Cuộc tấn công Iraq 2003 – Wikipedia tiếng Việt

Bài này chỉ nói về những chi tiết của cuộc xâm lược. Để biết thông tin tổng quát hơn, xem Chiến tranh Iraq.

Cuộc tấn công vào Iraq năm 2003 bắt đầu từ ngày 20 tháng 3, chủ yếu bởi quân đội Hoa Kỳ và Vương quốc Anh; 98% của quân lực đến từ hai nước này, tuy nhiều quốc gia khác cũng tham gia. Cuộc xâm lược Iraq trở thành giai đoạn đầu của sự kiện thường được gọi là Chiến tranh Iraq. Theo lịch sử, nó có thể được gọi chính xác hơn là “Chiến tranh vùng Vịnh lần 3”, tính từ sau chiến tranh 8 năm giữa Iraq và Iran vào thập niên 1980. Lần này, Quân đội Iraq đã bại trận hoàn toàn, và thủ đô Bagdad được giải phóng ngày 9 tháng 4 năm 2003. Ngày 1 tháng 5 năm 2003, Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush tuyên bố là các chiến dịch quan trọng đã kết thúc, tức là giai đoạn cầm quyền của đảng Ba’ath và nhiệm kỳ của Tổng thống Iraq Saddam Hussein đã kết thúc. Quân lực Liên hiệp cuối cùng đã bắt được Saddam Hussein ngày 13 tháng 12 năm 2003. Sau đó, thời kỳ quá độ bắt đầu, trong lúc đó tại Iraq bạo lực lan tràn do các lực lượng nổi dậy phần nhiều là người Sunni theo Hồi giáo, và cũng có cả các tay súng của mạng lưới khủng bố Al-Qaeda.

Cuộc giải phóng năm 2003 là một phần của đại chiến chống khủng bố quốc tế do Tổng thống Mỹ George W. Bush khởi xướng sau vụ tiến công khủng bố ngày 11 tháng 9 [ 1 ] .Vào tháng 10 năm 2002, Quốc hội Hoa Kỳ đã ủy quyền cho Tổng thống Bush sử dụng lực lượng quân sự chiến lược chống lại Iraq [ 2 ]. Chiến tranh Iraq chính thức mở màn vào ngày 19 tháng 3 năm 2003 [ 3 ], khi Hoa Kỳ, cùng với Anh và 1 số ít nước liên minh, khởi đầu một chiến dịch ném bom phủ đầu. Quân đội Iraq đã nhanh gọn bị áp đảo khi lực lượng liên quân do Hoa Kỳ chỉ huy tiến vào quốc gia này. Cuộc giải phóng đã dẫn đến sự sụp đổ của chính quyền sở tại Saddam Hussein ; Saddam đã bị bắt trong Chiến dịch Bình minh đỏ vào tháng 12 cùng năm và bị tử hình 3 năm sau đó .

Mối quan hệ giữa Mỹ và Iraq đã chuyển từ đồng minh sang thù địch kể từ khi Iraq đem quân xâm lược Kuwait (một đồng minh của Mỹ) năm 1990, dẫn đến cuộc Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất. Trong vòng một thập kỷ sau đó, Hoa Kỳ cùng với LHQ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt đối với Iraq, khiến kinh tế nước này rơi vào khủng hoảng. Năm 2003, Quốc hội và chính phủ Hoa Kỳ đã đạt được sự đồng thuận về một cuộc giải phóng Iraq. Chính quyền Bush viện dẫn lý do cho cuộc giải phóng rằng Iraq đang sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt (WMDs) [4], và chính phủ Iraq đang đặt ra mối đe dọa đối với Hoa Kỳ cũng như các đồng minh của Hoa Kỳ trong khu vực [5][6]. Một số quan chức Hoa Kỳ tin rằng Saddam đang chứa chấp và hỗ trợ al-Qaeda [7], bản thân Saddam Hussein cũng đã từng bày tỏ sự hả hê trên báo chí khi chứng kiến nước Mỹ bị khủng bố trong sự kiện ngày 11-9-2001 [8]). Tuy vậy nhìn chung đa số dư luận Mỹ ủng hộ cuộc chiến với mong muốn chấm dứt chế độ độc tài đàn áp và mang lại nền dân chủ cho nhân dân Iraq [9][10] (76% người Mỹ ủng hộ hành động quân sự chống lại Iraq [11]). Ước tính chế độ Saddam Hussein đã gây ra cái chết của 250.000 người Iraq thông qua các chiến dịch thanh trừng và diệt chủng trong hơn 30 năm cầm quyền [12]..

Năm 2004, Ủy ban 9/11 của Mỹ Tóm lại không có vật chứng nào về mối quan hệ giữa chính sách Saddam Hussein và al-Qaeda [ 13 ] và không tìm thấy kho dự trữ vũ khí tiêu diệt hàng loạt hoặc chương trình sản xuất vũ khí tiêu diệt hàng loạt nào đang hoạt động giải trí ở Iraq [ 14 ]. Việc chính phủ nước nhà Mỹ tin rằng Iraq đang chiếm hữu vũ khí tiêu diệt hàng loạt đã được chứng tỏ là do thông tin tình báo bị rơi lệch [ 15 ] .Sau khi cuộc giải phóng diễn ra thành công xuất sắc và Saddam Hussein bị lật đổ, Iraq đã tổ chức triển khai những cuộc bầu cử đa đảng vào năm 2005. Nouri al-Maliki trở thành Thủ tướng năm 2006 và giữ chức vụ cho đến năm năm trước. Khoảng trống quyền lực tối cao sau sự sụp đổ của chính phủ nước nhà Saddam và sự quản trị sai lầm đáng tiếc của chính sách cũ đã dẫn đến đấm đá bạo lực giáo phái lan rộng giữa những nhóm Hồi giáo Shia và Sunni ở trong nước, cùng với đó là một cuộc nổi dậy lê dài chống lại lực lượng Mỹ và liên minh. Nhiều nhóm nổi dậy đấm đá bạo lực ở Iraq đã được Iran và al-Qaeda hỗ trợ vốn. Hoa Kỳ đã đáp trả bằng một đợt tăng cường quân số vào năm 2007 [ 16 ]. Sự ngày càng tăng quân số của Mỹ đã mang lại sự bảo đảm an toàn cao hơn cho cơ quan chính phủ cũng như quân đội và người dân Iraq, được nhìn nhận là một thành công xuất sắc lớn khi quốc gia Iraq dần đi vào không thay đổi [ 17 ]. Sự can dự của Hoa Kỳ vào Iraq đã dần chấm hết dưới thời Tổng thống Barack Obama. Hoa Kỳ chính thức rút tổng thể quân đội chính quy khỏi Iraq vào tháng 12 năm 2011 [ 18 ]. Vào mùa hè năm năm trước, Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant ( ISIS ) đã phát động một cuộc tiến công quân sự chiến lược ở miền bắc Iraq và công bố dự tính xây dựng một caliphate Hồi giáo trên toàn quốc tế, dẫn tới một cuộc can thiệp quân sự chiến lược khác của Hoa Kỳ và những liên minh vào Iraq để đối phó với mối rình rập đe dọa mới này .Năm 2006, một cuộc thăm dò ý kiến cho thấy 61 % người dân Iraq được hỏi tin rằng việc lật đổ Saddam Hussein là một điều đúng đắn. [ 19 ]
Tổng thống Saddam HusseinNăm 1979, Saddam Hussein trở thành tổng thống Iraq, ông ta liên tục những cải cách xã hội và đàn áp những đối thủ cạnh tranh chính trị của đảng Baath. Được Mỹ và cả Liên Xô cổ vũ, ông ta triển khai cuộc chiến tranh chống Iran. Trong đại chiến này, quân đội Iraq đã rất nhiều lần triển khai những vụ tiến công bằng vũ khí hóa học, trong đó có cả những vụ tiến công nhằm mục đích vào dân thường, ví dụ điển hình như ở thị xã Sardasht [ 20 ]. Hầu hết những cuộc tiến công này đều được thực thi theo mệnh lệnh của Saddam .

Trong nước, Saddam Hussein thực hiện chiến dịch đàn áp phong trào đòi độc lập của người Kurd. Trong vụ thảm sát được tiến hành theo chỉ đạo của Saddam Hussein tại làng Halabija, khoảng 3.200 đến 5.000 người Kurd đã thiệt mạng [21][22], đây là vụ tấn công bằng vũ khí hóa học lớn nhất nhằm vào thường dân trong lịch sử, cũng là vụ tấn công bằng vũ khí hóa học có quy mô lớn nhất trong lịch sử hiện đại [23][24]. Trong chiến dịch quân sự ở Anfal (còn gọi là “Diệt chủng Anfal”), quân đội chính phủ Iraq đã giết chết khoảng 50.000-182.000 người Kurd [25]. Ước tính chế độ Saddam Hussein đã gây ra cái chết của 250.000 người Iraq thông qua các chiến dịch thanh trừng và diệt chủng trong hơn 30 năm cầm quyền [12].

Sự phản đối can đảm và mạnh mẽ của quốc tế so với chính sách độc tài của Saddam Hussein đã khởi đầu kể từ khi Iraq đem quân lấn chiếm Kuwait năm 1990 [ 26 ]. Cộng đồng quốc tế đã lên án can đảm và mạnh mẽ cuộc xâm lược này, và đến năm 1991, một liên minh quân sự do Hoa Kỳ chỉ huy đã phát động Chiến tranh vùng Vịnh và thành công xuất sắc trong việc đánh đuổi quân đội Iraq ra khỏi chủ quyền lãnh thổ Kuwait .Sau cuộc chiến tranh vùng Vịnh, Mỹ và những liên minh đã triển khai nhiều giải pháp để làm suy yếu chính sách Hussein. Những giải pháp này gồm có những lệnh trừng phạt kinh tế tài chính rất khắc nghiệt của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc khiến cho nền kinh tế tài chính Iraq rơi vào khủng hoảng cục bộ ; việc thực thi những khu vực cấm bay tại Iraq mà Mỹ và Anh công bố là để bảo vệ hội đồng người Kurd và người Hồi giáo Shia ; cùng với đó là những cuộc thanh tra nhằm mục đích bảo vệ sự tuân thủ của Iraq so với những nghị quyết của Liên Hợp Quốc liên quan đến kho vũ khí tiêu diệt hàng loạt của Iraq .Các cuộc thanh tra này được thực thi bởi Ủy ban Đặc biệt của Liên Hợp quốc ( UNSCOM ), hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, với mục tiêu bảo vệ rằng chính phủ nước nhà Iraq sẽ tuân thủ nghị quyết của Liên Hiệp Quốc và tàn phá toàn bộ những kho dự trữ cũng như những cơ sở sản xuất vũ khí hóa học, vũ khí sinh học hoặc vũ khí hạt nhân trên toàn chủ quyền lãnh thổ nước này [ 27 ]. Trong khoảng chừng một thập kỷ sau cuộc Chiến tranh vùng Vịnh, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã trải qua 16 nghị quyết lôi kéo Iraq vô hiệu trọn vẹn kho vũ khí tiêu diệt hàng loạt. Nhiều vương quốc thành viên của Liên Hiệp Quốc cáo buộc rằng cơ quan chính phủ Iraq đã liên tục cản trở việc làm thanh tra của Ủy ban đặc biệt quan trọng và không thực thi trang nghiêm nghĩa vụ và trách nhiệm giải giáp vũ khí diệt trừ hang loạt. Các quan chức chính phủ nước nhà Iraq cũng đã nhiều lần quấy rối những thanh tra viên Liên Hiệp Quốc và không cho những thanh tra viên triển khai việc làm của mình [ 27 ]. Đáp trả những cáo buộc này, vào tháng 8 năm 1998 Saddam Hussein đã đình chỉ trọn vẹn việc hợp tác với những thanh tra viên Liên Hiệp Quốc và trục xuất họ về nước, ông còn cáo buộc rằng những người thanh tra viên này là ” gián điệp của Mỹ ” [ 28 ] .

Vào tháng 10 năm 1998, lật đổ chính quyền Saddam Hussein đã trở thành trọng tâm trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ với việc ban hành Đạo luật Giải phóng Iraq. Đạo luật này đã cung cấp 97 triệu USD cho các “tổ chức dân chủ đối lập” ở Iraq để “thiết lập một chương trình hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi sang nền dân chủ ở Iraq” [29]. Đạo luật này trái ngược với các điều khoản được quy định trong Nghị quyết 687 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, vốn chỉ tập trung vào chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt của Iraq mà không đề cập gì đến việc thay đổi chế độ [30]. Một tháng sau khi Đạo luật Giải phóng Iraq được thông qua, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh đã phát động một chiến dịch ném bom lãnh thổ Iraq có tên là “Chiến dịch Cáo sa mạc”. Mục tiêu của chiến dịch này là cản trở khả năng sản xuất vũ khí hóa học, vũ khí sinh học và vũ khí và hạt nhân của chính phủ Saddam Hussein, nhưng chính phủ Mỹ cũng hy vọng nó cũng sẽ làm suy giảm sức mạnh của Saddam [31].

Sau khi George W. Bush giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000, chính phủ nước nhà Mỹ đã quyết tâm thực thi một chủ trương cứng rắn hơn so với Iraq. Nền tảng chiến dịch của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2000 đã lôi kéo ” triển khai khá đầy đủ ” Đạo Luật Giải phóng Iraq như một điểm khởi đầu trong kế hoạch hủy hoại Saddam [ 32 ] .

Các sự kiện trước cuộc cuộc chiến tranh[sửa|sửa mã nguồn]

Các chú thích của cuộc họp về những nguyên do hoàn toàn có thể được sử dụng để biện minh cho cuộc xâm lược IraqSau vụ khủng bố ngày 11/9, đội bảo mật an ninh vương quốc của chính quyền sở tại Bush đã luận bàn tráng lệ về một cuộc xâm lược Iraq. Tổng thống Bush đã đàm đạo với Bộ trưởng Quốc phòng Rumsfeld vào ngày 21 Tháng 11 và đưa ra những chỉ huy cho Rumsfield về việc thực thi kế hoạch xâm lăng Iraq có mật danh ” OPLAN 1003 ” [ 33 ] .

Tổng thống Bush bắt đầu công khai ý định của ông về một cuộc can thiệp quân sự vào Iraq trong Bản Thông điệp Liên bang tháng 1 năm 2002, trong đó ông gọi Iraq là một trong ba thành viên của “Trục Ma quỷ” (cùng với Iran và Bắc Triều Tiên) và tuyên bố rằng “Hoa Kỳ sẽ không cho phép các chế độ nguy hiểm nhất thế giới này đe dọa chúng ta bằng thứ vũ khí nguy hiểm nhất thế giới” [34]. Bush cũng thể hiện quyết tâm lật đổ chính quyền Saddam Hussein của Hoa Kỳ với cộng đồng quốc tế trong bài phát biểu ngày 12 tháng 9 năm 2002 trước Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc [35].

Vào tháng 10 năm 2002, Quốc hội Hoa Kỳ đã trải qua ” Nghị quyết Iraq “, được cho phép Tổng thống ” sử dụng mọi giải pháp thiết yếu ” để chống lại Iraq. Hầu hết người Mỹ tin rằng Saddam đang chiếm hữu vũ khí diệt trừ hàng loạt. Đến tháng 2 năm 2003, 64 % người Mỹ ủng hộ triển khai một chiến dịch quân sự chiến lược nhằm mục đích lật đổ Saddam Hussein [ 36 ] .Vào ngày 5 tháng 2 năm 2003, Ngoại trưởng Colin Powell đã có một bài phát biểu trước Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để đưa ra dẫn chứng cho thấy chính quyền sở tại Iraq đang che giấu việc chiếm hữu vũ khí diệt trừ hàng loạt. Tuy nhiên, những thông tin mà Powell nêu ra hầu hết đều dựa trên công bố của Rafid Ahmed Alwan al-Janabi, mang biệt danh ” Curveball “, là một người Iraq đang sống lưu vong ở Đức thời gian đó. ” Curveball ” kể rằng anh ta từng là một kỹ sư hóa học thao tác tại một nhà máy sản xuất sản xuất vũ khí diệt trừ hàng loạt bí hiểm của Iraq, và CIA đã sử dụng lời khai của ” Curveball ” làm cơ sở để cáo buộc chính quyền sở tại Saddam vẫn chưa từ bỏ chương trình sản xuất vũ khí tiêu diệt hàng loạt. Tuy vậy câu truyện của Al-Janabi về sau đã được Nhóm tìm hiểu về Iraq của cơ quan chính phủ Mỹ xác nhận là không đúng chuẩn [ 15 ]. Có thể thấy việc chính phủ nước nhà Mỹ một mực khẳng định chắc chắn rằng Iraq ” chiếm hữu vũ khí diệt trừ hàng loạt ” trọn vẹn là do thông tin tình báo bị rơi lệch, và Mỹ không hề ngụy tạo dẫn chứng để làm cớ cho việc thực thi cuộc chiến tranh .Vào tháng 3 năm 2003, Hoa Kỳ cùng với những liên minh của họ là Vương quốc Anh, Ba Lan, Úc, Tây Ban Nha, Đan Mạch và Ý đã khởi đầu sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc xâm lược Iraq với một loạt những hành động quân sự chiến lược, trong khi Pháp, Đức, Canada cùng với Nga đã phản đối kế hoạch này và lôi kéo một giải pháp ngoại giao. Trong một bài phát biểu trước toàn nước vào ngày 17 tháng 3 năm 2003, Bush nhu yếu Saddam và hai con trai của ông ta là Uday và Qusay hãy đầu hàng và rời khỏi Iraq trong vòng 48 giờ [ 37 ] .Hạ viện Anh đã tổ chức triển khai một cuộc bỏ phiếu để quyết định hành động về việc nên hay không nên triển khai cuộc chiến tranh vào ngày 18 tháng ba năm 2003, và tác dụng là số nghị sĩ ủng hộ cuộc chiến tranh đã áp đảo với 412 phiếu [ 38 ]. Có ba bộ trưởng liên nghành thuộc chính phủ nước nhà Anh đã từ chức để phản đối đại chiến là John Denham, Lord Hunt of Kings Heath, và chỉ huy Hạ viện Robin Cook .

Năm 2015, Thủ tướng Anh Tony Blair trong cuộc phỏng vấn với CNN đã thừa nhận các báo cáo về việc sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Iraq là sai sự thật. Tuy nhiên ông cho rằng lật đổ Saddam là việc nên làm, bởi Saddam là một nhà độc tài tàn bạo, kẻ đã gây nên cái chết của khoảng hơn 250.000 người.[39] George W. Bush cho biết mình cảm thấy “thất vọng” về thông tin tình báo bị sai lệch, nhưng ông cũng cho rằng việc lật đổ Saddam là điều cần thiết: “Tôi hoàn toàn nhận thức được rằng cơ quan tình báo CIA đã sai, và tôi cũng thất vọng như mọi người. Nhưng những điều không thể phủ nhận được là Saddam Hussein đã từng xâm lược một đất nước, ông ta đã từng sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt, ông ta có khả năng sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt, ông ta bắn vào phi công của chúng ta. Ông ta là một nhà tài trợ cho chủ nghĩa khủng bố. Tiêu diệt Saddam Hussein là điều đúng đắn để đảm bảo nền hòa bình thế giới và an ninh cho đất nước của chúng ta“.[40]

Người dân Iraq chào đón lính Mỹ tiến quân vào Baghdad để lật đổ Hussein

Khi Hussein bị lật đổ, nhiều người dân Iraq đã đổ ra đường ăn mừng và còn cùng nhau kéo sập bức tượng khổng lồ của ông ta [ 41 ] Khi Saddam Hussein bị treo cổ, nhiều quân địch của Saddam đã nổ súng chào mừng. Năm 2006, một cuộc thăm dò ý kiến cho thấy 52 % số người Iraq được hỏi tin rằng quốc gia Iraq đang đi đúng hướng và 61 % cho rằng việc lật đổ Saddam Hussein là một điều đúng đắn. [ 19 ]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Phương tiện liên quan tới Iraq War tại Wikimedia Commons

Tin tức từ Ân xá Quốc tế :

Source: https://tbdn.com.vn
Category: 1000 Câu Hỏi Vì Sao