kể người lái đò sông Đà … ; quãng này mà khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa bụng thuyền ra ”. Đến đây, Nguyễn Tuân sử dụng nhiều câu văn ngắn móc xích với nhau, điệp từ, điệp cấu trúc gợi lên nhịp hoạt động gấp gáp của sóng gió đang phối hợp với nhau để “ hoành hành ” tạo thêm nét hung bạo của sông Đà ; không chỉ có đá dựng thành vách hăm dọa con người nữa mà ngay cả mặt nước cũng tạo sóng hung tợn để rình rập đe dọa bất kể con thuyền hay người nào qua đấy cho ta thấy một con sông Đà ngang ngược, bá đạo và vô cùng bướng bỉnh .
Quãng Tà Mường Vát con sông cũng hung tợn không kém : “ Trên sông bỗng có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống dòng sông để chuẩn bị sẵn sàng làm móng cầu ; nước ở đây thở và kêu như cái cửa cống bị sặc … những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào ; nhiều thuyền bè gỗ đi nghênh ngang vô ý là những cái giếng hút nước ấy nó lôi tụt xuống ” Nghệ thuật nhân hoá phối hợp so sánh của Nguyễn Tuân làm tạo cho câu văn trở nên sinh động, mê hoặc hơn khi nào hết. Khúc sông này nguy khốn đến mức không một con thuyền nào dám tiến lại gần, nếu không sẽ bị hút vào trong, bị dìm xuống lòng sông và biến mất một cách đáng sợ .
Không chỉ riêng những quãng trên con sông Đà mới hung tợn mà dòng chảy của nó cũng vô cùng hung tợn : “ Có những thuyền đã bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới ”. Sự hung ác này được Nguyễn Tuân liên tưởng đến một anh quay phim mạnh dạn dám ngồi vào trong cái thuyền thúng tròn vành rồi cả người cả thúng cùng theo dòng xoáy xuống dưới cùng của xoáy nước và lia máy ảnh lên, thu vào tầm mắt toàn bộ xoáy nước như “ một cái giếng mà thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thủy tinh khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan ụp cả vào máy vào người quay phim cả người đang xem. ” Sự liên tưởng rực rỡ, mê hoặc này không chỉ giúp bạn đọc tưởng tượng ra sự hung tàn của con sông mà còn làm cho vẻ hung tàn đó trở nên đa sắc màu hơn .
Nhiều năm tháng qua đi nhưng bạn đọc chưa bao giờ quên phong cách sáng tác “ngông” độc đáo của Nguyễn Tuân cùng tùy bút và hình ảnh con sông Đà. Tác phẩm đã đóng góp không nhỏ vào nền văn học Việt Nam và được nhiều thế hệ con người đón nhận.
Phân tích tính hung bạo của con Sông Đà ở thượng nguồn trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân – Bài mẫu 3
Nguyễn Tuân đi nhiều, thăm thú cảnh vật khắp nơi, nhưng lần ấy đến thăm Tây Bắc, ông ưng con sông Đà lắm ! Hình như ông tìm được ở sông Đà một cái gì đó giống ông : vừa bàng bạc, cao nghều huyền bí nhưng cũng vừa rất nhuần nhụy trữ tình. Thế là hành trình dài mày mò sông Đà chẳng khác gì hành trình dài mày mò những huyền bí của bản thân. Ông nói vạn vật thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ lắm nhưng cũng thơ mộng lắm ! Tất cả dồn tụ lại hợp nên hình ảnh sông Đà. Nguyễn Tuân ham tò mò. Thế nên vào thời gian năm 1960, còn gì mê hoặc hơn khi được đến với sông Đà. Con sông vừa nguyên sơ lại đầy tính cách ( Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu ) .
Nguyễn Tuân gặp sông Đà như hai người tri kỉ gặp nhau. Và như trên đã nói, viết về sông Đà có một cái gì đó khiến ta liên tưởng Nguyễn Tuân đang viết về chính mình. Phải chăng cho nên vì thế mà con sông hiện lên trong những trang tùy bút của nhà văn Nguyễn cá tính vô cùng ? Hung bạo là hung bạo nhất, còn thơ mộng thì cũng thơ mộng đến ngọn bến bờ .
Sông Đà là cái tên thượng nguồn của con sông ( đoạn chảy đến Nước Ta ). Đó là con sông tiền sử nhất, nguyên sơ nhất ở miền Bắc nước ta. Đoạn thượng nguồn con sông kinh hoàng và hung bạo lắm ! Không chạy dọc cả con sông, Nguyễn Tuân chỉ dành hết bút lực mà miêu tả sông Đà ở thượng nguồn. Nơi ấy sông Đà hiện lên sục sôi, nghiệt ngã và đầy thử thách .
Dữ dội của sông Đà không phải chỉ có thác đá mà nó còn là cảnh đá bờ sông dựng vách thành hiềm trở. Ở góc nhìn này, con sông như một bờ hoang thời tiền sử. Chỗ ấy hai bên bờ sông hẹp lại ngồi trong khoang đò qua quãng ấy … chỉ lúc đúng Ngọ mới có mặt trời. Có chỗ, ‘ con nai con hổ đã từng có lần vọt qua bờ bên kia. Hay đại loại ta cứ tưởng tượng như đang đi giữa một con phố hẹp ngóng vọng lên khung cửa sổ trên cái tầng nhà thứ mấy vừa tắt phụt đèn điện. Con sông trở nên hoang vắng cổ xưa và có cái gi đó bí hiểm vô cùng .
Hùng vĩ của sông Đà còn ở tiếng gầm của thác : hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gầm ghè suốt năm. Âm thanh của tiếng nước đổ nghe như tiếng người. Cũng oán trách, cũng kêu van rồi lại khiêu khích giọng gằn mà chế nhạo. Nguyễn Tuân tả sóng mà nghe như tác giả đang tả người vậy. Hay dòng sông kia chính là nỗi niềm của dân tộc bản địa, là lời của cha ông vọng về từ phía quá khứ, vọng về từ không biết bao nhiêu trận kịch chiến đã có trên sông ?
Cả đoạn văn hầu hết chỉ thấy Nguyễn Tuân sử dụng thủ pháp trái chiều của văn học lãng mạn để khơi gợi cho người đọc hết những tưởng tượng về sự kinh hoàng của dòng sông. Lúc ấy dòng sông không khác gì dòng lửa, bức bối, không dễ chịu, bứt rứt vô cùng. Tiếng gầm thét của thác quốc tế kia đang rống lên ầm ĩ như những ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữ rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa. Rồi những xoáy nước giống như những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào. Có khi lại như hàng ngàn con đom đóm đang châm lửa vào đầu ngọn sóng. Dòng sông kinh hoàng khác thường thật nhưng nghe sao nó như đang gợi lên cái không an tâm của con người. Dòng sông cuộn mình kinh hoàng như đời sống, như lịch sử vẻ vang nước Việt ta chẳng mấy lúc bình yên. Sau cách mạng, cái nhìn vạn vật thiên nhiên của Nguyễn Tuân thường gắn liền với cài nhìn con người, cái nhìn lịch sử vẻ vang và dân tộc bản địa. Tùy bút này là một cái nhìn như vậy .
Nói cái kinh hoàng, nghiệt ngã của dòng thác sông Đà, ta không hề quên những bãi đá. Mà nói đúng chuẩn hơn, đó phải được coi là những thạch trận. Mỗi hòn có một tâm thế riêng, một trách nhiệm, một tính cách như chính con người vậy. Đá cũng chia thành ba hàng mà chặn ở trên sông. Có hòn làm trách nhiệm như mồi nhử những thuyền. Hòn khác lại là một boong ke. Rồi hòn làm trách nhiệm tiến công bệ vệ oai phong lẫm liệt. Tất cả tạo thành một thế trận không chỉ để rình rập đe dọa nhà đò mà khiến cả tất cả chúng ta, mỗi khi đọc đến đây hẳn không ít thì nhiều đều nghĩ nó như một mặt trận cổ xưa thực sự. Vậy phải chăng những hòn đá với nhiều tâm thế kia chính là những người lính biên cương luôn nhấp nhổm lo ngại chẳng khi nào yên được ? Dòng sông càng miêu tả, càng giống quốc tế con người. Càng giống như lời nói của cha ông đang vọng về từ quá khứ bốn ngàn năm đấu tranh dựng và giữ nước. Phải chăng đó chính là cái tạo nên phần hồn cho dòng thác sông Đà ? Tạo cho con sông không chỉ là một thực thể của vạn vật thiên nhiên mà lúc này nó giống như một chứng nhân lịch sử dân tộc vậy .
Sông Đà kinh hoàng khiến nhà đò ngay cả những ai non tay lái, yếu thần kinh chỉ cần nghe thấy đã phát hoảng lên rồi. Ấy vậy mà đoạn sông nước hiền hòa, nó lại đẹp như một cố nhân .
Ngồi trên máy bay mà nhìn xuống con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mùi khói Mèo đốt nương xuân. Đúng là một khung cảnh rất là mơ mộng, diệu huyền. Rồi sông Đà không giống như sông Gâm, hay sông Lô khi nào cũng chỉ xanh xanh màu canh hến. Sông Đà đẹp bởi màu xanh ngọc bích vào mùa xuân. Sang thu nước sông lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu, lừ lừ cái màu đỏ giận giữ ở một người bất mãn, tức bực gì mỗi độ thu về. Với tác giả có lúc con sông còn giống như một cố nhân. Trong một lần lạc đường, tác giả vô tình nhìn ngắm nó mà nhớ lại một tứ thơ Đường của Lý Bạch xưa. Đến đây dòng sông Đà khiến người ta quên hẳn đi cái kinh hoàng nghiệt ngã của mình. Dòng sông thân thiện như con người và xinh đẹp tươi tắn như thiếu nữ .
Còn nữa, nhìn cảnh bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sông mà vui như nắng giòn tan sau một kỳ mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. Có chỗ, đoạn sông lặng như tờ gợi một miền cổ tích thời xưa hay có lúc ngồi đò, ta phát hiện hình ảnh một con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi ánh cỏ sương, chăm chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò … Đúng là nhìn cảnh ấy chẳng ai dám nghĩ dòng sông ở quãng trên khi nào cũng sẵn sàng chuẩn bị ăn chết bất kể một cái thuyền nào sơ hở. Cảnh về đoạn sông này trữ tình thơ mộng và huyền diệu xiết bao .
Hình như Tùy bút Sông Đà đọc nhiều mà vẫn còn mê hoặc lắm ! Ai mới đọc e còn cảm thấy ngại ngùng nhưng đọc rồi lại thấy hấp dẫn. Đọc để cảm nhận quốc tế của dòng sông nhưng lần nào tôi cũng thấy nó vọng ra bao điều mới mẻ và lạ mắt của quốc tế con người. Tôi do dự tự hỏi, phải chăng đó là điều tạo nên tính mê hoặc đa chiều của hình ảnh dòng sông ? Có thể nói khẳng định chắc chắn rằng, Người lái đò Sông Đà là một áng văn đẹp được tạo ra sự từ tình yêu quê nhà quốc gia say đắm, thiết tha của một con người muốn dùng văn chương để ca tụng vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình, thơ mộng của vạn vật thiên nhiên .
Phân tích tính hung bạo của con Sông Đà ở thượng nguồn trong tùy bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân – Bài mẫu 4
Ta đã được chiêm ngưỡng và thưởng thức một dòng sông bát ngát, hoang vắng, buồn man mác, thấm đẫm nỗi nhớ nhà trong “ Tràng Giang ” của Huy Cận ; hay một khung cảnh vắng vẻ, cách biệt của vạn vật thiên nhiên sông nước Kinh Bắc trong “ Bên kia sông Đuống ” của Hoàng Cầm. Nếu những bài thơ trên chỉ là điều kiện kèm theo, là khách thể để những nhà thơ bày tỏ lòng mình thì đến với Người lái đò sông Đà, người đọc mới cảm nhận được rõ nét về một tác phẩm viết về một dòng sông thực sự. Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, hình ảnh dòng sông “ độc bắc lưu ” hiện lên với những vẻ đẹp độc lạ. Trên cái nền vạn vật thiên nhiên kì vĩ ấy, Nguyễn Tuân cũng đã làm điển hình nổi bật lên vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ trong những người lao động thông thường mà ông luôn gọi là “ chất vàng mười đã qua thử lửa ” lâu nay mình vẫn khao khát, kiếm tìm .
Người lái đò sông Đà là một trong những tùy bút xuất sắc nhất trong tập tùy bút “ Sông Đà ” của Nguyễn Tuân, tập tuỳ bút cũng ghi lại sự chuyển biến trong tư tưởng, tình cảm của Nguyễn Tuân so với tiến trình trước cách mạng. Trong Người lái đò sông Đà không chỉ điển hình nổi bật hình ảnh của người lao động kiên cường dũng mãnh mà còn điển hình nổi bật một vạn vật thiên nhiên đẹp tươi
Sông Đà được nhà văn thiết kế xây dựng thành một “ nhân vật ” xuất hiện suốt từ đầu đến cuối thiên tùy bút, tạo nên giá trị độc lạ của tác phẩm này. Dưới ngòi bút tài hoa và uyên bác của Nguyễn Tuân, Sông Đà không còn là một con sông vô tri, vô giác, mà là một “ nhân vật ” có đậm cá tính, có tâm trạng, có hoạt động giải trí : thật nhiều mẫu mã và phức tạp. Tác giả đã nhận xét khái quát : đây chính là con sông Tây Bắc hung bạo và trữ tình. Hai đặc thù hung bạo và trữ tình này được nhà văn tiến hành trong suốt cả bài tùy bút .
Cái hung bạo của con Sông Đà không chỉ ở những con thác, mà còn ở quang cảnh hùng vĩ với vẻ huyền bí, hoang sơ của dòng sông chảy giữa điệp trùng rừng núi Tây Bắc. Như một nhà quay phim là lão luyện, vừa cho người xem thấy bao quát khung cảnh Sông Đà, nhiều lúc tác giả lại dừng lại, cho người theo dõi những pha “ cận cảnh ” thật tiêu biểu vượt trội về sự hung ác của sông này .
Đấy là những cảnh thật hiếm thấy như cảnh đá bờ sông dựng vách thành chỉ khi nào đến giữa trưa, mặt trời rọi đúng đỉnh đầu, chỗ ấy mới có nắng. Cách so sánh trên tạo được ấn tượng khá đậm nét về vách đá dựng đứng với độ cao hun hút khôn cùng. Có chỗ vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu. Vì thế, dòng chảy của con sông bị thu lại rất hẹp : hẹp đến mức đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách, hẹp đến mức quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia. Ấn tượng về độ và thẳng của vách đá bờ sông và dòng chảy nhỏ hẹp càng được tô đậm thêm qua một chi tiết cụ thể tiêu biểu vượt trội và lôi liên tưởng giật mình – vạn vật thiên nhiên hoang sơ : với đời sống tân tiến của con người : Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào từ cái tầng nhà thứ mấy nào vừa phụt đèn điện. Nhà văn chẳng những sử dụng thị giác mà còn phối hợp sử dụng cả giác quan khác với những so sánh thật mới lạ, táo bạo. Vách thành dựng đứng gợi lên sự hiểm trờ, hùng vĩ, lòng sông hẹp lại gián tiếp gợi được sức chảy ghê gớm, dữ dằn của thác lũ .
Tính chất hung bạo còn biểu lộ qua cái dữ dằn của ghềnh sông với hợp sức của gió, của sóng và của đá. Dường như chúng phôi hợp với nhau một cách ngặt nghèo để tăng thêm sức mạnh uy hiếp, rình rập đe dọa con người : quãng một ghềnh Hát Loong, dài hàng cây số, nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, em cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuýt bất kỳ người lái đò Sông Dà nào tóm được qua đấy. Ở đây, một phần câu văn như bị chặt đứt ra thành nhiều khúc ngắn, gọn, diễn đạt bằng điệp từ, điệp cấu trúc và tăng tiến, tạo nhịp điệu khẩn trương, dồn dập, gấp gáp như sự hoạt động của gió to và sóng lớn .
Hung bạo hơn nữa là những cái hút nước kinh khủng : trên sông bỗng có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống xông để sẵn sàng chuẩn bị làm móng cầu. Vì nước bị hút quá mạnh nên phát ra những âm thanh được nhân cách hóa như nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc do nước bên trong và ngoài cống chênh nhau quá nhiều, phát ra tiếng kêu ặc ặc ghê sợ. Để tô đậm thêm sự nguy khốn của cái hút nước, nhà văn đã phối hợp giữa “ tả ” và “ kể ”. Ở đây, yếu tố tự sự góp thêm phần quan trọng kích thích trí tưởng của người đọc. Nếu câu văn nêu trên thiên về tả thì hai câu dưới thiên về kể : Nhiều bè gỗ rừng đi nghênh ngang vô ý … ở khuỳnh sông dưới .
Sông Đà còn hung bạo ở những thác nước. Nhiều thác nước như bày sẵn thế trận, sẵn sàng chặn đánh, tiêu diệt người lái đò, lái mảng, đặc biệt đối với những ai xuôi dòng, ở những nơi này, Sông Đà được mô tả như có cả một bầy thủy quái vừa hung hăng, bạo ngược, vừa nham hiểm, xảo quyệt. Lúc thì thác nước khiêu khích, chế nhạo, khi thì hò la, gầm thét, như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu tre nứa nổ lứa, đang phá luống rừng lứa, rừng lứa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng. Thác nước càng được nhân thêm sức mạnh, sức công phá, tăng thêm mối nguy hiểm đối với nhà đò vì sự góp mặt của hàng ngàn tảng đá to, nhỏ. Mỗi hòn đá được khắc họa như một quái vật từ ngàn năm vẫn kiên trì mai phục nơi đây để bày thạch trận trong lòng sông. Mỗi lần thấy một con thuyền nào nhô vào đường ngoặt sóng là chúng lập tức nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Tác giả để dựng dậy và thổi sự sống vào cho những hòn đá vô tri giác, khiến người đọc hình dung chúng cũng táo tợn, hung bạo như một lũ giặc điên cuồng.
Dưới ngòi bút của người nghệ sĩ ngôn từ, vẻ đẹp man dại, sức mạnh huyền bí của Sông Đà đã hiện ra ở nhiều góc nhìn khác nhau. Đây chính là tiềm năng to lớn của Đà giang được con người chinh phục. Đây là “ vàng trắng ” quý báu của quốc gia tất cả chúng ta. Chính vì thế, Nguyễn Tuân nói tới hình ảnh của những tuốc bin thủy điện. Điều đó cũng có nghĩa là nhà văn nghĩ tới vai trò, vị trí của Sông Đà trong sự nghiệp công nghiệp hóa quốc gia .
Download dàn ý ở đây
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
