Tài liệu hướng dẫn lập dàn ý phân tích bài thơ Tây Tiến kèm một số bài văn mẫu tham khảo phân tích tác phẩm nổi tiếng Tây Tiến của Quang Dũng.
Hướng dẫn lập dàn ý phân tích bài thơ Tây Tiến
1. Phân tích đề
– Kiểu bài : dạng bài nghị luận phân tích một tác phẩm văn học .
– Vấn đề nghị luận: nội dung, nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến.
– Phạm vi dẫn chứng, tư liệu: các căn cứ, hình ảnh, chi tiết tiêu biểu… thuộc phạm vi văn bản Tây Tiến.
2. Xác lập vấn đề, luận cứ
– Luận điểm 1: Đường hành quân của đoàn quân Tây Tiến giữa thiên nhiên Tây Bắc
+ Nỗi nhớ Tây Tiến thốt lên thành lời+ Bức tranh vạn vật thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ và kinh hoàng+ Bức tranh đời sống yên bình, nhẹ nhàng+ Hình ảnh bi hùng về người lính Tây Tiến .
– Luận điểm 2: Kỉ niệm đẹp về tình quân dân, vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc
+ Kỉ niệm đêm liên hoan thắm tình quân dân+ Khung cảnh sông nước, con người vùng Tây Bắc
– Luận điểm 3: Hình tượng người lính Tây Tiến
+ Điều kiện sống và chiến đấu thiếu thốn, khó khăn+ Tâm hồn lãng mạn, vẻ đẹp bi tráng
– Luận điểm 4: Lời hẹn ước, gửi gắm tình cảm của tác giả.
3. Sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng
4. Chi tiết dàn ý phân tích bài thơ Tây Tiến
a) Mở bài
– Trình bày một số ít nét tiêu biểu vượt trội về tác giả Quang Dũng và đặc trưng thơ ca của ông ( vừa hồn nhiên vừa tinh xảo, mang vẻ đẹp hào hoa, phóng khoáng, đậm chất lãng mạn ) .- Nêu 1 số ít nét khái quát về bài thơ Tây Tiến : thực trạng sinh ra, giá trị nội dung điển hình nổi bật của bài thơ .
b) Thân bài
* Một số nét khái quát
– Tây Tiến : là tên một đoàn quân được xây dựng năm 1947, có trách nhiệm phối hợp với bộ đội Lào để bảo vệ biên giới Việt – Lào, làm hao mòn lực lượng giặc Pháp .- Xuất thân lính Tây Tiến : phần đông là người TP.HN, trong đó có nhiều học viên, sinh viên .- Cảm hứng sáng tác : Quang Dũng viết bài thơ để bày tỏ nỗi nhớ với đoàn quân Tây Tiến sau khi chuyển sang công tác làm việc ở đơn vị chức năng khác .
* Đường hành quân của đoàn quân Tây Tiến giữa thiên nhiên Tây Bắc
– Hai câu thơ đầu : nỗi nhớ thốt lên thành lời “ Tây Tiến ơi ” là tiếng gọi thân thương, “ nhớ chơi vơi ” là nỗi nhớ thường trực, bao trùm khoảng trống .- Bức tranh vạn vật thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ và kinh hoàng :+ Địa danh Sài Khao, Mường Lát gợi sự hẻo lánh, xa xôi ;+ Các từ láy giàu tính tạo hình : “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ”, “ heo hút ”, điệp từ “ dốc ”, nghệ thuật và thẩm mỹ điệp “ Dốc lên … dốc lên ” gợi địa hình hiểm trở, quanh co, gồ ghề .+ Hình ảnh “ súng ngửi trời ” biểu lộ tầm cao của núi non mà người lính phải vượt qua nhưng cũng có cái hóm hỉnh của người lính trong đó .+ Nhịp thơ bẻ đôi “ Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống ” gợi tả sự nguy khốn tột cùng .+ Hình ảnh nhân hóa : “ cọp trêu người ”, “ thác gầm thét ” gợi sự hoang sơ, man dại ; thời hạn : “ chiều chiều ”, “ đêm đêm ” những người lính phải liên tục đương đầu với điều nguy hiểm chốn rừng thiêng nước độc .+ Sử dụng phần đông những thanh trắc nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề sự trắc trở, ghập ghềnh của địa hình .- Khung cảnh vạn vật thiên nhiên cũng có lúc êm dịu, mang đậm mùi vị đời sống : “ nhà ai Pha Luông … ”, “ cơm lên khói ”, “ Mai Châu mùa em … ”, thanh bằng tạo cảm xúc nhẹ nhàng, yên bình .- Hình ảnh bi hùng về người lính Tây Tiến “ dãi dầu không bước nữa ”, “ gục lên súng mũ bỏ quên đời ” : hoàn toàn có thể hiểu hai câu thơ đơn thuần miêu tả khoảnh khắc nghỉ ngơi của người lính sau cuộc hành quân dài, cũng hoàn toàn có thể hiểu đó là sự nghỉ ngơi vĩnh viễn .=> Thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ nhưng đầy rẫy những nguy hiểm, đó chính là những thử thách so với những người lính Tây Tiến trên chặng đường hành quân .
* Kỉ niệm đẹp về tình quân dân, vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc
– Kỉ niệm đêm liên hoan thắm tình quân dân :+ Không khí đêm liên hoan tưng bừng với sắc tố tỏa nắng rực rỡ, lộng lẫy : “ bừng lên ”, “ hội đuốc hoa ”, “ khèn lên man điệu ” ; con người duyên dáng : “ xiêm áo ”, “ nàng e ấp ” .+ Tâm hồn người lính bay bổng, mê hồn trong không khí ấm cúng tình người : “ Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ ” .- Khung cảnh sông nước, con người vùng Tây Bắc :+ Đẹp huyền ảo, hoang dại, thiêng liêng : “ Chiều sương ”, “ hồn lau nẻo bến bờ ”+ Con người lao động bình dị, mộc mạc : “ dáng người trên độc mộc ”, cảnh vật duyên dáng, đầy sức sống : “ trôi dòng nước lũ hoa đong đưa ”=> Nhờ bút pháp lãng mạn, Quang Dũng đã vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên thơ mộng, đời sống hoạt động và sinh hoạt đầm ấm và hình ảnh con người duyên dáng của vùng Tây Bắc .
* Hình tượng người lính Tây Tiến
– Chân dung người lính được miêu tả chân thực : “ đoàn binh không mọc tóc ”, “ xanh màu lá ”, họ sống và chiến đấu trong điều kiện kèm theo khắc nghiệt, thiếu thốn, khó khăn nhưng vẫn can đảm và mạnh mẽ “ dữ oai hùm ” .- Họ là những con người có tâm hồn lãng mạn, trái tim yêu thương “ Mắt trừng gửi mộng ” / “ Đêm mơ TP. Hà Nội dáng kiều thơm ”, lấy hình bóng người thương nơi quê nhà làm động lực chiến đấu .- Vẻ đẹp bi tráng biểu lộ qua sự hi sinh gan góc của họ :+ Sẵn sàng góp sức tuổi trẻ của mình cho quốc gia “ rải rác biên cương mồ viễn xứ ”, “ chẳng tiếc đời xanh ”, “ anh về đất ”, ra đi thanh thản, nhẹ nhàng .+ Cái chết đã được lí tưởng hóa như hình ảnh những tráng sĩ xưa : “ áo bào ”, “ khúc độc hành ” ; vạn vật thiên nhiên cũng đau đớn thay cho nỗi đau họ phải chịu .
=> Dù trong hoàn cảnh khó khăn những người lính Tây Tiến vẫn có những nét lãng mạn, hào hoa. Họ mang vẻ đẹp kiêu hùng, sẵn sàng hi sinh cho tổ quốc.
* Lời hẹn ước, gửi gắm tình cảm của tác giả
– Câu thơ nhắc nhớ lại ý nguyện, quyết tâm ra đi một thời của đoàn quân Tây Tiến : “ người đi không hẹn ước ”, còn là sự tiếc thương những đồng đội đã hi sinh “ thăm thẳm một li biệt ” .- Niềm thương, nỗi nhớ, tình cảm gắn bó của tác giả luôn gửi lại nơi đoàn quân Tây Tiến : và vùng rừng núi Tây Bắc “ Ai lên Tây Tiến … / Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi ” .
* Đặc sắc nghệ thuật
– Bút pháp hiện thực phối hợp lãng mạn, đậm chất bi tráng- Sử dụng ngôn từ, hình ảnh thơ phát minh sáng tạo- Ngôn ngữ vừa quen thuộc vừa độc lạ, vừa có nét cổ kính, vừa mới lạ- Giọng thơ biến hóa theo dòng xúc cảm .
3) Kết bài
– Khái quát lại giá trị nội dung : Bài thơ đã tái hiện vẻ đẹp vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng của núi rừng Tây Bắc ; hình tượng người lính kiên cường, dũng mãnh không ngại hi sinh nhưng cũng lãng mạn, mộng mơ .
» Tham khảo một số bài văn mẫu tuyển chọn phân tích bài Tây Tiến của Quang Dũng
Bài văn mẫu phân tích bài thơ Tây Tiến
Chiến tranh, người lính luôn là đề tài không bai giờ cũ đối với những nghệ sỹ thời chiến. Chúng ta bắt gặp hình ảnh những người lính trong “Đồng chí” của Chính Hữu, “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật. Nhưng có lẽ ấn tượng, trữ tình và chân thực là hình ảnh người lính trong bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng. Với cách khắc họa hình tượng người lính thành công, người đọc đã không thể quên được hình ảnh những người lính cụ Hồ thời kì kháng chiến chống Pháp.
Bài thơ cũng chính là nỗi nhớ của chính tác giả về những năm tháng cuộc chiến tranh ác liệt nơi mặt trận xưa. Bài thơ được khởi đầu bằng một tiếng gọi tha thiết :Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơiNhớ về rừng núi nhớ chơi vơiPhù Lao Chanh là mảnh đất mà trước đây đoàn quân đã từng đi qua. Quang Dũng cùng rất nhiều người trẻ tuổi khác ở thủ đô hà nội đã xếp bút nghiên lên đường ra mặt trận theo tiếng gọi của tổ quốc. Câu thơ cất lên như một tiếng gọi tha thiết về quá khứ từng trải qua. Sông Mã là con sông lớn, in dấu nhiều cuộc cuộc chiến tranh đổ lửa cũng như để lại bao nhiêu hoài niệm thời xa vắng của tác giả. Nỗi nhớ trong lòng tác giả là một nỗi nhớ “ chơi vơi ”. Một từ ngữ rất nhẹ nhưng có vẻ như lại khiến cho nỗi nhớ thêm đầy, không thể nào vơi đi bớt .Quang Dũng đã cụ thể hóa nỗi nhớ đó bằng những hình ảnh còn đọng lại trong ký ức về vùng đất cuộc chiến tranh ác liệt này :Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơiDốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao, ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa bờ .Với những địa điểm quen thuộc như “ Sài Khao ” và “ Mường Lát ” gợi nhớ về những năm tháng cuộc chiến tranh đó. Hai câu thơ với giọng rất êm, hình ảnh rất thi vị, nhẹ nhàng khiến cho người đọc cảm nhận đươc sự thi vị và lắng sâu. Đoàn quân Tây Tiến hành quân trong khói sương mù mịt, cái lạnh có vẻ như len lỏi vào sâu trong tim. Một khung cảnh lãnh mạn, trữ tình giữa cuộc chiến tranh ác liệt thật khiến nhiều người ngưỡng mộ. Đó chính là một sự cảm nhận tinh xảo và thâm thúy về vạn vật thiên nhiên giữa núi rừng thăm thẳm .Giữa vạn vật thiên nhiên thơ mộng, trữ tình, hình ảnh kì vĩ, bát ngát của vạn vật thiên nhiên và đất trời được phác họa qua nét bút của tác giả khiến cho người đọc cảm nhận được đời sống khó khăn, đại chiến khó khăn vất vả của đoàn quân. Từ ngữ “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ” đã phần nào miêu tả được sự không nhẵn, khó khăn vất vả, khập khiễng của núi rừng. Có cảm xúc như đoàn quân phải vượt qua bao nhiêu ngọn núi, đương đầu với bao nhiêu nguy hiểm mới hoàn toàn có thể giành được thắng lợi .Có một hình ảnh rất đẹp, rất lãng mạn hiện lên “ súng ngửi trời ”. Thật thi vị và trữ tình. Hình ảnh “ súng ngửi trời ” là một hình ảnh mang đặc thù nghệ thuật và thẩm mỹ cao, gợi nên khung cảnh thật nên thơ. Nó trọn vẹn trái chiều với cuộc cuộc chiến tranh đang diễn ra ác liệt ở ngoài kia .Chiến địa ác liệt, vạn vật thiên nhiên hùng vĩ và nguy hại là những thử thách mà đoàn quân Tây Tiến cần vượt qua để thắng lợi được quân địch. Dù trong mưa bom bão đạn nhưng đoàn quân vẫn luôn sáng sủa .Câu thơ ở đầu cuối có vẻ như lắng lại, bình dị, êm đềm :Nhà ai Pha Luông mưa xa khơiMột câu thơ toàn vần bằng gợi lên những lúc nỗi lòng của đoàn quân không vướng bận bất kỳ điều gì. Câu thơ miêu tả trận mưa rơi nhẹ tênh, phủ trắng xóa giữa núi rừng. Màn mưa ấy trùm kín lối đi, phủ kín những con đường mà đoàn quân đi qua .Sự quyết liệt ác liệt của vạn vật thiên nhiên còn được miêu tả một cách gân guốc :Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu người .Anh bạn dãi dầu không bước nữaGục bên súng mũ bỏ quên đờiThiên nhiên giữa núi rừng qua nét bút của Quang Dũng đã phần nào gợi lên sự khắc nghiệt, khó khăn vất vả, khó khăn, đầy những nguy hiểm. Và có rất nhiều chiến sỹ, nhiều đồng đội đã phải bỏ mình nơi đó, tuổi trẻ dở dang tham vọng dở dang. Sự ngưng trệ của câu thơ tạo cho cả bài thơ sự tôn kính và thiêng liêng so với những người đã khuất .Nối tiếp dòng xúc cảm đó là nỗi nhớ về những năm tháng êm đềm, với những con người bình dị, nghĩa tình nơi đây. Những kỉ niệm khó lòng quên được :Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa …Hình ảnh những mái nhà tranh khi chiều muộn về có những làn khói trắng lan tỏa ra tạo thành từng lớp trắng lảng bảng ở trên núi. Nhớ mùa nếp xôi ấm lòng, thân mật biết bao nhiêu. Những thước phim đó cứ cuồn cuộn, chảy mãi trong lòng người lính Tây Tiến .Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện lên ngày càng rõ nét và chân thực :Tây Tiến đoàn quân không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ TP.HN dáng kiều thơm .Một nét vẽ thật táo bạo, chân thực về lính Tây Tiến. Sự gian nan, sự khắc nghiệt của thời tiết đã khiến cho những người trẻ tuổi Hà thành trai tráng trở nên can đảm và mạnh mẽ, chai lì. Mặc dù “ không mọc tóc ” nhưng nét dữ dằn cũng khiến cho quân giặc phát sợ. Họ vẫn hiên ngang, can đảm và mạnh mẽ chống chọi lại với quân địch và thời tiết khắc nghiệt. Dù đại chiến có đầy bão giông thì vẫn không khiến cho những người lính thôi mơ mộng, Họ từng là những người trẻ tuổi Hà thành xếp bút nghiên lên đường đi đánh trận, ở nơi xa vẫn có những bóng hình để họ nhớ, họ mong, làm động lực để họ bước tiếp. Đây là điều đáng trân trọng so với những người lính .Quang Dũng nhận ra sự khắc nghiệt của cuộc chiến tranh, những mất mát phải đánh đổi, những hi sinh phải đương đầu :Rải rác biên cương mồ viễn xứChiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hànhCó lẽ đây là đoạn thơ hào hùng, mang âm hưởng bi tráng nhất bài thơ. Những người chiến sỹ đã can đảm nằm lại với đồng đội, với đất mẹ. Tuổi xuân của họ còn đó nhưng vì quốc gia mà hi sinh thì “ chẳng tiếc ”. Những con người vô danh nhưng họ luôn sống mãi trong lòng người ở lại. Họ ra đi nhưng lời hẹn ước độc lập rất lâu rồi sẽ để những người còn ở lại tiếp bước mà chiến đấu và góp sức hết mình .
Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng thực sự gieo vào lòng người nhiều cảm xúc. Là sự ngưỡng mộ, khâm phục cũng như xót xa cho những gì đã xảy ra trong chiến tranh
——————————————————————–
Dựa vào dàn ý chi tiết ở trên, các bạn hãy triển khai các ý, gạch đầu dòng thành một bài văn hoàn chỉnh. Có thể xem lại phần soạn bài Tây Tiến đã học để bổ sung các ý phụ khác giúp cho bài văn thêm rõ nghĩa và đầy đủ ý.
Chúc những bạn học tốt !
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học