Dàn ý Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu hay nhất (3 mẫu)
Dàn ý Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu hay nhất (3 mẫu)
Đề bài: Dàn ý Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu.
Bài giảng: Phú sông Bạch Đằng – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên VietJack)
Dàn ý Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu
I. Mở bài
– Giới thiệu về tác giả Trương Hán Siêu : Là người cương trực, học vấn uyên bác được vua và dân nhà Trần đáng tin cậy .
– Khái quát về thể phú : Sử dụng hình thức đối đáp chủ – khách để bộc lộ nội dung, có vần hoặc xen lẫn văn vần và văn xuôi .
– Giới thiệu bài thơ Bạch Đằng Giang phú : thực trạng sinh ra, nội dung .
II. Thân bài
1. Cảm xúc của nhân vật khách trước sông Bạch Đằng
– Nhân vật ” khách ” : Là sự tự xưng của tác giả, tạo nên lối chủ-khách đối đáp thường dùng trong thể phú .
– Tâm thế du ngoạn : Giương buồm, giong gió, lướt bể, chơi trăng, mải miết .
→ Tư thế từ tốn, tự do. Tác giả là người có tâm hồn tự do, phóng khoáng .
– Hành trình du ngoạn của tác giả :
+ Các địa điểm Trung Quốc : Nguyên Tương, Vũ Huyệt, Cửu Giang, Ngũ Hồ, Tam Ngô, Bách Việt, đầm Vân Mộng .
→ Những địa điểm được biết đến qua sách vở, qua sự tưởng tượng. Tác giả là người có vốn hiểu biết đa dạng chủng loại, sâu rộng .
+ Các danh lam thắng cảnh Đại Việt : Đại Than, Đông Triều và dừng chân ở Bạch Đằng – dòng sông của chiến công lịch sử vẻ vang của dân tộc bản địa .
→ Tác giả yêu vạn vật thiên nhiên, thiết tha với quê nhà, quốc gia với quá khứ hào hùng của dân tộc bản địa .
+ Cách nói cường điệu : Sớm Nguyên Tương – chiều Vũ Huyệt, hành trình dài dài được khách triển khai trong một ngày .
→ Không gian, thời hạn của cuộc hành trình dài đã nâng cao tầm vóc của khách, say sưa, dữ thế chủ động đến với vạn vật thiên nhiên .
– Cảnh sắc vạn vật thiên nhiên trên sông Bạch Đằng
+ Hùng vĩ, trang trọng :
• ” Sóng kình muôn dặm ” : Địa thế hiểm trở, kinh hoàng của con sông Bạch Đằng .
• ” Đuôi trĩ một màu ” : Những con thuyền nối đuôi nhau trên dòng sông .
+ Thơ mộng, trữ tình
• Thời gian ” ba thu ” : Tháng thứ ba của mùa thu, thu chín nhất .
• ” Nước trời một sắc ” : Bầu trời, mặt nước đều hòa chung một màu trong xanh .
+ Hoang vu, hiu hắt
• Từ láy ” san sát, vắng vẻ ” : Cực tả khung cảnh hoang vu, lạnh lẽo đầy lá lách, lau sợi
• ” Giáo gãy, xương khô ” : Chiến trường xưa, chốn tử nạn của quân địch .
– Tâm trạng của khách :
+ Buồn thương, hụt hẫng trước cảnh vật thay đổi, cho những người đã ngã xuống
+ Tư thế ” đứng lặng giờ lâu ” cho thấy nhà thơ đang đắm chìm vào quốc tế nội tâm với sự hụt hẫng ngậm ngùi .
2. Các bô lão kể về những chiến tích trên sông Bạch Đằng
– Hình ảnh bô lão : Có thể là những nhân vật có thật, là những vị cao niên ở hai bên bờ sông, cũng hoàn toàn có thể là hư cấu, sự phân thân của tác giả để khách quan kể về những chiến công trên sông Bạch Đằng .
– Thái độ của những bô lão với khách : ” vái “, ” thưa ” – hiếu khách, tôn kính khách .- Các chiến công tiêu biểu vượt trội : Ngô quyền đánh quân Nam Hán, Hoằng Tháo thua trận và chết ở sông Bạch Đằng năm 938 và Trùng Hưng nhị thánh bắt sống Ô Mã năm 1288 .
– Không khí mặt trận xưa :
+ Sự chuẩn bị sẵn sàng của quân nhà Trần : thuyền bè muôn đội, tinh kì phấp phới, hoành tráng sáu quân, gươm giáo sáng chói
→ Chuẩn bị kĩ lưỡng, chiến binh hùng hậu, hào khí ngút trời .
+ Diễn biến trận đánh :
• Cách nói ” được thua chửa phân “, ” bắc nam chống đối “, hình ảnh phóng đại ” nhật – nguyệt phải mờ, bầu trời đất sắp đổi ”
→ Trận đánh gay go, kinh khủng, giằng co căng thẳng mệt mỏi .
• Quân giặc : ” những tưởng gieo roi một lần quét sạch Nam bang bốn cõi ”
→ Kiêu căng, hống hách, ngạo mạn
• Kết thúc trận đánh : Hung đồ hết lối, khác nào … chết trụi .
→ Thủ pháp so sánh tăng cấp tô đậm, nhấn mạnh vấn đề thất bại thảm hại, nhục nhã, ê chề của quân địch .
→ Khẳng định tình yêu và niềm tự hào dân tộc bản địa .
3. Lời suy ngẫm, bình luận của các bô lão về những chiến công
– Nguyên nhân thắng lợi : đất trời cho nơi hiểm trở, nhân tài giữ được cuộc điện an, hoàng thượng coi thế giặc nhàn .
→ Nhấn mạnh ba yếu tố tạo ra sự thắng lợi thiên thời – địa lợi – nhân hòa, trong đó nhấn mạnh vấn đề vai trò của con người .
– Gợi lên hình ảnh Trần Quốc Tuấn và so sánh với những người xưa
→ Khẳng định sức mạnh, năng lực của con người nhất là người chỉ huy. Thể hiện giá trị nhân văn của tác phẩm .
4. Suy ngẫm về hưng vong của đất nước.
– Lời của những bô lão .
+ Hình tượng sông Bạch Đằng : bát ngát, to lớn, hùng vĩ, hiểm trở
→ Tình yêu, niềm tự hào về cảnh sắc quê nhà, về dòng sông lịch sử vẻ vang .
+ Mượn quy luật của tự nhiên để khái quát quy luật của con người : Mọi dòng sông đều dồn về biển cả, những kẻ bất nghĩa sẽ diệt vong, anh hùng lưu danh muôn đời .
– Lời của khách :+ Ca ngợi sông Bạch Đằng dòng sông lịch sử dân tộc, dòng sông anh hùng .
+ Ca ngợi đức độ, kĩ năng hai vị thánh quân Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông .
+ Ca ngợi đời sống thanh thản của dân tộc bản địa .
5. Nghệ thuật
– Bố cục ngặt nghèo, cách kể tả sinh động
– Xây dựng những hình tượng nhân vật sinh động, rực rỡ mạng ý nghĩa triết lí .
– Ngôn ngữ cô đọng, trong sáng, hào hùng .
III. Kết bài
– Khái quát nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của tác phẩm
– Mở rộng : Sông Bạch Đằng là đề tài, niềm cảm hứng lớn trong văn chương với rất nhiều tác phẩm nổi tiếng khác .
Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu – mẫu 1
Trong lịch sử dân tộc văn học thẩm mỹ và nghệ thuật Nước Ta, nhiều địa điểm của quốc gia đã trở thành những đề tài mê hoặc, vì ghi dấu những chiến công vĩ đại như Hàm Tử, Chi Lăng, Q. Đống Đa, Sông Lô … Nhưng gợi nhiều cảm hứng nhất có phải kể đến sông Bạch Đằng lịch sử vẻ vang – nơi đã từng diễn ra những trận đánh kinh khủng chống quân xâm lược phương Bắc. Tại đây, Ngô Quyền thắng quân Nam Hán ; Lê Hoàn quét sạch quân Tống ; Trần Hưng Đạo nhấn chìm đại quân Nguyên Mông. Bởi thế, chỉ nói riêng trong lịch sử dân tộc văn học thời trung đại đã nhiều cây bút tên tuổi như Trần Minh Tông, Trương Hán Siêu, Nguyễn Trãi, Nguyễn Mộng Tuân … đều viết về nó. Nhưng thành công xuất sắc hơn cả là Trương Hán Siêu với bài Bài phú sông Bạch Đằng. Tác phẩm này từ lâu đã được nhìn nhận là bài phú nổi tiếng nhất ở đời Trần và cùng là một trong số ít bài phú xuất sắc nhất của văn học trung đại .
Đây là một bài phú hoàn toàn có thể ( hoặc còn gọi là phú lưu thuỷ ), không tuân theo niêm luật ngặt nghèo của Đường phú ( hay còn gọi là phú đường luật ), vần luật của bài phú này tương phóng khoáng, giàu nhạc điệu và dễ truyền tụng .
Bài phú sông Bạch Đằng hoàn toàn có thể chia làm 3 đoạn : 1. Niềm vui thích du ngoạn nhất là du ngoạn trên sông Bạch Đằng ; 2. Thuật lại chiến công trên sông Bạch Đằng của cha ông ta xưa ; 3. Bài học rút ra trên con sông này .
Trong một bài phú, thường thì tác giả hay hư cấu thêm 1 số ít nhân vật để đối đáp, tranh luận với mình. Điều đó góp thêm phần cho bài phú sinh động mê hoặc hơn, nhờ sự xen kẽ của những câu đối thoại, những câu luận bàn : Khi thì bổ trợ, khi thì bác bỏ quan điểm bắt đầu. Ở Bài phú sông Bạch Đằng có những nhân vật như : khách, ta, bô lão. Thực chất, đấy chính là sự phân thân của chính tác giả, trong một thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ của bài phú .
Dưới đây sẽ phân tích bài phú theo cách đã nói ở trên .
Trong văn chương trung đại, vạn vật thiên nhiên được miêu tả khá nhiều. Các nhà văn, nhà thơ tìm đến vạn vật thiên nhiên trong những tâm trạng khác nhau. Cao Bá Quát đến với vạn vật thiên nhiên để thể hiện tâm trạng chua xót bất đắc chí. Nguyễn Bỉnh Khiêm thì so với vạn vật thiên nhiên để bày tỏ đạo lí thanh cao trước thói đời tất bật danh lợi … Ở Bài phú sông Bạch Đằng, Trương Hán Siêu đã tìm đến vạn vật thiên nhiên trong một tâm trạng khác. Mở đầu bài phú, nhà thơ đưa người đọc vào một quốc tế hùng vĩ, bát ngát của những Cửu Giang, Ngũ Hổ, Tam Ngô, Bách Việt là những nơi khách đã từng đi qua khách, tỏ ra là một con người có tâm hồn phóng khoáng, tự do :
Giương buồm trong gió chơi vơi ,
Lướt bể chơi trăng mải miết .
Sớm gõ thuyền chừ Nguyên Tương ,
Chiều lần thăm chừ Vũ Huyệt .
Khách cũng là một con người đi nhiều, biết rộng :
Đầm Vân Mộng chứa vài trăm trong dạ củng nhiều ,
Mà tráng chí bốn phương vẫn còn tha thiết .
Đi nhiều, biết nhiều, nhưng trong thú tiêu tốn, khách chỉ học có Tử Trường, tức là Tư Mã Thiên, nhà sử học nổi tiếng Trung Quốc, từng chu du khắp đất trung hoa to lớn trước khi viết bộ sử kí bất hủ .
Phải chăng khách nói đến Tử Trường để bày tỏ tâm hồn đồng điệu của mình với người xưa. Đi xa, đâu phải chỉ để tiêu dao, ngắm hoa vọng nguyệt, mà quan trọng hơn là tìm đến nơi cha ông ta đã lập chiến công to lớn đã làm vẻ vang cho lịch sử dân tộc để chiêm ngưỡng và thưởng thức, ngợi ca và suy ngẫm .
Điều này, chứng tỏ vị thế vị khách thật cao đẹp, chí khí thật hào hùng. Người đọc hoàn toàn có thể nhận thấy vẻ đẹp ấy trong chính lời kể đầy tự hào của khách. Khách nhắc tới nhiều địa điểm quen thuộc trong sách vở tàu, chúng cách xa nhau hàng ngàn dặm, làm thế nào hoàn toàn có thể đi được trong một sớm, một chiều ( Sớm gõ thuyền chừ Nguyên Tương – Chiều lần thăm Vũ Huyệt – Cửu Giang, Ngũ Hồ – Tam Ngô, Bách Việt ). Đấy chỉ là cách phô diễn ý tưởng sáng tạo có đặc thù ước lệ mà thôi. Điều quan trọng là nó đã đưa đến cho người đọc ấn tượng khá rõ về những khung cảnh vạn vật thiên nhiên to lớn, góp thêm phần biểu lộ niềm ham thích tự do, phóng khoáng của nhân vật khách. Cảm hứng về cuộc viễn du mở đầu bài phú, thực ra chỉ là sự chuẩn bị sẵn sàng một không khí thích hợp trước khi đi vào quốc tế hùng vĩ của sông Bạch Đằng lịch sử dân tộc .
Ấn tượng tiên phong mà Trương Hán Siêu đưa đến cho người đọc là sự bề thế to lớn và sức sống bền chắc muôn đời của Bạch Đằng giang. Con sông này thật hùng vĩ, bởi rộng bát ngát và dài muôn dặm. Như vậy nó không những là đại giang và còn là trường giang ( Bát ngát sóng kình muôn dặm ), với bao lớp sóng lớn trùng điệp. Điều đáng quan tâm là ngoài vẻ thiêng liêng hùng vĩ, sông Bạch Đằng còn có nét thật êm ả dịu dàng, duyên dáng và thơ mộng : những con thuyền nối đuôi nhau trôi dập dềnh trên sông ; đã cuối thu rồi nên nước xanh, trời xanh ; hai bên bờ lau lách xào xạc, vắng vẻ …
Trước cảnh sông nước hùng vĩ và thơ mộng ấy, tác giả cảm thấy vui buồn lẫn lộn. Đây là mặt trận ác liệt xưa kia, ta thắng lớn, nhưng kể sao cho hết những hi sinh mất mát với bao giáo gãy, xương khô. Trời nước, lau lách như gợi lại chuyện cũ, khiến người thời điểm ngày hôm nay không tránh khỏi động lòng hụt hẫng, xót thương cho bao anh hùng đã khuất. Ở đoạn thơ này, ta thấy một nỗi buồn cao đẹp qua những câu thơ có âm ‘ hưởng ngưng trệ, với điệu cảm khái :
Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá
Tiếc thay dấu vết luống còn lưu
Sau này, Nguyễn Trãi khi thăm cảnh Bạch Đằng cũng có nỗi buồn tựa như .
Trong bài Cửa biển Bạch Đằng, nhà thơ cũng thấy dáng núi có vẻ như vẫn còn in dấu vết thất bại của quân địch, cũng bâng khuâng nhìn dòng nước trôi mà hoài cổ :
Ngạc chặt kình băm non lởm chởm ;
Giáo chìm gươm gãy bãi tầng tầng
… Dòng sông tìm bóng dạ bâng khuâng .
Tuy vậy, cảm hứng chính của Bài phú sông Bạch Đằng là sự ngợi ca chiến công oanh liệt của dân tộc bản địa ta trên dòng sông lịch sử dân tộc này. Từ những câu thơ trữ tình ở đoạn trên, đến đoạn hai, tác giả chuyển sang những câu thơ tự sự mượn lời những bô lão – những người đã từng tận mắt chứng kiến và tham gia trận Bạch Đằng kể lại. Nếu như phần đầu là lời của khách thì đoạn hai là lời của những bô lão. Sự Open của họ làm cho việc miêu tả chiến trận thêm sinh động, đồng thời việc chuyển ý được tự nhiên. ( Mặc dù, ai cũng cũng biết dẫu lời của khách hay lời của những bô lão cũng là lời của tác giả ). Các bô lão tiếp chuyện khách với từ đại diện thay mặt cho nhân dân địa phương. Họ tôn kính khách và tự hào kể lại trận chiến năm xưa. Mở đầu, những bô lão trình làng cho khách biết : Đây là nơi chiến địa buổi Trùng Hưng nhị thánh bắt Ô Mã và củng là bãi đất xưa Ngô chúa phá Hoằng Thao. Bằng hai câu dài ( mỗi câu 12 âm tiết ), tác giả tạo được không khí trang nghiêm, đĩnh đạc làm nền cho việc miêu tả chiến trận ở phần tiếp theo .
Trận thuỷ chiến được khắc họa thật cô đọng, với những câu thật cô đọng, với những câu ngắn từ 4 đến 6 âm tiết :
Thuyền bè muôn đội ,
Tinh kì phấp phới .
Tì hổ ba quân ,
Giáo gương sáng chói .
… Ánh nhật nguyệt chừ phải mờ
Bầu trời đất chừ sắp đổ .
Bằng cách ngắt nhịp nhàng, bằng lối đối ngẫu chặt chẽ, bằng một loạt hình động không khí trận mạc quyết liệt trên sông. Người đọc có thể hình dung khá rõ sự đông đảo của lực lượng tham chiến, lẫn khí thế quyết chiến của hai bên và sự khốc liệt, dữ dội của một cuộc chiến mà cả hai đều ngang tài, ngang sức (Trận đánh thư hùng chưa phân – chiến lũy Bắc Nam chống đối), có thể làm đổi thay cả vũ trụ (khiến cho mặt trăng, mặt trời phải mờ đi, trời đất phải đổi).
Sau khi miêu tả thế trận giao tranh ác liệt, những bô lão nhận xét về đặc thù của mỗi bên tham chiến. Kẻ địch thì có lực lượng hùng mạnh, lại thêm mưu kế gian xảo ( Tất Liệt thế cường – Lưu Cung chước đối ). Và nhất là chúng có thừa sự kiêu ngạo của kẻ đã từng tung vó ngựa thôn tính nhiều vương quốc từ Á sang Âu. Những tưởng tung roi một lần là hoàn toàn có thể : Quét sạch Nam Bang bốn cõi. Còn ta, trước hết, đây là cuộc chiến đấu chính nghĩa, vì chính nghĩa nên thuận với lẽ trời ( trời cũng chiều người ) .
Trong ý niệm của cha ông ta xưa, trời khi nào cũng công minh, chính trực, đứng về phía chính nghĩa, trừng phạt kẻ bạo tàn. Thêm vào đó, ta lại có điều kiện kèm theo tự nhiên hiểm yếu ( Trời đất cho nơi hiểm trở ), lại có người tổ chức triển khai chỉ huy kiệt xuất với đường lối giải pháp, kế hoạch đứng đắn. Do đó, địch thua nhục nhã và ta đã thắng vang dội. Nước sông tuy chảy hoài từ đó tới nay, trải qua bao tháng năm nhưng cái nhục ấy vẫn không rửa nổi. Ở đây, Trương Hán Siêu dẫn tích bên Tàu ( Tào Tháo thua trận ở Xích Bích ; Bồ Kiên với hàng trăm vạn quân bị thất bại ở Hợp Phì ) để nói về những trận đánh trên Bạch Đằng giang từ thời Ngô Quyền đến Trần Hưng Đạo. Các bô lão không nói nhiều đến phía quân ta chỉ nhấn mạnh vấn đề lòng biết ơn sâu nặng : Tái tạo công lao – Nghìn đời ca tụng cũng đủ cho người đọc cảm nhận một cách thâm thúy tầm vóc to lớn của thắng lợi Bạch Đằng trong sự nghiệp bảo vệ giang sơn gấm vóc của quân dân đời Trần. Điều đáng chú ý quan tâm, khi nói về quân địch, những bô lão nhấn mạnh vấn đề vào yếu tố niềm tin. Rõ ràng, lời những bô lão có ý nghĩa thâm thúy, chuẩn bị sẵn sàng dẫn đến những lời bình ở phần tiếp theo :
Những người bất nghĩa diệt vong ,
Nghìn thu chỉ có anh hùng lưu danh .
Lời bình này trở thành chân lí của muôn đời, sông mái cùng Bạch Đằng giang hùng vĩ .
Ở đây cũng như phần đầu, thời hạn và khoảng trống được tác giả biểu lộ xen kẽ với nhau. Xưa và nay, khoảng trống và thời hạn có vẻ như cũng được tái hiện làm cho câu truyện tránh được sự tẻ nhạt, đơn điệu ; và luôn sinh động mê hoặc người đọc. Ngày nay, người ta thường gọi cách bộc lộ này là nghệ thuật và thẩm mỹ đồng hiện .
Tiếp theo lời những bô lão, khách cũng vui tươi nối tiếp lời ca kết thúc bài phú. Lời của khách chính là phần tổng kết có công dụng bổ trợ, đính chính những đánh giá và nhận định mà những bô lão đã trình diễn ở trên ( về nguyên do của thắng lợi ). Với tâm trạng hân hoan, khách vừa đề cao công lao to lớn của những vị anh hùng đời Trần, vừa bày tỏ niềm tin vào sức sống mãnh liệt và tương lai tươi tắn của quốc gia, trong đó, đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề tới những yếu tố đức cao của dân tộc bản địa. Sự nhìn nhận của khách về thắng lợi có chiều sâu triết lí. Sức mạnh của giang sơn quốc gia không phải ở vị trí hiểm trở mà trước hết ở con người ( Giặc tan muôn thuở thanh thản – Bởi đâu đất hiểm, cốt mình đức cao ) .
Đây là một bài phú có bố cục tổng quan ngặt nghèo, nhịp điệu đổi khác linh động phóng khoáng, lời văn cô đọng, dồi dào xúc cảm, khi thì xót thương nhớ tiếc, khi thì vui sướng tự hào. Tác giả lại rất giỏi phân thân thành những nhân vật khác nhau để vừa kể vừa phụ họa thêm … làm cho bài phú giàu chất thơ khiến người đọc xúc động tự hào về nước nhà quốc gia hùng vĩ, về chiến công lừng lẫy và đường lối giữ nước tài tình của quân dân nhà trần mà cũng là của dân tộc bản địa ta bảy thế kỉ trước .
Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu – mẫu 2
Trương Hán Siêu là một nhân vật lớn đời Trần. Ông tên chữ Lăng Phủ, quê ở làng Phúc Am, huyện An Khánh, Tỉnh Ninh Bình. Trương Hán Siêu lúc trẻ làm môn khách của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, tham gia cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai và thứ ba. Ông làm quan trải qua bốn triều vua Trần ( Anh Tông, Minh Tông, Hiến Tông, Dụ Tông ). Trương Hán Siêu là một người học vấn uyên bác, thông hiểu thâm thúy đạo Nho, đạo Phật, lại giàu lòng yêu nước và có nhiều công lao so với triều Trần, vì thế ông được những vua Trần tôn kính, xem như bậc thầy .
Năm 1308, vua Trần Anh Tông phong ông làm Hàn Lâm học sĩ. Đời Minh Tông ông giữ chức Hành khiển. Đời Trần Dụ Tông, năm 1339, ông làm Hữu ti Lang trung ở Môn hạ. Đời Trần Dụ Tông đổi sang Tả Tư Lang kiêm chức Kinh Lược sứ ở Lạng Giang, năm 1345 ông được thăng chức Gián nghị Đại phu tham chính sự. Ông được vua Dụ Tông sai cùng với Nguyễn Trung Ngạn hợp soạn bộ ” Hoàng Triều Đại Điển ” và bộ ” Hình Luật Thư “. Năm 1351, ông được phong Tham tri Chính sự .
Năm 1353, ông lãnh chiếu chỉ ra trấn nhậm Hoá Châu ( Huế ), sai người xây thành đắp lũy, lập kế chống quân Chiêm. Năm 1354, ông cáo bệnh xin nghỉ nhưng trên đường về Bắc chưa kịp đến nhà thì mất, sau được truy tặng Thái phó và cho phối thờ ở Văn Miếu, Thăng Long .
Sau khi mất, Trương Hán Siêu được truy tặng chức Thái phó và được đưa vào thờ tại Văn Miếu ngang với những bậc hiền triết xưa. Trong lịch sử dân tộc tư tưởng Nước Ta vào tiến trình nửa sau thế kỷ XIV phát sinh cuộc tranh giành vị trí, tác động ảnh hưởng giữa Nho giáo và Phật giáo mà Trương Hán Siêu được coi là người tiên phong lên tiếng phê phán đạo Phật, mở đường cho Nho giáo tiến lên. Ông còn để lại bốn bài thơ và ba bài văn “ Dục Thuý sơn khắc thạch ”, ” Linh TẾ Tháp ký ”, ” Khai Nghiêm tự bi ”, ” Bạch Đằng giang phú ”, … Trong thơ văn cổ Nước Ta có một số ít tác phẩm lấy đề tài sông Bạch Đằng nhưng ” Bạch Đằng giang phú ” được xếp vào hạng siêu phẩm. Chưa rõ Trương Hán Siêu viết “ Bạch Đằng giang phú ” vào năm nào, nhưng qua giọng văn cảm hoài “ Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá-Tiếc thay dấu vết luống còn lưu ”, ta hoàn toàn có thể đoán định được, bài phú này chỉ hoàn toàn có thể sinh ra sau khi Trần Quốc Tuấn đã mất, tức là vào tầm 1301 – 1354 .
“ Bạch Đằng Giang phú ” là một siêu phẩm trong văn chương cổ Nước Ta. Về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật, đây là tác phẩm biểu lộ đỉnh điểm của tài hoa viết phú. Về nội dung tư tưởng, Bạch Đằng Giang phú là áng văn tràn trề lòng yêu nước, tráng chí chất ngất, cùng niềm tin tự hào dân tộc bản địa và hàm chứa một triết lý lịch sử thâm thúy khi nhìn nhận nguyên do thành công xuất sắc của dân tộc bản địa trong sự nghiệp đánh giặc giữ nước .
“ Bạch Đằng giang phú ” được viết bằng chữ Hán. Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến, Nguyễn Đổng Chi, Bùi Văn Nguyên … đã dịch khá thành công xuất sắc áng văn này .
Ở Trương Hán Siêu, hành vi ứng xử điển hình nổi bật nhất, in đậm vào sử sách, là thái độ thân mật vạn vật thiên nhiên, cách ông nhìn ngắm vạn vật thiên nhiên tạo vật. Về điều này, nếu nói Trương Hán Siêu gắn bó với cảnh trí của quốc gia thì không có gì sai nhưng hình như vẫn chưa đủ. Nhà thơ nhà văn Nước Ta lâu nay rất ít người lãnh đạm trước vẻ đẹp của giang sơn gấm vóc : “ Nước biếc non xanh thuyền gối bãi / Đêm thanh nguyệt bạc khách lên lầu ” ( Nguyễn Trãi ). Trương Hán Siêu cũng thế thôi. Nhưng với ông, trong tình yêu vạn vật thiên nhiên hình như còn có một điều gì khác hơn, một khao khát thường trực muốn sở hữu quốc tế tự nhiên, nhận biết cho hết mọi tri thức lịch sử dân tộc – xã hội ẩn ngầm trong ngoại giới. Như chính ông phô bày trong vai một “ người khách ” ở bài Bạch Đằng giang phú, phần đông cả một đời, ông đã coi lẽ sống của mình là ngược xuôi tìm đến mọi danh lam thắng cảnh :
“ Khách có kẻ ,
Giương buồm giong gió chơi vơi ;
Lướt bể chơi trăng mải miết .
Sớm gõ thuyền chừ Nguyên, Tương ,
Chiều lần thăm chừ Vũ Huyệt ;
Cửu Giang, Ngũ Hồ, Tam Ngô, Bách Việt
Nơi có người qua đâu mà chẳng biết .
Đầm Vân Mộng chứa vài trăm trong dạ đã nhiều
Mà tráng chí tứ phương vẫn còn tha thiết … ”
Cũng hoàn toàn có thể nghĩ đấy mới chỉ là những lời tâm niệm của Trương Hán Siêu bởi những địa điểm nói trên đều là điển cố trong văn liệu, ông được đọc qua sách vở, hay là trải qua sách vở mà tìm đến chúng chứ chưa chắc đã một lần ghé thăm. Song cũng vì thế, vạn vật thiên nhiên như cái đích tìm kiếm của ông có vẻ như có mang một hàm nghĩa thâm thúy : đây là nơi tập trung mọi thưởng thức văn hóa truyền thống của con người, và cũng là chứng tích để con người nhìn xa vào lịch sử dân tộc. Vẫn trong bài phú về sông Bạch Đằng, tiếp theo mấy câu vừa dẫn, ông liền bày tỏ ý nguyện bắt chước “ thú tiêu dao ” của Tử Trường tức Tư Mã Thiên – nhà viết sử nổi tiếng của Trung Quốc, trước khi bắt tay cầm bút đã đi khắp mọi nơi đầu sông cuối bể nhằm mục đích nuôi dưỡng tình cảm và thu nhận kỹ năng và kiến thức .
Ta chú ý nếu ở phần trên, những địa điểm thực ra đều là ảo – địa điểm trong điển tích, không phải trong trong thực tiễn – thì đến đây mới là địa điểm thực. Nhà thơ đưa ra một cái tên Bạch Đằng chưa hề có trong những pho sách tầm cỡ nhưng lại hiển hiện trước mắt với tổng thể sức thuyết phục của những chiến công vang dội của nó .
Bạch Đằng giang phú ú là một bài phú lưu thủy, người viết cốt diễn đạt sáng tạo độc đáo một cách phóng khoáng, tuôn chảy, không quá chú trọng gò gẫm bằng trắc đối xứng và hiệp vần. Nhưng cấu trúc bài phú cũng là cả một dụng công. Bằng sự phân vai khôn khéo giữa “ khách ” và “ bô lão ” trong thẩm mỹ và nghệ thuật bộc lộ để tạo nên sự đồng hiện về thời hạn, bằng cách chuyển đoạn thần tình trong tâm trạng người trần thuật từ bâng khuâng hoài cổ sang cảm hứng bồng bột của người đang tận mắt chứng kiến vấn đề tiếp nối, bằng thẩm mỹ và nghệ thuật sắp xếp ngôn từ gây âm hưởng phong phú, vừa khoan thai thoắt đã trở nên gấp gáp, rồi lại trở lại khoan thai, và cả bằng sự sinh động của nhịp điệu … mấy trăm năm qua bài phú đã sở hữu toàn vẹn tâm hồn người đọc. Đặc biệt, không ít những bậc tự xem là tri âm tri kỷ có thiên hướng muốn tiếp đón toàn bộ hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ của bài phú như những đường nét khắc họa chân thực quang cảnh chiến trận Bạch Đằng .
Nếu chú ý ta sẽ thấy bức tranh đằng đằng sát khí của trận Bạch Đằng còn là một đối cực nữa của một bức tranh thủy mạc lặng tĩnh mà tác giả vẽ lên, như đã dẫn ở một phần trước :
Thiệp Đại Than khẩu / tố Đông Triều đầu ,
Để Bạch Đằng giang / thị phiếm thị phù .
Tiếp kình ba ư vô tế ;
Trám diêu vĩ chi tương mâu .
Thủy thiên nhất sắc / cảnh sắc tam thu
Chử địch ngạn lô / sắt sắt sâu sâu
Chiết kích trầm giang / khô cốt doanh khâu
Thảm nhiên bất lạc / trữ lập ngưng mâu
( Qua cửa Đại Than / ngược bến Đông Triều ,
Đến sông Bạch Đằng / nổi trôi mặc chèo .
Bát ngát sóng kình muôn dặm /
Xanh xanh đuôi trĩ một màu .
Nước trời một sắc / cảnh sắc ba thu
Sông chìm giáo gãy / gò đầy xương khô
Buồn vì cảnh thảm / đứng lặng giờ lâu )
Đây lại là đối cực động-tĩnh giữa hiện tại và quá khứ. Đối cực này đã khiến người đọc như rơi vào trạng thái mơ màng, bâng khuâng, trong khi đuổi theo cái nỗ lực “ đi tìm thời hạn đã mất ” của tác giả. Ta chợt tự hỏi : Không hiểu giữa hiện hữu thứ nhất ( thực tại yên bình trước mắt mà cũng là một hụt hẫng trong tâm trạng ) và hiện hữu thứ hai ( thực tại sôi động trong tiềm thức mà cũng là một miên viễn của tưởng tượng ) thì hiện hữu nào mới là có thật ? Sự vấn vương ở đây có chút gì đó làm lòng ta nặng trĩu khi nghĩ đến dòng chảy của thời hạn và thói vô tình dễ quên của người đời. Nói cách khác, những âm hưởng trữ tình trái chiều ở trong tác phẩm đã tạo nên một ngân vang sâu thẳm và ngân vang này chính là triết lý : sự sống là một tiếp biến không ngừng không nghỉ, cái đang diễn ra và cái đã đi vào vĩnh cửu cứ đan quyện lấy nhau, mà cái tác nhân có năng lực liên kết tạo ra sự sự đan quyện ấy, khiến cho sợi dây chuyền sản xuất vô hình dung nghiệt ngã của thời hạn có lúc tưởng như bị đảo ngược : hiện tại không hẳn đã trôi về quá khứ toàn bộ, mà có phần nào đó còn trôi theo chiều ngược lại, còn có “ dấu vết lưu lại ” với hậu thế – cái tác nhân ấy là con người, được quyết định hành động bởi con người :
– Trời đất đặt ra nơi hiểm trở ,
Bậc anh tài tính cuộc tồn an
– Giặc tan muôn thuở thăng bình ,
Bởi đâu đất hiểm, cốt mình đức cao
Nhìn trở lại hàng loạt bài phú, thẩm mỹ và nghệ thuật phối trí thời hạn và khoảng trống của Trương Hán Siêu đã đạt đến chỗ thần tình. Nhà thơ đưa khoảng trống Bạch Đằng từ một viễn cảnh trải rộng và rất là bát ngát đến với cận cảnh của một trận thủy chiến kinh hoàng, và ở đầu cuối dồn vào một tiêu điểm là chỗ đứng nội tâm của nhà chỉ huy quân sự chiến lược quyết định hành động sự thắng bại của chiến cuộc, đồng thời cũng chính là đang từ một khoảng trống hiện thực ông quay trở về với khoảng trống hồi cố, khoảng trống tâm tưởng, cùng theo đó, thời hạn thẩm mỹ và nghệ thuật cũng đi lùi từ hiện tại về quá vãng. Vậy mà cảm hứng của người đọc lại không bị đẩy lùi bởi dòng hoài niệm, trái lại tiếp đón nó như chính cái đang diễn ra trước mắt mình. Thủ pháp mờ chồng giữa hai thời đoạn cách quãng trên quang cảnh một con sông, thủ pháp hoán đổi điểm nhìn linh động của tác giả … đã góp thêm phần hóa giải tâm trạng hoài cổ của bài phú, tạo nên một tâm ý cân đối và gây hứng thú thâm thúy trong xúc cảm thẩm mỹ và nghệ thuật .
Tóm lại, bằng lượng thông tin đa nghĩa, những ẩn ngữ đa dạng chủng loại đọng lại phía sau ngôn từ, Bạch Đằng giang phú đã gợi lên được nhiều lời nói cùng một lúc trong cảm nhận nhiều chiều của người đọc. Sự dồn nén nghệ thuật và thẩm mỹ của bút pháp Trương Hán Siêu quả đã đến một trình độ bậc thầy .
Trương Hán Siêu là một danh nhân nổi tiếng của mảnh đất Trường Yên – Tỉnh Ninh Bình, một chứng nhân rõ ràng cho truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống truyền kiếp của vùng đất văn vật này. Nhưng ông lại cũng là một nhân vật có tầm thước cả nước, một người con xuất sắc ưu tú của văn hóa truyền thống Thăng Long dưới triều đại Trần. Ông xứng danh được xếp vào hàng danh nhân tôn vinh ở Văn miếu Quốc tử giám như nhà Trần đã từng “ liệt hạng ” xưa kia, mặc dầu ông không hề có mảnh bằng nào trải qua thi tuyển. Điều đó cũng nói lên rằng triều đại Trần có sức năng động lớn vì nó biết chuộng thực học, biết lựa chọn kĩ năng theo những tiêu chuẩn thực tiễn. Bỏ qua mọi thứ phù danh, với những người như Trương Hán Siêu, nhà Trần đã biết cách làm cho mình trở thành bất tử .
Phân tích bài thơ Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu – mẫu 3
Tình yêu vạn vật thiên nhiên, cảnh vật giang sơn gấm vóc quê nhà vốn không phải là một đề tài mới mẻ và lạ mắt. Trong những trang thơ đã có rất nhiều những nhà văn, nhà thơ biểu lộ rất thành công xuất sắc đề tài này. Nhưng ở trong mỗi tác phẩm thơ văn thì những nhà văn, nhà thơ lại biểu lộ với những sắc thái trọn vẹn mới mẻ và lạ mắt, với những đối tượng người dùng miêu tả, sắc thái miêu tả trọn vẹn khác nhau, mang đặc trưng riêng của phong thái mỗi nhà thơ. Cũng viết về cảnh sắc của vạn vật thiên nhiên đất trời, nhà thơ Trương Hán Siêu đã biểu lộ tình yêu cũng như niềm tự hào trước vẻ đẹp của quốc gia, mà đối tượng người tiêu dùng ở đây là con sông lịch sử vẻ vang, con sông hào hùng của dân tộc bản địa Nước Ta, con sông Bạch Đằng. Tình yêu ấy, niềm tự hào ấy của nhà thơ được bộc lộ rõ nét qua bài phú “ Phú sông Bạch Đằng ” .
Khi khi đã giành được độc lập, vua quan thời hậu Trần chỉ biết đắm mình trong đời sống hưởng lạc, ăn chơi trác táng mà không hề đoái hoài đến việc dân, việc nước. Trước tình hình ấy, Trương Hán Siêu đã vô cùng đau lòng, ông đã quyết định hành động đi ngao du sơn thủy. Và trong một du ngoạn sông Bạch Đằng, con sông lịch sử dân tộc mà quân dân nhà Trần đã hai lần đại phá quân Nguyên – Mông làm cho chúng thất bại thảm hại trên dòng sông này. Vì vậy mà con sông này như một chứng nhân lịch sử dân tộc, nơi tận mắt chứng kiến những thăng trầm của quân dân Đại Việt. Ngao du trên con sông lịch sử dân tộc ấy đã khơi gợi cho Trương Hán Siêu biết bao nhiêu cảm hứng hào hùng của một thời kì lịch sử dân tộc. Đồng thời cũng dâng lên niềm tự hào về những chiến công hiển hách của ông cha ta đời trước. Trong niềm cảm khái đó, Trương Hán Siêu đã viết lên bài “ Phú sông Bạch Đằng ” .
“ Khách có kẻ :
Giương buồm giăng gió chơi vơi
Lướt bể chơi trăng mải miết
Sớm gõ thuyền chừ Nguyên, Tương ,
Chiều lần thăm chừ Vũ Huyệt ”
Trương Hán Siêu đã biểu lộ sự cảm khái trước con sông lịch sử dân tộc, khi chiến đấu nó là con sông anh hùng, nhưng vào thời bình lại là một con sông hòa giải với dòng chảy lặng lẽ, vẻ đẹp ấy tuy bình dị nhưng lại vô cùng lôi cuốn so với một người khách thưởng ngoạn như nhà thơ. Trong khoảng trống rộng của dòng sông ấy, tác giả nhớ đến những người xưa “ Giương buồm giăng gió mải miết ”, đó là những cuộc phiêu lưu đầy kì thú khi bơi thuyền chơi trăng, hay những người “ Lướt bể chơi trăng mải miết ”, đó là đời sống đầy tự tại của những con người thích phiêu du, đời sống “ sớm gõ thuyền ”, “ chiều lần thăm ”, những địa điểm như Nguyên, Tương, Vũ Huyệt đều là những địa điểm của Trung Quốc .
“ Cửu Giang, Ngũ Hồ, Tam Ngô, Bách Việt
Nơi có người đi đâu chẳng biết
Đầm Vân Mộng chứa vài trăm trong dạ cũng nhiều
Mà tráng khí bốn phương còn tha thiết ”
Tác giả đã gợi lại những con người mang trí phiêu lưu, thưởng ngoạn, và những địa điểm nêu ra trong bài phú cũng là địa điểm quen thuộc. Tuy ở những nơi quen thuộc đó nhưng người khách du ngoạn vẫn hoàn toàn có thể tìm được những nụ cười cũng như đối tượng người dùng để tò mò, cái chí tung hoành vẫn tha thiết “ Mà tráng khí bốn phương còn tha thiết ”. Không chỉ nêu và ca tụng những con người có chí thưởng ngoạn, ngao du mà Trương Hán Siêu còn bộc lộ tình yêu quê nhà quốc gia cũng như niềm tự hào về truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc bản địa bằng những vần thơ tha thiết nhất :
“ Qua cửa Đại Than, ngược bến Đông Triều ,
Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều
Bát ngát sóng kình muôn dặm
Thướt tha đuôi trĩ một màu
Nước trời một sắc, cảnh sắc ba thu ”
Nếu như ở trên nhà thơ viết về những địa điểm của Trung Quốc trải qua những chuyến kì thú của những vị khách xưa, thì hình ảnh của con sông Bạch Đằng lại được gợi ra trong niềm tự hào, tình yêu tha thiết nhất. Nhà thơ đã miêu tả lại quy trình mà mình hoàn toàn có thể đến được con sông Bạch Đằng này, đó là qua cửa của Đại Than, và ngược dòng bến Đông Triều. Đông Triều và Đại Than đều là tên của những địa điểm thuộc tỉnh Quảng Ninh, nó là con đường dẫn nhà thơ đến với sông Bạch Đằng lịch sử dân tộc “ Đến sông Bạch Đằng, thuyền bơi một chiều ”, khi đến dòng Bạch Đằng dòng nước chảy xuôi và êm đềm hơn rất nhiều, xa xa đó là những con sóng kình, những con sóng này nối đuôi nhau dài đến “ muôn dặm ”, và trong sự cảm nhận của nhà thơ thì những con sóng này còn mang những hình dạng rất độc lạ “ Thướt tha đuôi trĩ một màu ”. Và cảnh sắc trên dòng sông cũng thuộc hàng kì vĩ “ Nước trời một sắc, cảnh sắc ba thu ” .
“ Bờ lau san sát, bến lác vắng vẻ
Sông chìm giáo gãy, gò đầy xương khô
Buồn vì cảnh thảm, đứng lặng giờ lâu
Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá
Tiếc thay dấu vết luống còn lưu ”
Khung cảnh kinh hoàng, oai hùng trên sông Bạch Đằng ngày ấy, giờ đây khi độc lập đã giành được thì con sông có vẻ như trở nên lặng lẽ hơn, thậm chí còn còn có chút gì đó vắng ngắt, hoang vắng, khung cảnh ven bờ thì sum sê bởi cỏ lau “ Bờ lau san sát, bến lác vắng vẻ ”, nhà thơ bỗng man mát buồn vì khung cảnh vắng vẻ, hoang sơ đó “ Buồn vì cảnh thảm, đứng lặng giờ lâu ”, tâm trạng buồn xen lẫn chút nuối tiếc khiến cho nhà thơ đứng lặng người ra hồi lâu. Sự yên lặng đó như để tưởng niệm về, hoài niệm về quá khứ đã xa, đó là cái quá khứ hào hùng của nhân dân Đại Việt khi chống quân Nguyên – Mông : “ Thương nỗi anh hùng đâu vắng tá ”, đó chính là sự hồi cố về sự oai hùng, can đảm và mạnh mẽ của nhà thơ trước chặng đường lịch sử dân tộc kinh hoàng nhưng đầy sức mạnh oai nghiêm đó. Thời gian vô tình trôi mà làm phai mờ đi những dấu vết của lịch sử dân tộc, dấu vết của một thời đại anh hùng trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử một thời đó : “ Tiếc thay dấu vết luống còn lưu ” .
“ Thuyền bè muôn đội, tinh kì phấp phới
Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói
Trận đánh được thua chửa phân
Chiến lũy Bắc Nam chống đối ”
Vẫn trong dòng hồi tưởng về quá khứ đấu tranh oai hùng của dân tộc bản địa, nhà thơ Trương Hán Siêu đã miêu tả lại một cách chân thực không khí kinh hoàng khi chiến đấu, đó là sự hùng hậu của những thuyền bè chiến đấu “ thuyền bè muôn đội ”, và cùng với đó là những lá cờ tinh kì tung bay phấp phới trên đỉnh mỗi con thuyền, mỗi chiếc bè ” tinh kì phấp phới ”. Đó là đội quân tinh luyện của ta với niềm tin chiến đấu hừng hực cùng ánh sáng chói của những đao gươm “ Hùng hổ sáu quân, giáo gươm sáng chói ”. Và cuộc chiến đấu diễn ra trong khung cảnh ác liệt nhất khi hai bên giao chiến cân tài ngang sức, chưa phân thắng bại ở đầu cuối “ Trận đánh được thua chửa phân ” .
“ Kìa
Tất Liệt thế cường, Lưu Cung chước dối
Những tưởng gieo roi một lần
Quét sạch Nam bang bốn cõi ”
Tác giả đã biểu lộ được tiếng cảm thán “ kìa ” một cách đầy chế nhạo trước giấc mộng xâm lăng của đội quân Hốt Tất Liệt và Lưu Cung, đó là đội quân Mông Cổ vô cùng tinh nhuệ nhất, can đảm và mạnh mẽ, đội quân được ca tụng là đi đến đâu thì cỏ không mọc được đến đó, ở đây chúng cũng bộc lộ quyết tâm của mình khi muốn “ Quét sạch Nam bang bốn cõi ? ” và chúng cũng tin chắc vào sức mạnh quân đội hùng hậu khi muốn đánh nhanh, thắng chắc “ Những tưởng gieo roi một lần ”. Ở đây, Trương Hán Siêu biểu lộ thái độ chế nhạo trước hành vi của bọn Hốt Tất Liệt là thật, nhưng nói về sức mạnh của đội quân tinh luyện của đội quân Mông Cổ cũng là thật .
“ Thế nhưng
Trời cũng chiều người
Hung đồ hết lối ”
Câu thơ bộc lộ được sự tự hào, có chút đắc ý của nhà thơ về hành vi chính nghĩa của quân dân Đại Việt, vì “ Trời đã chiều lòng người ”, sức mạnh của dân tộc bản địa ta cùng sự đồng lòng, thuận tiện của trời đất khiến cho bọn cướp nước phải đảm nhiệm tác dụng tất yếu, đó là thất bại “ Hung đồ hết lối ”. Và để bộc lộ được niềm vui sướng, tự hào trước sức mạnh của dân tộc bản địa, Trương Hán Siêu đã so sánh thắng lợi trên sông Bạch Đằng của ta với những thắng lợi lừng lẫy của chính quốc gia xâm lăng tất cả chúng ta :
“ Khác nào khi xưa
Trận Xích Bích, quân Tào Tháo tan tác tro bay
Trận Hợp Phì, giặc Bồ Kiên trọn vẹn chết trụi ”
Như vậy, bài thơ “ Bạch Đằng giang phú ” của tác giả Trương Hán Siêu đã bộc lộ được tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc bản địa can đảm và mạnh mẽ, đó chính là niềm tự hào trước những chiến công hiển hách, lừng lẫy của quân dân Đại Việt ta. Đồng thời nhà thơ cũng tái hiện được một cách chân thực không khí kinh hoàng cũng không kém phần hào hùng của quân dân ta trên dòng sông Bạch Đằng, cùng với đó là niềm tự hào về thắng lợi tất yếu của đội quân chính nghĩa và sự thảm bại của đội quân cướp nước .
Xem thêm những bài Văn mẫu phân tích, dàn ý tác phẩm lớp 10 khác :
Đã có giải thuật bài tập lớp 10 sách mới :
Giới thiệu kênh Youtube VietJack
Ngân hàng trắc nghiệm lớp 10 tại khoahoc.vietjack.com
Đã có app VietJack trên điện thoại cảm ứng, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: fb.com/groups/hoctap2k6/
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.
phu-song-bach-dang.jsp
Giải bài tập lớp 10 sách mới những môn học
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
