Phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

   Phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ – Hướng dẫn cách làm, lập dàn ý chi tiết và tham khảo tuyển chọn những bài văn mẫu hay phân tích nội dung tám câu thơ cuối bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

(trích
Chinh phụ ngâm
– Đặng Trần Côn).

Hướng dẫn phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Đề bài: Em hãy phân tích 8 câu thơ cuối bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ.

1. Phân tích đề

– Yêu cầu của đề bài : phân tích nội dung 8 câu cuối bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ .
Bạn đang xem : Phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết, hình ảnh tiêu biểu trong 8 câu thơ cuối của bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Đặng Trần Côn).

– Phương pháp lập luận chính : phân tích .

2. Hệ thống vấn đề

– Luận điểm 1: Ước muốn của người chinh phụ

– Luận điểm 2: Nỗi nhớ của người chinh phụ

– Luận điểm 3: Mối quan hệ giữa ngoại cảnh và tâm cảnh.

3. Lập dàn ý chi tiết cụ thể

a) Mở bài

– Giới thiệu tác giả Đặng Trần Côn và dịch giả Đoàn Thị Điểm :
+ Đặng Trần Côn ( chưa rõ năm sinh năm mất ) sống vào tầm nửa đầu thế kỉ XVIII, là người có góp sức to lớn so với nền văn học Nước Ta .
+ Đoàn Thị Điểm ( 1705 – 1748 ) là người có công với nền văn học quốc âm, một nữ sĩ nổi tiếng với nhiều giai thoại về năng lực xuất khẩu tài tình .
– Giới thiệu tác phẩm và đoạn trích :

+ Chinh phụ ngâm là tác phẩm văn vần của Đặng Trần Côn, ra đời trong khoảng năm 1741 giai đoạn sơ kỳ Cảnh Hưng và về sau được nhiều người dịch ra thơ Nôm.

+ Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ trích từ câu 193 đến câu 220 của tác phẩm Chinh phụ ngâm, trong đó 8 câu thơ cuối đã bộc lộ tư tưởng nhân đạo thâm thúy của hàng loạt tác phẩm .

b) Thân bài

* Khái quát về đoạn trích

– Hoàn cảnh sáng tác : Đầu đời vua Lê Hiền Tông có nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra quanh kinh thành Thăng Long, triều đình cất quân đánh dẹp. Đặng Trần Côn “ cảm thời thế mà làm ra ” .
– Giá trị nội dung : Đoạn trích miêu tả những cung bậc và sắc thái khác nhau của nỗi đơn độc, buồn khổ ở người chinh phụ khát khao được sống trong tình yêu và niềm hạnh phúc lứa đôi .

* Phân tích 8 câu thơ cuối

Luận điểm 1: Ước muốn của người chinh phụ

– Hình ảnh vạn vật thiên nhiên :
+ Gió đông : gió mùa xuân mang theo hơi ấm và sự sống, gió báo tin vui, bộc lộ sự sum vầy, đoàn viên .
+ Non Yên : Điển tích chỉ núi Yên Nhiên, nơi biên ải phương bắc xa xôi – nơi người chồng đang chinh chiến .
+ “ Nghìn vàng ” : Hình ảnh ẩn dụ cho tấm lòng của người chinh phụ ( buồn tủi, đơn độc, lo ngại, trống vắng, hy vọng rồi lại tuyệt vọng )
-> Ước muốn của người chinh phụ gửi gắm niềm hy vọng, thương nhớ vào ngọn gió xuân mang đến nơi mặt trận xa xôi để người chinh phu đồng cảm và trở về cùng nàng .
=> Không gian vô tận, bát ngát, không số lượng giới hạn, không riêng gì là khoảng trống vô tận ngăn cách hai vợ chồng, mà còn là nỗi nhớ không nguôi, không tính đếm được của người chinh phụ, là tình yêu thương của người vợ nơi quê nhà .

Luận điểm 2: Nỗi nhớ của người chinh phụ

– Không gian :
+ “ Non yên – non yên, trời – trời ” -> thủ pháp điệp liên hoàn nhấn mạnh vấn đề khoảng cách xa xôi, trắc trở không gì hoàn toàn có thể khỏa lấp nỗi nhớ vời vợi, đau đáu trong lòng người chinh phụ .
+ “ thăm thẳm, đau đáu ” : từ láy cực tả cung bậc của nỗi nhớ, thăm thẳm là nỗi nhớ sâu, dai dẳng, triền miên, đáu đáu là nỗi nhớ gắn với nỗi đau, nỗi sầu. -> Nỗi nhớ triền miên trong thời hạn vô tận được cụ thể hóa bằng khoảng trống xa vời, khắc họa nỗi nhớ khắc khoải dằng dặc .
+ “ Đường lên bằng trời ” : Xa vời có vẻ như không có điểm cuối
=> Nhấn mạnh sự xa cách trùng khơi của người chinh phụ, biểu lộ tình yêu và nỗi nhớ da diết của người chinh phụ. Sắc thái nỗi nhớ mỗi lúc một tăng tiến, dồn nén trở thành nỗi đau xót xa .

Luận điểm 3: Mối quan hệ giữa ngoại cảnh và tâm cảnh

– “ Cảnh buồn ”, “ người thiết tha lòng ” : Cảnh và người đều gặp nhau ở nỗi buồn và niềm đau
– Cảnh vốn là vật vô tri nhưng tâm trạng của con người đã nhuốm sầu cảnh vật .
+ “ Cành cây sương đượm ” : Gợi sự buốt giá, lạnh lẽo
+ “ Tiếng trùng mưa phun ” : Sự ảo não, hoang vắng, nghe được cả tiếng côn trùng nhỏ kêu rả rích .
=> Tâm trạng đơn độc, thổn thức, nỗi nhớ thương, khát khao được đồng cảm nhưng vô vọng, người chinh phụ đã hướng nỗi buồn ra ngoài cảnh vật khiến nó cũng trở nên não nề .

* Đặc sắc nghệ thuật:

– Sử dụng những giải pháp tu từ ẩn dụ, điệp liên hoàn, từ láy
– Thủ pháp tả cảnh ngụ tình
– Nghệ thuật miêu tả nội tâm tinh xảo
– Hình ảnh ước lệ
– Giọng điệu da diết, buồn thương

c) Kết bài

– Khái quát nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ 8 câu thơ cuối : 8 câu thơ cuối như lời gửi gắm nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi đến người chồng nơi biên ải xa xôi .
– Liên hệ với số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến có chồng đi lính .

4. Sơ đồ tư duy phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Top 2 bài phân tích hay về 8 câu thơ cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Bài mẫu 1:

Nhắc đến Đặng Trần Côn ta thường nhớ đến ông là một nhà thơ sống vào đầu thế kỉ XVIII, mặt khác tên tuổi của ông còn gắn liền với tác phẩm nổi tiếng “Chinh phụ ngâm”. Trong đó 8 câu cuối của đoạn trích “Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ” đã thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc của toàn bộ tác phẩm qua việc thể hiện khát khao về tình yêu và hạnh phúc lứa đôi của người chinh phụ trong thời chiến loạn.

“ Lòng này gửi gió Đông có tiện ?
Nghìn vàng xin gửi đền non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời
Trời thăm thẳm xa với khôn thấu
Thiếp nhớ chàng đau đáu nào xong
Cảnh buồn người thiết tha lòng
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun ”
Nhớ hình bóng của người chồng, người chinh phụ thổn thức hướng cái nhìn nội tâm về miền biên ải xa xôi. Nếu như ở khổ trước người chinh phụ càng cảm thấy đơn độc buồn sầu tới bao nhiêu thì ở 8 câu này nỗi nhớ nhung của người chinh phụ lại càng tăng lên bấy nhiêu cùng với sự thương nhớ ấy là tâm trạng lo ngại cho số phận của người chồng nơi biên ải. Trạng thái lo ngại của người chinh phụ được tác giả bộc lộ như một mạch ngầm dù người chinh phụ không nói ra nhưng ta vẫn cảm nhận được, biểu lộ sự tinh xảo trong miêu tả nội tâm của tác giả .
Đầu tiên tác giả đã nhân hoá gió đông như một người đưa tin đến non Yên nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề nỗi mong nhớ lo ngại của người chinh phụ về người chồng :
Lòng này gửi gió đông có tiện ?
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên
Vì quá thương nhớ chồng mà người vợ phải nhún nhường xin hỏi ngọn gió để gửi tin cho chồng mình, phải nói đó là một người đưa tin đặc biệt quan trọng, đưa một cái tin đặc biệt quan trọng đó là cái tin về tình cảm yêu thương nhung nhớ của người vợ dành cho người chồng nơi chinh chiến. Ngoài ra cái tin ấy được đưa đến ” non Yên ” – một vùng hẻo lánh xa xôi nơi người chồng đang xông pha trận mạc, khốn nguy vô cùng. Qua việc dùng bút pháp nhân hoá, hình ảnh ước lệ “ non Yên ”, “ gió Đông ”, câu hỏi tu từ tác giả mở ra khoảng trống bát ngát gợi thêm nỗi trống trải, đơn độc cho cảnh vật từ đó xoáy sâu vào sự nhớ nhung khắc khoải, da diết của người chinh phụ .
Xem thêm : Cảm nhận 8 câu đầu Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ
Nỗi nhớ đằng đẵng ấy làm nàng mòn mỏi ở đầu cuối được nâng lên thành nỗi đau, một nỗi đau vô hình dung đã được tác giả tạo hình hài qua 4 câu :
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu
Thiếp nhớ chàng đau đáu nào xong
Cùng với nỗi nhớ thương mong đợi, từ “ đằng đẵng ” gợi cảm giác triền miên liên tục tưởng lê dài đến vô tận nên được tác giả tưởng tượng bằng sự so sánh với đường lên trời. Nỗi nhớ của người chinh phụ đằng đẵng, miệt mài, không hề nguôi ngoai và không hề dùng toán học mà cân đếm được. Nhưng trớ trêu thay khoảng cách giữa nàng và người chồng có vẻ như khó chạm tới được, sự xa cách nghìn trùng mây. Bằng việc lan rộng ra khoảng trống, ” trời thăm thẳm xa vời khôn thấu ” như là lời than phiền, ai oán bộc lộ sự tuyệt vong của người chinh phụ sau nhiều ngày tháng mòn mỏi đợi tin chồng và chính từ đó nỗi đau Open, từ “ đau đáu ” biểu lộ sắc thái tăng tiến, sự dồn nén xúc cảm thành nỗi xót xa đắng cay nối dài bất tận trong lòng người chinh phụ .

Giống như tâm sự Thúy Kiều trong Truyện Kiều: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu – Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?”, người chinh phụ thấy cảnh vật vô hồn, thê lương như tâm trạng của mình lúc bấy giờ:

Cảnh buồn người thiết tha lòng ,
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun .
Đó là mối quan hệ giữa con người và tâm cảnh, người vui thì tâm trạng vui thấm vào cảnh vật nhìn đâu cũng thấy toàn niềm vui chất chứa sự sống. Còn người buồn thì nỗi buồn thấm vào tâm can nên nhìn cảnh vật thấy sầu não, thê lương. Ở đây hình ảnh “ cành cây sương đượm ”, “ tiếng trùng ”, ” mưa phun ” là hình ảnh ẩn dụ cho nỗi buồn chất chứa sâu lắng của người chinh phụ, sự mòn héo của cảnh vật hay do lòng người mòn héo mà ra .
Tác giả đã sử dụng điêu luyện thể thơ tuy nhiên thất lục bát, phối hợp những hình ảnh ước lệ “ non yên ”, ” gió Đông ”, với hình ảnh ẩn dụ “ sương đượm ”, ” mưa phun ”, đặc biệt quan trọng là sự thành công xuất sắc trong bút pháp miêu tả tâm lí nhân vật, tả cảnh ngụ tình tác giả đã đưa người đọc qua những cung bậc xúc cảm của nhân vật trữ trình một cách tự nhiên nhất và biểu lộ tham vọng khát vọng chính đáng của họ về tình yêu và niềm hạnh phúc .
Với cách dùng từ hình ảnh ước lệ, đoạn thơ đã biểu lộ một cách tinh xảo khát khao về tình yêu và niềm hạnh phúc lứa đôi của người chinh phụ. Đồng thời bộc lộ sự thương cảm thâm thúy của tác giả với tham vọng chính đáng của người phụ nữ cũng là lời tố cáo chiến tranh phong kiến phi nghĩa là biểu lộ của cảm hứng nhân văn cho toàn đoạn trích .

Bài mẫu 2:

Cuộc nội chiến giữa các tập đoàn phong kiến ở nước ta cuối thế khỉ XVIII đi qua để lại những đau thương mất mát không gì bù đắp được. Văn học thời kì này tập trung phản ánh bản chất tàn bạo, phản động của giai cấp thống trị và nỗi đau khổ của những nạn nhân trong chế độ thối nát ấy. Tác phẩm “Chinh phụ ngâm” của Đặng Trần Côn ra đời đã nhận được sự đồng cảm rộng rãi của tầng lớp Nho sĩ. Nhiều bản dịch xuất hiện, trong đó bản dịch sang chữ Nôm của bà Đoàn Thị Điểm được coi là hoàn hảo hơn cả. Tác phẩm phản ánh thái độ oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa, đặc biệt là đề cao quyền sống cùng khao khát tình yêu và hạnh phúc lứa đôi của con người. Đoạn trích dưới đây là một trong những đoạn tiêu biểu của bản ngâm khúc:

Khi phân tích 16 câu đầu đoạn trích Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ, ta thấy người chinh phụ một mình trong căn phòng quạnh vắng với tâm trạng đơn độc, lẻ loi, nỗi trống trải trong lòng thì đến 8 câu cuối, nỗi nhớ và nỗi khát khao niềm hạnh phúc lứa đôi bỗng trào dâng trong lòng và trở nên khắc khoải hơn khi nào hết. Mượn gió đông để gửi yêu thương cho chồng. Đó là mong ước, là khát khao được biết tin tức về chồng mình :
“ Lòng này gửi gió đông có tiện ?
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên. ”
Tác giả sử dụng câu hỏi tu từ, tích hợp với điển cố ( non Yên ) để diễn đạt nỗi nhớ của nhân vật. “ Lòng này ” là sự thương nhớ khôn nguôi, vì đã trải qua nhiều đợi chờ. Gió đông là gió mùa xuân. Trong đơn độc, người chinh phụ chỉ biết hỏi gió, nhờ gió đưa tin tới người chồng yêu thương nơi chiến địa xa xôi, nguy hại, nơi non Yên nghìn trùng. Non Yên, một địa điểm cách xa Thiểm Tây, Trung Quốc hơn hai ngàn dặm về phía Bắc, nơi chiến trận đầy gian nan. Nàng hỏi gió, nhờ gió nhưng ” có tiện ” hay không ? Nàng mong gió hãy mang nỗi nhớ của nàng nói với người chồng ngoài biên cương. Sự đơn độc trong lòng người chinh phụ ngày càng khắc khoải. Làm sao tới được non Yên, nơi người chồng đang “ nằm vùng cát trắng, ngủ cồn rêu xanh ” ? Cùng với những từ ngữ sang trọng và quý phái “ gửi nghìn vàng ”, “ xin ” đã giúp người đọc thấy được khoảng trống, nỗi nhớ được mở ra thật bát ngát, vô tận, khắc sâu nỗi đơn độc, hiu quạnh. Thế nhưng hiện thực thật phũ phàng, đau xót :
“ Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời ”
Việc sử dụng từ láy “ thăm thẳm ” đã nói lên được nỗi nhớ da diết của người chinh phụ. Nỗi nhớ thương ấy đè nặng trong lòng, triền miên theo thời hạn, “ đằng đẵng ” không hề nguôi ngoai. Nỗi nhớ ấy được cụ thể hóa bằng độ dài của khoảng trống “ đường lên bằng trời ”. Có thể nói, dịch giả Đoàn Thị Điểm đã có một cách nói rất thâm thúy để cực tả nỗi nhớ thương chồng của người chinh phụ. Nỗi nhớ thương ấy, tiếng lòng thiết tha ấy lại được diễn đạt qua âm điệu triền miên của vần thơ tuy nhiên thất lục bát với thủ pháp thẩm mỹ và nghệ thuật liên hoàn – điệp ngữ. Cả một trời thương nhớ bát ngát. Nỗi buồn triền miên, dằng dặc vô tận .
Sau khi hỏi “ gió đông ” để bày tỏ niềm thương nỗi nhớ chồng, ở đầu cuối đọng lại trong nàng là nỗi đau, sự tủi thân :
“ Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu ,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong ”
Ý của câu như muốn nói lên sự xa cách nghìn trùng, với biển trời to lớn, xa “ thăm thẳm ” không hiểu cho “ nỗi nhớ chàng ” của người vợ trẻ. Nỗi nhớ “ đau đáu ” trong lòng. Đau đáu nghĩa là áy náy, lo ngại, day dứt khôn nguôi. Có thể nói qua cặp từ láy : “ đằng đẵng ” và “ đau đáu ”, dịch giả đã thành công xuất sắc trong việc miêu tả những thương nhớ, đau buồn, lo ngại của người chinh phụ một cách đơn cử, tinh xảo, sôi động. Tâm trạng ấy được miêu tả trong quy trình tăng trưởng mang tính thảm kịch đáng thương. Ở hai câu cuối, nhà thơ lấy ngoại cảnh để biểu lộ tâm cảnh :
“ Cảnh buồn người thiết tha lòng ,
Cành cây sương đượm tiếng trùng mưa phun. ”

Giống như tâm sự Thúy Kiều trong Truyện Kiều: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu – Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?”, người chinh phụ có lúc thấy cảnh vật vô hồn, thê lương nhưng có khi lại cảm nhận cả khoảng không gian và cảnh vật như đang hối thúc, giục giã, đổi thay, không tìm thấy đâu sự hô ứng, đồng cảm giữa tình người với thiên nhiên. Niềm thương nỗi nhớ cứ kéo dài từ ngày này sang ngày nọ. Nhìn cành cây ướt đẫm sương đêm mà lòng nàng lạnh lẽo. Nghe tiếng trùng kêu rả rích thâu canh như tiếng đẫm sương đêm mà thêm nhói lòng, buồn nhớ. Âm thanh ấy, cảnh sắc ấy vừa lạnh lẽo vừa buồn, càng khơi gợi trong lòng người vợ trẻ, cô đơn biết bao thương nhớ, lo lắng, buồn rầu.

Bằng những hình ảnh ẩn dụ cho nỗi buồn chất chứa, sự mòn héo của cảnh vật, tám câu thơ cuối đã miêu tả nỗi nhớ da diết, nhớ tới thầm đau của người chinh phụ. Nỗi đau được chuyển từ lòng người sang cảnh vật. Hàng loạt những hình ảnh ẩn dụ, từ ngữ gợi tả lại càng xoáy mạnh vào nỗi đau trong lòng người chinh phụ. Qua đó người đọc cũng cảm nhận được một cách thâm thúy niềm thương cảm, đồng cảm của tác giả so với nỗi đau của người phụ nữ có chồng ra trận .
Với thể thơ tuy nhiên thất lục bát, cách dùng từ, hình ảnh ước lệ, điệp từ điệp ngữ, nghệ thuật và thẩm mỹ miêu tả nội tâm, đoạn thơ đã bộc lộ một cách tinh xảo những cung bậc sắc thái tình cảm khác nhau của nỗi đơn độc buồn khổ ở nàng khao khát được sống trong niềm hạnh phúc, tình yêu lứa đôi. Đoạn trích còn biểu lộ tấm lòng yêu thương, cảm thông thâm thúy của tác giả với những khát khao niềm hạnh phúc chính đáng của người thiếu phụ, cất lên tiếng kêu nhân đạo, phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa .

Đoạn trích cũng như toàn tác phẩm “Chinh phụ ngâm” là tiếng kêu thương tâm của người phụ nữ nhớ chồng nơi chinh chiến. Trạng thái tình cảm của người chinh phụ một mặt có ý nghĩa tố cáo những cuộc chiến tranh phi nghĩa đã đẩy bao nhiêu người trai ra trận để biết bao chinh phụ héo hon tựa cửa chờ chồng, mặt khác lên tiếng nói tình cảm và sự ý thức về quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ ngay giữa cuộc đời trần thế này. Tác phẩm đã khẳng định những giá trị nhân văn cao cả mà khúc ngâm đã đem lại, đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của giai đoạn văn chương thế kỷ XVIII trong quá trình phát triển của nền văn học dân tộc.

Xem thêm : Cảm nhận về 8 câu giữa Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ

Với hướng dẫn chi tiết trên đây của Đọc tài liệu, hy vọng các em đã nắm được cách làm bài phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ. Ngoài ra, còn rất nhiều bài văn mẫu lớp 10 hay khác được chúng tôi chọn lọc và thường xuyên cập nhật để phục vụ việc học tập cho các em. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao!

Tham khảo các bài văn mẫu 10 hay nhất phân tích 8 câu cuối Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ, trích Chinh phụ ngâm của Đặng Trần Côn.

Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo

Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học