Dàn Ý Phân Tích Bài Thơ Vội Vàng Của Xuân Diệu
Mở bài: – Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
Thân bài: Cái tôi trữ tình đầy mới mẻ:
Cái tôi trữ tình đầy mới lạ :
– Muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” để lưu giữ lại những vẻ đẹp bình dị đang diễn ra ở cuộc sống .
– Cái tôi táo bạo, can đảm và mạnh mẽ, muốn đổi khác cả quy luật của tạo hóa để lưu giữ vẻ đẹp của trần gian .
=> Thể hiện tấm lòng yêu tha thiết của Xuân Diệu so với đời sống, với vạn vật thiên nhiên mùa xuân, mà sâu xa là sự hụt hẫng, sợ hãi bản thân không so kịp với bước chân của tạo hóa …
Bài Văn Mẫu Phân Tích Bài Thơ Vội Vàng Của Xuân Diệu
1. Phân tích bài thơ vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 1
Trong trào lưu thơ Mới, ngoài cái kỳ dị huyền bí nhiều đau thương của Hàn Mặc Tử, sự quê mùa chân chất của Nguyễn Bính, nỗi buồn mênh mang, ảm đạm của Huy Cận thì Xuân Diệu đã nổi lên như một hiện tượng kỳ lạ độc lạ, đầy mới lạ và nhiều sức mê hoặc. Ông đã mang đến cho cả thi đàn một luồng gió mới, tươi tắn, yêu đời, nồng nhiệt và đắm say, như một kẻ si tình đang vội vã khỏa lấp đi những nỗi trống rỗng, thiếu vắng trong lòng, một kẻ “ tham lam ” tận thưởng những sắc tố, mùi vị thông thường giữa cuộc sống. Đọc thơ Xuân Diệu người nào chê thì phê phán đến bỏ, người đã thích thì ca tụng hết lời, và những người thú vị ấy lại hầu hết là những người trẻ, dạt dào sức sống. Vội vàng là một trong những tứ thơ điển hình nổi bật và xuất sắc nhất của Xuân Diệu khi biểu lộ được hầu hết phong thái sáng tác cũng như những ý niệm sống, những triết lý nhân sinh thâm thúy của tác giả .
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi ”
Trong bốn câu thơ tiên phong Xuân Diệu đã thể hiện cái tôi cá thể của mình một cách rõ ràng và rực rỡ bởi những mong ước kỳ lạ có phần hoang đường và nông nổi khi tác giả muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” những vấn đề tưởng chừng như xa vời và không hề xảy ra. Đằng sau tâm lý táo bạo ấy là một tình yêu tha thiết với cuộc sống, vì yêu nên người thi sĩ luyến tiếc tổng thể vẻ đẹp bình dị đang diễn ra ở cuộc sống này. Đối với Xuân Diệu màu nắng chói chang của mùa hạ hay nhàn nhạt của mùa thu đều thực đẹp và thực quý giá, mà bản thân Xuân Diệu muốn thứ nắng ấm cúng ấy mãi được sống sót để chiêm ngưỡng và thưởng thức, tận thưởng .
Bạn đang xem : Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Nhà thơ muốn “ buộc gió ” là bởi vào mùa xuân trăm hoa đua nở, hương sắc ngào ngạt, buộc gió để mừi hương của hoa lá, cây cối không bị phai nhạt, hư vô trong khoảng trống. Có thể nói rằng cái tôi của Xuân Diệu được biểu lộ một cách vô cùng độc lạ vừa ngây thơ, khát khao chiếm hữu như một đứa trẻ hồn nhiên lại cũng vừa táo bạo, can đảm và mạnh mẽ khi muốn đổi khác cả tạo hóa. Tất cả những điều ấy đều biểu lộ tấm lòng yêu tha thiết của Xuân Diệu so với đời sống, với vạn vật thiên nhiên mùa xuân, mà sâu xa là sự hụt hẫng, sợ hãi bản thân không so kịp với bước chân của tạo hóa, không hề tận hứng mà tận thưởng hết tất thảy những điều bình dị trong cuộc sống vốn còn nhiều tươi đẹp này .
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh tươi Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”
Chính từ nhận thức mới mẻ và lạ mắt rằng vẻ đẹp thực sự chính là xuất phát từ những điều bình dị, giản đơn xung quanh đời sống thường ngày chứ không phải ở một chốn bồng lai tiên cảnh nào xa xôi. Xuân Diệu đã vẽ ra một bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân thực sinh động và mê hoặc, thể hiện rõ tình cảm nồng nàn, đắm say của ông so với mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ. Xuân Diệu được ca tụng là ông hoàng thơ tình bởi từng vần thơ của ông dù vui hay buồn vẫn luôn rất tình tứ, lãng mạn. Ở Vội vàng cũng thế, trong lúc sôi sục, đắm say và nhiệt huyết nhất khi nhìn về cảnh sắc mùa xuân, ánh mắt của người nghệ sĩ cũng tràn ngập tình yêu, niềm niềm hạnh phúc đã đầy. Điều đó biểu lộ rõ trong từng câu thơ khi ở bức tranh vạn vật thiên nhiên hầu hết mọi cảnh vật đều có đôi có cặp, lãng mạn và tình tứ, ong bướm thì ngọt ngào đắm say tuần tháng mật. Hoa trong đồng nội xanh tươi thực hòa hợp viên mãn, lá với cành tơ cũng lả lướt đón đưa, và khúc tình si của cặp yến oanh lại càng làm cho khung cảnh mùa xuân thêm phần rộn ràng tươi đẹp .
Đặc biệt ở câu thơ “ Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ” lại càng làm cho bức tranh mùa xuân thêm phần lãng mạn, trong trẻo và ấm cúng tình người. Hình ảnh hàng mi ánh lên màu nắng sớm là một hình ảnh đẹp và lãng mạn, khi Xuân Diệu đã khôn khéo để con người Open và hòa nhập với vạn vật thiên nhiên, yêu vạn vật thiên nhiên một cách rất đỗi dịu dàng êm ả, đó hoàn toàn có thể là một nàng thơ trẻ tuổi rải bước trong khu vườn, cả người phủ một màu nắng nhàn nhạt, mà hàng mi cong vút lại đẹp mắt hơn cả. Đó cũng hoàn toàn có thể là bóng hình người nghệ sĩ đang bận tận thưởng mùa xuân, trong cảm xúc mơ màng, đôi mắt khép hờ hững khiến nắng ánh lên hàng mi. Chung quy lại dù hiểu theo cách nào Xuân Diệu cũng đã rất thành công xuất sắc khi đem đến cho người đọc một bức tranh vạn vật thiên nhiên thực hài hòa, tràn trề sức sống, cả sức sống của vạn vật thiên nhiên lẫn sức sống của con người. Càng thể hiện được tấm lòng yêu mùa xuân, yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết của tác giả .
Đến câu thơ ở đầu cuối triết lý nhân sinh thâm thúy của Xuân Diệu được thể hiện một những tinh xảo rằng “ Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa ”, như vậy so với tác giả một ngày được sống, được tỉnh giấc chính là một niềm vui lớn, tựa như thần, như thánh ngự trước cửa. Và Xuân Diệu, bản thân ông chỉ mong mỗi ngày được sống niềm hạnh phúc, được tận thưởng đời sống bình dị êm đềm, được sống giữa vạn vật thiên nhiên xuân sắc, đó đã là điều niềm hạnh phúc quá đỗi lớn lao, chứ chẳng mong cầu tìm bình yên, vui sướng giữa chốn bồng lai tiên cảnh, xa rời nhân thế. Từ đó cũng thấy được ý niệm sống trong thực tiễn, đơn thuần, không mưu cầu những thứ cao xa, ngoài tầm với, mà trái lại Xuân Diệu rất là trân trọng đời sống trước mắt, trân trọng từng khoảng thời gian ngắn tuổi trẻ tích tắc được sống trên trần gian .
Câu thơ “ Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần ” là sự quy đổi cảm hứng can đảm và mạnh mẽ và mê hoặc, lâu nay người ta vẫn tận thưởng cảnh sắc vạn vật thiên nhiên bằng thính giác, xúc giác, thị giác, thì đến Xuân Diệu ông còn tận thưởng mùa xuân bằng cả vị giác. Vì quá đỗi thương mến, quá đỗi khao khát vẻ đẹp của mùa xuân mà ông vừa thấy nó ngon ngọt, vừa muốn được tận thưởng được “ hôn ” vào mùa xuân. Đang trên đà xúc cảm thăng hoa tột bậc của sự sung sướng niềm hạnh phúc, tự nhiên tâm trạng của thi sĩ chùng lại :
“ Tôi sung sướng nhưng vội vàng 50% Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”
Xuân Diệu đang mơ màng trong bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân đậm sắc mùi vị, thế nhưng giữa cái sung sướng ấy nhà thơ bất chợt dừng lại vội vã nuối tiếc mùa xuân ngay chính giữa mùa xuân. Quả thực đó là một cách nghĩ vô cùng kỳ lạ và khó hiểu, thế nhưng chính cái sự ưu lo, hụt hẫng lạ lùng ấy lại là chi tiết cụ thể cho thấy tấm lòng khao khát, trân trọng mùa xuân và tuổi trẻ của Xuân Diệu nó tha thiết, sâu đậm hơn khi nào hết. Đồng thời cũng là cánh cửa để ở ra những triết lý nhân sinh mới mà tác giả muốn truyền đạt .
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại. Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ; ”
Xuân Diệu hiểu và nắm rõ được quy luật không hề biến hóa của tạo hóa “ Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua / Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già ”, thời hạn thấm thoát thoi đưa, năm này qua tháng nọ, cứ lặng lẽ trôi đi mà không vì một ai mà dừng lại. Cùng với bước tiến của tạo hóa tuổi xuân của con người cũng theo đó mà tàn phai, héo úa dần theo năm tháng, không một ai hoàn toàn có thể chống lại bước tiến của thời hạn, cũng không hề sống mãi cùng năm tháng, tuổi trẻ qua đi, tuổi già ập đến, con người chẳng ai thoát khỏi một vòng sinh lão bệnh tử. Tác giả nghĩ đến mùa xuân qua đi rồi xuân lại về, một vòng tuần hoàn lặp lại mãi mãi, thế nhưng còn bản thân ông lại chỉ có một cuộc sống, một tuổi xuân duy nhất. Chính lẽ ấy Xuân Diệu đâm ra hụt hẫng và hờn giận “ Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian ”. Tác giả yêu đời sống, khao khát mùa xuân và tuổi trẻ đến độ hờn dỗi, than trách cả tạo hóa, thậm chí còn muốn ông trời cho mình thêm một thời thanh xuân tươi đẹp. Ấy rồi Xuân Diệu càng trở nên buồn bã, ảm đạm trong những vần thơ tiềm ẩn đầy nỗi hụt hẫng :
“ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ” ,
Tác giả ý thức được sự ngắn ngủi của đời người, của đời sống thế nên so với ông việc tạo hóa tuần hoàn cũng chẳng có nghĩa lý gì khi cuộc sống chỉ có một, chẳng thể lặp lại lần nữa. Đồng thời cũng biểu lộ được đậm cá tính, cái tôi ngông cuồng, dám vượt lên để đứng ngang hàng cùng ngoài hành tinh, tôn vinh bản ngã, khi đánh giá và nhận định rằng còn trời đất nhưng đã không còn bản thân mãi mãi, bộc lộ sự mất mát sánh ngang với trời đất. Chính lẽ ấy, Xuân Diệu không kìm lòng được mà tiếc cả đất trời, hụt hẫng hết tất thảy những gì đang diễn ra xung quanh đời sống. Cái tấm lòng vừa bát ngát, vừa tham lam hụt hẫng của Xuân Diệu thật đáng yêu và cũng thật thâm thúy, khi đã mở ra trong lòng fan hâm mộ những quy luật tuần hoàn tàn khốc của tạo hóa, khiến tất cả chúng ta nhận thức được sự quý giá của tuổi trẻ, tạo động lực để con người ta sống có ý nghĩa hơn, tránh để lại nhiều hụt hẫng trong cuộc sống. Và bản thân Xuân Diệu cũng chính là người can đảm và mạnh mẽ tìm ra giải pháp cho bản thân khi sớm nhận ra những quy luật của thời hạn, ông vội vã lao vào sống, lao vào tận thưởng đến gấp đôi, gấp ba lần, như một kẻ đói đứng trước rừng cao lương mỹ vị .
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm, Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn ; Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng, Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi ; – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Câu thơ “ Mau đi thôi / Mùa chưa ngả chiều hôm ” chính là lời tự thúc giục, động viên bản thân, cũng như nhiều thế hệ trẻ phải nhanh bước chân chạy đua với thời hạn mà tận thưởng của sống, tận thưởng những cảnh đẹp, ý vui ngay chính tại nhân gian này chứ không phải ở một nơi nào đó xa xăm. Tấm lòng khát khao, rạo rực của người nghệ sĩ như “ muốn ôm cả sự sống mới khởi đầu mơn mởn ”, dành trọn hết toàn bộ những gì xanh tươi, tươi tắn trong thiên hà, muốn được bay bổng cùng với “ mây đưa, gió lượn ”, muốn được đã đầy say đắm trong tình yêu và mật ngọt của tuổi trẻ. Tất cả những điều tuyệt vời ấy Xuân Diệu chỉ muốn gộp, muốn “ thâu ” hết lại trong một “ cái hôn nhiều ” đắm say, mơ màng và thâm thúy .
Lòng người nghệ sĩ chỉ muốn tận thưởng càng nhiều, nhiều hơn nữa, với ông bao nhiêu cái xinh đẹp của thời tươi cũng là chẳng đủ, ông muốn sống hai ba lần chỉ trong một đời người. Thế nên cái vận tốc, cái vội vàng, những cái mà ông muốn tận thưởng, muốn ôm trọn cũng gấp tới vài ba lần. Nếu có điều quở trách người ta chỉ dám quở : Xuân Diệu sao tham sống quá, tham tận thưởng cái cuộc sống vốn bình dị này quá mà đâu biết rằng so với ông những thứ cây cối, ánh sáng của trần gian này lại chính là thứ quý giá và tươi đẹp nhất trên đời. Có vậy mới thấy Xuân Diệu trong thơ có vẻ như muốn tận thưởng mãi, không có điểm dừng, thế nhưng ông lại cũng là người sáng suốt khi biết thế nào là niềm hạnh phúc, biết đủ và biết kiếm tìm vẻ đẹp đời sống ở nơi nhân gian trần gian, chứ chẳng hão huyền tịm tận chín tầng mây như nhiều văn nhân, nghĩa sĩ xưa .
Câu thơ cuối bài “ Hỡi xuân hồng ! Ta muốn cắn vào ngươi ! ” là một câu thơ giàu xúc cảm và rất tình tứ, biểu lộ được cái lãng mạn vừa phóng khoáng vừa ngông cuồng, cũng như tình yêu mãnh liệt của Xuân Diệu so với mùa xuân. Đối với ông chỉ cảm nhận, mắt thấy tai nghe còn chưa đủ, mà người còn muốn được cắn thử, nếm thử cái hương sắc tuyệt vời của mùa xuân, được tận thưởng một cách toàn vẹn nhất thì mới nguôi ngoai những nỗi hụt hẫng, sợ hãi trong lòng, mới lấy lại được sự cân đối trong những cảm hứng bâng khuâng vì sợ tuổi xuân trôi đi mất .
Vội vàng của Xuân Diệu là một bài thơ rất mới, mới về cả cách nhìn nhận, ý niệm nghệ thuật và thẩm mỹ, cho đến cách truyền tải cảm hứng, triết lý nhân sinh, tổng thể đều được tác giả bộc lộ một cách tinh xảo, cũng vừa độc lạ với lối thơ tự do, khuynh hướng lãng mạn kiểu Pháp, cùng với mạng lưới hệ thống từ ngữ đa dạng chủng loại giàu sức gợi. Tác phẩm không riêng gì thể hiện những ý niệm mới mẻ và lạ mắt về mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ, mà còn mang đến cho người đọc cách nhìn nhận về đời sống, về việc tìm kiếm niềm hạnh phúc, cũng như cách trân trọng và sống một cuộc sống có ý nghĩa, để tuổi xuân không bị tiêu tốn lãng phí trong nhiều hụt hẫng .
— — — — — – HẾT BÀI 1 — — — — —
2. Phân tích bài thơ vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 2
Trong trào lưu Thơ mới, Xuân Diệu không phải là nhà thơ tiên phong tiên phong, tuy nhiên khi vừa mới Open trên forum thơ ca, với những sáng tác đỉnh điểm mang phong thái riêng độc lạ, ông được ca tụng là “ nhà thơ mới nhất ”. Tác phẩm “ Vội vàng ” được in trong tập “ Thơ thơ ” ( 1938 ) đã bộc lộ thành công xuất sắc tiếng lòng yêu đời và khát khao sống mãnh liệt và quan điểm sống tích cực, tân tiến của nhà thơ Xuân Diệu, đồng thời là sự phối hợp giữa xúc cảm và triết lí, cùng những phát minh sáng tạo độc lạ về nghệ thuật và thẩm mỹ .
Ngay từ đầu tác phẩm, tác giả đã bộc lộ khát vọng níu giữ vẻ đẹp, hương sắc cuộc sống :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất ; Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi. ”
Trong bốn câu thơ ngũ ngôn tiên phong, bằng giải pháp điệp ngữ “ tôi muốn ” tích hợp với điệp cấu trúc câu ở câu thơ thứ nhất và câu thơ thứ ba, tác giả đã nhấn mạnh vấn đề chủ thể của hàng động và khát vọng can đảm và mạnh mẽ, in đậm cái tôi cá thể. Và chủ thể trữ tình cũng bộc lộ rõ mong ước hướng về đối tượng người tiêu dùng trải qua những hình ảnh độc lạ như “ tắt nắng ”, “ buộc gió ”, cho thấy mong ước táo bạo của người thi sĩ để “ màu đừng nhạt, hương đừng bay ”. Điệp ngữ “ cho, đừng ” cùng điệp cấu trúc câu ở câu thơ thứ 2, 4 đã bộc lộ mục tiêu xinh xắn của nhà thơ là trân trọng, níu giữ vẻ đẹp, hương sắc của cuộc sống. Như vậy, qua bốn câu thơ tiên phong, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được mong ước lãng mạn của một thi sĩ với tâm hồn yêu đời, yêu đời sống sôi sục, tha thiết .
Ở đoạn thơ tiếp theo, tác giả đã tái hiện bức tranh đời sống thực tại đẹp như thiên đường trên mặt đất :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật ; Này đây hoa của đồng nội xanh lè ; Này đây lá của cành tơ phơ phất ; Của yến anh này đây khúc tình si. Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ; Mỗi sáng sớm, thần vui hằng gõ cửa ; Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ; Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”
Điệp khúc “ Này đây ” Open trở đi trở lại trong những dòng thơ ở những vị trí khác nhau, , mang đến âm hưởng vui mắt, rộn ràng, náo nức cho đoạn thơ. Điệp khúc này gắn liền với mạng lưới hệ thống ngôn từ, hình ảnh gợi hình, gợi cảm thông qua giải pháp liệt kê về rất nhiều hình ảnh đẹp về cảnh sắc vạn vật thiên nhiên : “ hoa của đồng nội ”, “ lá của cành tơ ”, “ yến anh … khúc tình si ”, “ ánh sáng … chớp hàng mi ”, “ buổi sớm … thần Vui hằng gõ cửa ”. Như vậy, tác giả đã cảm nhận cuộc sống bằng con mắt của chính mình, đó là đôi mắt của sự tươi tắn, “ xanh non ”, “ biếc rờn ” .
Những bài phân tích bài thơ vội vàng của Xuân Diệu hay nhất
Mọi cảnh sắc vạn vật thiên nhiên qua thơ Xuân Diệu đều tràn ngập nhựa sống Bằng thẩm mỹ và nghệ thuật ẩn dụ quy đổi cảm xúc, tác giả đã bộc lộ sự cảm nhận tinh xảo về sự ngọt ngào của dòng thời hạn : “ tuần tháng mật ”. Mỗi một ngày mới so với Xuân Diệu là “ thần Vui gõ cửa ” – vị thần đem đến bình an, bộc lộ niềm vui và trân trọng đời sống. Thông qua biện pháp nhân hóa, tác giả đã tái hiện bức tranh vạn vật với trạng thái căng tràn nhựa sống. Đặc biệt, qua sự cảm nhận độc lạ, tác giả đã phát minh sáng tạo hình ảnh : “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”. Qua việc sử dụng giải pháp so sánh, mùa xuân đã hiện lên với vẻ đẹp tươi mới, quyến rũ và điệu đàng. Sức hấp dẫn của mùa xuân vốn vô hình dung, trừu tượng nhưng đã được tác giả Xuân Diệu hữu hình bằng cảm xúc rất thật, rất đơn cử : “ ngon ” và hình ảnh so sánh “ cặp môi gần ”. Nghệ thuật quy đổi cảm xúc đã biểu lộ nhà thơ đã cảm nhận đời sống bằng tổng thể những giác quan, cho thấy tình yêu và sự giao cảm mãnh liệt của nhà thơ so với cuộc sống. Câu thơ còn bộc lộ ý niệm thẩm mĩ mới lạ của nhà thơ Xuân Diệu .
Trong nền văn học trung đại, vạn vật thiên nhiên được lấy làm chuẩn mực cao nhất của cái đẹp, đó là “ Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông ”. Bởi vậy, con người luôn được khắc họa, so sánh với vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên. Đối với nhà thơ Xuân Diệu, con người là chuẩn mực của cái đẹp : “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”. Như vậy, qua bức tranh vạn vật thiên nhiên tươi đẹp về đời sống thực tại trên trần gian, cảnh sắc vạn vật đã hiện lên với vẻ đẹp viên mãn, tràn trề sức sống, biểu lộ sự tình tứ, giao hòa, quấn quýt. Bức tranh vạn vật thiên nhiên đã bộc lộ cái nhìn qua đôi mắt “ xanh non, biếc rờn ” về đời sống nơi trần gian. Đó là ánh mắt tươi tắn, ngỡ ngàng như lần đầu nhìn thấy quốc tế, cho thấy ý niệm thiên đường ở ngay đời sống trần gian, phản chiếu niềm say đắm, tình yêu so với cuộc sống của nhà thơ Xuân Diệu. Đang đắm say với cảnh sống đẹp tươi, nhà thơ bất thần hụt hẫng :
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”
Dấu chấm câu ở giữa dòng đã ngắt câu thơ thành hai câu ngắn như một bản lề khép mở hai tâm trạng. Nhà thơ vừa sung sướng trước cảnh sắc điệu đàng của vạn vật thiên nhiên đã lại vội vàng trước sự trôi chảy của thời hạn. Chính vừa vậy, nhà thơ đã lựa chọn phương cách sống chạy đua với thời hạn : hụt hẫng mùa xuân dù mùa hạ chưa tới. Người ta thường hụt hẫng những gì đã mất, đã qua, còn Xuân Diệu hụt hẫng cả những gì đang có, biểu lộ thái độ trân quý từng phút giây so với thực tại đang diễn ra .
Vẻ đẹp nơi trần gian được khơi nguồn với tình yêu thiết tha với cuộc sống, nhưng đồng thời cũng thức tỉnh trong lòng thi sĩ những hụt hẫng, lo âu. Bởi nhà thơ nhận ra thời hạn hoàn toàn có thể làm phai tàn toàn bộ, cả sự sống và cái đẹp :
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại. Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ”
Trong đoạn thơ, tác giả đã sử dụng triệt để, hiệu suất cao giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật trái chiều : “ xuân đương tới – xuân đương qua ”, “ xuân còn non – xuân sẽ già ”, “ lòng tôi rộng – lượng trời cứ chật ”, “ còn trời đất – chẳng còn tôi mãi ”. Sự tương phản trở đi trở lại trong những dòng thơ phối hợp những liên từ “ nghĩa là ”, “ nói làm chi ”, “ nhưng ” để lí giải đã đem đến giọng điệu sôi sục, nhịp thơ tranh luận. Tất cả đã biểu lộ triết lí nhân sinh về dòng thời hạn trôi nhanh, một đi không trở lại. Nhà thơ không chỉ nhạy cảm với thời hạn mà còn ý thức thâm thúy về cái tôi cá thể. Dưới ngòi bút của thi sĩ, con người cá thể càng trở nên mong manh, nhỏ nhoi và thuận tiện tan biến, cá thể càng khao khát sống mãnh liệt, lại càng không hề vượt qua được quy luật nghiệt ngã của tự nhiên. Với triết lí nhân sinh đó, Xuân Diệu đã ngầm khẳng định chắc chắn : Tuổi xuân con người ngắn ngủi, chỉ có một lần và trở nên vô giá. Đây là quan điểm trái chiều với ý niệm thời hạn là tuần hoàn, không bao giờ thay đổi trong hệ hình văn hóa truyền thống trung đại. Xuất phát từ ý thức về thời hạn của dòng chảy tân tiến, thi sĩ nhận ra mùa xuân hoàn toàn có thể trở lại, nhưng tuổi xuân của con người thì “ một đi không trở lại ”. Nhà thơ cũng đau xót nhận ra thiên hà là vĩnh hằng nhưng “ cái tôi ” thì hữu hạn và là duy nhất .
Ở bảy câu thơ tiếp theo của đoạn thơ thứ ba, tác giả đã bộc lộ sự cảm nhận độc lạ về thời hạn :
“ Mùi tháng, năm đều rớm vị chia lìa, Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt … Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc, Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ? Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi, Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ? Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”
Bằng cảm nhận tinh xảo, tác giả một lần nữa tạo nên hình ảnh độc lạ trải qua giải pháp ẩn dụ quy đổi cảm xúc. Nhà thơ cảm nhận thời hạn bằng nhiều giác quan : khứu giác – “ mùi tháng năm ”, thị giác và vị giác – “ rớm vị li biệt ”. Thi sĩ không chỉ cảm nhận được mùi thời hạn mà còn thấy được vị chia lìa của thời hạn. Câu thơ đã cho thấy cảm nhận tinh xảo của tác giả qua sự giao thoa giữa những giác quan. Cùng với sự cảm nhận về thời hạn là sự ý thức về khoảng trống : “ Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt … ”. Biện pháp tu từ nhân hóa và câu hỏi tu từ đã giúp nhà thơ khắc họa sự phai tàn, li biệt của mỗi sự vật : “ con gió xinh thì thào ”, “ hờn vì nỗi phải bay đi ”, “ chim đứt tiếng reo thi ” vì “ sợ độ phai tàn ”. Không gian tràn ngập lời than của vạn vật vì li biệt, phai tàn giữa những sự vật và trong từng tạo vật. Tác giác đã lan rộng ra mọi giác quan để cảm nhận những trạng thái phức tạp mơ hồ của cảnh vật. Đứng trước sự phôi pha, phai tàn của cảnh vật, giọng điệu thơ đã thể tâm trạng hẫng hụt, hụt hẫng, đầy hụt hẫng của thi sĩ : “ Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”. Câu cảm thán kết hợp cách ngắt nhịp 3/1/4 độc lạ vừa bộc lộ tâm trạng hụt hẫng, xót xa vừa biểu lộ sự vội vàng, hối thúc. Điều này xuất phát từ sự tự ý thức sâu xa về giá trị của sự sống thành viên đang phai tàn trong dòng chảy thời hạn. Và đây chính là cơ sở sâu xa của triết lí sống vội vàng :
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm ,
Ta muốn ôm Cả sự sống mới khởi đầu mơn mởn ; Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng, Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi ;
– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Với thi sĩ Xuân Diệu, sống vội vàng trước hết là sống với vận tốc khác thường, chạy đua với thời hạn, đón trước thời hạn : Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm. Câu trúc câu cầu khiến như lời giục giã, thôi thúc mọi người sống quay quồng, nôn nả. Sống vội vàng còn là sống thâm thúy, mãnh liệt. Điệp khúc “ Ta muốn ” : khao khát can đảm và mạnh mẽ của nhà thơ cùng sự khơi gợi tình yêu đời sống của mọi người. Thi sĩ đã sử dụng mạng lưới hệ thống động từ ngày càng mạnh : “ ôm ”, “ riết ”, “ say ”, “ thâu ”, “ cắn ”, bộc lộ sự cảm nhận đời sống bằng cả tâm hồn, bản thể, nhấn mạnh vấn đề triết lí sống thâm thúy, mãnh liệt, hết mình. Đi kèm với những động từ là những danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân, tính từ chỉ xuân sắc : “ sự sống … mơn mởn ”, “ mây đưa ”, “ gió lượn ”, “ cánh bướm ”, “ tình yêu ”, “ non nước ”, “ cây ”, “ cỏ rạng ”, “ thanh tân ”, “ thời tươi ”, “ xuân hồng ” : tái hiện một quốc tế tươi đẹp, tình tứ. Đồng thời, những động từ chỉ trạng thái tăng tiến : “ chếnh choáng ”, “ đã đầy ”, “ no nê ” đã bộc lộ cảm hứng mê hồn, nồng nàn, cuồng nhiệt. Nhịp thơ nhanh, quay quồng, gấp gáp phản chiếu tình yêu đời sôi sục trào dâng của nhà thơ. Đoạn thơ như tái hiện nhịp đập tâm hồn, hơi thở của thi nhân đang gấp gấp, quay quồng để yêu, để say, để thiết tha với cuộc sống. Có lẽ, với Xuân Diệu, sống vội vàng chính là cách biến cuộc sống vốn hữu hạn trở nên vô hạn, giống như nhà thơ từng tâm niệm :
“ Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối Còn hơn le lói suốt trăm năm ”
Tất cả tình yêu đời và khát vọng sống đã được dâng tụ ở câu thơ ở đầu cuối : “ – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”. Hình ảnh ẩn dụ “ xuân hồng ” gợi một đời sống đầy điệu đàng, mời gọi, tình tứ như người thiếu nữ giữa tuổi thanh xuân. Động từ “ cắn ” bộc lộ khát vọng tận hưởng, sở hữu mọi vẻ đẹp của hương sắc cuộc sống. Đó là khát vọng mới lạ chưa từng thấy trong nền văn học trung đại .
Bài thơ đã đem đến quan điểm sống tân tiến, tích cực. Đó là triết lí sống vội vàng, sống toàn vẹn từng tích tắc và sống hết mình. Bài thơ có sự phối hợp thuần thục giữa cảm hứng và lí trí. Với những bài thơ kết đọng biết bao tinh hoa, Xuân Diệu xứng danh là nhà thơ “ mới nhất trong những nhà thơ mới ” .
3. Bài văn phân tích bài thơ vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 3
Phong trào thơ mới Open vào quá trình những năm 1932 – 1941, dù chỉ lê dài chưa đến một thập kỷ thế nhưng nó đã trở thành khoảng chừng thời hạn vàng kim, nâng bước một loạt những nhà thơ trẻ tuổi kĩ năng, với những bài thơ rực rỡ cả về thể loại, lẫn đề tài. Một trong số đó điển hình nổi bật nhất phải kể đến Xuân Diệu, người được xem là “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” bởi giọng thơ thiết tha, rạo rực. Ông có một niềm mê hồn đặc biệt quan trọng với tình yêu, gồm có cả tình yêu con người, tình yêu vạn vật thiên nhiên và đời sống, đồng thời cũng có chấp niệm thâm thúy với mùa xuân và tuổi trẻ. Vội vàng là một trong những bài thơ hay nhất của Xuân Diệu, đây cũng là tác phẩm biểu lộ được tình yêu đời sống, sự nhạy cảm trong tâm hồn và những quan điểm của Xuân Diệu về mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu .
Vội vàng ( 1938 ) được in trong tập Thơ thơ, tác phẩm như một khu vườn rực rỡ tỏa nắng tràn trề hương sắc, ngào ngạt hương thơm của hoa cỏ, tràn ngập sự sống, là bản giao hưởng nhiều âm sắc, bộc lộ khá đầy đủ mọi cung bậc xúc cảm từ vui mắt, e ấp, đến nồng nàn, đắm say trong tình yêu của Xuân Diệu. Có thể nói rằng Vội vàng chính là tình yêu tha thiết của tác giả dành cho cuộc sống, qua đó biểu lộ những xúc cảm rất mới, rất lạ, xúc cảm đến từ “ một nguồn sống rào rạt chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này ” .
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi ”
Trong khổ thơ tiên phong tác giả đã thể hiện khát khao can đảm và mạnh mẽ, cháy bỏng qua những điệp từ “ Tôi muốn … ”, mang đến nhịp thơ dồn dập, vội vã. Nhà thơ muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” để níu giữ hương sắc cho cuộc sống, đó là khát khao mãnh liệt, đầy táo bạo. Xuân Diệu muốn nắm giữ lại toàn bộ những gì tươi đẹp nhất của tự nhiên, ấy là ánh nắng mùa xuân êm ả dịu dàng ấm cúng, hương hoa nồng nàn, đắm say phả trong gió. Qua mong ước đầy lạ lùng ấy ta thấy rõ được cái tôi trữ tình đặc biệt quan trọng của người thi sĩ, trước hết là cái “ tôi ” đầy ngông cuồng, táo bạo, dám đứng lên thử thách cả tạo hóa, chống lại bước tiến của thiên hà để giữ lại những cái đẹp mà bản thân khao khát. Đó cũng chính cái “ tôi ” hồn nhiên, trong sáng, bướng bỉnh khi đứng trước những điều mà mình yêu thương, trân trọng .
Tổng hòa hai yếu tố ấy đã tạo nên một hồn thơ Xuân Diệu rất riêng, rất ấn tượng, khiến fan hâm mộ lại càng cảm nhận rõ hơn tấm lòng yêu cái đẹp, cái tuyệt vời trong thiên hà của người thi sĩ nó mãnh liệt, thâm thúy đến nhường nào. Đồng thời cũng cho thấy quan điểm mới của Xuân Diệu về đời sống và cái đẹp, so với thi nhân cái đẹp không hề ở chốn bồng lai tiên cảnh nào, mà ở ngay sát bên tất cả chúng ta, chính là những thứ tưởng chừng như thật đơn thuần tầm thường, nào là ánh nắng, nào là hương hoa, đều là những thứ con người thuận tiện bỏ lỡ, không mấy bận tâm .
Xuân Diệu sau khi đã hiểu rõ quy luật của tạo hóa, đời người vốn ngắn ngủi, chết là về với cát bụi, thì được tận thưởng những vẻ đẹp giản dị và đơn giản mà tạo hóa ban tặng thực sự là một đặc ân đáng quý. Người thi nhân không muốn bỏ lỡ bất kể một tích tắc nào, thậm chứ còn ích kỷ muốn níu giữ tổng thể chúng lại để riêng mình được tận thưởng. Xuân Diệu ngông cuồng, táo bạo và không bình thường cũng từ những cái triết lý nhân sinh rất có lý mà nên : Đời người hữu hạn và cái đẹp chỉ ở tại trần gian chứ không ở chốn nào khác, cớ sao không tận thưởng cho thỏa .
Sau những nhận thức và khát khao cháy bỏng được giữ lại vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên tạo hóa nhưng lại vượt ra ngoài năng lực của con người, Xuân Diệu đã nhanh gọn tìm cho mình một giải pháp, ấy là nhân lúc còn trẻ, còn đang sống nhanh gọn tận thưởng, nhanh gọn bắt lấy những vẻ đẹp mà tạo hóa đã ban tặng, thoải mà chiêm ngưỡng và thưởng thức sự tươi đẹp của cuộc sống, của vườn xuân một những không hụt hẫng. Điều đó được bộc lộ rất rõ trải qua tám câu thơ tiếp theo, không riêng gì mở ra một bức tranh vạn vật thiên nhiên xinh xắn, tràn trề hương sắc mà còn thể hiện tâm thái của tác giả trước sự hữu hạn của đời người, cũng như trước sự vô hạn của thiên hà : Vội vã, khát khao, tham muốn ôm hết tổng thể những gì tươi đẹp nhất vào lòng, và sự niềm hạnh phúc sung sướng tột độ trước vườn xuân tuyệt vời .
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh tươi Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”
Ở những câu thơ này ta thuận tiện nhận thấy được niềm vui sướng, sự hân hoan tột độ của tác giả khi phát hiện ra một thiên đường của đời sống đang sống sót ngay bên cạnh mình. Từng câu thơ như mang trong mình những điệu nhạc lúc sôi động, lúc thầm thì, khá đầy đủ những cảm xúc đắm say nồng nàn của tình yêu, của tuổi trẻ, của một mùa xuân đang căng tràn nhựa sống. Điệp khúc “ này đây … ” mang đến nhịp thơ dồn dập, bộc lộ xúc cảm giật mình, niềm vui sướng niềm hạnh phúc khi chợt nhận ra món quà quý giá mà vạn vật thiên nhiên ban tặng .
Bức tranh mùa xuân tươi đẹp khởi đầu với cảnh cặp “ ong bướm ” đang ngập tràn niềm hạnh phúc, say sưa với mật ngọt của tình yêu tựa như đôi vợ chồng trẻ quấn quýt trong tuần trăng mật. Là cảnh sắc thắm của hoa xuân cùng với sắc xanh của nội cỏ, tổng hòa tạo nên một bức tranh bùng cháy rực rỡ, nhưng vẫn hòa giải cân đối, đó còn là cảnh “ lá của cành tơ phơ phất ”, lá gắn với cành, niềm hạnh phúc êm đềm bên nhau thật tình tứ và lãng mạn biết mấy. Và thêm nữa là “ khúc tình si ” của cặp yến anh đang thuở mặn nồng gắn bó, mang đến không khí thực rộn ràng sung sướng, không thiếu cả sắc, hương, vị của một bức tranh xuân nồng. Tuy nhiên Xuân Diệu không chỉ dừng ở đó, ông còn thêm vào bức tranh của mình một chút ít ánh sáng dịu nhẹ, chan hòa và ấm cúng, tựa như sương, như nắng phụ lên tất thảy mọi cảnh vật, khiến chúng thêm phần lãng mạn và tràn ngập sức sống hơn. Câu thơ “ Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ”, người ta cứ vướng mắc rốt cuộc cái “ hàng mi ” ấy là của ai, của chính bản thân Xuân Diệu khi đứng trong khu vườn xuân tràn ngập hương sắc ánh sáng, hay là của một nàng thơ đang dạo bước. Nhưng dù nhân vật trữ tình ấy là ai người ta vẫn luôn cảm nhận được cái chất thi vị tình tứ của người nghệ sĩ, người muốn thêm vào bức tranh vạn vật thiên nhiên sự Open của con người, sự sống và tình yêu của con người, để cho bức tranh thêm hòa giải và sôi động, bộc lộ rõ sự gắn bó chan hòa giữa nghệ sĩ và vạn vật thiên nhiên to lớn. Khẳng định rõ ràng vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên luôn song hành cùng với sự phát hiện và chiêm ngưỡng và thưởng thức của con người .
Bên cạnh đó câu thơ “ Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa ” bộc lộ một triết lý sống mới mẻ và lạ mắt của tác giả rằng mỗi một ngày được sống, được mở mắt nhìn nắng mai là một niềm vui, một niềm niềm hạnh phúc đến tột cùng, và Xuân Diệu thật sự rất trân trọng và biết ơn điều đó. Cuối cùng kết lại bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân tỏa nắng rực rỡ Xuân Diệu kết lại bằng một câu thơ đầy ấn tượng “ Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần ”, mang đến sự quy đổi cảm xúc đầy tinh xảo, từ thị giác, thính giác, xúc giác, tác giả đã dẫn người đọc đến cảm nhận bằng vị giác. Không chỉ bộc lộ xúc cảm muốn nuốt trọn mùa xuân vào lòng, mà còn là niềm khát khao đến tột cùng, Xuân Diệu chiêm ngưỡng và thưởng thức mùa xuân tựa như một kẻ sành ăn chiêm ngưỡng và thưởng thức mỹ vị của đời sống. Không chỉ vậy cái cách mà tác giả so sánh mùa xuân, so sánh tháng giêng giống như “ cặp môi gần ” cũng khiến người đọc không khỏi ngỡ ngàng trước sự lãng mạn, tình tứ của một người luôn đắm say và khao khát tình yêu. Đối với thi nhân mùa xuân trước mắt thực căng tràn nhựa sống, tựa như một người con gái đang sắc xuân thì, khiến người ta thực muốn nâng niu, trân trọng hết lòng .
Vội vàng của Xuân Diệu biểu lộ những ý niệm mới mẻ và lạ mắt về thời hạn
Sau những xúc cảm thăng hoa, vội vã chiêm ngưỡng và thưởng thức từng vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên bằng cách khai mở trọn vẹn tổng thể những giác quan, bỗng Xuân Diệu chợt khựng lại “ Tôi sung sướng nhưng vội vàng 50% / Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”. Rõ ràng đang đắm say đủ chiều với cảnh vạn vật thiên nhiên rực rỡ tỏa nắng, khi bữa tiệc vừa mới qua 50%, người thi nhân đã thấp thỏm lo âu mà mang theo xúc cảm hụt hẫng. Xuân Diệu không đợi đến hè mới tiếc xuân mà người đã tiếc mùa xuân, sợ xuân qua đi mất ngay chính giữa lúc mùa xuân đang nồng nàn, đượm sắc nhất, thực giống một kẻ đang son trẻ mà cứ sợ già, tiếc tuổi thanh xuân. Có thể người ta cho ấy là kỳ lạ, là lo xa thế nhưng đọc những vần thơ tiếp của Xuân Diệu ta mới thưc hiểu rằng những nỗi sợ, nỗi tiếc của tác giả đều có nguyên do cả .
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại. Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ; ”
Xuân Diệu nhận ra một quy luật tàn khốc của tạo hóa, rằng mùa xuân đến rồi mùa xuân sẽ đi, và cuộc sống cũng như thế con người có thời son trẻ nhưng rồi cũng sẽ phải già đi và trở lại với cát bụi. Thế nên ông mới có một câu oán trách rất hay rằng “ Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian ”, trách sao đời người không dài thêm chút nữa, để ông được tận thưởng thêm một chút ít hương sắc của trần gian, và lại ngắn ngủi chẳng đủ cho người ta vui sống. Dù mùa xuân tươi đẹp “ vẫn tuần hoàn ” thế nhưng thi nhân chỉ có thời cơ sống một lần trên trần gian này, thì cũng chẳng kịp nhìn mùa xuân được lần nữa tươi đẹp, trời đất và thiên hà vẫn mãi còn nguyên đấy, thế nhưng “ chẳng còn tôi mãi ”. Có thể nói rằng ở đoạn thơ này cái tôi cá thể của Xuân Diệu được biểu lộ rất rõ, không riêng gì oán trách đời sống ngắn ngủi, mà còn cho người đọc cảm xúc thi nhân giữa đất trời có vẻ như đang ở vị trí TT, tầm vóc cá thể được đặt ngang bằng với tầm vóc ngoài hành tinh, đó là một cái tôi rất ngông cuồng và tự tin mà ta đã thấy ở đầu tác phẩm. Chính vì ý thức được sự hữu hạn của đời sống, sự tàn tệ của vòng tuần hoàn “ sinh lão bệnh tử ” thế nên Xuân Diệu không tránh khỏi cảm xúc “ bâng khuâng tiếc cả đất trời ”. Cuộc đời này người thi nhân còn khao khát được tận thưởng được vui sống nhiều lắm, cả mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ đều là những thứ mà tác giả hằng tâm niệm, hằng trân trọng nhất, xem như lẽ sống của cuộc sống. Thế nên khi phải buông tay từ giã, hoặc là sắp phải chia xa, người thi nhân đều cảm thấy nuối tiếc và buồn bã khôn nguôi .
Thế nhưng Xuân Diệu là một tác giả rất tích cực, người không có nhiều cái đau buồn sầu não như Huy Cận, cũng không vô vọng như Hàn Mặc Tử, trái lại ý thức được sự hữu hạn của tuổi trẻ, của đời người tác giả đã nhanh gọn tìm ra cho mình một giải pháp mới. Nếu như bắt đầu người muốn chặn lại bước tiến của thời hạn, thì giờ đây Xuân Diệu lại đưa ra một phương pháp tương thích hơn ấy chính là buông lỏng bản thân, nhanh gọn hòa mình vào chiêm ngưỡng và thưởng thức mùa xuân một cách toàn vẹn và nhiều nhất hoàn toàn có thể .
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm, Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn ; Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng, Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi ; – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Ngay lúc này đây Xuân Diệu đã trọn vẹn ý thức được sự quý giá của tuổi trẻ và mùa xuân trước mắt thế nên người vội vã bước vào chiêm ngưỡng và thưởng thức bữa tiệc mùa xuân ngay trước mắt một cách vồ vập, đầy khao khát mãnh liệt, có vẻ như chỉ sợ chậm một giây thôi là bữa tiệc trước mắt sẽ biến mất. Các động từ mạnh “ ôm ”, “ riết ”, “ thâu ” cùng với điệp từ “ ta muốn ” càng nhấn mạnh vấn đề được cái khao khát muốn nuốt trọn thanh sắc tuyệt vời của mùa xuân, muốn được điên cuồng trong tình yêu, đến tận “ no nê thanh sắc của thời tươi ” để không còn nuối tiếc gì hơn nữa. Có thể nói rằng thay vì chỉ chiêm ngưỡng và thưởng thức một lần Xuân Diệu đã nỗ lực thức dậy tổng thể mọi giác quan, mọi sức lực lao động trong khung hình để hòa mình vào bữa tiệc đượm đà của vạn vật thiên nhiên “ chếch choáng ” với mùi thơm, “ đã đầy ” với ánh sáng, ôm trọn vào lòng những cây, những cỏ, nhưng hương thơm nồng ấm. Đoạn thơ này người ta thấy Xuân Diệu rất “ tham ”, có vẻ như đang ra sức vơ vét, tận thưởng bằng hết chẳng chừa lại cho ai thứ gì, không những vậy mà người thi nhân thậm chí còn còn muốn tận thưởng mùa xuân ấy gấp đến mấy lần chứ không chỉ là một lần duy nhất. Điều đó càng khẳng định chắc chắn rõ ý thức của Xuân Diệu về cái hữu hạn của đời người, cái ngắn ngủi của tuổi xuân, cũng như quy luật xoay vần đầy tàn ác của tạo hóa. Xuân Diệu không chống lại được bước tiến của thời hạn thì ông tìm cách tận thưởng như thể mình có tận hai ba cuộc sống. Đấy là một giải pháp thực mưu trí và rất nhân văn của người nghệ sĩ, mở ra cho fan hâm mộ những tâm lý và nhận thức mới lạ. Câu thơ kết “ Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi ! ” chính là tột đỉnh của tấm lòng yêu xuân, khao khát tận thưởng mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ một cách mãnh liệt và chân thành nhất, không riêng gì là cái ôm, cái thâu, cái riết chặt mà là một ngụm cắn thật sâu, thật tình tứ mang cả tình xuân vào trong bụng, chiếm giữ cho riêng mình. Thực ích kỷ nhưng cũng thực đáng yêu cho cái tôi ngông cuồng và trẻ con của người nghệ sĩ .
Vội vàng là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Xuân Diệu trong trào lưu thơ mới tiến trình 1932 – 1941 không riêng gì bộc lộ được những ý niệm, triết lý nhân sinh mới mẻ và lạ mắt về cuộc sống của người nghệ sĩ mà trải qua đó còn thể hiện tấm lòng tha thiết, cuồng nhiệt của tác giả so với mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu. Xuân Diệu là làn gió mới đã thổi tan cái buồn và lắng đọng suốt mấy năm trời của giới thơ mới, mở ra một chân trời mới, mang đến chất Pháp êm ả dịu dàng, lãng mạn, nhưng vẫn rất đậm đà hương sắc đất Việt, thật xứng với danh “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” .
4. Phân tích Vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 4
“ Thơ Xuân Diệu là một nguồn sống rạt rào chưa từng thấy ở chốn non nước lặng lẽ này, Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống nôn nả, muốn tận thưởng đời sống ngắn ngủi của mình ” ( Trích “ Thi nhân Nước Ta ” ). Nhận định của nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nhìn nhận về những rực rỡ đa phần trong sáng tác của nhà thơ Xuân Diệu – khuôn mặt tiêu biểu vượt trội và có nhiều góp phần điển hình nổi bật cho sự tăng trưởng của trào lưu thơ Mới. Một trong những tác phẩm biểu lộ rõ điều này chính là “ Vội vàng ”. Qua bài thơ, tất cả chúng ta thấy được tâm hồn yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết, lòng ham sống mãnh liệt cùng quan điểm sống tích cực của tác giả .
Trước hết, bài thơ “ Vội vàng ” đã bộc lộ ý nguyện, tâm thế và mong ước hành vi của tác giả trước bước tiến của thời hạn :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất ; Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi. ”
Trước vòng xoay “ một đi không trở lại ” của dòng thời hạn, tác giả Xuân Diệu muốn chớp lấy và giữ lấy từng khoảnh khắc qua việc muốn “ tắt nắng ” để sắc màu không phôi pha, muốn “ buộc gió ” không cho hương sắc bay đi. Điệp ngữ “ Tôi muốn ” được nhắc lại hai lần đã khẳng định chắc chắn ý nguyện của cái “ tôi ” tha thiết muốn giữ lấy vẻ đẹp chóng tàn phai của vạn vật thiên nhiên ; đồng thời làm điển hình nổi bật tâm hồn của một thi sĩ yêu đời, mê hồn vạn vật thiên nhiên và trân trọng, nâng niu đời sống. Và tình yêu tha thiết, mãnh liệt này đã được phác họa rõ nét hơn ở những câu thơ tiếp theo :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật ; Này đây hoa của đồng nội xanh lè ; Này đây lá của cành tơ phơ phất ; Của yến anh này đây khúc tình si ; Và này đây ánh sáng chớp hàng mi, Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa ; Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ; Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”
Bằng giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật liệt kê phối hợp nhịp điệu thơ nhanh và dồn dập, mọi thanh âm, mọi sắc màu, hình ảnh của bức tranh vạn vật thiên nhiên đều hiện hữu sinh động trước mắt người đọc. Điệp từ “ Này đây ” vang lên đầy mê hồn, biểu lộ mọi giác quan của người thi sĩ đều rung lên để tiếp đón, để tận thưởng vẻ đẹp của tạo hóa, của đất trời trong sức xuân và sắc xuân. Đó là những vẻ đẹp hữu hình như “ hoa của đồng nội xanh lè ”, “ lá của cành tơ phơ phất ”. Đó còn là vẻ đẹp vô hình như khúc ca tình yêu mang âm điệu mê hồn cuồng nhiệt của cặp “ yến anh ”, là nguồn sáng vội vã chớp qua hàng mi, …. Đặc biệt, Xuân Diệu đã so sánh “ tháng giêng ” – khái niệm thời hạn vô hình như “ cặp môi ” – sự vật đơn cử trong mối quan hệ “ ngon ” – “ gần ” để đem đến một cảm nhận vô cùng độc lạ, mới lạ, khiến cho bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi trần gian hiện lên đẹp tươi, tươi mới, căng tràn sức sống như “ một thiên đường trên mặt đất ”. Thi nhân vận dụng mọi giác quan để tận thưởng vẻ đẹp của tạo vật, vạn vật thiên nhiên nhưng vẫn không quên đi ý thức về sự trôi chảy của thời hạn : “ Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”. Bởi vậy, ông đắm say, cuồng nhiệt cùng cảnh sắc đất trời nhưng vẫn không ngừng chiêm nghiệm về dòng thời hạn trôi, về tình yêu và tuổi trẻ :
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian ; Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lạị Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ”
Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu ngắn gọn
Là một nhà thơ với thế giới quan, nhân sinh quan tân tiến, Xuân Diệu không chỉ thấy được quy luật tuần hoàn của dòng thời hạn : “ Xuân tàn, hạ tới, thu hết, đông sang ” mà còn nắm rõ “ phép biện chứng ” mang tính tuyến tính, “ một đi không khi nào trở lại ” của từng phút giây. Qua cách cảm nhận : “ xuân đương tới ” – “ xuân đương qua ”, “ xuân còn non ” – “ xuân sẽ già ”, dòng chảy vô hình dung của thời hạn đã được khắc họa rõ nét, khiến mặc dầu thi nhân đang cảm nhận mùa xuân tươi đẹp, căng tràn sức sống cũng chính là mùa xuân đang ở viễn cảnh “ sẽ già ”, sẽ tàn phai, sẽ héo úa. Nhưng điều đặc biệt quan trọng nhất trong ý niệm của Xuân Diệu chính là thời hạn thiên hà không như nhau với thời hạn của đời người, nghĩa là “ xuân qua ” rồi xuân sẽ lại “ tới ” trong sự tuần hoàn của đất trời, nhưng tuổi trẻ, đời người thì “ chẳng hai lần thắm lại ”. Bởi vậy, ông cho rằng điều đẹp nhất của con người chính là tuổi trẻ và tình yêu. Và từ đó, “ ông hoàng thơ tình ” luôn nuối tiếc mùa xuân, nuối tiếc tuổi trẻ bằng lòng ham sống, lòng yêu đời mãnh liệt cùng ý niệm sống “ vội vàng ” và dữ thế chủ động chạy đua với thời hạn :
“ Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn Ta muốn riết mây thâu và gió lượn Ta muốn say cánh bướm với tình yêu Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều ”
Điệp từ “ Ta muốn ” được đặt ở đầu câu vang lên đầy dõng dạc, tích hợp với hàng loạt động từ theo Lever tăng tiến : “ ôm ”, “ riết ”, “ say ”, “ thâu ” đã làm điển hình nổi bật tư thế dữ thế chủ động tận thưởng mọi vẻ đẹp của đời sống ở độ tươi mới nhất, căng tràn nhất của cái “ tôi ” trữ tình. Lòng ham sống cùng niềm mê hồn cuồng nhiệt đó chính là động lực để thôi thúc Xuân Diệu “ sống vội vàng, sống nóng vội ” ( theo cách nói của nhà phê bình văn học Hoài Thanh ), nhưng sự vội vàng đó không hề xấu đi bởi nhịp sống đó luôn gắn bó mật thiết với niềm vui sống và ý thức sáng sủa của tác giả. Đây là một quan điểm sống tích cực, văn minh và mang ý nghĩa giáo dục thâm thúy so với mỗi một con người .
Như vậy, qua việc phân tích bài thơi vội vàng, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được kĩ năng của thi sĩ Xuân Diệu trong cách sử dụng ngôn từ và vận dụng thuần thục những giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ. Tất cả những yếu tố đó phối hợp với nhau trong sự hòa giải, tinh xảo, góp thêm phần khắc họa hình tượng nhân vật trữ tình với tình yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết cùng niềm ham sống, lòng yêu đời cuồng nhiệt và điển hình nổi bật hơn cả là ý niệm sống “ vội vàng ” chạy đua với thời hạn để chớp lấy lấy những gì đẹp nhất của tuổi trẻ, của tình yêu .
5. Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 5
“ Vội vàng Xuân Diệu ” là cái tôi đầy hân hoan, nồng nhiệt với từng tín hiệu của sự sống nhưng lại đầy lo âu, phấp phỏng trước những bước tiến thời hạn của Xuân Diệu. Càng yêu đời sống bao nhiêu, Xuân Diệu càng lo âu trước sự phai tàn của vẻ đẹp, của sự sống bấy nhiêu. Không thể biến hóa quy luật chảy trôi của thời hạn nên người thi sĩ ấy đã chủ trương sống vội, sống gấp để tận thưởng toàn vẹn những khoảnh khắc của thời tươi .
Ở Xuân Diệu tất cả chúng ta thường phát hiện một đậm cá tính thơ khoáng đạt, độc lạ và đầy phát minh sáng tạo hoàn toàn có thể nói “ có 1 không 2 ” trong thơ ca Nước Ta. Xuân Diệu đã mở màn cho “ Vội vàng ” bằng bốn câu thơ ngũ ngôn mà nhìn qua tưởng chừng “ lệch nhịp ” với toàn bài :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi ”
Ngay trong khổ thơ tiên phong, Xuân Diệu đã bộc lộ khát vọng táo bạo đến hoang đường. Nắng và gió đều là những hiện tượng kỳ lạ thuộc về tự nhiên và “ quản lý và vận hành ” theo quy luật của tự nhiên. Muốn tắt nắng, buộc gió chẳng phải quá phi lí, ngông cuồng sao ? Tuy nhiên ẩn sâu trong khát vọng ngông cuồng, táo bạo ấy lại là một tình yêu đời sống đến tha thiết, khắc khoải. Xuân Diệu muốn tắt nắng để màu đừng nhạt, muốn buộc gió để hương đừng bay, vậy là người thi sĩ muốn lưu lại những vẻ đẹp tự nhiên, thanh khiết của cuộc sống để mãi lưu giữ khoảnh khắc của thời tươi .
Hướng dẫn Phân tích vội vàng của Xuân Diệu
Bằng đôi mắt “ xanh non biếc rờn ” cùng tình yêu tha thiết so với cuộc sống, nhà thơ Xuân Diệu đã phát hiện được những vẻ đẹp tỏa nắng rực rỡ, tươi đẹp nhất nơi trần gian :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh lè Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ”
Xuân Diệu đã mở ra bức tranh sự sống đầy sôi động với cả hình ảnh, sắc tố, âm thanh và cả những hoạt động nhẹ nhàng, tinh xảo bên trong vạn vật. Điệp ngữ “ này đây ” gợi ra được cái háo hức, rạo rực của người thi sĩ khi ra mắt về vẻ đẹp nơi trần gian – nơi người thi sĩ đắm say với một tình yêu mãnh liệt. Hình ảnh ong bướm, hoa cỏ, đồng nội, cành tơ, yến anh, ánh sáng là những hình ảnh xinh xắn, tươi non của đời sống thường nhật, nhưng qua lăng kính lãng mạn và tình yêu đời sống của nhà thơ thì những hình ảnh vốn quen thuộc ấy bỗng tươi tắn, mê hoặc như cảnh sắc nơi thiên đường .
Thiên nhiên, sự sống trong thơ Xuân Diệu khi nào cũng tươi tắn, mời gọi như vậy. Tuy nhiên nét rực rỡ nhất trong cảm nhận của người thi sĩ phải để đến cách so sánh “ Tháng giêng ngon như cặp môi gần ”. Vậy là trong cảm nhận của nhà thơ, mùa xuân cũng tươi ngon, mê hoặc khó cưỡng như một cặp môi gần. Lấy con người là chuẩn mực nhìn nhận cho những vẻ đẹp của tự nhiên không chỉ biểu lộ đậm cá tính phát minh sáng tạo của nhà thơ mà còn bộc lộ ý niệm mới trong sáng tác. Nếu người xưa lấy vạn vật thiên nhiên để làm thước đo cho vẻ đẹp của con người thì nay Xuân Diệu đã đi ngược lại với ý niệm bất thành văn ấy để đặt con người ở vị trí TT của thiên hà và chứng minh và khẳng định con người mới là chuẩn mực của mọi vẻ đẹp .
Cùng với trái tim luôn rạo rực, nóng bỏng với tình yêu đời sống, Xuân Diệu luôn thường trực tâm trạng lo âu, phấp phỏng trước những bước tiến của thời hạn. Khi người ta càng yêu, càng trân trọng thì càng sợ hãi nó sẽ tan biến trong cái vô hình dung, có lẽ Xuân Diệu cũng vậy, càng yêu cuộc sống thì càng không an tâm, lo ngại :
“ Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật Không cho dài thời trẻ của nhân gian ”
Bằng những cảm nhận nhạy bén của mình, Xuân Diệu hoàn toàn có thể nhìn thấy những tín hiệu tàn phai của sự sống ngay ở thời tươi. Xuân đang tươi non, nở rộ đấy nhưng chính trong vẻ đẹp của thời tươi ấy lại là mầm mống của sự tàn phai, lụi tàn “ Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua ”, và tuổi trẻ cũng vậy, một khi trôi qua sẽ không khi nào quay trở lại “ Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất ”. Xuân Diệu đã gắn tuổi trẻ với mùa xuân và đưa ra ý niệm của mình về thời hạn : Tuổi trẻ, mùa xuân, tình yêu tuy đẹp nhưng không phải mãi mãi, vô hạn mà hữu hạn, ngắn ngủi chỉ như cái chớp mắt. Bởi vậy để sống có ý nghĩa, để tận thưởng trọn vẹn vẻ đẹp của sự sống, của tình yêu, của cuộc sống người, Xuân Diệu đã chủ trương sống “ vội vàng ” :
“ Ta muốn ôm Cả sự sống mở màn mơn mởn Ta muốn riết mây đưa và gió lượn Ta muốn say cánh bướm với tình yêu Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng ”
Xuân Diệu đã sử dụng hàng loạt những động từ mạnh : “ Ôm, riết, thâu ” biểu lộ khát khao sở hữu những vẻ đẹp của thời tươi. Không thể làm cho bước tiến của thời hạn ngừng lại thì hãy sống tận độ, sống nồng nhiệt, yêu hết mình để không có hụt hẫng khi thời hạn trôi đi. Quan niệm sống “ vội vàng ” của Xuân Diệu như lời khuyên chân thành, tha thiết đến fan hâm mộ : Hãy sống ý nghĩa, sống hết mình cho cuộc sống này và đừng để thời hạn trôi qua kẽ tay một cách không có ý nghĩa .
Bài thơ được kết thúc bởi câu thơ tràn trề cảm hứng “ Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi ”. Câu thơ là kết tinh của tình yêu và phát minh sáng tạo của người thi nhân, “ xuân hồng ” không chỉ gợi liên tưởng đến mùa xuân mà còn gợi ra sắc tố tươi non, mê hoặc, “ cắn ” lại là hành vi sở hữu đầy can đảm và mạnh mẽ. Nếu xuân hồng là phần tươi ngon, mê hoặc nhất của cuộc sống thì nhà thơ muốn sở hữu để tận thưởng trọn vẹn vẻ đẹp của trần gian .
Qua “ Vội vàng ”, nhà thơ Xuân Diệu không riêng gì bộc lộ tình yêu tha thiết với cuộc sống mà còn kín kẽ bộc lộ những ý niệm sống, triết lí sống đầy ý nghĩa. Với vẻ đẹp ấy, triết lí ấy, “ Vội vàng ” là bài thơ trữ tình hoàn toàn có thể làm xao xuyến trái tim fan hâm mộ bao thế hệ .
6. Phân tích Vội vàng của Xuân Diệu, mẫu số 6
“ Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm ” ( Giục giã – Xuân Diệu )
Xuân Diệu là một trong những cây đại thụ lớn của nền thi ca Việt Nam, ông còn được mệnh danh là “ông hoàng” của những bài thơ tình cháy bỏng, nồng nàn. Ngay trong lời thơ hay đời thực thì Xuân Diệu lúc nào cũng thể hiện được cái khát khao mãnh liệt với tình yêu, với cuộc đời. Không giống như những nhà thơ mới cùng thời, Xuân Diệu đã sớm khẳng định được cái tôi riêng biệt trong chất sống sôi nổi, cuồng say của mình. Vội vàng là một sáng tác rất tiêu biểu, nói lên tiếng của một trái tim đang khát khao, cuồng si với lẽ sống cuộc đời. Bài cũng chứa đựng cả nỗi trăn trở, khắc khoải, lo âu của Xuân Diệu trước sự trôi nhanh vội vã của thời gian.
Xuân Diệu có bút danh là Trảo Nha, ông sinh ra ở quê mẹ Tỉnh Bình Định, nhưng lớn lên ở Quy Nhơn. Ông là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn cũng là cây bút khởi đầu cho trào lưu Thơ mới ở nước ta lúc bấy giờ. Các tác phẩm điển hình nổi bật trong quá trình này có : Thơ Thơ ( 1938 ), Gửi hương cho gió ( 1945 ). Tham gia vào trào lưu Cách mạng những năm 1944, Xuân Diệu trở thành một cây bút xuất sắc chuyên viết về đề tài ca gợi cách mạng, giọng thơ ông hùng tráng, giàu chất chính luận, và giàu nét tự sự trữ tình. Vội vàng là bài thơ được trích từ tập Thơ Thơ ( 1938 ), được lấy cảm hứng từ một tâm hồn yêu đời sống thiết tha và những tò mò mới mẻ và lạ mắt về triết lý nhân sinh của cuộc sống .
3 bài văn Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu hay nhất
Mở đầu bài thơ vội vàng Xuân Diệu đưa người đọc đến những cảm hứng vui mắt, yêu đời trước vẻ đẹp của mùa xuân mơn mởn. Vẻ đẹp đất trời hiện lên như một bức tranh nhiều sắc tố với những hình ảnh vạn vật thiên nhiên thơ mộng, xinh xắn đến nao lòng. Trước mắt nhà thơ, đời sống đang diễn ra thật sôi động và tràn trề nhựa sống :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi. Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh tươi Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”
Có lẽ vì quá mê hồn trong niềm niềm hạnh phúc tột cùng mà tác giả đã nảy ra trong đầu một ý nghĩ thật táo bạo “ tắt nắng ”, “ buộc gió ”, nắng và gió là những sự vật vô hình dung ta hoàn toàn có thể cảm nhận bằng mắt nhưng tay ta lại chẳng thể chạm được. Nghệ thuật điệp từ “ tôi muốn ” tích hợp cùng những động từ mạnh đã cho người đọc thấy được niềm đam mê mãnh liệt và khát khao nắm giữ, chinh phục tạo hoá của nhà thơ. Khổ thơ ngũ ngôn khởi đầu cho tác phẩm vừa cô đọng ý nghĩa nhưng cũng không kém phần cảm xúc .
Khung cảnh vạn vật thiên nhiên tỏa nắng rực rỡ sắc màu được Xuân Diệu miêu tả bằng những câu thơ bay bổng, rất sinh động. Khung cảnh non nước hiện lên trong thơ đẹp lộng lẫy như một “ thiên đường trên mặt đất ”. Hình ảnh “ ong bướm ”, “ hoa của đồng nội ”, “ lá của cành tơ ”, “ yến anh ”, … qua con mắt của người nghệ sĩ tài hoa đã hiện lên thật đáng yêu, thật say đắm lòng người. Cuộc sống như bữa tiệc đang nghênh đón cùng những mùi vị ngọt ngào, lãng mạng của “ tuần tháng mật ”, mừi hương trong lành của “ đồng nội xanh tươi ”, âm thanh hấp dẫn trầm bổng như “ khúc tình si ”. Tình yêu lứa đôi hiện hữu khiến cho đời sống lại càng ấm cúng, yêu đời và niềm hạnh phúc ngập tràn khắp mọi nơi. Điệp cấu trúc “ này đây ” của Xuân Diệu được sử dụng thật tài tình và đầy khôn khéo như lời mời gọi, phô bày hết những tinh hoa, tuyệt mỹ của đời sống. Những khi sáng sớm, “ thần Vui hằng gõ cửa ” ta lại nghênh đón một ngày mới trong niềm hân hoan, rạng rỡ. Hình ảnh so sánh đầy phát minh sáng tạo và rất quyến rũ “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”, tháng giêng tháng của mùa xuân tràn trề sức sống được so sánh như “ một cặp môi gần ”, đó là bờ môi căng mọng tuyệt đẹp của người con gái đang độ xuân thì. Có thể nói cái nhìn của Xuân Diệu rất mới mẻ và lạ mắt và độc lạ, ông đã lấy chuẩn mực cái đẹp của con người để miêu tả cảnh sắc của vạn vật thiên nhiên. Đây quả là một câu thơ rực rỡ và có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật vô cùng to lớn. Qúa sung sướng với niềm khát khao của mình, tác giả đã vội vàng chạy theo nhịp sống quay quồng, ông chẳng thể chờ “ nắng hạ ” chính do tâm hồn ông khi nào cũng như đang là mùa xuân chói sáng .
Yêu đời sống tha thiết nhưng Xuân Diệu lại tận thưởng một cách vội vàng và bám riết, ông không giấu nổi xúc cảm lo âu, khắc khoải trong lòng. Cuộc đời là vô hạn nhưng đời người lại quá ngắn ngủi, những tâm lý trăn trở cứ hiện lên trong tâm hồn tác giả : Làm sao hoàn toàn có thể níu kéo được thanh xuân ? Làm sao hoàn toàn có thể tận thưởng toàn vẹn cuộc sống ?
“ Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu tuổi trở chẳng hai lần thắm lại Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ; Mùi tháng, năm đều rớm vị chia lìa, Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt … Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc, Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ? Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi, Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ? Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”
Tác giả vui sướng xen lẫn nỗi lo ngại, không tin. Ông sợ hãi tuổi trẻ sẽ qua đi nhanh như thời hạn vô tình. “ Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua ” câu thơ nghe tưởng như vô lý nhưng lại là quan điểm nhân sinh khôn khéo được tác giả lồng ghép vào thơ, mỗi mùa “ xuân ” tới mang theo bao niềm tin, kỳ vọng nhưng cũng là nỗi buồn hiu quạnh của con người nhưng “ xuân ” cũng mang đi tuổi thanh xuân của ta. Đâu đó từng có câu hát vang vọng : “ Mỗi mùa xuân sang mẹ tôi già đi một tuổi ”, lòng người thì bát ngát nhưng không thắng nổi quy luật tạo hoá, mùa xuân thì cứ đi rồi tới, chỉ có con người là già đi theo thời hạn. Những câu thơ có chút giọng hờn trách của nhà thơ : “ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn / Nếu tuổi trẻ chằng hai lần thắm lại ”, thời hạn thì dài bất tận mà đời người lại chỉ là phù du, rồi ai cũng quay trở lại với cát bụi. Mối quan hệ đối kháng giữa vạn vật thiên nhiên vĩnh hằng và con người nhỏ bé, Xuân Diệu sớm đã nhận ra được quy luật tất yếu ấy, ông đau khổ, vô vọng và ôm trong mình mộng ước được sống mãi với cuộc sống. Nghệ thuật điệp từ “ xuân ”, phép đối xứng “ rộng ”, “ chật ” tạo cho mạch thêm thêm dồn dập, gấp gáp, tăng sức biểu cảm hấp dẫn người đọc. Những từ ngữ : “ Tiếc, li biệt, tiễn biệt, đứt, phai tàn ”, … phối hợp với những dấu chấm than, dấu hỏi, những cặp vần gieo liên tục, tạo nên cả một khoảng chừng trời buồn bã, ảm đạm, đau khổ và đầy nuối tiếc .
Đoạn thơ cuối là khát khao sống cháy bỏng, mong ước được giao cảm với cuộc sống. Nhịp sống vội vàng, dồn dập được Xuân Diệu tái hiện bằng những câu thơ mang xúc cảm dạt dào và đầy cuồng nhiệt :
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm, Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Lời thúc giục vội vã “ Mau đi thôi ! ”, cùng đại từ nhân xưng “ ta ” được điệp lại nhiều lần thể hiện cái tôi can đảm và mạnh mẽ của nhà thơ. Hàng loạt những hình ảnh thơ mộng, trữ tình “ sự sống mơn mởn ”, “ mây đưa và gió lượn ”, “ cánh bướm với tình yêu ”, … phối hợp với những động từ mạnh “ ôm ”, “ riết ”, “ thâu ” tạo nên giọng thơ say đắm, tận thưởng mùi vị tình yêu nồng cháy. Câu thơ “ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ” đầy táo bạo, mới lạ, động từ “ cắn ” khiến ta liên tưởng mùa xuân thật điệu đàng, gợi cho ta cảm xúc muốn chiếm giữ lấy cái đẹp, cái tinh tuý ấy của vạn vật thiên nhiên. Xuân Diệu nhận ra không hề đổi khác quy luật tạo hoá, những câu thơ cuối bài như lời khuyên của tác giả với fan hâm mộ : Mỗi người chỉ có một lần để sống vậy nên hãy sống cuộc sống ý nghĩa, cháy hết mình với đam mê, khát khao của bản thân để không phải nuối tiếc về sau .
Xuân Diệu là “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ”, hồn thơ ông mang đậm tính nhân văn, giọng thơ linh động, ngôn từ phát minh sáng tạo, độc lạ, cách diễn đạt hấp dẫn, mê hoặc người đọc. Bài thơ Vội vàng tiềm ẩn cả khung trời tâm tư nguyện vọng, cảm hứng của nhà thơ, biểu lộ được nỗi niềm khát khao hoà nhập với cuộc sống của Xuân Diệu. Tác phẩm đã góp thêm phần to lớn đưa tên tuổi ông vụt sáng trên khung trời thi ca Nước Ta .
— — — — — — — HẾT — — — — — — — –
“ Thơ Xuân Diệu là một nguồn sống rạt rào chưa từng thấy ở chốn non nước lặng lẽ này, Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống nôn nả, muốn tận thưởng đời sống ngắn ngủi của mình ” ( Trích “ Thi nhân Nước Ta ” ). Nhận định của nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nhìn nhận về những rực rỡ hầu hết trong sáng tác của nhà thơ Xuân Diệu – khuôn mặt tiêu biểu vượt trội và có nhiều góp phần điển hình nổi bật cho sự tăng trưởng của trào lưu thơ Mới. Một trong những tác phẩm biểu lộ rõ điều này chính là “ Vội vàng ”. Qua bài thơ, tất cả chúng ta thấy được tâm hồn yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết, lòng ham sống mãnh liệt cùng quan điểm sống tích cực của tác giả .
Trước hết, bài thơ “ Vội vàng ” đã bộc lộ ý nguyện, tâm thế và mong ước hành vi của tác giả trước bước tiến của thời hạn :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất ; Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi. ”
Trước vòng xoay “ một đi không trở lại ” của dòng thời hạn, tác giả Xuân Diệu muốn chớp lấy và giữ lấy từng khoảnh khắc qua việc muốn “ tắt nắng ” để sắc màu không phôi pha, muốn “ buộc gió ” không cho hương sắc bay đi. Điệp ngữ “ Tôi muốn ” được nhắc lại hai lần đã chứng minh và khẳng định ý nguyện của cái “ tôi ” tha thiết muốn giữ lấy vẻ đẹp chóng tàn phai của vạn vật thiên nhiên ; đồng thời làm điển hình nổi bật tâm hồn của một thi sĩ yêu đời, mê hồn vạn vật thiên nhiên và trân trọng, nâng niu đời sống. Và tình yêu tha thiết, mãnh liệt này đã được phác họa rõ nét hơn ở những câu thơ tiếp theo :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật ; Này đây hoa của đồng nội xanh tươi ; Này đây lá của cành tơ phơ phất ; Của yến anh này đây khúc tình si ; Và này đây ánh sáng chớp hàng mi, Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa ; Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ; Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”
Bằng giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ liệt kê phối hợp nhịp điệu thơ nhanh và dồn dập, mọi thanh âm, mọi sắc màu, hình ảnh của bức tranh vạn vật thiên nhiên đều hiện hữu sinh động trước mắt người đọc. Điệp từ “ Này đây ” vang lên đầy mê hồn, biểu lộ mọi giác quan của người thi sĩ đều rung lên để đảm nhiệm, để tận thưởng vẻ đẹp của tạo hóa, của đất trời trong sức xuân và sắc xuân. Đó là những vẻ đẹp hữu hình như “ hoa của đồng nội xanh lè ”, “ lá của cành tơ phơ phất ”. Đó còn là vẻ đẹp vô hình như khúc ca tình yêu mang âm điệu mê hồn cuồng nhiệt của cặp “ yến anh ”, là nguồn sáng vội vã chớp qua hàng mi, …. Đặc biệt, Xuân Diệu đã so sánh “ tháng giêng ” – khái niệm thời hạn vô hình như “ cặp môi ” – sự vật đơn cử trong mối quan hệ “ ngon ” – “ gần ” để đem đến một cảm nhận vô cùng độc lạ, mới lạ, khiến cho bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi trần gian hiện lên đẹp tươi, tươi mới, căng tràn sức sống như “ một thiên đường trên mặt đất ”. Thi nhân vận dụng mọi giác quan để tận thưởng vẻ đẹp của tạo vật, vạn vật thiên nhiên nhưng vẫn không quên đi ý thức về sự trôi chảy của thời hạn : “ Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”. Bởi vậy, ông đắm say, cuồng nhiệt cùng cảnh sắc đất trời nhưng vẫn không ngừng chiêm nghiệm về dòng thời hạn trôi, về tình yêu và tuổi trẻ :
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian ; Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lạị Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ”
Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu ngắn gọn
Là một nhà thơ với thế giới quan, nhân sinh quan văn minh, Xuân Diệu không chỉ thấy được quy luật tuần hoàn của dòng thời hạn : “ Xuân tàn, hạ tới, thu hết, đông sang ” mà còn nắm rõ “ phép biện chứng ” mang tính tuyến tính, “ một đi không khi nào trở lại ” của từng phút giây. Qua cách cảm nhận : “ xuân đương tới ” – “ xuân đương qua ”, “ xuân còn non ” – “ xuân sẽ già ”, dòng chảy vô hình dung của thời hạn đã được khắc họa rõ nét, khiến mặc dầu thi nhân đang cảm nhận mùa xuân tươi đẹp, căng tràn sức sống cũng chính là mùa xuân đang ở viễn cảnh “ sẽ già ”, sẽ tàn phai, sẽ héo úa. Nhưng điều đặc biệt quan trọng nhất trong ý niệm của Xuân Diệu chính là thời hạn ngoài hành tinh không giống hệt với thời hạn của đời người, nghĩa là “ xuân qua ” rồi xuân sẽ lại “ tới ” trong sự tuần hoàn của đất trời, nhưng tuổi trẻ, đời người thì “ chẳng hai lần thắm lại ”. Bởi vậy, ông cho rằng điều đẹp nhất của con người chính là tuổi trẻ và tình yêu. Và từ đó, “ ông hoàng thơ tình ” luôn nuối tiếc mùa xuân, nuối tiếc tuổi trẻ bằng lòng ham sống, lòng yêu đời mãnh liệt cùng ý niệm sống “ vội vàng ” và dữ thế chủ động chạy đua với thời hạn :
“ Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn Ta muốn riết mây thâu và gió lượn Ta muốn say cánh bướm với tình yêu Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều ”
Điệp từ “ Ta muốn ” được đặt ở đầu câu vang lên đầy dõng dạc, tích hợp với hàng loạt động từ theo Lever tăng tiến : “ ôm ”, “ riết ”, “ say ”, “ thâu ” đã làm điển hình nổi bật tư thế dữ thế chủ động tận thưởng mọi vẻ đẹp của đời sống ở độ tươi mới nhất, căng tràn nhất của cái “ tôi ” trữ tình. Lòng ham sống cùng niềm mê hồn cuồng nhiệt đó chính là động lực để thôi thúc Xuân Diệu “ sống vội vàng, sống tất tả ” ( theo cách nói của nhà phê bình văn học Hoài Thanh ), nhưng sự vội vàng đó không hề xấu đi bởi nhịp sống đó luôn gắn bó mật thiết với niềm vui sống và ý thức sáng sủa của tác giả. Đây là một quan điểm sống tích cực, tân tiến và mang ý nghĩa giáo dục thâm thúy so với mỗi một con người .
… … … … … … … … … … … … … … …
Top 10 bài văn mẫu phân tích Vội vàng của Xuân Diệu hay nhất hiện nay
Phân tích Vội vàng của Xuân Diệu văn mẫu số 1
Phong trào thơ mới Open vào quá trình những năm 1932 – 1941, dù chỉ lê dài chưa đến một thập kỷ thế nhưng nó đã trở thành khoảng chừng thời hạn vàng kim, nâng bước một loạt những nhà thơ trẻ tuổi năng lực, với những bài thơ rực rỡ cả về thể loại, lẫn đề tài. Một trong số đó điển hình nổi bật nhất phải kể đến Xuân Diệu, người được xem là “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” bởi giọng thơ thiết tha, rạo rực. Ông có một niềm mê hồn đặc biệt quan trọng với tình yêu, gồm có cả tình yêu con người, tình yêu vạn vật thiên nhiên và đời sống, đồng thời cũng có chấp niệm thâm thúy với mùa xuân và tuổi trẻ. Vội vàng là một trong những bài thơ hay nhất của Xuân Diệu, đây cũng là tác phẩm biểu lộ được tình yêu đời sống, sự nhạy cảm trong tâm hồn và những quan điểm của Xuân Diệu về mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu .
Vội vàng ( 1938 ) được in trong tập Thơ thơ, tác phẩm như một khu vườn rực rỡ tỏa nắng tràn trề hương sắc, ngào ngạt mừi hương của hoa cỏ, tràn ngập sự sống, là bản giao hưởng nhiều âm sắc, biểu lộ vừa đủ mọi cung bậc xúc cảm từ vui vẻ, e ấp, đến nồng nàn, đắm say trong tình yêu của Xuân Diệu. Có thể nói rằng Vội vàng chính là tình yêu tha thiết của tác giả dành cho cuộc sống, qua đó bộc lộ những xúc cảm rất mới, rất lạ, xúc cảm đến từ “ một nguồn sống rào rạt chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này ” .
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi ”
Trong khổ thơ tiên phong tác giả đã thể hiện khát khao can đảm và mạnh mẽ, cháy bỏng qua những điệp từ “ Tôi muốn … ”, mang đến nhịp thơ dồn dập, vội vã. Nhà thơ muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” để níu giữ hương sắc cho cuộc sống, đó là khát khao mãnh liệt, đầy táo bạo. Xuân Diệu muốn nắm giữ lại toàn bộ những gì tươi đẹp nhất của tự nhiên, ấy là ánh nắng mùa xuân êm ả dịu dàng ấm cúng, hương hoa nồng nàn, đắm say phả trong gió. Qua mong ước đầy lạ lùng ấy ta thấy rõ được cái tôi trữ tình đặc biệt quan trọng của người thi sĩ, trước hết là cái “ tôi ” đầy ngông cuồng, táo bạo, dám đứng lên thử thách cả tạo hóa, chống lại bước tiến của thiên hà để giữ lại những cái đẹp mà bản thân khao khát. Đó cũng chính cái “ tôi ” hồn nhiên, trong sáng, bướng bỉnh khi đứng trước những điều mà mình yêu thương, trân trọng .
Tổng hòa hai yếu tố ấy đã tạo nên một hồn thơ Xuân Diệu rất riêng, rất ấn tượng, khiến fan hâm mộ lại càng cảm nhận rõ hơn tấm lòng yêu cái đẹp, cái tuyệt vời trong thiên hà của người thi sĩ nó mãnh liệt, thâm thúy đến nhường nào. Đồng thời cũng cho thấy quan điểm mới của Xuân Diệu về đời sống và cái đẹp, so với thi nhân cái đẹp không hề ở chốn bồng lai tiên cảnh nào, mà ở ngay sát bên tất cả chúng ta, chính là những thứ tưởng chừng như thật đơn thuần tầm thường, nào là ánh nắng, nào là hương hoa, đều là những thứ con người thuận tiện bỏ lỡ, không mấy bận tâm .
Xuân Diệu sau khi đã hiểu rõ quy luật của tạo hóa, đời người vốn ngắn ngủi, chết là về với cát bụi, thì được tận thưởng những vẻ đẹp giản dị và đơn giản mà tạo hóa ban tặng thực sự là một đặc ân đáng quý. Người thi nhân không muốn bỏ lỡ bất kể một tích tắc nào, thậm chứ còn ích kỷ muốn níu giữ toàn bộ chúng lại để riêng mình được tận thưởng. Xuân Diệu ngông cuồng, táo bạo và không bình thường cũng từ những cái triết lý nhân sinh rất có lý mà nên : Đời người hữu hạn và cái đẹp chỉ ở tại trần gian chứ không ở chốn nào khác, cớ sao không tận thưởng cho thỏa .
Sau những nhận thức và khát khao cháy bỏng được giữ lại vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên tạo hóa nhưng lại vượt ra ngoài năng lực của con người, Xuân Diệu đã nhanh chó ng tìm cho mình một giải pháp, ấy là nhân lúc còn trẻ, còn đang sống nhanh gọn tận thưởng, nhanh gọn bắt lấy những vẻ đẹp mà tạo hóa đã ban tặng, thoải mà chiêm ngưỡng và thưởng thức sự tươi đẹp của cuộc sống, của vườn xuân một những không hụt hẫng. Điều đó được biểu lộ rất rõ trải qua tám câu thơ tiếp theo, không riêng gì mở ra một bức tranh vạn vật thiên nhiên đẹp tươi, tràn trề hương sắc mà còn thể hiện tâm thái của tác giả trước sự hữu hạn của đời người, cũng như trước sự vô hạn của ngoài hành tinh : Vội vã, khát khao, tham muốn ôm hết tổng thể những gì tươi đẹp nhất vào lòng, và sự niềm hạnh phúc sung sướng tột độ trước vườn xuân tuyệt vời .
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh tươi Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”
Ở những câu thơ này ta thuận tiện nhận thấy được niềm vui sướng, sự hân hoan tột độ của tác giả khi phát hiện ra một thiên đường của đời sống đang sống sót ngay bên cạnh mình. Từng câu thơ như mang trong mình những điệu nhạc lúc sôi động, lúc thầm thì, khá đầy đủ những cảm xúc đắm say nồng nàn của tình yêu, của tuổi trẻ, của một mùa xuân đang căng tràn nhựa sống. Điệp khúc “ này đây … ” mang đến nhịp thơ dồn dập, biểu lộ xúc cảm giật mình, niềm vui sướng niềm hạnh phúc khi chợt nhận ra món quà quý giá mà vạn vật thiên nhiên ban tặng .
Bức tranh mùa xuân tươi đẹp mở màn với cảnh cặp “ ong bướm ” đang ngập tràn niềm hạnh phúc, say sưa với mật ngọt của tình yêu tựa như đôi vợ chồng trẻ quấn quýt trong tuần trăng mật. Là cảnh sắc thắm của hoa xuân cùng với sắc xanh của nội cỏ, tổng hòa tạo nên một bức tranh tỏa nắng rực rỡ, nhưng vẫn hòa giải cân đối, đó còn là cảnh “ lá của cành tơ phơ phất ”, lá gắn với cành, niềm hạnh phúc êm đềm bên nhau thật tình tứ và lãng mạn biết mấy. Và thêm nữa là “ khúc tình si ” của cặp yến anh đang thuở mặn nồng gắn bó, mang đến không khí thực rộn ràng vui mắt, khá đầy đủ cả sắc, hương, vị của một bức tranh xuân nồng. Tuy nhiên Xuân Diệu không chỉ dừng ở đó, ông còn thêm vào bức tranh của mình một chút ít ánh sáng dịu nhẹ, chan hòa và ấm cúng, tựa như sương, như nắng phụ lên tất thảy mọi cảnh vật, khiến chúng thêm phần lãng mạn và tràn ngập sức sống hơn. Câu thơ “ Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ”, người ta cứ vướng mắc rốt cuộc cái “ hàng mi ” ấy là của ai, của chính bản thân Xuân Diệu khi đứng trong khu vườn xuân tràn ngập hương sắc ánh sáng, hay là của một nàng thơ đang dạo bước. Nhưng dù nhân vật trữ tình ấy là ai người ta vẫn luôn cảm nhận được cái chất thi vị tình tứ của người nghệ sĩ, người muốn thêm vào bức tranh vạn vật thiên nhiên sự Open của con người, sự sống và tình yêu của con người, để cho bức tranh thêm hòa giải và sôi động, biểu lộ rõ sự gắn bó chan hòa giữa nghệ sĩ và vạn vật thiên nhiên to lớn. Khẳng định rõ ràng vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên luôn song hành cùng với sự phát hiện và chiêm ngưỡng và thưởng thức của con người .
Bên cạnh đó câu thơ “ Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa ” bộc lộ một triết lý sống mới lạ của tác giả rằng mỗi một ngày được sống, được mở mắt nhìn nắng mai là một niềm vui, một niềm niềm hạnh phúc đến tột cùng, và Xuân Diệu thật sự rất trân trọng và biết ơn điều đó. Cuối cùng kết lại bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân bùng cháy rực rỡ Xuân Diệu kết lại bằng một câu thơ đầy ấn tượng “ Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần ”, mang đến sự quy đổi cảm xúc đầy tinh xảo, từ thị giác, thính giác, xúc giác, tác giả đã dẫn người đọc đến cảm nhận bằng vị giác. Không chỉ bộc lộ xúc cảm muốn nuốt trọn mùa xuân vào lòng, mà còn là niềm khát khao đến tột cùng, Xuân Diệu chiêm ngưỡng và thưởng thức mùa xuân tựa như một kẻ sành ăn chiêm ngưỡng và thưởng thức mỹ vị của đời sống. Không chỉ vậy cái cách mà tác giả so sánh mùa xuân, so sánh tháng giêng giống như “ cặp môi gần ” cũng khiến người đọc không khỏi ngỡ ngàng trước sự lãng mạn, tình tứ của một người luôn đắm say và khao khát tình yêu. Đối với thi nhân mùa xuân trước mắt thực căng tràn nhựa sống, tựa như một người con gái đang sắc xuân thì, khiến người ta thực muốn nâng niu, trân trọng hết lòng .
Sau những cảm hứng thăng hoa, vội vã chiêm ngưỡng và thưởng thức từng vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên bằng cách khai mở trọn vẹn tổng thể những giác quan, bỗng Xuân Diệu chợt khựng lại “ Tôi sung sướng nhưng vội vàng 50% / Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”. Rõ ràng đang đắm say đủ chiều với cảnh vạn vật thiên nhiên tỏa nắng rực rỡ, khi bữa tiệc vừa mới qua 50%, người thi nhân đã thấp thỏm lo âu mà mang theo cảm hứng hụt hẫng. Xuân Diệu không đợi đến hè mới tiếc xuân mà người đã tiếc mùa xuân, sợ xuân qua đi mất ngay chính giữa lúc mùa xuân đang nồng nàn, đượm sắc nhất, thực giống một kẻ đang son trẻ mà cứ sợ già, tiếc tuổi thanh xuân. Có thể người ta cho ấy là kỳ lạ, là lo xa thế nhưng đọc những vần thơ tiếp của Xuân Diệu ta mới thưc hiểu rằng những nỗi sợ, nỗi tiếc của tác giả đều có nguyên do cả .
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại. Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ; ”
Xuân Diệu nhận ra một quy luật tàn ác của tạo hóa, rằng mùa xuân đến rồi mùa xuân sẽ đi, và cuộc sống cũng như thế con người có thời son trẻ nhưng rồi cũng sẽ phải già đi và quay trở lại với cát bụi. Thế nên ông mới có một câu oán trách rất hay rằng “ Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật / Không cho dài thời trẻ của nhân gian ”, trách sao đời người không dài thêm chút nữa, để ông được tận thưởng thêm một chút ít hương sắc của trần gian, và lại ngắn ngủi chẳng đủ cho người ta vui sống. Dù mùa xuân tươi đẹp “ vẫn tuần hoàn ” thế nhưng thi nhân chỉ có thời cơ sống một lần trên trần gian này, thì cũng chẳng kịp nhìn mùa xuân được lần nữa tươi đẹp, trời đất và thiên hà vẫn mãi còn nguyên đấy, thế nhưng “ chẳng còn tôi mãi ”. Có thể nói rằng ở đoạn thơ này cái tôi cá thể của Xuân Diệu được bộc lộ rất rõ, không riêng gì oán trách đời sống ngắn ngủi, mà còn cho người đọc cảm xúc thi nhân giữa đất trời có vẻ như đang ở vị trí TT, tầm vóc cá thể được đặt ngang bằng với tầm vóc thiên hà, đó là một cái tôi rất ngông cuồng và tự tin mà ta đã thấy ở đầu tác phẩm. Chính vì ý thức được sự hữu hạn của đời sống, sự tàn khốc của vòng tuần hoàn “ sinh lão bệnh tử ” thế nên Xuân Diệu không tránh khỏi cảm xúc “ bâng khuâng tiếc cả đất trời ”. Cuộc đời này người thi nhân còn khao khát được tận thưởng được vui sống nhiều lắm, cả mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ đều là những thứ mà tác giả hằng tâm niệm, hằng trân trọng nhất, xem như lẽ sống của cuộc sống. Thế nên khi phải buông tay từ giã, hoặc là sắp phải chia xa, người thi nhân đều cảm thấy nuối tiếc và buồn bã khôn nguôi .
Thế nhưng Xuân Diệu là một tác giả rất tích cực, người không có nhiều cái đau buồn sầu não như Huy Cận, cũng không vô vọng như Hàn Mặc Tử, trái lại ý thức được sự hữu hạn của tuổi trẻ, của đời người tác giả đã nhanh gọn tìm ra cho mình một giải pháp mới. Nếu như bắt đầu người muốn chặn lại bước tiến của thời hạn, thì giờ đây Xuân Diệu lại đưa ra một phương pháp tương thích hơn ấy chính là buông lỏng bản thân, nhanh gọn hòa mình vào chiêm ngưỡng và thưởng thức mùa xuân một cách toàn vẹn và nhiều nhất hoàn toàn có thể .
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm, Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn ; Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng, Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi ; – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Ngay lúc này đây Xuân Diệu đã trọn vẹn ý thức được sự quý giá của tuổi trẻ và mùa xuân trước mắt thế nên người vội vã bước vào chiêm ngưỡng và thưởng thức bữa tiệc mùa xuân ngay trước mắt một cách vồ vập, đầy khao khát mãnh liệt, có vẻ như chỉ sợ chậm một giây thôi là bữa tiệc trước mắt sẽ biến mất. Các động từ mạnh “ ôm ”, “ riết ”, “ thâu ” cùng với điệp từ “ ta muốn ” càng nhấn mạnh vấn đề được cái khao khát muốn nuốt trọn thanh sắc tuyệt vời của mùa xuân, muốn được điên cuồng trong tình yêu, đến tận “ no nê thanh sắc của thời tươi ” để không còn nuối tiếc gì hơn nữa. Có thể nói rằng thay vì chỉ chiêm ngưỡng và thưởng thức một lần Xuân Diệu đã cố gắng nỗ lực thức dậy toàn bộ mọi giác quan, mọi sức lực lao động trong khung hình để hòa mình vào bữa tiệc đượm đà của vạn vật thiên nhiên “ chếch choáng ” với mùi thơm, “ đã đầy ” với ánh sáng, ôm trọn vào lòng những cây, những cỏ, nhưng hương thơm nồng ấm. Đoạn thơ này người ta thấy Xuân Diệu rất “ tham ”, có vẻ như đang ra sức vơ vét, tận thưởng bằng hết chẳng chừa lại cho ai thứ gì, không những vậy mà người thi nhân thậm chí còn còn muốn tận thưởng mùa xuân ấy gấp đến mấy lần chứ không chỉ là một lần duy nhất. Điều đó càng khẳng định chắc chắn rõ ý thức của Xuân Diệu về cái hữu hạn của đời người, cái ngắn ngủi của tuổi xuân, cũng như quy luật xoay vần đầy tàn ác của tạo hóa. Xuân Diệu không chống lại được bước tiến của thời hạn thì ông tìm cách tận thưởng như thể mình có tận hai ba cuộc sống. Đấy là một giải pháp thực mưu trí và rất nhân văn của người nghệ sĩ, mở ra cho fan hâm mộ những tâm lý và nhận thức mới lạ. Câu thơ kết “ Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi ! ” chính là tột đỉnh của tấm lòng yêu xuân, khao khát tận thưởng mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ một cách mãnh liệt và chân thành nhất, không riêng gì là cái ôm, cái thâu, cái riết chặt mà là một ngụm cắn thật sâu, thật tình tứ mang cả tình xuân vào trong bụng, chiếm giữ cho riêng mình. Thực ích kỷ nhưng cũng thực đáng yêu cho cái tôi ngông cuồng và trẻ con của người nghệ sĩ .
Vội vàng là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Xuân Diệu trong trào lưu thơ mới tiến trình 1932 – 1941 không riêng gì bộc lộ được những ý niệm, triết lý nhân sinh mới mẻ và lạ mắt về cuộc sống của người nghệ sĩ mà trải qua đó còn thể hiện tấm lòng tha thiết, cuồng nhiệt của tác giả so với mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu. Xuân Diệu là làn gió mới đã thổi tan cái buồn ngọt ngào suốt mấy năm trời của giới thơ mới, mở ra một chân trời mới, mang đến chất Pháp êm ả dịu dàng, lãng mạn, nhưng vẫn rất đậm đà hương sắc đất Việt, thật xứng với danh “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” .
Bài văn phân tích Vội Vàng của Xuân Diệu – Bài văn số 2
Nhà thơ Thế Lữ, trong lời Tựa cho tập Thơ Thơ của Xuân Diệu, đã có nhận xét khá tinh xảo : “ Xuân Diệu là một người của đời, một người ở giữa loài người. Lầu thơ của ông thiết kế xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian ”. Đã hơn hai mươi năm Xuân Diệu giã từ tất cả chúng ta vào cõi hư vô, nhưng “ tấm lòng trần gian ” của ông có vẻ như vẫn còn ở lại. Cứ mỗi lần xuân tới, những trái tim non trẻ của những thế hệ học viên lại rung lên những cảm hứng mãnh liệt trước tâm tình của Xuân Diệu gửi gắm với đời trong bài thơ Vội vàng, gắn với niềm khát khao giao cảm với đất trời, con người tràn say đắm của thi nhân, trong mùa xuân diệu kì ! Làm thơ xuân vốn là một truyền thống cuội nguồn của thi ca Nước Ta, bao nét xuân đi vào thi ca đều mang một dấu ấn cảm hứng riêng. Đặc biệt, trong thơ lãng mạn Nước Ta 1932 – 1945, mùa xuân còn gắn với cái tôi cá thể thành viên giàu xúc cảm của những nhà thơ mới. Có thể kể đến một Hàn Mặc Tử với “ khách xa gặp lúc mùa xuân chín … ”, một Nguyễn Bính với “ mùa xuân là cả một mùa xanh … ”. Nhưng có lẽ Xuân Diệu chính là người đã đem vào trong xúc cảm mùa xuân tổng thể cái rạo rực đắm say của tình yêu. Vội vàng là lời tâm tình với mùa xuân của trái tim thơ tuổi hai mươi căng nhựa sống .
Cái hành động thể hiện vừa đủ nhất thần thái của Xuân Diệu có lẽ rằng là vội vàng. Ngay từ hồi viết Thi nhân Nước Ta, Hoài Thanh đã thấy “ Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống cuốn quýt ”. Cho nên, đặt cho bài thơ rất đặc trưng của mình cái tên Vội vàng, hẳn đó phải là một cách tự bạch, tự họa của Xuân Diệu. Nó cho thấy thi sĩ rất hiểu mình. Thực ra, cái điệu sống vội vàng, tất tả của Xuân Diệu bắt nguồn sâu xa từ ý thức về thời hạn, về sự ngắn ngủi của kiếp người, về cái chết như là một kết cục không tránh khỏi mai hậu. Sống là cả một niềm hạnh phúc lớn lao diệu kỳ. Mà sống là phải tận hiến và tận thưởng ! Đời người là ngắn ngủi, cần tranh thủ sống. Sống hết mình, sống đã đầy. Thế nên phải chớp lấy từng khoảnh khắc, phải chạy đua với thời hạn. Ý thức ấy luôn giục giã, gấp gáp. Bài thơ này được viết ra từ cảm niệm triết học ấy. Thông thường, yếu tố chính luận đi cùng thơ rất khó thuần thục. Nhất là lối thơ nghiêng về cảm hứng rất “ ngại ” đi cùng chính luận. Ấy thế nhưng nhu yếu phô bày tư tưởng, nhu yếu lập thuyết lại không hề không dùng đến chính luận. Thơ Xuân Diệu hiển nhiên là loại thơ xúc cảm. Nhưng đọc kỹ sẽ thấy rằng thơ Xuân Diệu cũng rất giàu chính luận. Nếu như xúc cảm tạo ra sự cái nội dung hình ảnh, hình tượng sôi động như mây trôi, nước chảy trên mặt phẳng của văn bản thơ, thì có vẻ như yếu tố chính luận lại ẩn mình, lặn xuống bề sâu, làm ra cái tứ của thi phẩm. Cho nên mạch thơ luôn có được vẻ tự nhiên, nhuần nhị. Vội vàng cũng thế. Nó là một dòng xúc cảm dào dạt, bồng bột cuốn theo bao hình ảnh thi ca như gấm như thêu của cảnh sắc trần gian .
Nhưng nó cũng là một bản tuyên ngôn bằng thơ, trình diễn cả một ý niệm nhân sinh về lẽ sống vội vàng. Có lẽ không phải thơ đang minh họa cho triết học. Mà đó chính là minh triết của một hồn thơ. Mục đích lập thuyết, dạng thức tuyên ngôn đã quyết định hành động đến bố cục tổng quan của Vội vàng. Thi phẩm khá dài nhưng tự nó hình thành hai phần khá rõ ràng. Cái cột mốc ranh giới giữa hai phần đặt vào ba chữ “ Ta muốn ôm ”. Phần trên nghiêng về luận giải cái lí do vì sao cần sống vội vàng. Phần dưới là thể hiện cái hành vi vội vàng ấy. Nói một cách vui tươi : trên là kim chỉ nan, dưới là thực hành thực tế !
Điều rất dễ thấy là thi sĩ chọn cách xưng hô cho từng phần. Ở trên, xưng “ tôi ”, lập thuyết đối thoại với đồng loại. Ở dưới, xưng “ ta ”, đối lập với sự sống. Phần luận lí có xu thế cắt xẻ bài thơ. Nhưng hơi thơ bồng bột, giọng thơ dào dạt, sôi sục đã xóa mọi cách ngăn, khiến thi phẩm vẫn luôn là một chỉnh thể sôi động, tươi tắn và truyền cảm. Mở đầu bài thơ là một khổ ngũ ngôn biểu lộ một mong ước lạ mắt của thi sĩ. Ấy là cái mong ước quay ngược quy luật tự nhiên – một mong ước không hề :
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất ;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi
Muốn “ tắt nắng ”, muốn “ buộc gió ”, thật là những ham muốn kỳ dị, chỉ có ở thi sĩ. Nhưng làm thế nào cưỡng được quy luật, làm thế nào hoàn toàn có thể vĩnh viễn hóa được những thứ vốn ngắn ngủi mong manh ấy ? Cái ham muốn lạ lùng kia đã hé mở cho tất cả chúng ta một lòng yêu bồng bột vô bờ so với cái quốc tế thắm sắc đượm hương này. Thế giới này được Xuân Diệu cảm nhận theo một cách riêng. Nó bày ra như một thiên đường trên mặt đất, như một bữa tiệc lớn của trần gian. Được cảm nhận bằng cả sự phức tạp nhất của một hồn yêu đầy ham muốn, nên sự sống cũng hiện ra như một quốc tế đầy xuân tình. Cái thiên đường sắc hương đó hiện ra trong Vội vàng vừa như một mảnh vườn tình ái, vạn vật đương lúc lên hương, vừa như một mâm tiệc với một thực đơn điệu đàng, lại vừa như một người tình đầy đắm say. Xuân Diệu cũng tận hưởng theo một cách riêng. Ấy là tận hưởng vạn vật thiên nhiên như tận hưởng ái tình. Yêu vạn vật thiên nhiên mà thực ra là tình tự với vạn vật thiên nhiên. Hãy xem cách miêu tả vồ vập về vạn vật thiên nhiên ở thì xuân sắc, một vạn vật thiên nhiên rạo rực xuân tình :
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh tươi ,
Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm thần Vui hằng gõ cửa ;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ;
Có lẽ trước Xuân Diệu trong thơ Nước Ta chưa có cảm xúc “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”. Nó là cảm xúc của ái ân tình tự. Cảm giác ấy đã làm cho người ta thấy tháng giêng mơn mởn non tơ đầy một sức sống thanh tân kia mà sao điệu đàng – tháng giêng mang trong nó sức điệu đàng không hề cưỡng được của một người tình rạo rực, đắm say. Hai mảng thơ đầu tiếp nối nhau đã được link bằng cái logic luận lí ngầm của nó. Thi sĩ muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” chính vì muốn giữ mãi hương sắc cho trần gian này đây. Hương sắc là cái sinh khí của nó, là cái vẻ đẹp, cái nhan sắc của nó. Tất cả chỉ bùng cháy rực rỡ trong độ xuân thì. Mà xuân lại vô cùng ngắn ngủi. Và thế là mảng thơ thứ ba của phần luận giải đã hình thành để nói về cái ngắn ngủi đến tàn khốc của xuân thì so với sự sống và cái xuân thì của con người. Phải, cái quốc tế này lộng lẫy nhất, “ ngon ” nhất là ở độ xuân ; còn con người cũng chỉ tận hưởng được cái “ ngon ” kia khi còn trẻ thôi. Mà cả hai đều vô cùng ngắn ngủi, thời hạn sẽ cướp đi hết thảy. Có lẽ cũng lần tiên phong, thơ ca Nước Ta có được cái ý niệm này :
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua ,
Xuân còn no nghĩa là xuân sẽ già .
Con người thời trung đại hình như yên trí với ý niệm thời hạn tuần hoàn với cái chu kỳ luân hồi bốn mùa, cũng như cái chu kì ba vạn sáu ngàn ngày của kiếp người. Con người văn minh sống với ý niệm thời hạn tuyến tính, thời hạn như một dòng chảy mà mỗi một khoảnh khắc qua là mất đi vĩnh viễn. Cho nên Xuân Diệu đã nồng nhiệt phủ định :
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn ,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại !
Thước đo thời hạn của thi sĩ là tuổi trẻ. Tuổi trẻ một đi không trở lại thì làm chi có sự tuần hoàn ! Trong cái bát ngát của đất trời, cái vô tận của thời hạn, sự xuất hiện của con người thật là ngắn ngủi, hữu hạn. Nghĩ về tính hạn chế của kiếp người, Xuân Diệu đã đem đến một nỗi ngậm ngùi thật mới mẻ và lạ mắt :
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi ,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ;
Và đem đến một cảm nhận đầy tính lạ hóa về thời hạn và khoảng trống :
Mùi tháng năm đền rớm vị chia lìa
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt …
Là người đã tiếp thu ở mức thuần thục phép “ tương giao ” của lối thơ tượng trưng, Xuân Diệu đã phát huy triệt để sự tương giao về cảm xúc để cảm nhận và diễn đạt quốc tế. Thời gian được cảm nhận bằng khứu giác : “ Mùi tháng năm ” – thời hạn của Xuân Diệu được làm bằng hương – chẳng thế mà thi sĩ cứ muốn buộc gió lại ư ?
Một chữ “ rớm ” cho thấy khứu giác đã chuyển thành thị giác. Nó nhắc ta nhớ đến hình ảnh giọt lệ. Chữ “ vị ” liền đó, lại cho thấy cảm xúc thơ đã chuyển qua vị giác. Và đây là một vị trọn vẹn phi vật chất : “ vị chia lìa ” ! Thì ra chữ “ rớm ” và chữ “ vị ” này đều từ một hình ảnh ẩn hiện là giọt lệ chia lìa đó. Vì sao thời hạn lại mang cái mùi vị – hình thể của li biệt ? Ấy là những cảm xúc chân thực hay chỉ là trò diễn của ngôn từ theo ngữ cảnh của phép “ tương giao ” ? Cái tinh xảo của Xuân Diệu chính là ở đấy ! Thi sĩ cảm thấy thật hiển hiện mỗi khoảnh khắc đang lìa bỏ hiện tại để trở thành quá khứ thật sự là một cuộc ra đi vĩnh viễn .
Trên mỗi thời gian đều đang diễn ra một cuộc chia tay của thời hạn với con người, với khoảng trống và với cả chính thời hạn. Cho nên thi sĩ nghe thấy một lời than luôn âm vang khắp núi sông này, một lời than vĩnh viễn : than thầm tiễn biệt. Không gian đang tiễn biệt thời hạn ! Và thời hạn trôi đi sẽ khiến cho cái nhan sắc vạn vật thiên nhiên diệu kỳ này bước vào độ tàn phai. Một sự tàn phai không thể nào tránh khỏi ! Thế đấy, không hề buộc gió, không hề tắt nắng, cũng không hề cầm giữ được thời hạn, thì chỉ có cách trong thực tiễn nhất là chạy đua với thời hạn, là phải tranh thủ sống :
Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa …
Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm
Đến đây phần luận giải của tuyên ngôn vội vàng đã đủ đầy luận lý ! Bài thơ được kết thúc bằng những xúc cảm mãnh liệt, bằng những tham muốn mỗi lúc một cuồng nhiệt, vồ vập. Đó là cả một cuộc tình tự với vạn vật thiên nhiên, ái ân cùng sự sống. Chỉ hoàn toàn có thể miêu tả như thế, Xuân Diệu mới phô diễn được cái lòng ham sống, khát sống sung mãn của mình :
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới mở màn mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng ,
Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng ,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi ;
– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi !
Nếu chọn một đoạn thơ trong đó cái giọng sôi sục bồng bột của Xuân Diệu biểu lộ khá đầy đủ nhất, thì đó phải là đoạn thơ này. Ta hoàn toàn có thể nghe thấy giọng nói, nghe thấy cả nhịp đập của con tim Xuân Diệu trong đoạn thơ ấy. Nó hiện ra trong những làm sóng ngôn từ đan chéo nhau, giao thoa và song song vỗ vào tâm hồn người đọc. Cái điệp ngữ “ ta muốn ” được lặp đi tái diễn với tỷ lệ thật dày và cũng thật đích đáng .
Nhất là mỗi lần điệp lại đi liền với một hành động yêu đương mỗi lúc một can đảm và mạnh mẽ, mãnh liệt, nồng nàn : ôm – riết – say – thâu – cắn. Có thể nói câu thơ “ Và non nước, và cây, và cỏ rạng ” là không hề có so với thư pháp trung đại vốn coi trọng những chữ đúc. Thậm chí, so với thơ xưa, đó sẽ là câu thơ vụng. Tại sao lại thừa thãi liên từ “ và ” đến thế ? Vậy mà, đó lại là phát minh sáng tạo của nhà thơ tân tiến Xuân Diệu. Những chữ “ và ” hiện hữu cần cho sự biểu lộ nguyên trạng cái giọng nói, cái khẩu khí của thi sĩ. Nó biểu lộ đậm nét sắc thái riêng của cái tôi Xuân Diệu. Nghĩa là bộc lộ một cách trực tiếp, tươi sống cái cảm hứng tham lam đang trào lên mãnh liệt trong lòng ngực yêu đời của thi sĩ ! Câu thơ :
Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi
… cũng tràn trề những làn sóng ngôn từ như vậy. Từ “ cho ” điệp lại với mức độ tăng tiến nhấn mạnh vấn đề những hành động tận hưởng thỏa thuê : chuếnh choáng – đã đầy – no nê. Sóng cứ càng lúc càng dâng cao, càng vỗ mạnh, đẩy xúc cảm lên tột đỉnh : Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! Ta thấy Xuân Diệu như một con ong hút nhụy đã no nê đang lảo đảo bay đi. Lại thấy thi sĩ như một tình lang trong cuộc tình chuếnh choáng men say .
Có thể nói Xuân Diệu qua bài thơ này không chỉ “ sống ” hay “ ham sống ” mà ông “ say sống ”. Sống mãnh liệt, quay quồng kẻo nữa lại hụt hẫng – Đó là một nhân sinh quan lành mạnh. Nó khác với sự nguội lạnh, hờ hững, lạt lẽo. Bài thơ là nhịp đập gấp gáp trước “ thanh sắc trần gian ” một ngày xuân của một trái tim chưa khi nào chán sống .
Sống là niềm hạnh phúc. Muốn đạt tới niềm hạnh phúc phải sống vội vàng. Thế là, vội vàng là cách đến với niềm hạnh phúc, là chính niềm hạnh phúc, và hình như cũng là cái giá phải trả cho niềm hạnh phúc vậy ! Ta hiểu vì sao khi Xuân Diệu Open, lập tức thi sĩ đã thuộc về tuổi trẻ !
Phân tích Vội vàng mẫu số 3
Có lẽ tên tuổi “ Nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” mà nhà phê bình Hoài Thanh đã đặt cho Xuân Diệu sẽ không ai hoàn toàn có thể sửa chữa thay thế. Xuân Diệu quả thực mang đến cho thơ ca thuở ấy, những năm 30 của thế kỉ XX, những điều vô cùng mới lạ. Từ nguồn sống dạt dào hay ý niệm sống, ý niệm về tình yêu, tuổi trẻ … đến những hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ, đều tân tiến và có những cải cách can đảm và mạnh mẽ, táo bạo. Sự ghi nhận ấy lại không phải chỉ ở một bài thơ mà cả một tập thơ, thậm chí còn nhiều tập thơ của ông được sáng tác trước Cách mạng tháng Tám, 1945. Trong đó phải kể đến tập thơ đầu tay Thơ Thơ, được in vào năm 1938, với thi phẩm Vội vàng tiêu biểu vượt trội cho phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ cả đời thơ Xuân Diệu .
Vội vàng sinh ra vào năm 1938, lúc mà trào lưu thơ mới đang tăng trưởng ở đỉnh điểm. Sở dĩ đây được coi là bài thơ xếp vào hàng hay nhất của Xuân Diệu, bởi nó không chỉ mang theo những hơi thở mới lạ, văn minh mà còn biểu lộ một cái tôi đầy ý nghĩa nhân sinh cao đẹp. “ Vội vàng ” không phải là một trạng thái là một thái độ sống gấp gáp, nhanh gọn. Bài thơ được viết bằng thể thơ tự do, gồm một câu đề từ Tặng Vũ Đình Liên và bốn khổ thơ với dung tích khác nhau. Tuy nhiên người đọc nhận ra được mạch xúc cảm chủ yếu chính là một cái tôi yêu đời tha thiết, đắm say, cuồng nhiên nhưng vẫn đầy lúng túng trước sự trôi chảy vô tình, nghiệt ngã của thời hạn. Cấu tứ bài thơ vì thế trở thành một cuộc tranh biện mê hồn của nhà thơ trước cuộc sống .
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất .
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi .
Dễ nhận thấy cấu tứ của bài thơ được đặt ở ngay bốn dòng thơ năm chữ khởi đầu. Xuân Diệu đã bắt nhịp Vội vàng bằng hai mong ước : tắt nắng, buộc gió. Ấy là quy luật của tạo hóa, tự nhiên mà con người tất cả chúng ta không hề can thiệp hay tước đoạt được. Vậy mà điệp ngữ Tôi muốn …, tôi muốn … lặp lại đến hai lần, như thể đó là một niềm khao khát mãnh liệt đến nỗi ngông cuồng, phi lí. Nhưng khi biết mục tiêu của nhân vật trữ tình thì người đọc nhận ra việc tắt nắng, buộc gió ấy là để giữ màu đừng nhạt, giữ hương đừng bay. Đó chẳng phải là muốn ngưng đọng thời hạn, muốn mọi thứ ngừng trôi chảy để tôi hoàn toàn có thể đắm chìm, mãi mãi sống với hương sắc của cuộc sống hay sao ? Hóa ra cái tôi ấy yêu đời sống này vô cùng mãnh liệt, nhưng có vẻ như cũng có điều sợ hãi nó vụt trôi đi mất. Bởi vậy, cấu tứ bài thơ từ đây được hoạt động theo hai cảm hứng ấy và cũng chính là nguyên do để “ tuyên ngôn ” về lẽ sống vội vàng .
Tôi muốn tắt nắng, buộc gió ư ? Chắc chắn cuộc sống này phải tươi đẹp lắm thì thi nhân mới thèm khát ngưng đọng mọi thứ như vậy. Chỉ cần bước sang khổ thứ hai, tất cả chúng ta sẽ thấy được sự lí giải về điều đó. Thay đổi sự dồn nén xúc cảm ở bốn dòng thơ đầu, khổ thơ thứ hai trải dài hơn với thể thơ tám chữ, giọng điệu có phần tha thiết, sôi sục :
Của ong bướm này đây tuần tháng mật
…
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân .
Điệp từ của, này đây vừa có nét văn minh vừa như một lời mời chào, vẫy gọi để tất cả chúng ta cùng bước vào quốc tế tươi đẹp của vạn vật thiên nhiên đời sống. Bằng thủ pháp liệt kê ông dẫn dắt người đọc vào quốc tế bằng những hình ảnh vô cùng đơn giản và giản dị, thân mật nhưng lại chứa đựng những nét đẹp mà tất cả chúng ta vô tình chẳng nhận ra. Những ong bướm, hoa đồng nội, lá cành tơ, yến anh, ánh sáng, buổi sớm, tháng giêng có gì mà lạ lẫm, nhưng dưới cặp mắt “ xanh non, biếc rờn ”, qua lăng kính của tình yêu và cảm nhận bằng mọi giác quan, nhà thơ đã mang tới một khung cảnh tuyệt diệu của vạn vật thiên nhiên, đời sống. Những thứ quen thuộc ấy lại ở trong những trạng thái mơn mởn, tươi non, căng tràn sức sống và tràn ngập xuân tình nhất : ong bướm tuần tháng mật, hoa đồng nội xanh tươi, lá cành tơ phơ phất, yến anh khúc tình si, ánh sáng chớp hàng mi, tháng giêng ngon như một cặp môi gần. Một niềm yêu đời tha thiết, mãnh liệt đã khiến nhà thơ phát hiện ra một bữa tiệc ở giữa trần gian, chốn thiên đường ở ngay trên mặt đất. Tính triết lý nhân sinh cũng thế cho nên thể hiện ngay ở sự tò mò này. Đâu phải đi đâu xa, đâu phải đến những nơi nào có cảnh đẹp, cũng đâu phải chỉ có chốn bồng lai tiên cảnh mới được chiêm ngưỡng và thưởng thức cái đẹp như vậy, chỉ cần căng đôi mắt, căng đôi tai, căng cả trái tim, sống toàn tâm, toàn trí, toàn hồn thì “ thiên đường ” ở ngay trước mắt. Thời khắc mà mỗi tất cả chúng ta cần tận thưởng là mùa xuân của tự nhiên, là tuổi trẻ, tình yêu của cuộc sống, xin đừng bỏ lỡ. Đó chính là nguyên do vì sao mà ông muốn “ tắt nắng, buộc gió ” !
Nhưng tôi đâu chỉ yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời sống mà còn yêu con người. Và tình yêu với con người ấy đã giúp nhà thơ đưa ra một quan điểm thẩm mĩ rất độc lạ. Vốn dĩ xưa vạn vật thiên nhiên mới là chuẩn mực của cái đẹp, nhưng nay Xuân Diệu lại lấy con người mới là thước đo của mọi cái đẹp. Bằng việc so sánh : Ánh sáng chớp hàng mi / tháng giêng ngon như một cặp môi gần, người đọc nhận ra sự khác lạ ấy. Ánh sáng, một thứ thuộc về tự nhiên, giờ đây được ví như cái chớp mắt của một nàng thiếu nữ ; tháng giêng cũng được mĩ vị hóa “ ngon ” như một cặp môi gần của đôi tình nhân. Xuân Diệu thực sự đã tạo nên một ý niệm về cái đẹp nhưng đầy tính nhân văn, có ý nghĩa nhân sinh cao đẹp. Phải chăng với thi nhân, con người mới là điều tuyệt diệu, là loại sản phẩm tuyệt vời nhất của tạo hóa ?
Thiên nhiên đẹp, đời sống đẹp, con người đẹp … vậy mà đời người chẳng thể mãi mà gắn bó được. Nên :
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% ,
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân .
Đúng, cuộc sống như vậy sao mà không sung sướng cho được. Nhưng không hề “ tắt nắng, buộc gió ” mà mãi đắm chìm trong ấy, nên mới phải vội vàng. Câu thơ với dấu chấm giữa dòng làm ngắt mạnh xúc cảm, muốn níu giữ toàn bộ chỉ còn cách sống vội vàng từng giây từng phút. Nhân vật trữ tình chẳng chờ tới mùa hạ, mà ngay ở mùa xuân thôi cũng đã thấy nhớ mùa xuân rồi. Đọng lại cả khổ thơ vẫn là niềm yêu thương đời sống rất sục sôi, rạo rực. Đâu đó tất cả chúng ta nhận ra ánh mắt sung sướng nhưng đầy gấp gáp của thi nhân để chạy đua với thời hạn. Bởi không nhanh sẽ không kịp và không hề để tận thưởng đời sống này .
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
…
Chẳng khi nào ! Ôi chẳng khi nào nữa .
Khổ thơ mở ra một cuộc tranh biện vô cùng độc lạ, thời hạn có thực sự đang trôi chảy, có thực sự nghiệt ngã mà cuốn phăng mọi thứ ra đi ? Bằng thẩm mỹ và nghệ thuật trái chiều ( xuân non – xuân già, tới – qua, rộng – chật, tuần hoàn – chẳng hai lần … ) và hàng loạt những từ ngữ có tính tranh luận cao như : nghĩa là, nhưng, nói làm chi, nếu, nên, nhà thơ đã chỉ ra quy luật tuyến tính của thời hạn : một đi không trở lại. Ông say sưa trong giọng điệu trầm buồn, có phần run rẩy. Làm gì có kiểu thời hạn như “ bóng bích câu qua hành lang cửa số ”, cũng làm gì có kiểu chết đi rồi sẽ lại được tái sinh, mà thời hạn nghiệt ngã, vô tình lắm. Mỗi phút giây trôi đi sẽ là mất mát. Có thể thời hạn của tự nhiên là vô hạn, nhưng đời người lại hữu hạn, mà tuổi trẻ lại càng ngắn ngủi, rất ít vô cùng. Quan niệm về thời hạn như thế của Xuân Diệu không hề cảm tính, cũng không theo lối thi vị hóa mà đầy khách quan và biện chứng. Chỉ hoàn toàn có thể là một tâm hồn quá nhạy cảm, quá yêu đời mới lo ngại, sợ sệt như vậy trước quy luật của thời hạn. Bởi vậy do đó ông nhìn đâu cũng thấy chia lìa, tan nát. Những hình ảnh vạn vật thiên nhiên, sự sống được nhân hóa : mùi tháng năm rớm vị li biệt, núi sông than thầm tiễn biệt, con gió xinh thì thào, hờn dỗi phải bay đi, chim ngập ngừng đứt tiếng reo thi trước độ phai tàn sắp sửa là những dự cảm đầy mất mát, có phần bi thương trước sự trôi chảy của thời hạn. Đâu đâu cũng ngấm mùi, ngấm vị của sự tan tác, đứt gãy, xa rời. Bởi vậy sao mà không cảm thấy hụt hẫng, thấy hụt hẫng, bâng khuâng cho được. Lời thơ vang lên như một niềm bi phẫn, bế tắc : chẳng khi nào ! Ôi chẳng khi nào nữa ! Xuân Diệu hiện thực thế, đời thường thế … nhưng cũng không tránh khỏi được sự sợ hãi, bàng hoàng trước thời hạn. Vậy nếu không “ tắt nắng ”, không “ buộc gió ” thì phải làm thế nào để màu không nhạt, hương không bay ? Chỉ còn cách vội vàng để chống lại quy luật khắc nghiệt ấy của thời hạn mà thôi .
Vội vàng thực sự là một bài thơ của nhiều xúc cảm. Có chút dồn nén ở khổ đầu, có cái tha thiết, mê hồn ở khổ hai, có cái day dứt, bâng khuâng ở khổ ba và ở khổ bốn sẽ là sự sục sôi, khí thế, nhiệt huyết. Sự linh động trong cách thể hiện cảm hứng của bài thơ đều bắt nguồn từ triết lý sống vội vàng. Không thể níu giữ thời hạn, cũng không hề đứng im mà nhìn thời hạn tàn phá mọi thứ, chỉ còn cách vội vàng. Cho nên khổ cuối mở ra một lời giục giã đầy quay quồng :
Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm .
…
Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi .
Đi tức là sống, mà phải mau đi tức là sống nhanh lên, gấp gáp lên khi mùa chưa ngả chiều hôm, khi mọi thứ còn ở độ tươi đẹp nhất, tươi tắn nhất. Xuân Diệu giục người ta như thế. Giờ đây không còn là tôi muốn là khát vọng của cá thể, mà là ta muốn, tức là của tổng thể mọi người. Ta muốn ôm, riết, say, thâu, thậm chí còn là cắn để chếnh choáng, đã đầy, no nê mọi thứ của đời sống này. Hàng loạt những động từ mạnh theo Lever tăng tiến đã diễn đạt vừa là cách sống vừa là cảm hứng có phần khó kiềm chế được của nhân vật trữ tình. Xuân Diệu mang tới một cách sống vội vàng thật sục sôi, mãnh liệt, vồ vập và hết mình. Nhưng thi nhân cũng không cho rằng tất cả chúng ta khi nào cũng phải căng lên để sống như vậy, mà cần phải biết sống vội vàng vào đúng thời gian. Đó là lúc sự sống mới mở màn mơn mởn, lúc mây đưa và gió lượn, cánh bướm với tình yêu, một cái hôn nhiều, và non nước và cây và cỏ rạng … và đặc biệt quan trọng là xuân hồng. Nhà thơ chọn những khoảnh khắc ấy chính là lúc mỗi tất cả chúng ta đáng sống nhất, sống hết mình, nhiệt huyết nhất để không bỏ lỡ một chút ít vẻ đẹp nào của đời sống. Hình ảnh xuân hồng chính là hình tượng cho đời sống như vậy, mà nhà thơ không ngần ngại sử dụng từ ngữ có phần khá thô để diễn đạt là cắn. Nhưng ai cũng hiểu, với Xuân Diệu sự tham lam, cuồng nhiệt đến mê dại với đời sống thì ngay cả từ ngữ ấy cũng chưa đủ để miêu tả cảm hứng yêu đời sống của ông .
Vội vàng khép lại với một hình ảnh, nhân vật trữ tình đang muốn thỏa mãn nhu cầu với cảm xúc yêu đời của mình. Đó cũng là một ấn tượng đặc biệt quan trọng mà bài thơ để lại trong lòng fan hâm mộ. Dẫu trong bài vẫn có một niềm day dứt, lo âu trước sự trôi chảy của thời hạn nhưng người ta không thấy bài thơ dừng lại bằng một cảnh tượng bi quan, chán nản. Ngược lại, nỗi gieo vui ở cả khổ ở đầu cuối cho thấy, Xuân Diệu vẫn vô cùng yêu đời, trân trọng đời sống và sáng sủa với những phút giây của thực tại. Bởi vậy, Vội vàng sinh ra ở vào thời gian ấy, nỗi do dự về đời sống trong thơ ca vẫn nhiều, nhưng ý nghĩa của bài thơ về ý niệm sống, ý niệm cuộc sống, tuổi trẻ, tình yêu và cả sự nhiệt huyết, hết mình với đời sống vẫn còn nguyên vẹn giá trị mãi mãi sau này .
Phân tích bài thơ Vội vàng mẫu số 4
Xuân Diệu là một cây bút có sức phát minh sáng tạo mãnh liệt, dồi dào và bền chắc trong nền văn học Nước Ta. Ông đã đem đến cho thơ ca đương thời một sức sống mới, một nguồn cảm hứng mới cùng với những cải cách thẩm mỹ và nghệ thuật đầy phát minh sáng tạo. Chính vì thế, khi nhắc đến Xuân Diệu, nhà phê bình, nghiên cứu và điều tra văn học Vũ Ngọc Phan đã nói : “ Với những nguồn cảm hứng mới : yêu đương và tuổi xuân dù lúc vui hay lúc buồn, Xuân Diệu cũng ru người trẻ tuổi bằng giọng yêu đời thắm thiết ” .
Trong số những bài thơ làm ra tên tuổi của ông hoàng thơ Mới này thì “ Vội vàng ” được xem là một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội nhất biểu lộ cá tôi cá thể và quan điểm sống đầy mới mẻ và lạ mắt của nhà thơ .
Bài thơ là dòng xúc cảm mãnh liệt, dào dạt tuôn trào nhưng vẫn theo mạch lập luận, bố cục tổng quan vô cùng ngặt nghèo. Qua từng khổ thơ, tác giả đã thể hiện một niềm khao khát sống mãnh liệt và ý niệm vô cùng độc lạ về thời hạn và tuổi trẻ .
Ngay từ khổ thơ tiên phong, Xuân Diệu đã biểu lộ một tình yêu đời sống nồng nhiệt và thiết tha :
“ Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi ”
Điệp từ “ tôi muốn ” phối hợp cùng những động từ mạnh thể hiện mong ước, khát vọng mãnh liệt của tác giả : tinh chỉnh và điều khiển tự nhiên. Đây là mong ước táo bạo và phi trong thực tiễn, bởi từ xưa đến nay, nào ai hoàn toàn có thể chi phối sự quản lý và vận hành của vạn vật thiên nhiên vạn vật, nào ai hoàn toàn có thể níu giữ dòng chảy thời hạn ?
Tuy nhiên, Xuân Diệu vẫn can đảm và mạnh mẽ nói lên khát vọng muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ”, bởi ông hiểu được, sắc thắm nào rồi cũng nhạt, hương nồng nào rồi cũng phai, mùa xuân và tuổi trẻ chẳng thể dừng lại mãi. Xuân Diệu yêu vạn vật thiên nhiên, yêu đời sống thiết tha nên luôn muốn níu kéo thời hạn ở lại. Sang khổ thơ thứ hai, tác giả vẽ nên một bức tranh thiên đường nơi trần gian :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh tươi
Này đây là của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50%
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân”
Hình ảnh vạn vật thiên nhiên vạn vật quen thuộc qua cái nhìn độc lạ của nhà thơ trở nên thật mới lạ và mê hoặc. Hai chữ “ Này đây ” được nhắc đến nhiều lần không gợi sự thừa thãi trong câu chữ mà tô đậm khoảng trống và thời hạn thơ. Xuân Diệu khẳng định chắc chắn, nơi đẹp tươi nhất không ở đâu xa xôi mà chính là cuộc sống trần gian. Nơi đây có ong bướm dập dìu, yến anh tình tự và sắc xanh đồng nội. Nơi đây còn có âm thanh của khúc tình si, có ánh sáng ban mai trong trẻo .
Hình ảnh vạn vật thiên nhiên và sự sống được Xuân Diệu vẽ lên vừa thân mật, quen thuộc, vừa điệu đàng, đầy tình tứ. Nhà thơ đã phát hiện ra vẻ đẹp kì diệu của vạn vật thiên nhiên và thổi vào đó một tình yêu rạo rực, say đắm. Có thể thấy, Xuân Diệu đã nhìn vạn vật thiên nhiên vạn vật dưới lăng kính của tình yêu, qua đôi mắt của tuổi trẻ. Nhờ vậy, tổng thể đều như ngập trong xuân tình ngọt ngào và đẹp tươi .
“ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ” Đây là một so sánh vô cùng độc lạ và mê hoặc vì từ xưa đến nay, những thi sĩ khi nào cũng lấy vạn vật thiên nhiên làm chuẩn mực. Chỉ có Xuân Diệu, với cái nhìn mới mẻ và lạ mắt mình, ông xem con người là thước đo cái đẹp, là chuẩn mực cho mọi điều trong ngoài hành tinh. Đối với ông, nơi đẹp nhất không ở đâu xa, nó chính là trần gian, là vạn vật thiên nhiên vạn vật đang hiện hữu quanh mình. Và trần gian đẹp nhất vì có con người đang hiện hữu .
“ Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50%
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”
Câu thơ hai vế, bị ngăn cách bởi dấu chấm bộc lộ hai tâm trạng tưởng chừng đối nghịch nhưng lại thống nhất nhau : càng thương mến, đắm say bao nhiêu, càng sợ vụt mất bấy nhiêu. Thời gian quý giá nhất của mỗi người là tuổi trẻ và tình yêu. Chính thế cho nên, Xuân Diệu luôn khao khát tình yêu, khao khát niềm hạnh phúc và sống hết mình bằng một tâm trạng vui, đắm say và rạo rực. Nhưng cũng chính do quá yêu dấu cuộc sống này mà nhà thơ chuyển sang lo âu, sợ hãi :
“ Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nên chẳng còn tôi mãi
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ;
Mùi tháng, năm đều rớm vị li biệt ,
Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt …
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc ,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi ,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ?
Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa …
Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm ”
Từ giọng điệu đắm say, rạo rực của khổ thơ thứ hai, sang khổ ba, giọng điệu chuyển sang bàng hoàng, lo ngại. Xuân Diệu trở nên thiếu tín nhiệm, chán nản, tá hỏa, lo ngại trước bước tiến vùn vụt của thời hạn .
“ Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già ”
Mùa xuân tươi đẹp, tỏa nắng rực rỡ nhưng mùa xuân cũng chính là dự cảm về bước tiến vùn vụt của thời hạn. Mùa xuân qua đi kéo theo tuổi trẻ và tình yêu, cái quý giá nhất của đời người. Bởi vạn vật thiên nhiên tươi đẹp là vĩnh hằng còn đời người lại hữu hạn .
Thông qua khổ thơ này, ta thấy được ý niệm mới lạ của Xuân Diệu về thời hạn .
Đối với ông, thời hạn không phải vòng tuần hoàn mà là một dòng chảy xuôi một đi không trở lại. Còn đời người lại chỉ hữu hạn trong trăm năm. Xuân Diệu lấy đời người làm thước đo thời hạn, nên thế cho nên, ông càng cảm thấy bất lực, lo âu, nuối tiếc. Quan niệm về thời hạn của Xuân Diệu xuất phát từ ý thức về giá trị của đời sống thành viên .
Mỗi khoảnh khắc trong đời sống đều vô cùng quý giá. Chính thế cho nên, mỗi người nên biết trân trọng từng phút giây được sống. Tâm trạng đau khổ vô vọng của thi nhân có vẻ như bao trùm lên cả vạn vật thiên nhiên khiến cảnh vật mất đi vẻ vô tư của nó, cũng buồn, cũng sợ hãi, cũng thảng thốt .
“ Mùi tháng, năm đều rớm vị chia lìa ,
Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt …
Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc ,
Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ?
Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi ,
Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ?
Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa …
Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm ”
Tất cả hiện vật, sự vật trên trần gian đều đượm nỗi buồn chia li, xa cách : núi sông buông lời than tiễn biệt, gió chim mang nỗi nợ phải bay đi, … Cảm nhận rất rõ được điều ấy, thi sĩ thốt lên trong sự hụt hẫng : “ Chẳng khi nào, ôi, chẳng khi nào nữa … ”, để rồi ngay sau đó là lời giục giã : “ Mau đi thôi. Mùa chưa ngả chiều hôm ”. Ở câu cuối, khổ thơ đùng một cái trở nên gấp gáp, dồn dập báo hiệu cho sự mê hồn, cuồng nhiệt, khát vọng sống hết mình ở đoạn thơ sau .
“ Ta muốn ôm
Cả sự sống mới mở màn mơn mởn ;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn ,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu ,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng ,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi ;
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Đến khổ thơ sau cuối, tâm trạng tác giả từ không tin, chán nản chuyển sang mong ước sống vội vàng, sống hết mình. Những động từ mạnh, tăng tiến liên tục như “ ôm ”, “ riết ”, “ say ”, “ thâu ” cùng với điệp từ “ ta muốn ” cho thấy khao khát sống, khao khát yêu, khao khát tận thưởng từng giây từng phút của của tác giả. Dường như thi sĩ muốn ôm cho hết, say cho tận, thâu cho cùng mọi điều đẹp nhất của cuộc sống, để được hưởng cảm xúc “ chếnh choáng, đã đầy, no nê ” .
“ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ” là hình ảnh vô cùng can đảm và mạnh mẽ, táo bạo. Ở đây, sự đam mê nồng nhiệt, đắm say có vẻ như đã được đẩy lên đến cực điểm. Phải yêu đời sống đến mức nào, nhà thơ mới hoàn toàn có thể thốt lên câu thơ đầy táo bạo và thiết tha như vậy ?
Có thể nói, “ Vội vàng ” là một thông điệp sống đầy ý nghĩa của một hồn thơ yêu đời nồng nhiệt : hãy sống mãnh liệt, sống hết mình, hãy quý trọng từng giây từng phút của cuộc sống mình, nhất là những năm tháng tuổi trẻ quý giá của đời người. Nó được gửi gắm qua những hình ảnh, ngôn từ thơ độc lạ, đầy phát minh sáng tạo cùng giọng điệu mê hồn, cuồng nhiệt, sôi sục .
Chính lòng yêu đời sống thiết tha, khát vọng sống mãnh liệt cùng nỗi sợ hãi, lo ngại trước cái hữu hạn của đời người đã khiến thi nhân phải sống vội vàng, sống tất tả. Nhưng đó là sống vội vàng một cách có ý thức, là sống một cách hết mình cho từng phút từng giây của cuộc sống, sao cho mỗi thời gian trôi qua đều mang ý nghĩa, đều không phí phạm .
Bài văn mẫu phân tích Vội vàng số 5
Trước cách mạng tháng tám, hồn thơ của Xuân Diệu hồn nhiên yêu đời, yêu đời sống, mê hồn với cái đẹp, nhạy cảm với sự trôi chảy của thời hạn. Nhưng càng yêu say, Xuân Diệu càng sợ đời sống sợ tình yêu và vẻ đẹp sẽ bỏ mình và bay đi mất .
Chính cho nên vì thế mà ta thường gặp trong thơ ông những trạng thái hoảng loạn, lo âu, yêu – sống một cách tham lam, nôn nả, vồ vập. “ Vội vàng ” là bài thơ tiêu biểu vượt trội cho trạng thái cảm hứng ấy của Xuân Diệu. Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu dùng những từ ngữ có đặc thù oai nghiêm, mệnh lệnh .
“ Tôi muốn tắt nắng đi ”
“ Tôi muốn buộc gió lại ”
Những từ ngữ ấy biểu lộ một cái tôi cá thể đầy khao khát, khao khát đạt quyền của tạo hóa, cưỡng lại quy luật của tự nhiên, những hoạt động của đất trời. Bởi ông hiểu rằng, sắc thắm nào rồi cũng nhạt, hương nồng nào rồi cũng phai. Xuân Diệu không muốn những vẻ đẹp tự nhiên của đất trời mất đi .
Ông muốn lưu giữ nó bên mình để được chiêm ngưỡng và thưởng thức một cách toàn vẹn, mãi mãi. Sau tâm trạng ấy là tiếng reo vui của nhà thơ. Trong cái nhìn của Xuân Diệu sự sống quen thuộc quanh ta bỗng trở nên vô cùng mê hoặc .
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh tươi
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm thần vui hằng gõ cửa ”
Cảnh vạn vật thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu hiện ra như một khu vườn ngập tràn hương sắc thần tiên, như thể ở một cõi nào lạ lẫm, chứ không phải là của cõi trời trần tục này. Cũng vẫn là vạn vật thiên nhiên non nước ngàn năm ấy thôi nhưng Xuân Diệu phát hiện ra bao vẻ đẹp giật mình, đáng yêu đáng say đắm .
Xuân Diệu đã nhìn đời bằng cặp mắt “ xanh non ”, “ biếc rờn ” vui say, rộn ràng tận thưởng những vẻ đẹp diệu kì mà trời đất đã ban cho mỗi cuộc sống, mỗi con người. Những từ ngữ “ này đây ” san sát nhau đã phô diễn sự đa dạng chủng loại có vẻ như bất tận của vạn vật thiên nhiên, đã bày ra một khu vườn địa đàng ngay giữa chốn trần gian – một “ thiên đường trần gian ” .
Người ta nói tháng giêng đẹp, tháng giêng vui, còn Xuân Diệu lại thấy “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”. Văn học trung đại lấy vạn vật thiên nhiên làm chuẩn mực cho vẻ đẹp của con người. Còn Xuân Diệu thì lại lấy vẻ đẹp của con người ở giữa tuổi xuân và tình yêu làm chuẩn mực cho cái đẹp .
Thơ xưa ngại nói đến những hình tượng của những vị giác còn Xuân Diệu đã không ngần ngại trộn lẫn và kêu gọi toàn bộ mọi giác quan của mình để chiêm ngưỡng và thưởng thức được toàn vẹn những vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên. Đang vui say, Xuân Diệu bỗng chốc lại buồn ngay vì nhận ra một thực sự nghiệt ngã .
“ Xuân đang đến nghĩa là xuân đang qua
Xuân còn non nghĩa là xuân đã già ”
Trước Xuân Diệu, chưa khi nào có những câu thơ định danh như vậy. Điệp ngữ “ nghĩa là ” vang lên khô khốc miêu tả một thảm kịch trong tâm hồn con người không cách gì nếu giữ được thời hạn đang trôi qua. Nỗi nối tiếc vì ngày vui ngắn ngủi qua mau đó, với Xuân Diệu là đau đớn đến tột cùng. Nhà thơ cho rằng mình sẽ chết đi cùng với mùa xuân khi mà vẻ đẹp của cuộc sống không còn nữa .
“ Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất ”. Chính cái ý thức thời hạn xuôi chảy một dòng, một đi không trở lại, thời hạn là tuyến tính chứ không phải tuần hoàn, định lượng chứ không phải định tính đã chi phối cái nhìn cuộc sống của Xuân Diệu. Do chưa có cái nhìn biện chứng về thời hạn nên Xuân Diệu thấy thời hạn là một dòng suy biến và tàn phai, ở cuối con đường là sự già nua và chết chóc .
Thời gian lấy đi của con người tuổi trẻ và tình yêu mang trả con người tuổi già và cái chết. Ý nghĩ đó là cho Xuân Diệu cảm nhận đất trời như cũng đối kháng với con người .
“ Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian ”
Đời người thì hữu hạn mà thời hạn thì lại vô cùng. Tâm hồn con người ta cứ mãi tươi tắn, cứ đầy khao khát nhưng thể xác thì phải già nua theo ngày tháng, không thể nào cứ qua đi rồi lại vòng trở lại như mùa xuân .
“ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi ” .
Xuân Diệu buồn biết bao nhiêu khi nhận ra cái thảm kịch kinh khủng ấy của kiếp người. Chính vì sợ ngày vui ngắn ngủi qua mau, sợ vẻ đẹp sẽ tàn phai nên hàng loạt vạn vật thiên nhiên tươi đẹp ở trên kia đến đây cũng mất dần tính tự nhiên, vô tư của nó. Xuân Diệu có vẻ như cảm nhận được mùi vị của tháng năm, nhưng đó là mùa vị đem đến cho nhà thơ sự nuối tiếc xót xa “ vị li biệt ” .
Những hợp âm rì rào nghe như lời than thầm vang lên khắp sông núi. Cả đến cơn gió xinh cũng dỗi hờn, chim chóc cũng “ đứt tiếng reo thi ” vì sợ “ độ tàn phai sắp sửa ”. Kết thúc tâm trạng ấy là tiếng thở dài ngao ngán. “ Chẳng khi nào, ôi ! chẳng khi nào nữa ” Vì nhận thấy sự nghiệt ngã của thời hạn nên nhà thơ lại dậy lên một nỗi khát khao sống hết mình, toàn vẹn .
Chính trái tim trẻ tuổi, yêu đời, tràn trề nhiệt huyết đã không cho phép nhà thơ buông xuôi, phó mặc. Nhà thơ như giục giã chính mình “ Mau đi thôi ! mùa chưa ngả chiều hôm ”. Nhà thơ muốn tận thưởng đời sống, tận thưởng những vẻ đẹp của đất trời khi nó còn đang trong độ xanh tươi mơn mởn .
“ Ta muốn ôm
Cả sự sống mới khởi đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu ”
Ta muốn thâu trong một cái hôn chiều ” Điệp ngữ “ ta muốn ” một lần nữa được láy lại dồn dập để bày tỏ một khát khao lớn lao muốn ôm cả sự sống vào lòng .
“ Cho chếnh choáng mùi hương, cho đã đầy ánh sáng
Cho no nê thanh sắc của thời tươi ”
Đấy là một tình yêu nồng nhiệt tới tột độ so với đời sống. Tình yêu ấy đã xua tan đi cái ủ rũ u sầu, làm sống lại cái sinh khí vốn có của một chàng trai trẻ. Kết thúc bài thơ là hình ảnh chàng trai trẻ Xuân Diệu đang hét vang lên niềm đắm đuối, mê hồn của mình trước vạn vật thiên nhiên tươi đẹp. “ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ” .
“ Vội vàng ” biểu lộ niềm mê hồn yêu đời, yêu đời sống, một nỗi buồn bã, đơn côi khi nhận ra quy luật nghiệt ngã của đất trời. Tất cả rồi sẽ tàn phai nhưng vượt lên trên toàn bộ, nỗi khát khao yêu đời vẫn tràn trề, mãnh liệt. Nó kích thích bạn đọc trẻ tuổi niềm đam mê đời sống .
Phân tích bài thơ Vội vàng – Bài văn mẫu số 6
Xuân Diệu là một cái tên quen thuộc được biết đến với những bài thơ về mùa xuân, tuổi trẻ ( trước cách mạng tháng Tám ) hay những bài thơ về Tổ Quốc, về nhân dân, về Đảng, về Bác Hồ, về hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ, về sự nghiệp kiến thiết xây dựng quốc gia ( sau cách mạng tháng Tám ). Nổi bật trong những bài thơ viết về mùa xuân, tuổi trẻ của Xuân Diệu là bài Vội vàng. Bài thơ là lời giục giã sống mãnh liệt, sống hết mình, quý trọng từng giây, từng phút của cuộc sống mình, nhất là những tháng năm của tuổi trẻ .
Xuân Diệu yêu vạn vật thiên nhiên, yêu cái đẹp đến mãnh liệt đến cường tráng nhưng bên trong những vần thơ của ông vẫn gây cho người đọc một cảm xúc chênh vênh, hụt hẫng. Bởi tình yêu luôn gắn với nỗi đau, niềm vui song song với nỗi buồn, bởi niềm vui đó rồi cũng phải hết, không hề sống sót vĩnh hằng được. “ Xuân Diệu là một người của đời, một người ở giữa loài người. Lầu thơ của ông thiết kế xây dựng trên đất của một tấm lòng trần gian ” ( Thế Lữ ). Bài thơ Vội vàng là lời nói tâm hồn của một kẻ đang mê hồn trong tình yêu với những cung bậc xúc cảm khác nhau .
Bài Vội vàng có hình ảnh cả một thiên đường trên mặt đất : Xuân Diệu phát hiện và khẳng định chắc chắn dứt khoát mùa xuân và mọi cảnh đẹp quanh ta là cả một quốc tế thần tiên. Bốn câu đầu : hình ảnh cái tôi lãng mạn thể hiện rất độc lạ :
“ Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất ;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi. ”
Muốn “ tắt nắng ”, muốn “ buộc gió ”, thật là những ham muốn kỳ dị, chỉ có ở thi sĩ. Nhưng làm thế nào cưỡng được quy luật, làm thế nào hoàn toàn có thể vĩnh viễn hóa được những thứ vốn ngắn ngủi mong manh ấy ? Những khát khao “ phi lí ” ấy lại tạo nên một cái tôi cực kỳ ấn tượng và hấp dẫn. Tác giả không dùng đại từ “ ta ” mà lại dùng “ tôi ” như để chứng minh và khẳng định mình, khẳng định chắc chắn khát khao cháy bỏng “ đoạt ” lấy vạn vật thiên nhiên đất trời .
Xuân Diệu muốn cưỡng lại quy luật của tự nhiên, những hoạt động của đất trời. Đó là lời nói của cái tôi đầy tự tôn với khát vọng mãnh liệt lạ lùng, cho thấy tầm vóc của con người muốn vươn lên để hoàn toàn có thể ngang tầm với tạo hóa. Thiên đường – mùa xuân ấy mang bao nhiêu vẻ đẹp : sức sống của vạn vật đều rộn ràng tươi thắm, nảy nở rất tươi tắn .
Tình yêu đời sống này tràn ngập trong huyết mạch của nhà thơ và nhà thơ nhận thấy đời sống nơi mình đang sống như một thiên đường :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh lè ,
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm thần Vui hằng gõ cửa ;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần. ”
Đó là một bức tranh mùa xuân đầy ánh sáng, mới mẻ và lạ mắt, tinh khôi, đầy âm thanh tình tứ. Mùa xuân là mùa của cây cối đâm trồi, nảy lộc, mùa của sự sinh sôi và niềm hạnh phúc tràn trề. Khu vườn xuân trong bài thơ cũng “ vội vàng ” dâng toả sắc hương, trao mật ngọt. Ong bướm rộn ràng bởi những đóa hoa xuân khoe sắc thắm điển hình nổi bật giữa đồng nội xanh tươi .
Cành tơ phơ phất đang vươn những chồi búp nõn nà trong bức tranh xuân. Ánh sáng bình minh toả mà hồng đào, bừng hé. Chim yến, chim oanh đang rộn ràng hát những bản tình ca mùa xuân. Điệp ngữ : “ Này đây ” lặp bốn lần là tiếng reo vui đầy kinh ngạc của tác giả vì liên tiếp phát hiện ra những vẻ đẹp kì quặc của đời sống. “ Tháng giêng ” là khởi đầu của một năm, khởi đầu của mùa xuân – mùa xuân tươi non mơn mởn là hình tượng vẻ đẹp đời sống .
Hình ảnh “ cặp môi gần ” gợi làn môi tươi hồng của thiếu nữ đang hé mở đợi chờ. Khác với những nhà thơ khác thường lấy vạn vật thiên nhiên là chuẩn cho mọi vẻ đẹp thì Xuân Diệu lại lấy con người giữa mùa xuân, tuổi trẻ, tình yêu làm chuẩn mực. Vì thế nên tháng Giêng như tràn ngập nhựa sống, mơn mởn da thịt bởi xuân hồng .
Thế giới này được Xuân Diệu cảm nhận bằng cả sự phức tạp nhất của một hồn yêu đầy ham muốn, nên sự sống cũng hiện ra như một quốc tế đầy xuân tình. Sở dĩ Xuân Diệu có những mong ước và khao khát như vậy bởi tác giả là một thi sĩ có hồn thơ nhạy cảm đặc biệt quan trọng trước bước tiến của thời hạn. Và Xuân Diệu chứng minh và khẳng định :
“ Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. ”
Khác với những ý niệm cũ cho rằng “ xuân vẫn tuần hoàn ” thì so với Xuân Diệu :
“ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn ,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại !
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi ,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời. ”
Tương ứng với mùa xuân là con người, là tôi. Thời gian là thước đo tuổi trẻ. Thời gian sẽ một đi không trở lại, thế cho nên tuổi trẻ cũng như thế. Làm chi có sự tuần hoàn cơ chứ ! Trong cái bát ngát của đất trời, cái vô tận của thời hạn, sự xuất hiện của con người thật là ngắn ngủi, hữu hạn .
“ Mùi tháng năm đền rớm vị li biệt
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt … ”
Cái tinh xảo của Xuân Diệu bộc lộ ở chỗ : cảm nhận được sự phai tàn khi vạn vật còn đang ở độ mơn mởn. Thi sĩ thấy như ngọn gió lướt qua tổng thể. Lúc tạo vật đang ở thời tươi cũng là lúc phải đối lập với sự phai tàn sắp sửa. Thời gian như có mùi, có vị chia lìa chất chứa. cả đất trời, sông núi đều cất lên âm thanh của sự chia tay, tiễn biệt. Vạn vật đang than vãn, ngậm ngùi, đưa tiễn phần đời của chính nó. Tất cả khiến nhà thơ cảm thấy hụt hẫng, hụt hẫng .
Không thể buộc gió, không hề tắt nắng, cũng không hề cầm giữ được thời hạn, thì chỉ có cách thực tiễn nhất là chạy đua với thời hạn, là phải tranh thủ sống : “ Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”
Nếu như ở hai khổ thơ đầu, Xuân Diệu nói về tình yêu thiết tha với thiên đường nơi trần gian của mình hay ở khổ thơ thứ ba tác giả đưa ra một ý niệm mới lạ về thời hạn : mùa xuân đi là mùa xuân không quay trở lại, lấy con người giữa tuổi trẻ làm chuẩn cho mọi vẻ đẹp thì ở khổ thơ thứ tư lại là lời giục giã sống vội vàng, tất tả của tác giả .
Mở đầu khổ thơ, Xuân Diệu viết : “ Mau đi thôi mùa chưa ngả chiều hôm ! ”. Đây là lời giục giã sống vội vàng, sống sao cho có ý nghĩa khi còn trẻ bởi thời hạn sẽ trôi qua rất nhanh. Và ở đây, Xuân Diệu đã gợi ra một cách sống, một ý niệm sống tích cực hơn : sống hết mình từng giây, sống tận hiến và tận thưởng đời sống bằng những giác quan, sống hết mình ở thời tươi đẹp nhất .
Ở đoạn thơ cuối, tác giả đã sử dụng một loạt động từ tăng tiến để bộc lộ cảm hứng mãnh liệt của mình :
“ Ta muốn ôm
Cả sự sống mới khởi đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều ” .
Nếu như ở phần đầu bài thơ, tác giả xưng “ tôi ” để bộc bạch, giãi bày tâm trạng thì ở khổ thơ cuối, tác giả lại xưng “ ta ” để tự mình đối lập với cự sống trên trần gian. Tất cả đều biểu lộ sự gấp gáp, tất tả, vồ vập. Xuân Diệu muốn ôm giữ lấy những vẻ đẹp non tươi của đời sống đang diễn ra : sự sống mở màn mơn mởn, mây đưa, gió lượn, … để nó khỏi trôi đi nhưng dù ôm chặt mà vẫn không hề giữ được toàn vẹn. Trái tim yêu của Xuân Diệu như muốn rộng ra chứa hết cả ngoài hành tinh. Tất cả đều thôi thúc một ý niệm sống quay quồng, vồ vập, tất tả .
Vội vàng biểu lộ một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời hạn, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu ; tình yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Và bài thơ là nhịp đập gấp gáp trước “ thanh sắc trần gian ” một ngày xuân của một trái tim chưa khi nào chán sống .
Phân tích bài Vội vàng số 7
“ Thơ Xuân Diệu là một nguồn sống rạt rào chưa từng thấy ở chốn non nước lặng lẽ này, Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống nôn nả, muốn tận thưởng đời sống ngắn ngủi của mình ” ( Trích “ Thi nhân Nước Ta ” ). Nhận định của nhà phê bình văn học Hoài Thanh đã nhìn nhận về những rực rỡ hầu hết trong sáng tác của nhà thơ Xuân Diệu – khuôn mặt tiêu biểu vượt trội và có nhiều góp phần điển hình nổi bật cho sự tăng trưởng của trào lưu thơ Mới .
Một trong những tác phẩm bộc lộ rõ điều này chính là “ Vội vàng ”. Qua bài thơ, tất cả chúng ta thấy được tâm hồn yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết, lòng ham sống mãnh liệt cùng quan điểm sống tích cực của tác giả. Trước hết, bài thơ “ Vội vàng ” đã bộc lộ ý nguyện, tâm thế và mong ước hành vi của tác giả trước bước tiến của thời hạn :
“ Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất ;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi. ”
Trước vòng xoay “ một đi không trở lại ” của dòng thời hạn, tác giả Xuân Diệu muốn chớp lấy và giữ lấy từng khoảnh khắc qua việc muốn “ tắt nắng ” để sắc màu không phôi pha, muốn “ buộc gió ” không cho hương sắc bay đi. Điệp ngữ “ Tôi muốn ” được nhắc lại hai lần đã khẳng định chắc chắn ý nguyện của cái “ tôi ” tha thiết muốn giữ lấy vẻ đẹp chóng tàn phai của vạn vật thiên nhiên ; đồng thời làm điển hình nổi bật tâm hồn của một thi sĩ yêu đời, mê hồn vạn vật thiên nhiên và trân trọng, nâng niu đời sống. Và tình yêu tha thiết, mãnh liệt này đã được phác họa rõ nét hơn ở những câu thơ tiếp theo :
“ Của ong bướm này đây tuần tháng mật ;
Này đây hoa của đồng nội xanh lè ;
Này đây lá của cành tơ phơ phất ;
Của yến anh này đây khúc tình si ;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi ,
Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa ;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ;
Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% :
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. ”
Bằng giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật liệt kê tích hợp nhịp điệu thơ nhanh và dồn dập, mọi thanh âm, mọi sắc màu, hình ảnh của bức tranh vạn vật thiên nhiên đều hiện hữu sinh động trước mắt người đọc. Điệp từ “ Này đây ” vang lên đầy mê hồn, biểu lộ mọi giác quan của người thi sĩ đều rung lên để đảm nhiệm, để tận thưởng vẻ đẹp của tạo hóa, của đất trời trong sức xuân và sắc xuân. Đó là những vẻ đẹp hữu hình như “ hoa của đồng nội xanh lè ”, “ lá của cành tơ phơ phất ” .
Đó còn là vẻ đẹp vô hình như khúc ca tình yêu mang âm điệu mê hồn cuồng nhiệt của cặp “ yến anh ”, là nguồn sáng vội vã chớp qua hàng mi, …. Đặc biệt, Xuân Diệu đã so sánh “ tháng giêng ” – khái niệm thời hạn vô hình như “ cặp môi ” – sự vật đơn cử trong mối quan hệ “ ngon ” – “ gần ” để đem đến một cảm nhận vô cùng độc lạ, mới lạ, khiến cho bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi trần gian hiện lên đẹp tươi, tươi mới, căng tràn sức sống như “ một thiên đường trên mặt đất ” .
Thi nhân vận dụng mọi giác quan để tận thưởng vẻ đẹp của tạo vật, vạn vật thiên nhiên nhưng vẫn không quên đi ý thức về sự trôi chảy của thời hạn : “ Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân ”. Bởi vậy, ông đắm say, cuồng nhiệt cùng cảnh sắc đất trời nhưng vẫn không ngừng chiêm nghiệm về dòng thời hạn trôi, về tình yêu và tuổi trẻ :
“ Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua ,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già ,
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất .
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật ,
Không cho dài thời trẻ của nhân gian ;
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn ,
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lạị
Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi ,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ”
Là một nhà thơ với thế giới quan, nhân sinh quan văn minh, Xuân Diệu không chỉ thấy được quy luật tuần hoàn của dòng thời hạn : “ Xuân tàn, hạ tới, thu hết, đông sang ” mà còn nắm rõ “ phép biện chứng ” mang tính tuyến tính, “ một đi không khi nào trở lại ” của từng phút giây .
Qua cách cảm nhận : “ xuân đương tới ” – “ xuân đương qua ”, “ xuân còn non ” – “ xuân sẽ già ”, dòng chảy vô hình dung của thời hạn đã được khắc họa rõ nét, khiến mặc dầu thi nhân đang cảm nhận mùa xuân tươi đẹp, căng tràn sức sống cũng chính là mùa xuân đang ở viễn cảnh “ sẽ già ”, sẽ tàn phai, sẽ héo úa. Nhưng điều đặc biệt quan trọng nhất trong ý niệm của Xuân Diệu chính là thời hạn ngoài hành tinh không như nhau với thời hạn của đời người, nghĩa là “ xuân qua ” rồi xuân sẽ lại “ tới ” trong sự tuần hoàn của đất trời, nhưng tuổi trẻ, đời người thì “ chẳng hai lần thắm lại ” .
Bởi vậy, ông cho rằng điều đẹp nhất của con người chính là tuổi trẻ và tình yêu. Và từ đó, “ ông hoàng thơ tình ” luôn nuối tiếc mùa xuân, nuối tiếc tuổi trẻ bằng lòng ham sống, lòng yêu đời mãnh liệt cùng ý niệm sống “ vội vàng ” và dữ thế chủ động chạy đua với thời hạn :
“ Ta muốn ôm
Cả sự sống mới mở màn mơn mởn
Ta muốn riết mây thâu và gió lượn
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều ”
Điệp từ “ Ta muốn ” được đặt ở đầu câu vang lên đầy dõng dạc, tích hợp với hàng loạt động từ theo Lever tăng tiến : “ ôm ”, “ riết ”, “ say ”, “ thâu ” đã làm điển hình nổi bật tư thế dữ thế chủ động tận thưởng mọi vẻ đẹp của đời sống ở độ tươi mới nhất, căng tràn nhất của cái “ tôi ” trữ tình .
Lòng ham sống cùng niềm mê hồn cuồng nhiệt đó chính là động lực để thôi thúc Xuân Diệu “ sống vội vàng, sống nôn nả ” ( theo cách nói của nhà phê bình văn học Hoài Thanh ), nhưng sự vội vàng đó không hề xấu đi bởi nhịp sống đó luôn gắn bó mật thiết với niềm vui sống và ý thức sáng sủa của tác giả. Đây là một quan điểm sống tích cực, văn minh và mang ý nghĩa giáo dục thâm thúy so với mỗi một con người .
Như vậy, qua việc phân tích bài thơ vội vàng, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được năng lực của thi sĩ Xuân Diệu trong cách sử dụng ngôn từ và vận dụng thuần thục những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật. Tất cả những yếu tố đó tích hợp với nhau trong sự hòa giải, tinh xảo, góp thêm phần khắc họa hình tượng nhân vật trữ tình với tình yêu vạn vật thiên nhiên tha thiết cùng niềm ham sống, lòng yêu đời cuồng nhiệt và điển hình nổi bật hơn cả là ý niệm sống “ vội vàng ” chạy đua với thời hạn để chớp lấy lấy những gì đẹp nhất của tuổi trẻ, của tình yêu .
Phân tích bài thơ Vội vàng số 8
Xuân Diệu Được coi là nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới. Ông là nhà thơ trữ tình lãng mạn, luôn khát khao giao cảm với đời đến nôn nả, cuồng nhiệt. Bài thơ Vội vàng tập trung chuyên sâu cao nhất cái khát vọng mãnh liệt ấy. Xuân Diệu đặt khát vọng giao cảm giữa tuổi trẻ và xuân tình, qua đó thể hiện một xúc cảm triết học, một ý niệm nhân sinh mới mẻ và lạ mắt, văn minh .
Xuân Diệu yêu vạn vật thiên nhiên, yêu cái đẹp đến mãnh liệt đến cường tráng nhưng bên trong những vần thơ của ông vẫn gây cho người đọc một cảm xúc chênh vênh, hụt hẫng. Bởi tình yêu luôn gắn với nỗi đau, niềm vui song song với nỗi buồn, bởi niềm vui đó rồi cũng phải hết, không hề sống sót vĩnh hằng được. Bằng cái nhìn phẫu thuật, ta cũng thấy lòng khát sống, ham đời trong Vội vàng bị chẻ đôi thành hai tầng bậc : Một cách cảm thụ quốc tế mang tính thảm kịch và một cách ứng xử trước quốc tế mang tính tích cực .
Nhà thơ cảm thấy yêu đời sống này lắm, muốn níu giữ nhưng nhìn lại, tác giả lại nhận thấy một thảm kịch sự sống. Trong sự cảm thụ quốc tế của Xuân Diệu, đời sống được phát hiện ở tính thảm kịch. Bi kịch nay là sự giằng xé giữa tình yêu và nỗi đau, giữa cảm hứng và nhận thức .
Tình yêu đời sống này tràn ngập trong huyết mạch của nhà thơ, nhà thơ nhận thấy đời sống nơi mình đang tuy nhiên như một thiên đường. Có một thắc mắc lớn từng thôi thúc loài người tìm lời giải đáp : Vẻ đẹp đời sống ở đâu ? Đạo Thiên Chúa tìm vẻ đẹp ở thiên đường cao quý. Đạo Phật tìm vẻ đẹp ở cõi Niết bàn bình an. Còn Xuân Diệu, thiên đường nằm ngay trên mặt đất :
Cửa ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh lè
Này đây lá của cành tơ phơ phất
Của yến anh này đây khúc tình si
Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần .
Cuộc sống thật tươi đẹp, thật đáng sống biết bao khi mỗi buổi sáng thần Vui hằng gõ cửa. Điệp ngữ : “ Này đây ” lặp bốn lần là tiếng reo vui đầy kinh ngạc của tác giả vì liên tiếp phát hiện ra những vẻ đẹp kì quặc của đời sống. Sau mỗi tiếng reo vui, đời sống hiện ra, giản dị và đơn giản mà đắm say : cái đắm say tình tứ của ong bướm, yến anh ; cái đắm say bát ngát sắc xanh của đồng nội ; cái đắm say non tơ của cành lá … Từ những hình ảnh đơn cử, tiếng reo vọt trào lên một cảm hứng tổng hợp và lạ lùng trước vạn vật thiên nhiên : Tháng giêng ngon như một cặp môi gần .
Đây được coi là câu thơ có 1 không 2 trong thơ ca Nước Ta, tác giả đã dùng cái vật nhìn thấy để so sanh với cái vô hạn của thời hạn. Câu thơ rực rỡ lấp lánh lung linh ba vẻ đẹp độc lạ. “ Tháng giêng ” là khởi đầu của một năm, khởi đầu của mùa xuân – mùa xuân tươi non mơn mởn là hình tượng vẻ đẹp đời sống. Hình ảnh “ cặp môi gần ” gợi làn môi tươi hồng của thiếu nữ đang hé mở đợi chờ .
Phép so sánh đã quy tụ mùa xuân với tuổi trẻ thành vẻ đẹp tổng hợp của đời sống. Quan niệm thẩm mỹ và nghệ thuật mới mẻ của Xuân Diệu đã đưa cặp môi thiếu nữ vào TT ngoài hành tinh, con người thành chuẩn mực vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên. Một Xuân Diệu táo bạo, mới lạ nữa Open trong từ “ ngon ” đầy cảm xúc nhục thể, tình yêu đời sống được kêu gọi cả linh hồn lẫn thể xác. Vẻ đẹp của khổ thơ thật trẻ, thật nồng .
Thơ Xuân Diệu không khi nào bình yên vì tình yêu luôn vấp phải nỗi đau. Mạch thơ vui đang dào dạt chảy bỗng vấp phải một dấu chấm cắt giữa câu thơ :
Tôi sung sướng .
Nhưng vội vàng 50% .
Cuộc sống tươi đẹp, ý nghĩa bao nhiêu thì nhà thơ lại cảm thấy minh rơi vào tấn thảm kịch bấy nhiêu. Bi kịch đời sống dồn tụ trong câu thơ. Bi kịch xuất phát từ một phát hiện triết học về thời hạn :
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất .
Đây là ý niệm chưa từng có trong cái nhìn truyền thông online. Thời gian trung đại vốn được ý niệm là thời hạn tuần hoàn, thời hạn lặp lại tuần tự ( Tháng chạp là tháng trồng khoai – tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà ). Nhịp thời hạn muôn đời không đổi tạo nên thế quân bình nội tâm khiến con người thư thả, bình tĩnh đến chậm trễ .
Thời gian tân tiến khác hẳn, là thời hạn tuyến tính ( một đi không trở lại ), nên thời hạn tự tiêu diệt trong lẽ tồn vong ngắn ngủi, gấp gáp. Nhận thức ấy được Xuân Diệu biểu lộ bằng những cặp từ tới – qua, non – già … đời sống hoạt động tăng trưởng trong quy trình vừa chứng minh và khẳng định vừa phủ định, cái phủ định nằm ngay trong cái đang khẳng định chắc chắn .
Đây là những nghiền ngẫm triết học tinh xảo và có chiều sâu, thỏa mãn nhu cầu phần nào nhu yếu trí tuệ của người đọc ( nhất là người đọc trẻ tuổi ham hiểu biết thơ Xuân Diệu ). Chỗ chưa ổn của Xuân Diệu là thi sĩ quá nghiêng về cái “ qua ”, cái “ già ” ( tức là cái phủ định ) nên ý niệm sống của Xuân Diệu có phần thiếu bình tĩnh, không thay đổi mà hơi ngả về phía “ vội vàng ” đến hoảng loạn, cuống quít, tạo nên hơi thở gấp gáp rất riêng trong thơ Xuân Diệu .
Vì vậy, thảm kịch trong nhận thức tràn vào tâm hồn, Xuân Diệu nhìn đâu cũng thấy mất mát, cũng thấy chia li :
Mùi tháng năm đang rớm vị li biệt
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt .
Nỗi đau thấm cả vào cơn gió, tiếng chim, nhưng đau nhất là tuổi trẻ nhạy cảm đang khát sống :
Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi .
Nhìn toàn diện và tổng thể, nỗi đau vừa tương phản với tình yêu để tạo thành thảm kịch, vừa là tác dụng của tình yêu. Bởi vì, nếu không biết yêu đời sống thiết tha, thâm thúy đến thế, làm thế nào biết xót đau khi hiểu rằng thời hạn luôn chảy trôi, không có gì vững chắc, nhất là sự hữu hạn của mùa xuân, tuổi trẻ, kiếp người. Cho nên, vội vàng là nỗi đau lớn của một tình yêu lớn .
Bốn câu thơ ở khổ 1 là một khát vọng chống lại quy luật tự nhiên : “ Tôi muốn tắt nắng đi – Cho màu đừng nhạt mất – Tôi muốn buộc gió lại – Cho hương đừng bay đi ”. Đây là khổ thơ duy nhất Xụân Diệu dùng thể ngũ ngôn để tạo một giọng điệu gọn, chắc, biểu lộ ý chí can đảm và mạnh mẽ muốn chặn lại bước chân thời hạn. Nhưng ý chí chủ quan sao thắng được quy luật khách quan. Vì thế, hơi thơ mạnh mà bên trong vẫn hẫng hụt, bất lực …
Nhưng Xuân Diệu đâu có chịu bó tay. Phải tìm một cách khác : hãy tận thưởng đời sống. Đó là nội dung hầu hết của đoạn kết : “ Ta muốn ôm Cả sự sống mới khởi đầu mơn mởn, Ta muốn riết mây đưa và gió lượn – Ta muốn say cánh bướm với tình yêu – Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều – Và non nước, và cây, và cỏ rạng – Cho chuếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng – Cho no nê thanh sắc của thời tươi – Hỡi xuân hồng, ta muôn cắn nào ngươi ! ’ .
Hệ thống từ : ôm, riết, say, thâu, cắn là một trường cảm hứng ngày một dâng trào, thể hiện một khát vọng sống mãnh liệt và cường tráng. Trái tim yêu của Xuân Diệu như muốn càng ra chứa hết thiên hà. Câu kết bài thơ đẹp tỏa nắng rực rỡ. Cuộc sống mơn mởn, tròn căng mê hoặc như trái xuân hồng. Thi sĩ ước vọng được “ cắn ” vào quả đời ấy để tận thưởng một cách nhục cảm, hết mình mọi mùi vị đời sống. Chỉ có Xuân Diệu mới tạo ra kiểu xúc cảm táo bạo, mới lạ mà tinh khiết như vậy .
Nhờ trí tưởng tượng táo bạo, mới mẻ và lạ mắt, của Xuân Diệu mà nhiều người trong tất cả chúng ta muốn trở lại tuổi trẻ của mình, để sống hết mình với vạn vật thiên nhiên tươi đẹp, với chốn thiên đường hiện hữu ngay trên mặt đất này. Không chỉ ca tụng cảnh đẹp nhà thơ muốn đưa ra một lời khuyên cho thế hệ trẻ đừng để tuổi trẻ của mình trôi đi một cách phí hoài, hãy sống để có ích cho bản thân và cho xã hội, sống để được hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc sống .
Sống vội vàng không có nghĩa là sống gấp, sống ích kỉ trong tận hưởng. “ Vội vàng ” biểu lộ một tâm hồn yêu đời, yêu sống đến cuồng nhiệt. Biết quý trọng thời hạn, biết quý trọng tuổi trẻ, biết sống cũng là để yêu ; tình yêu lứa đôi, tình yêu tạo vật. Tình cảm ấy đã bộc lộ một ý niệm nhân sinh mới mẻ và lạ mắt, cấp tiến .
Bảy thập kỉ sau bài thơ “ Vội vàng ” sinh ra, nhiều câu thơ của Xuân Diệu vẫn còn làm cho không ít người ngỡ ngàng ! Xuân Diệu đã sống “ Vội vàng ” như vậy. Với hơn 50 tác phẩm, hơn 400 bài thơ tình, ông đã góp thêm phần làm giàu đẹp cho nền thi ca Nước Ta văn minh .
Nhà thơ Xuân Diệu đã đi vào quốc tế vĩnh hằng những tao nhân mặc khách, nhưng ta vẫn cảm thấy ông đang hiện hữu giữa cuộc sống và hát ca :
“ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
“ Mau với chứ ! Vội vàng lên với chứ !
Em, em ơi ! Tình non sắp già rồi … ”
Bài thơ “ Vội vàng ” cho thấy một cảm quan thẩm mỹ và nghệ thuật rất đẹp, rất nhân văn, một giọng thơ sôi sục, dâng trào và hấp dẫn, mê hoặc. Có chất xúc giác trong thơ. Có cách dùng từ rất bạo, cách cấu trúc câu thơ, đoạn thơ rất tài hoa. “ Vội vàng ” tiêu biểu vượt trội nhất cho “ Thơ mới ”, thơ lãng mạn 1932 – 1941 .
Bài văn mấu số 9 phân tích Vội Vàng
“ Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm ” ( Giục giã – Xuân Diệu )
Xuân Diệu là một trong những cây đại thụ lớn của nền thi ca Việt Nam, ông còn được mệnh danh là “ông hoàng” của những bài thơ tình cháy bỏng, nồng nàn. Ngay trong lời thơ hay đời thực thì Xuân Diệu lúc nào cũng thể hiện được cái khát khao mãnh liệt với tình yêu, với cuộc đời. Không giống như những nhà thơ mới cùng thời, Xuân Diệu đã sớm khẳng định được cái tôi riêng biệt trong chất sống sôi nổi, cuồng say của mình. Vội vàng là một sáng tác rất tiêu biểu, nói lên tiếng của một trái tim đang khát khao, cuồng si với lẽ sống cuộc đời. Bài cũng chứa đựng cả nỗi trăn trở, khắc khoải, lo âu của Xuân Diệu trước sự trôi nhanh vội vã của thời gian.
Xuân Diệu có bút danh là Trảo Nha, ông sinh ra ở quê mẹ Tỉnh Bình Định, nhưng lớn lên ở Quy Nhơn. Ông là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn cũng là cây bút khởi đầu cho trào lưu Thơ mới ở nước ta lúc bấy giờ. Các tác phẩm điển hình nổi bật trong quá trình này có : Thơ Thơ ( 1938 ), Gửi hương cho gió ( 1945 ). Tham gia vào trào lưu Cách mạng những năm 1944, Xuân Diệu trở thành một cây bút xuất sắc chuyên viết về đề tài ca gợi cách mạng, giọng thơ ông hùng tráng, giàu chất chính luận, và giàu nét tự sự trữ tình. Vội vàng là bài thơ được trích từ tập Thơ Thơ ( 1938 ), được lấy cảm hứng từ một tâm hồn yêu đời sống thiết tha và những mày mò mới mẻ và lạ mắt về triết lý nhân sinh của cuộc sống .
Mở đầu bài thơ vội vàng Xuân Diệu đưa người đọc đến những cảm hứng sung sướng, yêu đời trước vẻ đẹp của mùa xuân mơn mởn. Vẻ đẹp đất trời hiện lên như một bức tranh nhiều sắc tố với những hình ảnh vạn vật thiên nhiên thơ mộng, đẹp tươi đến nao lòng. Trước mắt nhà thơ, đời sống đang diễn ra thật sôi động và tràn trề nhựa sống :
“ Tôi muốn tắt nắng đi Cho màu đừng nhạt mất Tôi muốn buộc gió lại Cho hương đừng bay đi. Của ong bướm này đây tuần tháng mật Này đây hoa của đồng nội xanh lè Này đây lá của cành tơ phơ phất Của yến anh này đây khúc tình si Và này đây ánh sáng chớp hàng mi Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”
Có lẽ vì quá mê hồn trong niềm niềm hạnh phúc tột cùng mà tác giả đã nảy ra trong đầu một ý nghĩ thật táo bạo “ tắt nắng ”, “ buộc gió ”, nắng và gió là những sự vật vô hình dung ta hoàn toàn có thể cảm nhận bằng mắt nhưng tay ta lại chẳng thể chạm được. Nghệ thuật điệp từ “ tôi muốn ” tích hợp cùng những động từ mạnh đã cho người đọc thấy được niềm đam mê mãnh liệt và khát khao nắm giữ, chinh phục tạo hoá của nhà thơ. Khổ thơ ngũ ngôn mở màn cho tác phẩm vừa cô đọng ý nghĩa nhưng cũng không kém phần cảm xúc .
Khung cảnh vạn vật thiên nhiên rực rỡ tỏa nắng sắc màu được Xuân Diệu miêu tả bằng những câu thơ bay bổng, rất sinh động. Khung cảnh non nước hiện lên trong thơ đẹp lộng lẫy như một “ thiên đường trên mặt đất ”. Hình ảnh “ ong bướm ”, “ hoa của đồng nội ”, “ lá của cành tơ ”, “ yến anh ”, … qua con mắt của người nghệ sĩ tài hoa đã hiện lên thật đáng yêu, thật say đắm lòng người. Cuộc sống như bữa tiệc đang nghênh đón cùng những mùi vị ngọt ngào, lãng mạng của “ tuần tháng mật ”, mừi hương trong lành của “ đồng nội xanh lè ”, âm thanh hấp dẫn trầm bổng như “ khúc tình si ”. Tình yêu lứa đôi hiện hữu khiến cho đời sống lại càng ấm cúng, yêu đời và niềm hạnh phúc ngập tràn khắp mọi nơi. Điệp cấu trúc “ này đây ” của Xuân Diệu được sử dụng thật tài tình và đầy khôn khéo như lời mời gọi, phô bày hết những tinh hoa, tuyệt mỹ của đời sống. Những khi sáng sớm, “ thần Vui hằng gõ cửa ” ta lại nghênh đón một ngày mới trong niềm hân hoan, rạng rỡ. Hình ảnh so sánh đầy phát minh sáng tạo và rất quyến rũ “ Tháng giêng ngon như một cặp môi gần ”, tháng giêng tháng của mùa xuân tràn trề sức sống được so sánh như “ một cặp môi gần ”, đó là bờ môi căng mọng tuyệt đẹp của người con gái đang độ xuân thì. Có thể nói cái nhìn của Xuân Diệu rất mới mẻ và lạ mắt và độc lạ, ông đã lấy chuẩn mực cái đẹp của con người để miêu tả cảnh sắc của vạn vật thiên nhiên. Đây quả là một câu thơ rực rỡ và có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật vô cùng to lớn. Qúa sung sướng với niềm khát khao của mình, tác giả đã vội vàng chạy theo nhịp sống quay quồng, ông chẳng thể chờ “ nắng hạ ” do tại tâm hồn ông khi nào cũng như đang là mùa xuân chói sáng .
Yêu đời sống tha thiết nhưng Xuân Diệu lại tận thưởng một cách vội vàng và bám riết, ông không giấu nổi xúc cảm lo âu, khắc khoải trong lòng. Cuộc đời là vô hạn nhưng đời người lại quá ngắn ngủi, những tâm lý trăn trở cứ hiện lên trong tâm hồn tác giả : Làm sao hoàn toàn có thể níu kéo được thanh xuân ? Làm sao hoàn toàn có thể tận thưởng toàn vẹn cuộc sống ?
“ Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng 50% : Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân. Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua, Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già, Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất. Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật, Không cho dài thời trẻ của nhân gian, Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn, Nếu tuổi trở chẳng hai lần thắm lại Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi, Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ; Mùi tháng, năm đều rớm vị chia lìa, Khắp sông, núi vẫn than thầm tiễn biệt … Cơn gió xinh thì thào trong lá biếc, Phải chăng hờn vì nỗi phải bay đi ? Chim rộn ràng bỗng đứt tiếng reo thi, Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa ? Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”
Tác giả vui sướng xen lẫn nỗi lo ngại, không tin. Ông sợ hãi tuổi trẻ sẽ qua đi nhanh như thời hạn vô tình. “ Xuân đang tới nghĩa là xuân đang qua ” câu thơ nghe tưởng như vô lý nhưng lại là quan điểm nhân sinh khôn khéo được tác giả lồng ghép vào thơ, mỗi mùa “ xuân ” tới mang theo bao niềm tin, kỳ vọng nhưng cũng là nỗi buồn hiu quạnh của con người nhưng “ xuân ” cũng mang đi tuổi thanh xuân của ta. Đâu đó từng có câu hát vang vọng : “ Mỗi mùa xuân sang mẹ tôi già đi một tuổi ”, lòng người thì bát ngát nhưng không thắng nổi quy luật tạo hoá, mùa xuân thì cứ đi rồi tới, chỉ có con người là già đi theo thời hạn. Những câu thơ có chút giọng hờn trách của nhà thơ : “ Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn / Nếu tuổi trẻ chằng hai lần thắm lại ”, thời hạn thì dài bất tận mà đời người lại chỉ là phù du, rồi ai cũng trở lại với cát bụi. Mối quan hệ đối kháng giữa vạn vật thiên nhiên vĩnh hằng và con người nhỏ bé, Xuân Diệu sớm đã nhận ra được quy luật tất yếu ấy, ông đau khổ, vô vọng và ôm trong mình mộng ước được sống mãi với cuộc sống. Nghệ thuật điệp từ “ xuân ”, phép đối xứng “ rộng ”, “ chật ” tạo cho mạch thêm thêm dồn dập, gấp gáp, tăng sức biểu cảm hấp dẫn người đọc. Những từ ngữ : “ Tiếc, chia lìa, tiễn biệt, đứt, phai tàn ”, … tích hợp với những dấu chấm than, dấu hỏi, những cặp vần gieo liên tục, tạo nên cả một khoảng chừng trời buồn bã, ảm đạm, đau khổ và đầy nuối tiếc .
Đoạn thơ cuối là khát khao sống cháy bỏng, mong ước được giao cảm với cuộc sống. Nhịp sống vội vàng, dồn dập được Xuân Diệu tái hiện bằng những câu thơ mang xúc cảm dạt dào và đầy cuồng nhiệt :
“ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm, Ta muốn ôm Cả sự sống mới mở màn mơn mởn Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, Ta muốn say cánh bướm với tình yêu, Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều Và non nước, và cây, và cỏ rạng Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng Cho no nê thanh sắc của thời tươi – Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ! ”
Lời thúc giục vội vã “ Mau đi thôi ! ”, cùng đại từ nhân xưng “ ta ” được điệp lại nhiều lần thể hiện cái tôi can đảm và mạnh mẽ của nhà thơ. Hàng loạt những hình ảnh thơ mộng, trữ tình “ sự sống mơn mởn ”, “ mây đưa và gió lượn ”, “ cánh bướm với tình yêu ”, … tích hợp với những động từ mạnh “ ôm ”, “ riết ”, “ thâu ” tạo nên giọng thơ say đắm, tận thưởng mùi vị tình yêu nồng cháy. Câu thơ “ Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi ” đầy táo bạo, mới lạ, động từ “ cắn ” khiến ta liên tưởng mùa xuân thật điệu đàng, gợi cho ta cảm xúc muốn chiếm giữ lấy cái đẹp, cái tinh tuý ấy của vạn vật thiên nhiên. Xuân Diệu nhận ra không hề đổi khác quy luật tạo hoá, những câu thơ cuối bài như lời khuyên của tác giả với fan hâm mộ : Mỗi người chỉ có một lần để sống vậy nên hãy sống cuộc sống ý nghĩa, cháy hết mình với đam mê, khát khao của bản thân để không phải nuối tiếc về sau .
Xuân Diệu là “ nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ”, hồn thơ ông mang đậm tính nhân văn, giọng thơ linh động, ngôn từ phát minh sáng tạo, độc lạ, cách diễn đạt hấp dẫn, mê hoặc người đọc. Bài thơ Vội vàng tiềm ẩn cả khung trời tâm tư nguyện vọng, xúc cảm của nhà thơ, biểu lộ được nỗi niềm khát khao hoà nhập với cuộc sống của Xuân Diệu. Tác phẩm đã góp thêm phần to lớn đưa tên tuổi ông vụt sáng trên khung trời thi ca Nước Ta .
Phân tích Vội Vàng – Bài văn mẫu số 10
Nhà thơ được Hoài Thanh nhìn nhận là “ Nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới ” chính Xuân Diệu không ai khác. Thơ ông là một nguồn sống dào dạt tràn trề xuân sắc xuân tình của một thi nhân yêu say đắm tình yêu, cuộc sống và biết trân trọng, tận thưởng vẻ đẹp đời sống. Tiêu biểu cho phong thái thơ Xuân Diệu là bài thơ “ Vội vàng ” bộc lộ ý niệm sống vội vàng rất mới mẻ và lạ mắt, có ý nghĩa. Vậy tại sao Xuân Diệu lại có được điều đó ta cùng khám phá bài thơ để làm rõ lối sống vội của thi nhân .
Vội vàng là một tính từ để chỉ sự nhanh gọn, gấp gáp. Theo Xuân Diệu sống vội là sống nhanh, sống gấp để tận lực góp sức, tận tâm tận thưởng, chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp tạo hóa ban tặng. Sống vội vàng trong ý niệm của ông là lối sống tích cực khác với cách sống gấp của 1 số ít bạn trẻ lúc bấy giờ vội chạy theo giá trị vật chất, vội sống để tận hưởng mà quên mất thao tác, vội chạy theo xu thế thời thượng mà sa đà vào lối sống xấu đi không có ý nghĩa. Chính ý niệm vội vàng của Xuân Diệu đã thức tỉnh cho ai đã lầm lối, mở đường cho ai đang bơ vơ đi tìm lẽ sống đích thực .
Vậy tại sao Xuân Diệu lại có được lối sống mang ý nghĩa nhân sinh thâm thúy như vậy ? Ông là nhà thơ luôn khao khát giao hòa, giao cảm với cuộc sống, yêu tha thiết sự sống xung quanh mình. Xuân Diệu phát hiện ra vẻ đẹp tạo hóa ban tặng cho tất cả chúng ta, thi sĩ như người hướng dẫn viên du lịch du lịch đưa ta du ngoạn ngắm cảnh đẹp hết chốn nọ đến chỗ kia : là vẻ đẹp của ong bướm trong tuần tháng mật, hoa của đồng nội xanh tươi, lá của cành tơ phơ phất, khúc tình si của yến anh, ánh sáng chớp hàng mi, thần Vui gõ của mỗi sáng sớm và tuyệt vời nhất là vẻ đẹp của tháng giêng được thi sĩ so sánh ngon như cặp môi gần của tình yêu. Những vẻ đẹp ấy không phải tìm ở đâu xa mà nó là “ bữa tiệc ngon ”, là chốn bồng lai tiên cảnh giữa trần gian. Nó không phải là vẻ đẹp đặc trưng cho một vùng quê như thơ Nguyễn Khuyến, Hàn Mặc Tử hay vẻ đẹp “ Tràng giang ” của Huy Cận mà vạn vật thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu có ở bất kể nơi nào, vùng quê nào bởi nét đẹp bình dị xung quanh ta. Thi nhân sung sướng tận thưởng, thỏa mãn nhu cầu chìm đắm trong vạn vật thiên nhiên nhưng ông cũng “ vội vàng 50% ”, ông bồi hồi nuối tiếc cảnh sắc đất trời trong những phút giây căng tràn nhựa sống trong khoảnh khắc tươi đẹp khi xuân sang .
Thi sĩ sống vội vàng là bởi ông nhận ra quy luật trôi chảy khắc nghiệt và sự tàn phá của thời hạn. Nếu như trong văn học trung đại những nhà thơ ý niệm thời hạn là tuần hoàn, xoay vòng còn so với Xuân Diệu đó là thời hạn tuyến tính một đi không trở lại : “ Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già / Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất ”. Nếu người khác cảm nhận mùa xuân qua đi khi hạ đến còn nhà thơ không cần đợi nắng đến mới hoài xuân mà ông nuối tiếc mùa xuân ngay cả khi nó đang hiện hữu. Đối với ông xuân đang đến nghĩa là đang qua, xuân còn non rồi cũng già, thậm chí còn là xuân hết nhà thơ cũng mất. Xuân Diệu yêu quý mùa xuân của vạn vật thiên nhiên đất trời, màu xuân của tuổi trẻ với ông tuổi trẻ qua đi cuộc sống trở nên không có ý nghĩa. Tuổi trẻ là quãng thời hạn tươi đẹp, ý nghĩa, niềm hạnh phúc nhất của đời người. Câu thơ mang ý nghĩa nhân sinh thâm thúy tác giả như muốn gửi gắm lời nhắn nhủ đến bạn đọc hãy biết trân trọng từng khoảnh khắc của thời hạn, nhất là mấy năm ngắn ngủi thanh xuân, khoảng chừng thời hạn ấy ta có sức khỏe, có ý chí, có niềm tin và có thời cơ để thử thách bản thân, để cho mình được “ thất bại ” để thấy cuộc sống có ý nghĩa vô cùng. Nhà thơ ám ảnh trước sự tàn phá của thời hạn khiến cho mọi vật đều được nhân hóa hiện hữu lên như con người cũng biết buồn vui, tủi hờn, đều biết sợ hãi bởi khoảnh khắc qua đi của mùa xuân. Nên kết thúc cho mạch cảm hứng là thán từ ôi và dấu chấm than, cùng với dấu ba chấm miêu tả ý chưa nói hết bộc lộ tâm trạng nuối tiếc đến tột cùng của tác giả : “ Chẳng khi nào, ôi ! Chẳng khi nào nữa … ”
Vì cảnh sắc trời xuân quá đẹp nên nhà thơ muốn “ tắt nắng ”, “ buộc gió ” muốn can thiệp vào quy luật của tạo hóa để lưu giữ hương sắc tươi đẹp của đất trời. Đó là một mong ước táo bạo, nghe có vẻ như phi lí nhưng đứng trong thực trạng, tâm trạng thi nhân ta mới thấy nó có nghĩa có lí vô cùng. Thi nhân đang hụt hẫng cho thanh xuân của đất trời và con người nên cất tiếng lôi kéo “ Mau đi thôi ! Mùa chưa ngả chiều hôm ” ta đã từng phát hiện lời thúc giục ấy trong câu thơ : “ Mau với chứ vội vàng lên với chứ / Em em ơi, tình non sắp già rồi ”. Lúc nào trong tâm thức Xuân Diệu cũng muốn hưởng trọn thanh sắc của vạn vật thiên nhiên, ông muốn ôm, muốn riết, muốn say, muốn thâu và tột đỉnh là muốn cắn vào xuân hồng. Hàng loạt những động từ được sắp xếp theo mức độ tăng tiến cho thấy khao khát cháy bỏng của nhà thơ muốn hòa mình, tan chảy vào vạn vật thiên nhiên để tận thưởng toàn vẹn. Nếu không phải một con người yêu tha thiết đời sống, say đắm trước vẻ đẹp của đất trời làm thế nào hoàn toàn có thể viết nên những vần thơ tuyệt mĩ như vậy. Chưa có một hồn thơ nào mà vạn vật thiên nhiên lại rạo rực tràn trề sức sống mãnh liệt như trong bài thơ “ Vội vàng ” .
Như vậy qua tác phẩm ta hoàn toàn có thể thấy được ý niệm sống vội vàng tích cực đáng để ngưỡng mộ và học tập. Qua đó tác giả đã cho em cũng như bạn đọc những giá trị nhân sinh thâm thúy. Học xong bài thơ em nhận thức được giá trị của thời hạn, vẻ đẹp của đời sống không phải ở chốn thần tiên xa vời mà hiện hữu ngay trong thường nhật. Xuân Diệu cho em biết thế nào là sống có ích, có nghĩa, biết nỗ lực hết mình cho tuổi trẻ ngắn ngủi, biết góp sức sức mình cho quê nhà và biết tận thưởng đời sống tươi đẹp .
Quan niệm sống vội vàng của Xuân Diệu có ý nghĩa thâm thúy với cuộc sống, sống sót lâu bền với thời hạn và luôn đúng trong mọi thời đại đặc biệt quan trọng với những bạn trẻ đúng như nhận xét của Hoài Thanh : “ Xuân Diệu mới nhất trong những nhà thơ mới – nên chỉ những người còn trẻ mới thích đọc Xuân Diệu, mà đã thích thì phải mê ” .
… … … … … … … … … … … … … … … … .
Hướng dẫn phân tích bài thơ Vội vàng, lập dàn ý chi tiết, sơ đồ tư duy và tuyển tập những bài văn mẫu hay phân tích nội dung bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu.
Xem thêm: Phân tích nhân vật Huấn Cao: Cảm nhận vẻ đẹp hình tượng Huấn Cao – Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Giáo dục đào tạo
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
