– Bài Đại cáo bình Ngô có sự thống nhất hài hoà giữa yếu tố chính luận và yếu tố nghệ thuật, nhằm tổng kết cuộc kháng chiến vô cùng gian lao và tuyệt vời anh dũng của quân dân Đại Việt chống giặc Minh xâm lược.
Bạn đang đọc: “>Phân tích bài Đại cáo bình Ngô của Nguyễn Trãi>
– Trong lời công bố kết thúc cuộc chiến tranh, cảm hứng của Nguyễn Trãi về nền độc lập dân tộc bản địa và tương lai tươi đẹp của quốc gia đã hòa quyện với niềm tin vào quy luật hoạt động tất yếu của lịch sử vẻ vang. Nguyễn Trãi cũng đã biểu lộ quyết tâm thiết kế xây dựng nền thái bình muôn thuở của nhân dân Đại Việt .- Niềm vui to lớn này là tác dụng tất yếu của bao nhiêu gian nan, hi sinh xương máu, của bao nhiêu thắng lợi của quân dân Đại Việt :- Trong đoạn kết của bài cáo, Nguyễn Trãi đại diện thay mặt chủ tướng Lê Lợi trịnh trọng công bố : Chủ quyền độc lập của vương quốc Đại Việt đã được lập lại, một thời kì mới của lịch sử dân tộc đã được mở ra :- Đây cũng là tầm nhìn kế hoạch sáng suốt của Lê Lợi, tạo cơ sở cho một nền hoà bình vĩnh viễn giữa hai nước. Nguyễn Trãi khẳng định chắc chắn :- Truyền thống nhân nghĩa và tư tưởng hoà bình của dân tộc bản địa Đại Việt được biểu lộ rất rõ trong đoạn này. Giặc đại bại, thể lòng trời ta mở đường hiểu sinh, cấp thuyền, cấp ngựa cho chúng về nước. Thế của ta là thế của người thắng lợi :- Thất bại không hề tránh khỏi của giặc cũng được tác giả khắc hoạ tài tình bằng thủ pháp liệt kê đúng chuẩn .- Trong đoạn văn này, từ hình tượng đến ngôn từ, từ sắc tố tới âm thanh, nhịp điệu đều mang đậm đặc thù anh hùng ca. Độ dài ngắn khác nhau của những câu văn và hàng loạt hình ảnh so sánh được tác giả vận dụng rất linh động nhằm mục đích đặc tả khí thế tiến công như vũ bão của quân ta .- Nguyễn Trãi đã vẽ nên toàn cảnh về những ngày tháng cả dân tộc bản địa Đại Việt sống trong không khí chiến đấu sôi sục, khẩn trương. Khi tái hiện quá trình hai của cuộc kháng chiến, tác giả hào hứng miêu tả khí thế đạp trên đầu thú của nghĩa quân và sự thất bại thảm hại của giặc Minh xâm lược. Thông qua đó chứng minh và khẳng định tính chất chính nghĩa và truyền thống lịch sử nhân đạo sáng ngời của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn .- Tài năng của Lê Lợi biểu lộ qua ý chí, quyết tâm đánh giặc cứu nước, qua thái độ trân trọng và sử dụng người tài, năng lực thu phục nhân tâm và tài thao lược xuất sắc, đưa ra đường lối kháng chiến sáng suốt và đúng đắn. Lê Lợi đã dùng kế hoạch trường kì kháng chiến, lấy thời hạn ủng hộ mình. Trong quân sự chiến lược, lúc đầu ông dùng giải pháp lấy ” đoản binh ” chống ” trường trận “. Đánh mai phục, đánh giật mình, dựa vào vị trí núi sống hiểm trở, dựa vào lòng dân tận tình trợ giúp .- Là truyền thống cuội nguồn đoàn kết xấp xỉ một lòng ; là kế hoạch đánh giặc vô cùng linh động và hiệu suất cao của nghĩa quân .- Trước hết, nghĩa quân có sức mạnh của tư tưởng nhân nghĩa, của ý thức dân tộc bản địa, của mục tiêu chiến đấu là nhằm mục đích mưu cầu niềm hạnh phúc cho nhân dân, bảo vệ nền độc lập và truyền thống lịch sử văn hiến truyền kiếp của vương quốc Đại Việt. Sau đó, yếu tố quan trọng quyết định hành động thắng lợi của cuộc khởi nghĩa là tài trí mưu lược, phẩm chất anh hùng của chủ tướng Lê Lợi .- Lê Lợi bộc lộ rất rõ vai trò của một bậc minh chủ. Trong tâm lý ông luôn canh cánh mối lo đánh đuổi giặc thù để cứu nước, cứu dân thoát khỏi ách nô lệ lầm than. Lê Lợi tự tin, tự nguyện đặt vận mệnh của vương quốc, dân tộc bản địa lên vai mình. Nhiệt huyết cứu nước đã trở thành tham vọng cao đẹp của ông. Tài năng của Lê Lợi bộc lộ qua ý chí, quyết tâm kháng chiến và ông đã tìm được con đường cứu nước đúng đắn .- Những ngày đầu khởi nghiệp đầy gian truân, khó khăn vất vả bởi sự chênh lệch quá lớn trong mối đối sánh tương quan giữa ta và địch. Cuộc khởi nghĩa đã vượt qua những khó khăn vất vả, thử thách và ngày càng vững mạnh, đủ sức tổng phản công giành thắng lợi .- Hình tượng lãnh tụ Lê Lợi hầu hết được khắc hoạ trong những ngày đầu dấy nghiệp đầy khó khăn. Trong hình tượng Lê Lợi có sự thống nhất, hòa hợp giữa con người thông thường và thủ lĩnh nghĩa quân, ông xứng danh là linh hồn của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Qua hình tượng Lê Lợi, Nguyễn Trãi nói lên đặc thù nhân dân của cuộc khởi nghĩa chống quân Minh .Tác giả đã lấy cái vô hạn ( trúc Nam Sơn ) để so sánh với cái vô hạn ( tội ác của giặc ) ; lấy cái vô cùng ( nước Đông Hải ) so sánh với cái vô cùng ( sự dơ bẩn của giặc ). Câu văn đầy tính hình tượng khắc hoạ và nhấn mạnh vấn đề tội ác của quân địch ; đồng thời bộc lộ thái độ phẫn nộ và khinh bỉ của tác giả .- Tội ác chất chồng của giặc Minh và khối căm hờn chất chứa của nhân dân ta đã được Nguyễn Trãi đúc rút bằng hai câu văn mang ý nghĩa khái quát rất cao :- Nguyễn Trãi không tố cáo chủ trương đồng hoá thâm độc mà tố cáo chủ trương quản lý khắc nghiệt, tham tàn của giặc Minh : Vơ vét sản vật quý báu, bóc lột sức người, sức của bằng thuế má, phu phen, dâng nạp cống vật và huỷ hoại thiên nhiên và môi trường sống, tàn sát dân chúng vô tội không biết ghê tay .- Trước hết, tác giả vạch trần thủ đoạn xâm lược, sau đó lên án chủ trương quản lý thâm độc và ở đầu cuối là đanh thép tố cáo tội ác của giặc Minh .- Tác giả đã chứng tỏ cho đạo lí nhân nghĩa bằng chính những thất bại thảm hại của Triệu Tiết, Toa Đô, Ô Mã Nhi ( những tướng giặc ). Đồng thời khẳng định chắc chắn thắng lợi luôn đứng về phía những người đấu tranh bảo vệ chính nghĩa .- Bằng giọng văn hào hùng, Nguyễn Trãi đã bộc lộ lòng tự hào, tự tôn về truyền thống cuội nguồn văn hiến truyền kiếp của dân tộc bản địa ta. Quốc gia Đại Việt có cương vực, ranh giới rõ ràng, có phong tục tập quán riêng, từ truyền kiếp đã sống sót song song với những vương quốc phương Bắc. Các triều đại vua nước Nam xưng đế, hùng cứ một phương, chứ không phải là chư hầu. Tư cách độc lập, chủ quyền lãnh thổ vương quốc của dân tộc bản địa Đại Việt là một chân lí tất yếu, không có đấm đá bạo lực nào xâm phạm nổi .- Tư tưởng nhân nghĩa gắn liền với sự nghiệp chống xâm lược. Phân định rạch ròi ta là chính nghĩa, giặc là phi nghĩa. Chiến đấu chống xâm lược là tương thích với đạo lí nhân nghĩa .- Nhân nghĩa là mối quan hệ giữa con người với con người được thiết kế xây dựng trên nền tảng tình thương và đạo lí. Theo Nguyễn Trãi, trước hết muốn yên dân thì phải lo trừ bạo để cho dân được sống thanh thản, niềm hạnh phúc. Cứu nước tức cứu dân bởi nước với dân là một .- Bài cáo khởi đầu bằng nguyên lí chính nghĩa dựa trên nền tảng là tư tưởng thần dân mà Nguyễn Trãi rất coi trọng :- Với thẩm mỹ và nghệ thuật chính luận hùng hồn và cảm hứng trữ tình thâm thúy, tác giả đã tố cáo tội ác tày trời của giặc Minh, đồng thời ca tụng sức mạnh thần kì của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn .- Sau khi nghĩa quân Lam Sơn tiêu diệt và làm tan rã mười lăm vạn viện binh hỗ trợ của quân Minh, cuộc kháng chiến của quân dân Đại Việt đã trọn vẹn thắng lợi, chấm hết hai mươi năm ròng rã phải chịu đựng thảm khốc dưới ách quản lý tàn khốc của quân xâm lược .
Bài mẫu
Nguyễn Trãi danh nhân văn hóa quốc tế, ông để lại sự nghiệp sáng tác đồ sộ. Bình Ngô đại cáo là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Trãi. Tác phẩm là bản tổng kết cuộc kháng chiến chống quân Minh đầy gian lao mà cũng vô cùng hào hùng của dân tộc bản địa .
Sau khi quân ta đại thắng, hủy hoại và làm tan rã mười lăm vạn viện binh hỗ trợ của giặc Minh, tướng giặc Vương Thông buộc phải giảng hoà, gật đầu rút quân về nước. Cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân ta đã trọn vẹn thắng lợi, chấm hết hai mươi năm thảm khốc dưới ách đô hộ của giặc Minh, mở ra kỉ nguyên hoà bình lâu bền hơn cho dân tộc bản địa. Nguyễn Trãi thừa lệnh chủ tướng Lê Lợi viết Đại cáo bình Ngô. Đây là một bản tổng kết về cuộc kháng chiến vĩ đại để báo cáo giải trình thoáng rộng cho toàn dân được biết .
Với thẩm mỹ và nghệ thuật chính luận ngặt nghèo và cảm hứng trữ tình thâm thúy, tác giả đã tố cáo tội ác tày trời của quân địch xâm lược, đồng thời ca tụng sức mạnh thần kì của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Toàn bộ nội dung Đại cáo bình Ngô được tiến hành trên cơ sở tư tưởng nhân nghĩa và chân lí về chủ quyền lãnh thổ độc lập của nước Đại Việt .
Có một cụ thể lâu nay ít ai chú ý nhưng thật ra nó rất có ý nghĩa, đó là tại sao Nguyễn Trãi lại gọi quân xâm lược nhà Minh là giặc Ngô và viết Đại cáo bình Ngô ? Từ Ngô Open từ khi nhà Ngô đời Tam Quốc xâm lăng và quản lý nước ta rất là gian ác. Sau đó, từ Ngô nhập vào vốn ngôn từ dân gian của Đại Việt và trải qua hàng nghìn năm, nó được dùng để chỉ quân giặc phương Bắc nói chung với thái độ khinh bỉ. Như vậy là Nguyễn Trãi đã cố ý dùng cách gọi mà nhân dân quen gọi để bày tỏ thái độ phẫn nộ và coi thường của mình .
Nguyễn Trãi mở đầu bài cáo bằng đạo lí nhân nghĩa được kiến thiết xây dựng trên nền tảng là tư tưởng thân dân mà ông rất coi trọng :
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân ,
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo .
Nhân nghĩa là mối quan hệ giữa con người với con người được thiết kế xây dựng bằng tình thương yêu và đạo lí. Điều đáng nói hơn nữa là Nguyễn Trãi đã đưa vào tư tưởng nhân nghĩa một nội dung mới rút ra từ thực tiễn của lịch sử dân tộc dân tộc bản địa. Theo ông, yên dân trước hết là phải trừ bạo để cho dân được sống yên lành, niềm hạnh phúc trong một quốc gia độc lập, hoà bình .
Trong bài văn này cũng như trong những tác phẩm khác của Nguyễn Trãi, không riêng gì là dân đen, con đỏ chung chung mà đã đơn cử ra là manh, lệ ( kẻ đi cày, người đi ở ), là dân mọn nơi xóm làng, là nhân dân lao động ở khắp bốn phương quốc gia. Giặc giày xéo quốc gia đồng nghĩa tương quan với giày xéo nhân dân. Lo nước tức lo dân, thương nước tức thương dân, cứu nước tức cứu dân. Nước và dân là một .
Nhân nghĩa không còn hạn hẹp trong khoanh vùng phạm vi đạo đức mà đã là một lí tưởng xã hội, một đường lối chính trị lấy dân làm gốc ( dân vi bản ) làm chỗ dựa. Vì thế phải chăm sóc cho dân chúng được no ấm, bình yên .
Tư tưởng nhân nghĩa gắn liền với sự nghiệp chống xâm lược. Nhân nghĩa là chống xâm lược, chống xâm lược là nhân nghĩa. Như vậy là Nguyễn Trãi đã bóc trần luận điệu nhân nghĩa xảo trá của địch và phân định rạch ròi ta là chính nghĩa, giặc là phi nghĩa .
Dân tộc ta vùng lên chiến đấu chống xâm lược là tương thích với đạo lí nhân nghĩa, do đó sự sống sót có chủ quyền lãnh thổ độc lập của vương quốc Đại Việt cũng là một chân lí khách quan .
Sau đó, Nguyễn Trãi viết tiếp bằng giọng văn hào hùng, bộc lộ lòng tự hào, tự tôn về quốc gia có một nền văn hiến truyền kiếp :
Như nước Đại Việt ta từ trước ,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu .
Núi sông bờ cõi đã chia ,
Phong tục Bắc Nam cũng khác .
Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập ,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau ,
So hào hào kiệt đời nào cũng có
Đại Việt là một quốc gia có cương vực, ranh giới rõ ràng ( Tiệt nhiên định phận tại thiên thư – Thơ Thần ), từ truyền kiếp đã song song sống sót cùng những vương quốc phương Bắc. Phong tục tập quán cũng khác hẳn phương Bắc. Các triều đại vua Nam xưng đế, hùng cứ một phương, chứ không phải là chư hầu. Truyền thống văn hiến có tự ngàn năm cùng với hào kiệt đời nào cũng có đã chứng minh và khẳng định Đại Việt là vương quốc có chủ quyền lãnh thổ độc lập, tự do .
So với bài Thơ Thần của Lí Thường Kiệt thì Đại cáo binh Ngô thực sự là một bước tiến dài của Nguyễn Trãi trong việc hoàn hảo khái niệm về vương quốc và dân tộc bản địa. Lí Thường Kiệt với bài Thơ Thần cũng nhấn mạnh vấn đề chủ quyền lãnh thổ dân tộc bản địa ở chủ quyền lãnh thổ riêng không liên quan gì đến nhau, ở ý chí độc lập biểu lộ trong việc xưng đế, trong sức mạnh đánh bại quân xâm lược để bảo vệ nền độc lập ấy. Nhưng Nguyễn Trãi đã nâng cao khái niệm đó lên rất nhiều. Các vua Nam cũng xưng đế chẳng khác gì những đời vua của Trung Quốc : mỗi bên xưng đế một phương, trọn vẹn ngang hàng, bình đẳng. Nguyễn Trãi cũng nói đến bờ cõi riêng không liên quan gì đến nhau, nhưng không viện đến lao lý của trời mà nói đến truyền thống cuội nguồn văn hiến, tức nói đến nền văn hoá của con người sống trên bờ cõi đó, có nghĩa là nói đến một dân tộc bản địa với vừa đủ tư cách độc lập. Như vậy, chủ quyền lãnh thổ của vương quốc Đại Việt là một chân lí tất yếu, không có đấm đá bạo lực nào xâm phạm nổi. Tác giả đã chứng tỏ cho đạo lí nhân nghĩa bằng chính những chứng cứ còn ghi trong lịch sử dân tộc :
Vậy nên :
Lưu Cung tham công nên thất bại ,
Triệu Tiết thích lớn phải diệt vong .
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã .
Việc xưa xem xét ,
Chứng cớ còn ghi .
Sự thất bại thảm hại của Triệu Tiết, Toa Đô, Ô Mã Nhi được tác giả đưa ra để nhấn mạnh vấn đề ý : Những thế lực phi nghĩa ắt phải diệt vong, đồng thời chứng minh và khẳng định thắng lợi luôn đứng về phía những người đấu tranh cho chính nghĩa. Cách lập luận của Nguyễn Trãi trong đoạn này thật hùng hồn và tinh tế .
Chỉ bằng hai mươi bốn câu, với những cụ thể đơn cử và nhận định và đánh giá khái quát, tác giả đã vẽ ra thảm cảnh của dân tộc bản địa Đại Việt dưới ách đô hộ của giặc Minh. Cả quốc gia chỗ nào thịt da cũng như rướm máu, chỗ nào cũng vang lên tiếng thét căm giận, oán than. Nguyễn Trãi đã viết nên một bản cáo trạng đanh thép kết tội bọn bán nước và quân cướp nước .
Trước hết, tác giả vạch trần thủ đoạn xâm lược, sau đó lên án chủ trương quản lý thâm độc và ở đầu cuối là tố cáo can đảm và mạnh mẽ những hành vi tội ác của giặc Minh :
Vừa rồi :
Nhân họ Hồ chính vì sự phiền hà ,
Để trong nước lòng dân oán giận .
Quân cuồng Minh thừa cơ gây hoạ ,
Bọn gian tà bán nước cầu vinh .
Nguyễn Trãi vạch trần thủ đoạn cướp nước Đại Việt của giặc Minh đã có từ lầu, đồng thời vạch trần luận điệu bịp bợm ” phù Trần diệt Hồ ”, để “ mượn gió bẻ măng ” của chúng. Việc nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần chỉ là một nguyên do, đúng hơn chỉ là một cái cớ để giặc Minh thừa cơ gây hoạ. Những từ như nhân ( nhân ngày ), thừa cơ đã góp thêm phần trình diện luận điệu giả nhân giả nghĩa của chúng. Điều đáng chú ý quan tâm là khi vạch rõ thủ đoạn xâm lược của nhà Minh, Nguyễn Trãi đã đứng trên lập trường dân tộc bản địa, nhưng khi tố cáo chủ trương quản lý thâm độc và tội ác của giặc thì Nguyễn Trãi đứng trên lập trường nhân nghĩa :
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn ,
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ .
Ông đã tố cáo tội ác của chúng bằng hai hình ảnh rất ấn tượng : nướng dân đen, vùi con đỏ, vừa diễn đạt một cách rất đơn cử tội ác tàn ác kiểu trung cổ của lũ giặc, vừa mang tính khái quát như khắc vào bia căm thù để muôn đời người dân nước Việt nguyền rủa quân xâm lược bạo tàn .
Ở Đại cáo bình Ngô, Nguyễn Trãi không đi sâu vào việc tố cáo chủ trương đồng hoá thâm độc mà tố cáo những chủ trương quản lý phản nhân đạo của giặc Minh. Chúng không chỉ vơ vét hết những sản vật quý báu mà còn bóc lột sức người, sức của bằng thuế má, phu phen, dâng nạp cống vật và huỷ hoại cả thiên nhiên và môi trường sống, tàn sát dân chúng vô tội không biết ghê tay. Người dân nước Nam sống trong tình cảnh bi đát đến cùng cực. Cái chết đợi họ trên rừng, dưới biển, đúng như lời bài cáo đã nêu :
Dối trời lừa dân đủ muôn nghìn kế ,
Gây binh kết oán trải hai mươi năm .
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời ,
Nặng thuế khoá sạch không đầm núi .
Người bị ép xuống biển dòng sống lưng mò ngọc, ngán thay cá mập, thuồng luồng .
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng, khốn nỗi rừng sâu nước độc .
Vét sản vật, bắt chim trả, chốn chốn lưới chăng ,
Nhiễu nhân dân, bẫy hươu đen, nơi nơi cạm đặt .
Tàn hại cả giống côn trùng nhỏ cây cối ,
Nheo nhóc thay kẻ goá bụa khốn cùng .
Đối lập với thảm cảnh của người dân vô tội là hình ảnh quân địch xâm lược hung hãn, tàn khốc : Thằng há miệng, đứa nhe răng, máu mỡ bấy no nê chưa chán. Câu văn đã khắc hoạ bộ mặt quỷ sứ khát máu của quân xâm lược .
Để diễn đạt tội ác chất chồng của giặc và khối căm hờn sôi sục của nhân dân ta, Nguyễn Trãi đã kết thúc bản cáo trạng bằng hai câu văn mang ý nghĩa khái quát rất cao :
Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội ,
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi .
Tác giả đã lấy cái vô hạn ( trúc Nam Sơn ) để so sánh với cái vô hạn ( tội ác của giặc ), dùng cái vô cùng ( nước Đông Hải ) để nói cái vô cùng ( sự dơ bẩn của quân địch ). Câu văn đầy hình tượng ấy đã giúp tất cả chúng ta cảm nhận thâm thúy tội ác của giặc Minh xâm lược. Dân tộc ta chỉ còn con đường duy nhất là đứng lên hành vi :
Lẽ nào trời đất dung tha ,
Ai bảo thần nhân chịu được ?
Lời văn trong bản cáo trạng vừa hùng hồn, vừa thống thiết. Khi thì uất hận trào sôi, khi thì cảm thương da diết ; lúc muốn thét thật to, lúc nghẹn ngào, căm tức. Tất cả cùng một lúc miêu tả những cung bậc khác nhau trong tâm tư nguyện vọng tình cảm của Nguyễn Trãi. Đại cáo bình Ngô tiềm ẩn những nội dung thiết yếu của một bản ” tuyên ngôn độc lập ” bởi chính những nội dung đã phân tích ở trên .
Nguyễn Trãi đã phản ánh chân thực quá trình đầu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn bằng bút pháp tự sự tích hợp với trữ tình. Tác giả đã khắc hoạ thành công xuất sắc hình tượng Lê Lợi trong buổi đầu dấy nghiệp đầy gian nan :
Ta đây :
Núi Lam Sơn dấy nghĩa ,
Chốn hoang dã nương mình .
Trong hình tượng Lê Lợi có sự thống nhất hài hoà giữa con người thông thường và thủ lĩnh nghĩa quân. Lê Lợi xứng danh là linh hồn của cuộc khởi nghĩa bởi ông có năng lực tổ chức triển khai, tập hợp, đoàn kết mọi người, đồng thời có phẩm chất của một nhà quân sự chiến lược, chính trị tài ba. Lê Lợi căm thù giặc thâm thúy và có quyết tâm cao độ để triển khai lí tưởng đánh đuổi giặc ngoại xâm ra khỏi quốc gia :
Ngẫm thù lớn há đội trời chung ,
Căm giặc nước thề không cùng sống .
Đau lòng nhức óc, chốc đà mười mấy năm trời ;
Nếm mật nằm gai, há phải một hai sớm tối .
Quên ăn vì giận, sách lược thao xem xét đã tinh ;
Ngẫm trước đến nay, lẽ hưng phế đắn đo càng kĩ .
Những trằn trọc trong cơn mộng mị ,
Chỉ do dự một nỗi đồ hồi .
Ngẫm thù lớn há đội trời chung, căm giặc nước thề không cùng sống là thái độ và chí hướng của lãnh tụ. Đau lòng nhức óc, nếm mật nằm gai, quên ăn vì giận … là sự rèn luyện, thử thách so với bản thân, từ trái tim đến khối óc. Không phải một sớm một chiều mà là suốt mười mấy năm trời. Bởi vì trong tâm lý khi nào cũng canh cánh mối lo toan cứu nước, cứu dân vì vậy Lê Lợi luôn ở trọng tâm trạng : Chỉ do dự một nỗi đồ hồi. Qua hình tượng Lê Lợi, Nguyễn Trãi đã nói lên được đặc thù nhân dân của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn .
Lúc đầu, so sánh đối sánh tương quan lực lượng giữa hai bên thì ta yếu hơn giặc rất nhiều :
Vừa khi cờ nghĩa dấy lên ,
Chính lúc quân địch đương mạnh .
Buổi đầu của cuộc khởi nghĩa vô cùng gian nan, thiếu thốn. Lê Lợi và nghĩa quân đã phải vượt qua muôn ngàn khó khăn, gian khổ: Tuấn kiệt như sao buổi sớm, Nhân tài như lá mùa thu. Thiếu quân, thiếu lương nhưng nhờ tấm lòng cứu nước, nhờ tướng sĩ một lòng phụ tử mà cuộc khởi nghĩa đã vượt qua những khó khăn thử thách và ngày càng lớn mạnh, đủ sức tổng phản công giành thắng lợi.
Vậy sức mạnh nào đã giúp nghĩa quân Lam Sơn vượt qua những khó khăn vất vả nói trên ? Trước hết, nghĩa quân có sức mạnh của tư tưởng nhân nghĩa, của ý thức dân tộc bản địa, của mục tiêu chiến đấu là nhằm mục đích mưu cầu niềm hạnh phúc cho nhân dân, bảo vệ nền độc lập và truyền thống lịch sử văn hiến truyền kiếp của vương quốc Đại Việt. Sau đó, yếu tố quan trọng quyết định hành động thắng lợi của cuộc khởi nghĩa là tài trí mưu lược, phẩm chất anh hùng của Lê Lợi. Ông bộc lộ rất rõ vai trò của một bậc minh chủ : căm thù giặc thâm thúy, tự tin, tự nguyện đặt vận mệnh của vương quốc, dân tộc bản địa lên vai mình .
Với nghệ thuật và thẩm mỹ chính luận tài tình, với cảm hứng trữ tình thâm thúy, Đại cáo bình Ngô tố cáo tội ác quân địch xâm lược, ca tụng cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Trên cơ sở chân lí chính nghĩa tất thắng, Nguyễn Trãi đã viết nên áng ” thiên cổ hùng văn “, giống như một tượng đài thắng lợi hoành tráng, cao nghều giữa khung trời nước Việt .
Loigiaihay.com
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
