Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất – Văn mẫu 10 hay nhất

Tuyển chọn những bài văn hay Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất. Với những bài văn mẫu đặc sắc, chi tiết dưới đây, các em sẽ có thêm nhiều tài liệu hữu ích phục vụ cho việc học môn văn. Cùng tham khảo nhé! 

Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất – Bài mẫu 1

Tác giả đã xem “ nhân nghĩa ” không chỉ là sự yêu quý, đùm bọc lẫn nhau của con người mà còn nâng lên một ý nghĩa thâm thúy và khái quát hơn, “ việc nhân nghĩa ” ở đây chính là việc làm mà hành vi vì nhân dân, mong nhân dân được yên bình, an ổn, được hưởng thái bình, niềm hạnh phúc, ấm no. Việc nhân nghĩa là phải lo cho dân, cho nước, phải thao tác nghĩa trên quyền lợi của nhân dân, lấy dân làm gốc, hành sự cũng vì dân. Vậy nên làm gì để đúng theo tư tưởng nhân nghĩa trong thời đại lúc bấy giờ ? Trước nhất là phải lo trừ bạo, phải lo diệt giặc xâm lăng “ Quân điếu phạt trước lo trừ bạo ”, bờ cõi có yên, chủ quyền lãnh thổ có không còn bóng giặc xâm lăng thì nhân dân mới yên lòng mà lao động, mà sản xuất để tăng trưởng quốc gia. Đó là một ý thức lớn, niềm tin dân tộc bản địa cao nhất, một ý thức chính nghĩa xuất phát từ sự yêu thương và tấm lòng thiết tha cho con dân đất Việt .
Sau tư tưởng nhân nghĩa ấy, tác giả Nguyễn Trãi liên tục khẳng định chắc chắn nền văn hiến tốt đẹp được kiến thiết xây dựng từ bao đời của con người nước Việt :

“Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời gây nền độc lập
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương”

Nước ta có truyền thống cuội nguồn văn hiến từ thời xưa, nước ta có phong tục, tập quán riêng, nét đẹp của truyền thống cuội nguồn, văn hóa truyền thống được người Việt kiến thiết xây dựng từ bao đời “ Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần ”. Không chỉ khẳng định chắc chắn nền văn hiến truyền kiếp trong niềm tự hào mà Nguyễn Trãi còn can đảm và mạnh mẽ khẳng định chắc chắn sự bình đẳng, độc lập của con người, quốc gia ta với những triều đại phương Bắc “ Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương .
Truyền thống đấu tranh đầy dũng mãnh, quật cường của những triều đại Đinh Lý Trần Lê hoàn toàn có thể sánh ngang với những triều đại Hán, Đường, Tống, Nguyên. Đại Việt ta tuy nhỏ bé về chủ quyền lãnh thổ mà niềm tin không nhỏ, vẫn xưng vương, bờ cõi độc lập, can đảm và mạnh mẽ, không chịu nhún mình dưới quyền uy kẻ khác, tấm lòng Đại Việt cũng do đó mà to lớn biết bao. Đất Việt cũng có hào kiệt bốn phương, vang danh sử sách, nhân tài giỏi giang cả về mưu cơ, kế hoạch, văn võ song toàn. Những yếu tố đó đã góp thêm phần dựng xây nên một Đại Việt hùng hồn, trên mọi chiến trận luôn giành thắng lợi :

“Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong;
Cửa Hàm tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét, chứng cớ còn ghi”

Trước sự xâm lăng ngang ngược, bạo tàn của quân địch, niềm tin chiến đấu của Đại Việt ta nôi nổi, quyết tâm hơn khi nào hết, bao chiến công lẫy lừng, oanh liệt được Nguyễn Trãi kể ra chứa chan những xúc cảm tự hào. Những kẻ tự xưng vững mạnh, huyênh hoang tự đắc, làm điều phi nghĩa ở đầu cuối cũng phải gặm nhấm lấy từng thất bại mà thôi, từ Triệu Tiết, Toa Đô, Ô Mã, … đều phải nhận lấy những thất bại cay đắng. Qua câu thơ, tác giả Nguyễn Trãi cũng biểu lộ được niềm tin vào sức mạnh của dân tộc bản địa, sức mạnh của chính nghĩa trước những hành vi bạo tàn, vô nhân tính của quân địch. Cuối cùng, chính nghĩa mãi mãi là nguồn ánh sáng cao đẹp soi sáng con đường đấu tranh của dân tộc bản địa .
Đoạn thơ tuy ngắn mà không chỉ nêu lên được tư tưởng nhân nghĩa sáng ngời mà còn khẳng định chắc chắn nền độc lập, tổng kết lại được những chiến công hào hùng của dân tộc bản địa. Ngôn ngữ đầy khảng khái, tứ thơ hùng hồn, can đảm và mạnh mẽ cùng một trái tim lớn vì dân vì nước của Nguyễn Trãi đã tạo nên một tác phẩm văn học xuất sắc, trở thành một bản tuyên ngôn bất hủ của dân tộc bản địa .

Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất – Bài mẫu 2

Nguyễn Trãi ( 1380 – 1442 ) là nhà chính trị, quân sự chiến lược lỗi lạc, tài ba có công lớn trong công cuộc dẹp giặc Minh đem lại nền thái bình thịnh trị cho nước nhà. Ông còn là một nhà văn nhà thơ lớn với khối lượng tác phẩm đồ sộ gồm có cả văn học chữ Hán và chữ Nôm. Trong đó phải kể đến một số ít tác phẩm như : Đại cáo bình Ngô, Quân trung từ mệnh tập, Quốc Âm thi tập, Ức Trai thi tập … Đại cáo bình Ngô được coi là áng “ Thiên cổ hùng văn ” muôn đời bất hủ, là bản tuyên ngôn đanh thép, hùng hồn về nền độc lập và vị thế dân tộc bản địa. Trong đó, cốt lõi là phần đầu tác phẩm với lý tưởng nhân nghĩa được biểu lộ rõ ràng :
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Nhân nghĩa là tư tưởng chủ yếu của Đại cáo bình Ngô, là tiềm năng chiến đấu vô cùng cao quý và thiêng liêng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Mở đầu bài cáo tác giả nêu luận đề chính nghĩa. Việc nhân nghĩa của Nguyễn Trãi ở đây là “ yên dân ” và “ trừ bạo ”. “ Yên dân ” chính là giúp dân có đời sống ấm no, niềm hạnh phúc, như vậy dân có yên thì nước mới không thay đổi, mới tăng trưởng được. Tác giả đưa vào “ yên dân ” như để khẳng định chắc chắn đạo lý “ lấy dân làm gốc ” là quy luật tất yếu trong mọi thời đại là gia tài, là sức mạnh, sinh khí của một vương quốc .
Nguyễn Trãi thật tài tình khi nhận ra và khai sáng thành công xuất sắc yếu tố cốt lõi ấy. Việc nhân nghĩa tiếp theo chính là “ trừ bạo ” ý nói đến quân Minh, bọn gian tà chuyên đi bóc lột nhân dân. Bọn chúng thẳng tay hành hạ, cướp bóc, vùi dập dân ta trong vực thẳm của sự đau khổ. “ Yên dân ”, “ trừ bạo ”, hai việc này tưởng như không tương quan đến nhau nhưng lại là hai yếu tố có tính năng tương hỗ, bổ trợ cho nhau, vì nếu không yên dân tất trừ bạo khó yên, chúng được nhấn mạnh vấn đề và triển khai cùng lúc, thống nhất với nhau. Quan tâm đến sự yên ổn, no ấm cho dân cũng đồng nghĩa tương quan với việc phải chiến đấu đánh đuổi quân địch của dân, diệt trừ những kẻ tham tàn bạo ngược, đơn cử là bọn “ cuồng Minh ” giày xéo lên đời sống nhân dân, gây ra bao tai hoạ .
Có thể nói, tư tưởng nhân nghĩa ở Nguyễn Trãi không còn là phạm trù đạo đức hạn hẹp mà là một lý tưởng xã hội : phải chăm sóc cho nhân dân được sống cuộc niềm hạnh phúc, yên bình. Điều quan trọng hơn là ở đây, Nguyễn Trãi nâng lý tưởng, nỗi niềm ấy lên thành một chân lí. Ông không nói đến nhân nghĩa một cách chung chung mà chỉ bằng một hai câu ngắn gọn tác giả đi vào chứng minh và khẳng định hạt nhân cơ bản, cốt lõi và có giá trị nhất. Không những thế, nhân nghĩa còn gắn liền với việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia, chứng minh và khẳng định chủ quyền lãnh thổ vương quốc, niềm tin độc lập dân tộc bản địa :
“ Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Núi sông bờ cõi đã chia
Phong tục Bắc Nam cũng khác ”
Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời xây nền độc lập
Đến Hán, Đường, Tống Nguyên mỗi bên xưng đế một phương .
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau ,
Song hào kiệt đời nào cũng có .
Khi khẳng định chắc chắn chân lí này, Nguyễn Trãi đã đưa ra một ý niệm được nhìn nhận là khá đầy đủ nhất lúc bấy giờ về những yếu tố tạo thành một vương quốc độc lập. Nếu như 400 năm trước, trong Nam Quốc Sơn Hà, Lý Thường Kiệt chỉ xác lập được hai yếu tố về chủ quyền lãnh thổ và chủ quyền lãnh thổ trên ý thức vương quốc cùng độc lập dân tộc bản địa thì trong Bình Ngô đại cáo, NguyễnTrãi đã bổ trợ thêm bốn tác nhân nữa, gồm văn hiến, lịch sử vẻ vang, phong tục tập quán và nhân tài. Đây chính là điểm phát minh sáng tạo cho thấy trí tuệ của Nguyễn Trãi. Ở mỗi một vương quốc, nền văn hiến ngàn năm không ai hoàn toàn có thể nhầm lẫn được, cương thổ, núi, sông, đồng ruộng, biển cả đều được chia rõ ràng. Phong tục tập quán cũng như văn hoá mỗi miền Bắc, Nam cũng khác. Ở đây, Nguyễn Trãi nhấn mạnh vấn đề cả Trung Quốc và Đại Việt đều có những nét riêng không hề nhầm lẫn, biến hóa hay xóa bỏ được. Cùng với đó là từng triều đại riêng nhằm mục đích khẳng định chắc chắn chủ quyền lãnh thổ. Qua câu thơ, Nguyễn Trãi đã đặt những triều đại “ Triệu, Đinh, Lí, Trần ” của ta ngang hàng với “ Hán, Đường, Tống, Nguyên ” của Trung Quốc, điều đó cho ta thấy, nếu không có một lòng tự hào dân tộc bản địa mãnh liệt thì không thể nào có sự so sánh cực kỳ hay và tinh xảo như vậy. Cuối cùng chính là nhân tài, con người cũng là yếu tố quan trọng để khẳng định chắc chắn nền độc lập của chính mình. Tuy thời thế “ mạnh, yếu từng lúc khác nhau ” tuy nhiên hào kiệt thì đời nào cũng có, câu thơ như lời răn đe so với những ai, những kẻ nào, nước nào muốn thơn tính Đại Việt .

     Từ năm yếu tố trên, Nguyễn Trãi đã khái quát gần như toàn diện về nền độc lập của một quốc gia. So với “Nam Quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt, Bình Ngô đại cáo thật sự hay hơn, đầy đủ, toàn diện hơn về nội dung cũng như tư tưởng xuyên suốt. Ngoài ra, để nhấn mạnh tư cách độc lập của nước ta, tác giả còn sử dụng cách viết sánh đôi nước ta và Trung Quốc: về bờ cõi, phong tục – hai nước ngang bằng nhau, về triều đại-bốn triều đại cường thịnh của ta so với bốn triều đại của Trung Quốc cùng nhân tài thời nào cũng có đã chứng tỏ ta không hề thua kém chúng.

Xuyên suốt đoạn thơ, Nguyễn Trãi đã sử dụng nhiều từ ngữ chỉ đặc thù hiển nhiên vốn có khi nêu rõ sự sống sót của Đại Việt : “ từ trước ”, “ đã lâu ”, “ đã chia ”, “ cũng khác ” đã làm tăng sức thuyết phục lên gấp bội. Nghệ thuật thành công xuất sắc nhất của đoạn một – cũng như là bài cáo – chính là thể văn biền ngẫu được nhà thơ khai thác triệt để. Phần còn lại của đoạn đầu là chứng cớ để chứng minh và khẳng định nền độc lập, về những đại chiến trước đây với phương Bắc trong lịch sử vẻ vang chúng đều thất bại là chứng cớ khẳng định chắc chắn rõ nhất :
Vậy nên :
Lưu Cung tham công nên thất bại
Triệu Tiết thích lớn phải diệt vong
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã
Việc xưa xem xét
Chứng cứ còn ghi .
Nguyễn Trãi đã tổng kết những chiến công oanh liệt của dân tộc bản địa trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược, giữ gìn nền độc lập dân tộc bản địa. Cách liệt kê, chỉ ra dẫn chứng rõ ràng, đơn cử, xác nhận đã được công nhận bằng những lời lẽ chắc như đinh, hào hùng, bộc lộ niềm tự hào, tự tôn dân tộc bản địa. Người đọc thấy ở đây ý thức dân tộc bản địa của Nguyễn Trãi đã vươn tới một tầm cao mới khi nêu đơn cử, rõ ràng từng chiến công oanh liệt của quân và dân ta : “ cửa Hàm Tử ”, “ sông Bạch Đằng ”, .. thêm vào đó là sự xem thường, chán ghét so với sự thất bại của những kẻ xâm lược không biết tự lượng sức : “ Lưu Cung .. tham công ”, “ Triệu Tiết … thích lớn ”, Toa Đô, Ô Mã, tổng thể chúng đều phải chết thảm. Đoạn thơ đã một lần nữa khẳng định chắc chắn rằng : Đại Việt là một vương quốc có độc lập, tự chủ, có nhân tài, có tướng giỏi, chẳng thua kém gì bất kỳ một vương quốc nào. Bất cứ kẻ nào có ý muốn thôn tính, xâm lược ta đều phải chịu hiệu quả thảm bại. Cuộc chiến chống lại quân giặc, bảo vệ dân tộc bản địa là một đại chiến vì chính nghĩa, lẽ phải, chứ không như nhiều cuộc cuộc chiến tranh phi nghĩa khác, do đó, dù thế nào đi nữa, chính nghĩa nhất định thắng gian tà theo quy luật của tạo hóa .
Đại cáo bình Ngô tràn ngập nguồn cảm hứng trữ tình và mang đặc thù hào hùng hiếm có. Trong đó, phần đầu tác phẩm, với thẩm mỹ và nghệ thuật biền ngẫu, đã nêu được hai nội dung chính gần như hết bài cáo là nhân nghĩa và nền độc lập của dân tộc bản địa Đại Việt. Chính thế cho nên, đoạn trích có giá trị rất thâm thúy so với nước ta, khẳng định chắc chắn nhân dân ta có tinh thần nhân nghĩa và nền độc lập riêng của mình. Đoạn thơ giúp ta hiểu rõ chủ quyền lãnh thổ chủ quyền lãnh thổ, độc lập dân tộc bản địa cũng như lịch sử vẻ vang đấu tranh hào hùng của cha ông ta ngày trước, qua đó tu dưỡng lòng yêu nước, tự hào tự tôn dân tộc bản địa, quyết tâm thiết kế xây dựng, bảo vệ và củng cố độc lập chủ quyền lãnh thổ nước nhà .

Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất – Bài mẫu 3

Nhắc đến những nhà văn chính luận lỗi lạc của văn học trung đại tất cả chúng ta không thể nào không nhắc đến Nguyễn Trãi. Ông không chỉ là một nhà thơ trữ tình thâm thúy mà còn là một nhà văn chính luận kiệt xuất với những tác phẩm : “ Quân trung từ mệnh tập ”, những chiếu biểu viết dưới thời nhà Lê và tiêu biểu vượt trội nhất là tác phẩm “ Bình Ngô đại cáo ”. Các áng văn chính luận này đã biểu lộ được lòng yêu nước, thương dân của tác giả .
Ngay câu đầu bài cáo đã thể hiện tư tưởng nhân nghĩa ấy :

“Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”

“ Nhân nghĩa ” là tấm lòng thương yêu người, là những hành vi vì quyền lợi của nhân dân, hội đồng. Bên cạnh đó, “ nhân nghĩa ” cũng là sự tôn trọng lẽ phải, bênh vực lẽ phải. Chịu sự tác động ảnh hưởng của tư tưởng Nho giáo nên so với Nguyễn Trãi, “ nhân nghĩa ” là “ yên dân ”, “ trừ bạo ”, đời sống và sự no ấm của nhân dân phải được đặt lên số 1. Giữa con người phải có tình yêu thương lẫn nhau, cùng chiến đấu để bảo vệ quốc gia, thoát khỏi đời sống khổ cực, lầm than. Để được như vậy thì phải diệt trừ những kẻ bạo tàn, những thế lực xâm lược hung hãn, đó chính là giặc Minh đang xâm lăng quốc gia ta lúc bấy giờ. Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi chính là lòng yêu nước, thương dân và ý thức chống giặc ngoại xâm kinh khủng. Đây không chỉ là mối quan hệ nằm trong khoanh vùng phạm vi giữa con người với con người mà lan rộng ra ra là mối quan hệ giữa dân tộc bản địa với dân tộc bản địa .
Để chứng minh và khẳng định chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, tác giả đã đưa ra những dẫn chứng xác đáng và vô cùng thuyết phục :

“Như nước Đại Việt ta từ trước,
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.
Núi sông bờ cõi đã chia,
Phong tục Bắc Nam cũng khác.
Từ Triệu, Đinh, Lí, Trần bao đời gây nền độc lập,
Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên xưng đế một phương.
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt đời nào cũng có”.

Nền văn hiến đã có từ truyền kiếp và được hình thành từ khi quốc gia ta sống sót theo hàng nghìn năm lịch sử dân tộc đã tạo nên một diện mạo riêng của dân tộc bản địa. Cùng với đó là sự phân loại về chủ quyền lãnh thổ, núi sông và những phong tập tập quán đặc trưng của hai miền Nam, Bắc đã bộc lộ quốc gia ta là một quốc gia có chủ quyền lãnh thổ, có những anh hùng hào kiệt luôn góp sức, chiến đấu hết mình để bảo vệ nước nhà. Không chỉ vậy, Nguyễn Trãi còn đặt những triều đại của nước ta ngang hàng với những triều đại của Trung Quốc như Hán, Đường, Tống, Nguyên. Nếu những triều đại phương Bắc tăng trưởng hưng thịnh thì những triều đại Nước Ta cũng tăng trưởng hùng mạnh không kém. Điều đó đã biểu lộ lòng tự tôn, tự hào dân tộc bản địa thâm thúy của tác giả .
Ông đã nhắc lại nhiều thắng lợi lừng lẫy của nước Đại Việt như một lời khẳng định chắc chắn sự thất bại thảm hại của quân địch :

“Lưu Cung tham công nên thất bại,
Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong.
Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô,
Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã.
Việc xưa xem xét,
Chứng cớ còn ghi”.

Những tướng của nhà Tống, nhà Nguyên đều bị những tướng giỏi của ta đánh cho thất bại. Chúng vì “ tham công ”, “ thích lớn ” nên phải chịu hậu quả nặng nề. Các sự kiện ấy còn được nhân dân ta lưu lại trong sử sách để muôn đời ghi nhớ. Các phép đối, so sánh ngang hàng những triều đại phong kiến của nước ta với những triều đại phương Bắc cùng phép liệt kê và giọng điệu hào hùng, trang nghiêm ở đoạn thứ nhất của bài cáo đã biểu lộ điển hình nổi bật tư tưởng nhân nghĩa của tác giả .
Hình ảnh trái chiều giữa những người dân đen vô tội bị bóc lột tàn tệ và quân địch vô nhân tính cùng giọng điệu cảm thương, đanh thép, lí luận sắc bén đã biểu lộ tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi. Hai đoạn đầu của bài cáo là bản cáo trạng hùng hồn tố cáo những hành vi dã man của quân Minh. Đó là dẫn chứng tiêu biểu vượt trội nhất cho sự khổ cực, áp bức, sự cướp bóc, bóc lột trắng trợn mà nhân dân ta phải gánh chịu trong suốt thời hạn chúng “ Gây binh kết oán trải hai mươi năm ” .

—/—

Trên đây là các bài văn mẫu Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất do THPT Trịnh Hoài Đức sưu tầm và tổng hợp được, mong rằng với nội dung tham khảo này thì các em sẽ có thể hoàn thiện bài văn của mình tốt nhất!

Đăng bởi : trung học phổ thông Trịnh Hoài Đức
Chuyên mục : Lớp 10

Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học