Tài liệu hướng dẫn phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) do Đọc Tài Liệu biên soạn gồm những gợi ý chi tiết giúp em phân tích đề, lập dàn ý và sơ đồ tư duy kèm theo một số bài văn mẫu. Tham khảo ngay để có một bài văn hay và đạt điểm cao nhé !
I. Hướng dẫn phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
Đề bài: Phân tích bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải.
1. Phân tích nhu yếu đề bài
– Yêu cầu đề bài : phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ .- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, cụ thể tiêu biểu vượt trội trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ .- Phương pháp lập luận chính : Phân tích, chứng tỏ .
2. Luận điểm bài Mùa xuân nho nhỏ
– Luận điểm 1 (khổ thơ đầu): Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất trời.
– Luận điểm 2 (khổ thơ 2, 3): Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của đất nước.
– Luận điểm 3 (khổ thơ 4, 5): Ước nguyện chân thành được cống hiến của tác giả.
– Luận điểm 4 (khổ thơ cuối): Lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.
3. Kiến thức cần có trước khi làm bài
a) Kiến thức cơ bản về tác giả Thanh Hải
– Thanh Hải ( 1930 – 1980 ) sinh ra trong một mái ấm gia đình tri thức nghèo xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế .- Cha làm nghề dạy học, mẹ là nông dân, mái ấm gia đình có 3 bạn bè trong đó ông là anh cả .- Tham gia cách mạng từ khi lên 17 tuổi, làm chính trị viên Đoàn Văn công Thừa Thiên Huế- Từng giữ nhiều chức vụ tại Hội nhà văn Nước Ta, Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, Hội Liên hiệp văn học thẩm mỹ và nghệ thuật Nước Ta …- Ngày 15 – 12 – 1980, ông qua đời vì căn bệnh hiểm nghèo xơ gan cổ trướng .- Phong cách sáng tác : Thanh Hải viết nhiều về vạn vật thiên nhiên, lòng yêu đời sống, với chất thơ bình dị, nhẹ nhàng nhưng đậm chất triết lí về cuộc sống, biểu lộ tình yêu đời sống tha thiết .- Các tác phẩm chính : những tập thơ Những chiến sỹ trung kiên ( 1962 ), Dấu võng Trường Sơn ( 1977 ), Huế mùa xuân ( tập 1-1970, tập 2-1975 ), Mùa xuân nho nhỏ ( 11/1980 ), Ánh mắt ( 1956 ), Mưa xuân đất này ( 1982 )
b) Kiến thức chung về tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ
– Hoàn cảnh sáng tác : Bài thơ được sáng tác vào tháng 11/1980 trong thời hạn tác giả Thanh Hải đang ốm nặng và phải điều trị ở bệnh viện Bạch Mai, tức khoảng chừng 1 tháng trước khi ông qua đời .- Nội dung chính của tác phẩm : Thể hiện xúc cảm của Thanh Hải trước mùa xuân của vạn vật thiên nhiên, quốc gia và khát vọng đẹp tươi muốn làm một “ mùa xuân nho nhỏ ” dâng hiến cho đời .- Đặc sắc thẩm mỹ và nghệ thuật : Thể thơ năm tiếng ; nhạc điệu trong sáng, thiết tha, thân mật với dân ca ; sử dụng nhiều hình ảnh đẹp, đơn giản và giản dị, quyến rũ ; nhiều so sánh và ẩn dụ phát minh sáng tạo
4. Lập dàn bài với bố cục đầy đủ 3 phần
– Mở bài: Giới thiệu khái quát về Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
– Thân bài: Triển khai 4 luận điểm phân tích Mùa xuân nho nhỏ đã nêu ở trên thành các đoạn văn theo hình thức diễn dịch hoặc quy nạp, sau đó sắp xếp các đoạn văn theo thứ tự logic hợp lí.
– Kết bài: Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.
II. Lập dàn ý chi tiết cụ thể phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ
Từ những luận điểm đã xác định ở trên, ta có dàn ý phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ như sau:
1. Mở bài phân tích Mùa xuân nho nhỏ
– Giới thiệu vài nét về tác giả Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
+ Thanh Hải ( 1930 – 1980 ) là một nhà thơ tân tiến yêu nước, yêu cách mạng, có công thiết kế xây dựng nền văn hóa truyền thống cách mạng ở miền Nam trong tiến trình đầu+ Mùa xuân nho nhỏ ( 1980 ) là một trong những bài thơ tiêu biểu vượt trội nhất của ông được viết khi ông đang nằm trên giường bệnh .- Dẫn dắt yếu tố .
2. Thân bài phân tích Mùa xuân nho nhỏ
a) Khái quát về hoàn cảnh sáng tác bài thơ
– Bài thơ được Thanh Hải viết vào tháng 11 mùa đông năm 1980, khi còn nằm trên giường bệnh, một tháng trước lúc qua đời vì bệnh hiểm nghèo .- Bài thơ là nỗi lòng của tác giả về thương mến tha thiết với cuộc sống, quốc gia mong ước góp sức góp mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân của quốc gia, dân tộc bản địa .
b) Phân tích nội dung bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
* Luận điểm 1: Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên đất trời (khổ thơ 1)
– Bức tranh vạn vật thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp :+ Cảnh vạn vật thiên nhiên nhẹ nhàng, nên thơ, sắc tố hòa giải quyến rũ : hoa tím, sông xanh, khung trời cao rộng, …+ Âm thanh : tiếng chim chiền chiện báo xuân về như kết tinh thành “ từng giọt lộng lẫy ”-> Nghệ thuật hòn đảo từ “ mọc “ và từ “ một ” tạo sự bất thần để nói lên được vẻ đẹp và sức sống của hoa .- Cảm xúc và tấm lòng trân trọng của tác giả trước vạn vật thiên nhiên, cuộc sống :Từng giọt lộng lẫy rơiTôi đưa tay tôi hứng+ ” Giọt lộng lẫy ” – hình ảnh thơ đa nghĩa, ở đây được hiểu theo nghĩa ẩn dụ quy đổi cảm xúc, từ chỗ âm thanh được cảm nhận bằng thính giác chuyển sang cảm nhận bằng thị giác và xúc giác “ đưa tay hứng ” .-> Diễn tả cảm hứng mê hồn, ngây ngất, sự nâng niu trân trọng vẻ đẹp đất trời .
* Luận điểm 2: Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước (khổ thơ 2, 3)
– Sáng tạo của tác giả bộc lộ qua việc dùng từ “ lộc ” và hình ảnh “ người cầm súng ”, “ người ra đồng ”, “ lộc giắt quanh sống lưng ”, “ lộc trải dài nương mạ ” -> Sức sống can đảm và mạnh mẽ, khí thế đi lên của dân tộc bản địa .+ Hình ảnh lộc xuân trên “ nương mạ ” là hình ảnh đẹp về đời sống lao động thiết kế quốc gia của lực lượng sản xuất+ Hình ảnh người cầm súng trên đường ra trận mang trên vai cành lá ngụy trang, và niềm tin vào ngày mai tự do- Các từ láy “ quay quồng ”, “ rối loạn ”, điệp từ “ tổng thể ” với nhịp thơ nhanh, gấp, để chỉ nhịp sống lao động khẩn trương, tưng bừng, niềm vui rạo rực lòng người .- So sánh “ Đất nước như vì sao ” : nâng quốc gia lên tầm cao mới đẹp tươi, kì vĩ chứng minh và khẳng định sự vĩnh cửu vững chắc-> Nhà thơ tin yêu và tự hào vào tương lai tươi đẹp của quốc gia mặc dầu trước mắt trải qua nhiều khó khăn vất vả, khó khăn .Đất nước như vì saoCứ đi lên phía trước- Tác giả không quên nhắc nhở mọi người nhớ về những tháng ngày khó khăn trong chiến đấu, cách mạng- Phụ từ “ cứ ” tích hợp với động từ “ đi lên ” bộc lộ quyết tâm cao độ, hiên ngang tiến lên phía trước dù khó khăn vất vả khó khăn .-> Niềm tự hào so với quê nhà, quốc gia mình, sáng sủa tin cậy vào sức sống, sự vươn lên can đảm và mạnh mẽ của quốc gia, dân tộc bản địa .
* Luận điểm 3: Ước nguyện chân thành, giản dị được cống hiến của tác giả (khổ 4 và 5)
Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến- “ Ta làm ” : khẳng định chắc chắn sự tự nguyện mang niềm vui đến cho cuộc sống .- “ Ta làm con chim hót ”, ” làm cành hoa ”, “ một nốt trầm ” : tác giả khao khát hóa thân thành những thứ bình dị để làm đẹp cho cuộc sống .- Đại từ “ Ta ” : vừa chỉ số ít, vừa chỉ số nhiều : vừa miêu tả niềm riêng và cái chung .-> Đó vừa là tâm niệm chân thành của nhà thơ và cũng là khát vọng góp sức cho đời chung của nhiều người, muốn góp sức mình tạo ra sự mùa xuân đẹp tươi của vạn vật thiên nhiên, của tạo vật của quốc gia .- Các từ láy “ lặng lẽ ”, “ nho nhỏ ” là cách nói nhã nhặn, chân thành của nhân cách sống cao đẹp khi hướng tới việc góp vào quyền lợi chung của dân tộc bản địa một cách bí mật và lặng lẽ .- Mùa xuân nho nhỏ là một ẩn dụ đầy phát minh sáng tạo của nhà thơ khi biểu lộ thiết tha, cảm động khát vọng được góp sức và sống ý nghĩa .- Điệp từ “ dù là ” khiến âm điệu câu thơ trở nên thiết tha, và lắng đọng :“ Dù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc ”-> Sự góp sức không kể tuổi tác .=> Dù đang nằm trên giường bệnh nhưng tác giả vẫn tha thiết với cuộc sống, tâm niệm tràn trề nhiệt huyết, mong ước sống đẹp và có ích, tận hiến cho cuộc sống chung .
* Luận điểm 4: Ngợi ca quê hương đất nước qua điệu hát dân ca Huế (khổ cuối)
– Cách gieo vần ” bình, minh, tình ” : biểu lộ chất nhạc dân ca xứ Huế .- Cách gieo vần phối âm khá độc lạ : câu đầu và câu cuối kết thúc bằng hai thanh trắc hát, Huế .-> Cả bài thơ giống như làn điệu dân ca Huế thướt tha, trữ tình và sâu lắng- Bài thơ khép lại với điệu Nam ai, Nam bình của xứ Huế để ca tụng vẻ đẹp và nỗi niềm của người con xứ Huế- Khúc ca còn ngân vang mãi từ tâm hồn của người sáng sủa, yêu đời, khát khao sống có ích .
c) Đánh giá về đặc sắc nghệ thuật
– Thể thơ năm chữ, gần với những làn điệu dân ca .- Bài thơ giàu nhạc điệu, âm hưởng nhẹ nhàng, thiết tha- Hình ảnh tự nhiên, giản dị và đơn giản phối hợp với hình ảnh giàu ý nghĩa hình tượng khái quát .- Câu từ ngặt nghèo, sự tăng trưởng tự nhiên của hình ảnh mùa xuân với những phép tu từ rực rỡ .
3. Kết bài phân tích Mùa xuân nho nhỏ
– Khẳng định lại giá trị nội dung và giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ : Bài thơ như một lời tâm niệm chân thành, gửi gắm tha thiết của nhà thơ để lại với đời ; niềm khát khao, niềm mong mỏi hoàn toàn có thể liên tục góp sức “ mùa xuân nho nhỏ ” cho cuộc sống này .- Liên hệ khát vọng góp sức của bản thân và thế hệ trẻ ngày này .
4. Sơ đồ tư duy phân tích Mùa xuân nho nhỏ
Xem thêm cụ thể hơn : Sơ đồ tư duy Mùa xuân nho nhỏ
III. Một số bài văn mẫu hay phân tích Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
Dưới đây là 5 bài văn phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ hay và đầy đủ ý do Đọc Tài Liệu sưu tầm, tổng hợp được dành cho các em tham khảo. Hi vọng bài viết đã mang đến những thông tin kiến thức hữu ích cũng như bổ sung thêm vốn từ ngữ phần nào giúp các em tự tin hơn trước khi bắt tay vào viết bài. Cùng tham khảo ngay nhé!
1. Bài văn của học viên giỏi Văn phân tích bài Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 1
Lắng tai nghe …Khúc nhạc mùa xuân đang mời gọiDõi mắt nhìn …Sắc xuân lộng lẫy tràn ngập cả đất trời .Vâng ! Xuân về thức tỉnh ngàn cây cối nội đâm chồi nảy lộc. Xuân đến còn thức tỉnh nguồn cảm hứng vô tận của thi nhân. Lắng lòng lại, ta nghe đâu đây sắc xuân, tình xuân đang hòa quyện trong vũ điệu giao mùa, đang rạo rực trong tâm hồn Thanh Hải để “ Mùa xuân nho nhỏ ” sinh ra. Bài thơ với lời đơn giản và giản dị, tứ thơ sâu lắng nhưng ôm trọn tâm hồn đôn hậu, bình dị, thiết tha yêu đời sống của nhà thơ .Bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ ” được Thanh Hải viết vào tháng 11 năm 1980, ngay trên giường bệnh và chỉ ít lâu sau tháng 12 năm 1980, nhà thơ mãi mãi ra đi. Ở giữa mùa đông giá rét của xứ Huế, đương đầu với biên giới giữa sự sống và cái chết nhưng không làm trái tim nhà thơ nguội lạnh. Ngược lại, tâm hồn thi nhân càng nảy nở, bừng sức sống để cảm nhận thâm thúy về một mùa xuân nồng ấm tình người, khiến ngòi bút nở hoa để một “ Mùa xuân nho nhỏ ” ấm cúng tâm tình của thi nhân trước vạn vật thiên nhiên, con người, đời sống .Mùa xuân là mùa khởi đầu cho một năm mới, là mùa muôn hoa đua nở đem đến hương sắc, vị ngọt của sức sống, tình yêu, niềm hạnh phúc. Trước vẻ đẹp diệu kỳ của mùa xuân, những thi nhân đều cảm nhận bằng con mắt trìu mến, thân thương. Mùa xuân hiện ra với muôn vàn sắc màu rực rỡ tỏa nắng :“ Cỏ xanh như khói bến xuân tươiLại có mưa xuân nước vỗ trời. ”( Nguyễn Trãi )Vũ điệu của mùa xuân đã rót vào tâm hồn Thanh Hải niềm cảm hứng dâng trào. Thật đơn sơ, lặng lẽ mà mùa xuân vẫn hiện về tràn trề sức sống trào dâng :“ Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếc. ”Giản dị mà đầm ấm xiết bao ! Thanh Hải đã khéo chọn cho mình một bức tranh xuân với gam màu ấm cúng, mà êm ả dịu dàng, nhã nhặn. Một màu xanh của dòng Hương Giang bát ngát, êm đềm, một màu tím biếc của bông hoa nhỏ bé. Sự sắp xếp rất là cân đối hòa giải của bức tranh thơ, cái to lớn bát ngát không ép chế cái nhỏ nhoi, bé nhỏ. Màu xanh của dòng sông làm nền cho sắc tím của hoa càng điển hình nổi bật. Chỉ vài nét phác thảo, Thanh Hải đã vẽ nên bức tranh xuân thơ mộng hòa giải .Bằng giải pháp hòn đảo ngữ “ mọc giữa dòng sông xanh ”, tác giả đã tô đậm hình ảnh một bông hoa tím nhỏ bé mà tràn trề sức sống mãnh liệt, vươn lên sự sống trong điều kiện kèm theo có phần khắc nghiệt để hòa cùng vạn vật giữa thiên hà bát ngát vô tận. Hình ảnh thơ thật nhẹ nhàng, thanh thoát, màu hoa tím biếc nhè nhẹ xuôi dòng Hương Giang xanh thẳm thật thơ mộng lãng mạn, điệu đàng đến quái gở ! Một màu tím thủy chung đặc trưng của con người xứ Huế mộng mơ, trầm tư, cổ kính .Trong khoảng trống yên bình của mùa xuân bị khuấy động bởi âm thanh ngân vang đầy trìu mến chất chứa niềm vui rộn ràng :“ Ơi ! Con chim chiền chiệnHót chi mà vang trời. ”Mùa xuân không riêng gì với sắc màu hòa giải mà bức tranh xuân ấy bỗng sinh động hẳn lên với tiếng chim hót vang trời nghênh đón ngày mới. Không gian vui tươi ấy làm xao động đến tâm hồn nhạy cảm của thi nhân. Thanh Hải đang lắng tai nghe tiếng chim chiền chiện cao ráo trong không trung. Tác giả đặt từ “ Ơi ” vào câu thơ như một lời thốt lên kinh ngạc thú vị, như một nốt nhạc ngân vang trong bản trường ca mùa xuân vô tận .Tiếng chim hót như rót vào tâm hồn nhà thơ một niềm trìu cảm. Tâm hồn nhà thơ đang tràn ngập niềm vui để ngôn từ thốt lên “ hót chi mà ” như một lời trách yêu đầy thân thương. Tiếng chim chiền chiện hát vang lừng trong trẻo cao ráo như nốt thăng rộn ràng của mùa xuân. Tiếng hát ấy cứ lê dài, ngân nga rồi lan tỏa hòa quyện vào khung trời xuân kèm khoảng trống bừng sáng, rộn ràng .Trong dòng xúc cảm tuôn trào trước mùa xuân, Thanh Hải như cảm nhận được hơi thở nồng ấm của mùa xuân, mùi vị ngọt ngào của mùa xuân, sắc xuân tình xuân chan chứa :“ Từng giọt lộng lẫy rơiTôi đưa tay tôi hứng. ”Nhà thơ đảm nhiệm mùa xuân bằng thị giác, thính giác và cả xúc giác. Nhà thơ đưa tay hứng lấy từng giọt gì đang lộng lẫy rơi ? Giọt sương chăng ? Hay giọt nắng ? Hay những giọt âm thanh của tiếng chim ? Mà đó chính là những giọt mùa xuân, giọt niềm hạnh phúc của tình đời như đượm thắm cả đất trời, hòa quyện vào tâm hồn thi sĩ. Thanh Hải xòe bàn tay mình ra để cảm nhận những mùi vị ngọt ngào của mùa xuân bằng thái độ trân trọng, nâng niu áp vào trái tim mình .Tác giả đã cụ thể hóa từng giọt mùa xuân như chan hòa vào lòng đất mẹ để muôn hoa khoe sắc thắm để sức sống dâng trào, để tâm hồn con người tràn ngập niềm vui. Trong vũ điệu của mùa xuân, ta không chỉ thấy được vẻ đẹp điệu đàng của mùa xuân vạn vật thiên nhiên mà con người phát hiện mùa xuân tươi tắn, sôi sục của con người Thanh Hải đưa ra hai hình ảnh đơn cử, tiêu biểu vượt trội của quốc gia đó là người lính và người nông dân :“ Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh sống lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ. ”Hình ảnh lộc non là hình tượng cho sức sống mới vươn lên. Lộc của lính là cành lá ngụy trang. Những cành lá ngụy trang biến thành lộc đầu mùa được mang đến theo từng bước chân người lính. Lộc mà người chiến sỹ mang đến cho tất cả chúng ta là xương máu mà những anh đổ xuống, là sức lực lao động bảo vệ mùa xuân thanh thản của dân tộc bản địa, gieo niềm niềm hạnh phúc đến mọi nhà. Người lính biểu trưng cho những con người bảo vệ Tổ quốc và người nông dân là những con người tiêu biểu vượt trội trong công cuộc kiến thiết xây dựng quốc gia .Bằng hình thức sóng đôi hòa giải, âm hưởng câu thơ trở nên uyển chuyển, cân đối. Từ bàn tay người nông dân “ lộc trải dài nương mạ ”. Bàn tay của “ người ra đồng ” tô điểm cho mùa xuân quốc gia. Đôi bàn tay kì diệu của những người họa sỹ ấy đã vẽ nên những mảng xanh của niềm tin, hy vọng lên quốc gia. Cũng như người cầm súng, lộc của người ra đồng mang đến cũng đáng trân trọng biết bao .Lộc mà người nông dân khuyến mãi ngay là mồ hôi, là bát cơm gạo, là cơm no áo ấm. Người cầm súng, người ra đồng là hình ảnh rất tiêu biểu vượt trội cho những con người góp phần, góp sức cả thân mình để tạo ra sự mùa xuân Tổ quốc. Giai điệu rộn ràng của mùa xuân, nhịp sống con người chừng như quay quồng hơn, rối loạn hơn :“ Tất cả như quay quồngTất cả như rối loạn. ”Tâm hồn con người hòa quyện vào vạn vật thiên nhiên, hòa quyện vào giai điệu mùa xuân. Điệp từ “ toàn bộ ” như nhấn mạnh vấn đề nhịp điệu đời sống, mùa xuân. Lời thơ biểu lộ niềm hân hoan, rung động trong tâm hồn tác giả. Các cặp từ láy “ quay quồng ”, “ rối loạn ” vừa quyến rũ vừa gợi hình, nhịp điệu khẩn trương, phấn khởi, rộn rịp, tưng bừng khơi gợi niềm vui náo động trong lòng người .Âm hưởng của mùa xuân tràn ngập cả vạn vật thiên nhiên, hòa vào tâm hồn con người những niềm rung động. Bất giác Thanh Hải chạnh lòng nghĩ đến quê nhà quốc gia, âm hưởng câu thơ bỗng trầm buồn, sâu lắng :“ Đất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước. ”Trong giai điệu trì trệ dần suy tư, câu thơ như đưa ta trở lại với quá khứ bốn ngàn năm lịch sử dân tộc. Trải dài suốt chiều dài lịch sử vẻ vang dựng nước, giữ nước, Tổ quốc ta đã trải qua bao dịch chuyển, thăng trầm. Ngày từ buổi đầu dựng nước, giữ nước đã đứng trước rủi ro tiềm ẩn xâm lược của quân địch. Câu chuyện mang sắc tố huyền sử về Thánh Gióng, cậu bé ba tuổi làng Phù Đổng cất tiếng nói tiên phong là lời nói yêu nước. Một ngàn năm nô lệ cho phong kiến phương Bắc đầy đau thương, tủi nhục, những hình ảnh của những người phụ nữ kiên trinh “ chỉ muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở biển Đông, lấy lại giang sơn, dựng nền độc lập, cởi ách nô lệ, chứ không chịu khom sống lưng làm tì thiếp cho người ” .Năm 938, với thắng lợi oanh liệt của Ngô Quyền trên sông Bạch Đằng đã mở ra một kỉ nguyên mới của độc lập tự chủ. Những vần thơ bỗng trì trệ dần suy tư như gợi nhớ về một thời kỳ đau thương mà dũng mãnh. Trong thời kỳ ấy sản sinh ra những người con trưởng thành từ đất mẹ đầy nguy hiểm, khó khăn vất vả nhưng luôn giành thắng lợi :“ Đất nghèo nuôi những anh hùngChìm trong máu chảy lại vùng đứng lên. ”( Nguyễn Đình Thi )Đã qua bao cuộc dịch chuyển của lịch sử dân tộc, quốc gia, con người Nước Ta vẫn kiên cường dũng mãnh, hiên ngang vượt qua những thử thách đầy gay cấn, kinh khủng. Từ “ cứ ” vang lên như một lời khẳng khái hùng hồn, một niềm tin bất diệt của Thanh Hải về tương lai quốc gia đẹp lộng lẫy, lấp lánh lung linh như những vì sao trên khung trời Tổ quốc. Đó là cách so sánh thật độc lạ và mới lạ, là sức liên tưởng vừa hiện thực vừa lãng mạn như khơi gợi trong lòng người đọc một hình ảnh đẹp về tình yêu quê nhà quốc gia .Trong cảm hứng về mùa xuân đang dâng trào nhà thơ bỗng muốn hóa thân :“ Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến. ”Cái giai điệu nhè nhẹ, du dương, êm ái, ngọt ngào của những thanh bằng liên tục, những luyến láy, điệp ngữ “ ta làm …, ta làm …, ta nhập ” cứ rối loạn, réo rắt mãi trong lòng người đọc, chừng như ta được bay bổng theo tham vọng của tác giả. Các động từ “ làm ”, “ nhập ” bộc lộ một sự hóa thân kì diệu. Cái “ ta ” giờ đây không còn riêng là cái ta của tác giả mà nó đã hòa nhập, đồng điệu với cái ta của tổng thể mọi người. Các hình ảnh “ con chim hót ”, “ một cành hoa ”, “ một nốt trầm xao xuyến ” mang ý nghĩa biểu lộ một lẽ sống, niềm tâm niệm của Thanh Hải so với Tổ quốc, Nhân dân .Nhà phê bình văn học Hoài Thanh – Hoài Chân đã từng nhận xét : “ Mỗi bài thơ hay là một cánh cửa mở cho tôi đi vào tâm hồn ” ( Thi nhân Nước Ta ). Vâng ! Bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ ” của Thanh Hải đã Open cho toàn bộ tất cả chúng ta cảm nhận một trái tim nhã nhặn bình dị, đôn hậu, chân thành của nhà thơ. Không tham vọng cao xa, Thanh Hải chỉ nhỏ nhẹ xin làm một tiếng chim hót góp tiếng ca vui tươi vào giai điệu rộn ràng của mùa xuân, một cánh hoa nhỏ bé giữa rừng hoa muôn ngàn sắc thắm của dân tộc bản địa .Thanh Hải đã khéo mượn vẻ đẹp thanh khiết của vạn vật thiên nhiên, cuộc sống để bộc lộ niềm mong ước thiết tha được sống có ích, đem lại hương sắc, niềm vui tô điểm cho mùa xuân quốc gia. Khát vọng sống là trọn đời hiến dâng của Thanh Hải cũng gặp được nét đồng điệu trong tâm hồn những nhà thơ khác :“ Nếu là con chim, chiếc láThì con chim phải hót, chiếc lá phải xanhLẽ nào vay mà không có trảSống là đâu chỉ nhận riêng mình. ”( Tố Hữu )Nhà thơ cũng có tham vọng nguyện sống là phải cho, phải góp sức. Đó là ý niệm sống đẹp đúng đắn. Say trong vũ khúc mùa xuân, khúc nhạc lòng Thanh Hải cứ ngân lên như cây đàn muôn điệu. Đọc khổ thơ ta mới cảm nhận được tình yêu vạn vật thiên nhiên, đời sống và khát vọng cháy bỏng góp sức cho đời. Trong bản hòa ca trầm bổng của mùa xuân, Thanh Hải chỉ mong được làm một và chỉ một “ nốt trầm xao xuyến ” .Một nốt trầm ấy lặng lẽ, đơn sơ, nhỏ nhẹ nhưng lại không hề thiếu trong bản giao hưởng mùa xuân. Cái âm thanh trì trệ dần của nốt trầm trong bản hòa ca càng làm tăng thêm sức quyến rũ trong giai điệu gọi mùa “ Em ơi ! Mùa xuân đến rồi đó ! ”. Cảm hứng ấy càng thêm mãnh liệt khi ta ngâm khẽ những vần thơ “ Mùa xuân nho nhỏ ” của Thanh Hải .Âm hưởng của nốt trầm ấy cứ mãi du dương để lại dư âm ngọt ngào trong lòng người sau những nốt thăng cao nghều, rộn ràng của cuộc sống. Thật khiêm nhường nhà thơ nguyện được hóa thân thành “ nốt trầm xao xuyến ” để nhập vào khúc ca tiếng hát của cuộc sống một cách bí mật, lặng lẽ, muốn đem năng lực, công sức của con người nho nhỏ của mình để góp thêm phần cho sự nghiệp thiết kế xây dựng tự do, thay đổi của quốc gia .Tất cả khát vọng như lắng lại trong tâm hồn nhà thơ như một niềm xúc cảm :“ Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đời. ”
Mùa xuân là khái niệm trừu tượng chỉ thời gian. Thanh Hải đã cụ thể hình ảnh “nho nhỏ” thể hiện một tâm hồn bình dị, lặng lẽ cống hiến. Lặng lẽ thôi mà sao đẹp biết bao, dạt dào như sóng triều dâng. Trong lời tự tình của tác giả làm chúng ta liên tưởng đến những con người trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long, người chiến sĩ của Lê Anh
Xuân trong “ Dáng đứng Nước Ta ” :“ Từ dáng đứng của anh giữa đường sân bay cảng hàng không Tân Sơn NhấtTổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân. ”( Lê Anh Xuân )Lật tiếp những dòng thơ của Thanh Hải, ta lại liên tưởng đến những chiến sỹ, những cô gái người trẻ tuổi xung phong đã miệt mài, bí mật góp sức cả tuổi xuân phơi phới tươi đẹp cho Tổ quốc :“ Em đã lấy tình yêu Tổ quốc thắp lên ngọn lửaĐánh lạc hướng thù hứng lấy luồng bom. ”( Lâm Thị Mỹ Dạ )Trong hai cuộc kháng chiến vĩ đại bảo vệ Tổ quốc, góp sức luôn là khát vọng cháy bỏng ngày đêm thường trực trong tâm hồn Thanh Hải. Trở về với dòng chảy lịch sử dân tộc cách đây sáu trăm năm, Nguyễn Trãi đã chứng minh và khẳng định tấm lòng trung hiếu sắt son với quốc gia :“ Bui có một lòng trung lẫn hiếuMài chăng khuyết, nhuộm chăng đen. ”( Thuật hứng XXIV )Thanh Hải ngay trên giường bệnh trong điều kiện kèm theo khắc nghiệt vẫn chứng minh và khẳng định khát vọng góp sức trọn cả cuộc sống cho Tổ quốc :“ Dù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc. ”Điệp ngữ “ dù là ” bộc lộ một chân lý, một giá trị sống, góp sức trọn đời mình. Câu thơ mang âm hưởng can đảm và mạnh mẽ, khẳng khái như lời nguyện cầu thành tâm nhất của Thanh Hải trước lúc ra đi. Lời tâm nguyện ấy thật thủy chung, son sắt vững chắc. Ngay trong tuổi xanh tràn trề sức sống hay khi đã về già, ngọn lửa nhiệt tình vẫn không khi nào lịm tắt. Thanh Hải chỉ xin làm một mùa xuân nho nhỏ trong hàng triệu mùa xuân nho nhỏ khác để được suốt đời góp thêm phần cho :“ Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân ”( Lê Anh Xuân )Khổ thơ cuối đã kết thúc bài thơ trong âm điệu nhẹ nhàng êm ả dịu dàng như giọng hò xứ Huế :“ Mùa xuân ta xin hátCâu Nam ai, Nam bìnhNước non ngàn dặm mìnhNước non ngàn dặm tìnhNhịp phách tiền đất Huế. ”Vẫn trái tim dào dạt yêu quê nhà, Thanh Hải chọn khúc hát giữa mùa xuân. Giai điệu êm ái Nam ai, Nam bình, thiết tha hiền hòa như con người Nước Ta. Dù ở trên mảnh đất “ nước non nghìn dặm ” hay ở bất đâu cũng đẹp, cũng gắn liền với tình cảm con người :“ Khi ta ở chỉ là nơi đất ởKhi ta đi đất đã hóa tâm hồn. ”( Chế Lan Viên )Thanh Hải với niềm tin yêu trìu mến quê nhà, nhà thơ rất là khôn khéo khi chọn dòng sông, sắc màu, âm thanh, điệu hát đều gắn chặt với quê nhà và có vẻ như nhà thơ muốn ôm trọn toàn bộ hình ảnh ấy trước khi về cõi vĩnh hằng. Bằng điệp ngữ “ nước non ngàn dặm ” phối hợp gieo vần bằng “ bình, mình, tình ” đã tạo âm hưởng bài thơ nhẹ nhàng như câu hò xứ Huế cứ ngân dài mãi ra rồi và lắng đọng lại trong lòng tất cả chúng ta những xúc cảm chân thành, ru hồn người đọc trên con đò xứ Huế dịu dàng êm ả trôi nhẹ trên sông Hương rồi khép lại trong ân hưởng rộn ràng, xao động của “ nhịp phách tiền ” đầy xao xuyến .Trang sách đã khép lại nhưng dư âm của nó vẫn còn đọng mãi như khơi gợi trong lòng tất cả chúng ta về một tình cảm cao đẹp của con người. Chính tình yêu vạn vật thiên nhiên, khát vọng dâng hiến của Thanh Hải làm xao xuyến rung động biết bao trái tim người đọc. Bài thơ cứ nhẹ nhàng, thấm thía tự nhiên đi vào lòng người như một bài học kinh nghiệm thâm thúy về lẽ sống đẹp, cách ứng xử đầy nhân văn, tấm gương hùng vĩ trong sáng của Thanh Hải làm ta trân trọng, khâm phục và tự ngẫm phải sống sao cho xứng danh với Tổ quốc, Nhân dân .( Bài làm của bạn Đào Thị Kim Ngân, học viên giỏi văn thành phố )
2. Phân tích Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 2
Mùa xuân là đề tài bất tận của thơ ca. Song, cái cảm nhận về mùa xuân của những nhà thơ theo thời hạn có nhiều đổi khác. Đối với Mãn Giác Thiền sư, một cao tăng nổi tiếng thời Lý, mùa xuân mang một tính triết lý thâm thúy :“ Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hếtĐêm qua sân trước một nhành mai ”Còn so với những nhà thơ trước cách mạng, mùa xuân gợi lên một nét sầu cảm :“ Tôi có chờ đâu, có đợi đâu ,Mang chi xuân đến gợi thêm sầu. ”( Chế Lan Viên )
Nhưng đối với nhà thơ Thanh Hải, mùa xuân mang một nét đẹp đáng yêu tươi thắm; gợi lên trong lòng người đọc nhiều hình ảnh rạo rực tươi trẻ. Vì thế, mùa xuân trong thơ của Thanh Hải là biểu tượng cho sức sống mạnh mẽ của quê hương, dân tộc. Tất cả đã được thể hiện rõ nét trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, một bài thơ đặc sắc được nhà thơ viết không lâu trước khi qua đời.
Người xưa có câu : “ Thi trung hữu họa ”. Thơ ca vẽ nên những bức tranh tuyệt đẹp của đời sống. Mở đầu bài thơ, Thanh Hải đã phác họa nên một bức tranh xuân giản dị và đơn giản mà tươi đẹp :“ Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi con chim chiền chiệnHót chi mà vang trời ”“ Dòng sông xanh ” gợi nhắc hình ảnh những khúc sông uốn lượn của dải đất miền Trung quanh co, đó hoàn toàn có thể là dòng sông Hương thơ mộng, một vẻ đẹp ngọt ngào của xứ Huế mộng mơ. Trên gam màu xanh lơ của dòng sông thơ mộng, điển hình nổi bật lên hình ảnh “ một bông hoa tím biếc ”. Không có màu vàng rực rỡ của hoa mai, cũng không có màu đỏ thắm của hoa đào, mùa xuân của Thanh Hải mang một sắc thái bình dị với màu tím biếc của bông hoa lục bình. Đây là một hình ảnh mang đậm truyền thống của cố đô Huế .Không biết tự khi nào màu tím đã trở thành sắc tố đặc trưng của con người và đất trời xứ Huế. Màu tím biếc gợi nhớ hình ảnh những nữ sinh xứ Huế trong những bộ áo dài màu tím êm ả dịu dàng thướt tha. Nhà thơ đã sử dụng giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật hòn đảo ngữ, đưa động từ ” mọc ” lên đầu câu như một cách để nhấn mạnh vấn đề vẻ đẹp tươi tắn, đầy sức sống của mùa xuân vạn vật thiên nhiên. Trong bức tranh mùa xuân của Thanh Hải, không chỉ có hình ảnh, mà còn có âm thanh xao xuyến, ngân nga của con chim chiền chiện. Tiếng chim lảnh lót vang lên làm xao động cả đất trời, làm xao xuyến cả tâm hồn thi sĩ nhạy cảm của nhà thơ .Những từ ngữ cảm thán “ ơi “, ” hót chi ” đã biểu lộ rõ nét xúc cảm của nhà thơ. Mùa xuân của vạn vật thiên nhiên đã đem đến cho nhà thơ một cảm xúc ngây ngất. Mùa xuân ấy không có gì khác lạ, vẫn là một mùa xuân rất đơn giản và giản dị trên quê nhà xứ Huế của nhà thơ. Nhưng nhà thơ bỗng nhận ra vẻ đẹp lạ kì của mùa xuân, một vẻ đẹp mà lâu nay nhà thơ không chú ý. Phải chăng vì đây là lần sau cuối được ngắm nhìn mùa xuân quê nhà nên nhà thơ cảm thấy mùa xuân ấy đẹp hơn, tươi tắn hơn ?Say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp giản dị và đơn giản và nên thơ của mùa xuân, nhà thơ bồi hồi xúc động :
“Từng giọt long lanh rơi
Xem thêm: Phân tích đoạn 1 Bình Ngô đại cáo hay nhất – Văn mẫu 10 hay nhất – Trường THPT Trịnh Hoài Đức
Tôi đưa tay tôi hứng ”“ Giọt lộng lẫy ” là giọt mưa xuân, giọt nắng vàng hay giọt sương sớm ? Theo mạch xúc cảm của nhà thơ thì có lẽ rằng đây là giọt âm thanh của tiếng chim ngân vang. Bằng một cảm nhận tinh xảo, nhà thơ đã hình tượng hóa tiếng chim thành một sự vật có hình dáng, đây là một sự phát minh sáng tạo rất mới mẻ và lạ mắt chỉ hoàn toàn có thể có được nhờ tâm hồn nhạy cảm của một thi sĩ. Như vậy, chỉ bằng ba nét vẽ : dòng sông xanh, bông hoa tím và tiếng chim ngân vang khắp đất trời, nhà thơ đã phác họa nên một bức tranh xuân tuyệt đẹp trên cố đô Huế .Từ vẻ đẹp thanh khiết của mùa xuân vạn vật thiên nhiên, nhà thơ liên hệ đến mùa xuân của quốc gia, mùa xuân của cách mạng :“ Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy trên sống lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ ”Bốn câu thơ mang cấu trúc song hành biểu lộ rõ hai trách nhiệm của nhân dân : chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và sản xuất làm giàu nước nhà. Hai trách nhiệm ấy đặt nặng lên vai của người chiến sỹ – “ người cầm súng ” và người nông dân – “ người ra đồng ”. Nét rực rỡ của đoạn thơ là việc phát minh sáng tạo hình ảnh “ lộc ”. “ Lộc ” là chồi non, cành biếc ; “ lộc ” còn tượng trưng cho sự như mong muốn, niềm an lành trong năm mới .Đối với người chiến sỹ, “ lộc ” là cành lá ngụy trang che mắt quân địch. Đối với người nông dân, “ lộc ” là những mầm mạ non trải dài trên đồng ruộng bát ngát, báo hiệu một mùa bội thu. Người chiến sỹ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc sẽ đem về “ lộc ” là sự an lành niềm vui, niềm tự hào thắng lợi cho dân tộc bản địa. Người nông dân gieo trồng lúa trên đồng ruộng sẽ đem về “ lộc ” là những hạt gạo trắng ngần, những bát cơm ngon ngọt cho đồng bào cả nước .Cả dân tộc bản địa bước vào xuân với khí thế khẩn trương và náo nhiệt :“ Tất cả như quay quồngTất cả như rối loạn … ”Bằng cách sử dụng từ láy quay quồng, rối loạn cùng với điệp từ, tác giả đã mang đến cho câu thơ một nét rộn ràng, sinh động. “ Hối hả ” nghĩa là vội vã, khẩn trương. “ Xôn xao ” là có nhiều âm thanh trộn lẫn vào nhau, làm cho náo động. Từ những âm thanh rối loạn và sự quay quồng của con người, nhà thơ lại suy tư về sự tăng trưởng của quốc gia qua bốn ngàn năm lịch sử vẻ vang :“ Đất nước bốn ngàn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước ”Chặng đường lịch sử vẻ vang của quốc gia qua bốn ngàn năm vĩnh cửu đã trải qua biết bao thăng trầm, với bao nhiêu là “ khó khăn vất vả và gian lao ”. So sánh quốc gia với vì sao sáng, nhà thơ đã biểu lộ niềm tự hào so với quốc gia và dân tộc bản địa. Sao là nguồn sáng bất diệt, là vẻ đẹp vĩnh hằng trong khoảng trống và thời hạn. Ngôi sao sáng đã trở thành vẻ đẹp lộng lẫy trên lá cờ Nước Ta, trở thành hình tượng cho vẻ đẹp ngời sáng của con người và quốc gia Nước Ta. Đất nước vẫn không ngừng tăng trưởng, vẫn “ cứ đi lên phía trước ” để sánh vai cùng những cường quốc năm châu trên quốc tế. Đoạn thơ bộc lộ ý chí vươn lên không ngừng của con người và dân tộc bản địa Nước Ta .Trong không khí tưng bừng của quốc gia vào xuân, nhà thơ cảm nhận được một mùa xuân tươi tắn, rạo rực trỗi dậy trong tâm hồn. Đó là mùa xuân của lòng người, mùa xuân của sức sống tươi tắn, mùa xuân của sự góp sức và hòa nhập :“ Ta làm con chim hótTa làm một nhành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến ”Nhịp thơ dồn dập và điệp từ “ ta làm ” diễn đạt rõ nét khát vọng góp sức của nhà thơ. Nhà thơ muốn làm một con chim, muốn làm một nhành hoa thắm trong vườn hoa xuân để dâng tiếng hót tha thiết, để tỏa hương sắc tô điểm cho mùa xuân quốc gia. “ Nốt trầm ” là nốt nhạc tạo nên sự và lắng đọng sâu xa trong một bản nhạc. Trong cái không khí tưng bừng của ngày hội mùa xuân, nhà thơ muốn làm một nốt nhạc trầm để góp vào khúc ca xuân của dân tộc bản địa một chút ít vấn vương, xao xuyến .Từ khát vọng hòa nhập, nhà thơ bộc lộ rõ hơn khát vọng góp sức của mình ở những câu thơ tiếp theo :“ Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc ”“ Mùa xuân nho nhỏ ” là cách nói ẩn dụ đầy phát minh sáng tạo của nhà thơ. Mỗi con người đều hoàn toàn có thể góp một phần công sức của con người của mình như “ một mùa xuân nho nhỏ ” để tô hương thêm sắc cho quê nhà quốc gia. “ Dâng ” là một hành vi góp sức, cho đi mà không yên cầu sự đền đáp. Phép hòn đảo ngữ nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề khát vọng góp sức chân thành của nhà thơ. Nhà thơ muốn góp sức lực lao động của mình trong công cuộc thiết kế xây dựng quốc gia nhưng chỉ với một thái độ rất là nhã nhặn, không khoa trương mà chỉ “ lặng lẽ ”, bí mật nhưng lại là toàn tâm toàn ý, như nhà thơ Tố Hữu đã chứng minh và khẳng định :“ Lẽ nào cho vay mà không trảSống là cho đâu chỉ nhận riêng mình. ”Điệp từ “ dù là ” được điệp lại hai lần bộc lộ rõ sự tự tin, mặc kệ thời hạn và tuổi tác của nhà thơ. Qua khổ thơ, nhà thơ đã nhấn mạnh vấn đề một ý nghĩa rất là thâm thúy : trách nhiệm góp sức kiến thiết xây dựng quốc gia là của mọi người và là mãi mãi. Không ai là không có nghĩa vụ và trách nhiệm kiến thiết xây dựng quốc gia, và nghĩa vụ và trách nhiệm ấy lê dài cả một đời người, từ tuổi đôi mươi cho đến khi đầu đã điểm bạc theo năm tháng. Đây là lời lôi kéo mọi người cùng chung vai gánh vác việc làm kiến thiết xây dựng và tăng trưởng quốc gia, để quốc gia hoàn toàn có thể vững vàng mà liên tục “ đi lên phía trước ” .Khổ thơ cuối là tiếng hát yêu thương nhà thơ ban tặng cho quốc gia và dân tộc bản địa, như một sự hiến dâng ở đầu cuối cho quê nhà quốc gia :“ Mùa xuân – ta xin hátCâu Nam ai, Nam bìnhNước non ngàn dặm mìnhNước non ngàn dặm tìnhNhịp phách tiền đất Huế ”Trong những ngày sau cuối của cuộc sống, Thanh Hải muốn hát lại hai làn điệu dân ca quen thuộc của quê nhà xứ Huế. Có lẽ trong những ngày tháng nằm trên giường bệnh, khi bị tử thần rình rập, nhà thơ lại thấy quê nhà của mình đẹp hơn, truyền thống quê nhà mình cũng đáng tự hào hơn. Đây cũng là cách để nhà thơ bộc lộ tình yêu quê nhà, nguồn cội .Đoạn thơ cho ta thấy rõ nhà thơ rất yêu quý quê nhà thơ mộng của mình, có lẽ rằng cũng từ đó mà nhà thơ hoàn toàn có thể lan rộng ra tình cảm để thương mến quốc gia, mới hoàn toàn có thể góp sức cả cuộc sống cho nước nhà. Bởi lẽ, chỉ có những người biết yêu thương quê nhà xóm làng thì mới hoàn toàn có thể mở rộng lòng mình để yêu quý quốc gia dân tộc bản địa .
Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết theo thể thơ năm tiếng, với cấu trúc gồm bảy khổ, mỗi khổ từ bốn đến sáu câu. Những hình ảnh ẩn dụ sáng tạo, biện pháp nhân hóa, điệp ngữ và những từ ngữ tượng hình được sử dụng thành công đã tạo nên nét đặc sắc của bài thơ. Qua đó, ta có thể cảm nhận được cái thi vị trong hồn thơ Thanh Hải.
Tình yêu thiên nhiên, sự xúc động trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân cách mạng và khát vọng cống hiến đã được Thanh Hải gửi gắm qua bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. Tuy là tác phẩm được viết không lâu trước khi nhà thơ qua đời nhưng bài thơ vẫn để lại trong lòng bao thế hệ bạn đọc những cảm xúc sâu lắng khó phai mờ. Và bài thơ vẫn sẽ tiếp tục trường tồn cùng với những bước đi lên của đất nước, gợi nhắc cho những thế hệ trẻ một cách sống đẹp: góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc, để đất nước ta sẽ mãi tươi đẹp như trong tiết xuân. Thế mới biết, cuộc đời của con người thì có hạn nhưng những giá trị tinh thần mà con người để lại cho đời sau thì có giá trị vĩnh hằng.
2. Bài văn phân tích Mùa xuân nho nhỏ mẫu số 2
Tố Hữu đã từng viết rằng :Nếu là con chim chiếc láThì con chim phải hót, chiếc lá phải xanhLẽ nào vay mà không trảSống là cho đâu chỉ nhận riêng mình
Trong cuộc sống bộn bề những âu lo, không tránh khỏi những lúc ta vô tình sống ích kỉ, chỉ nghĩ cho riêng mình. Nhưng trong cuộc sống này, chúng ta phải biết hi sinh, san sẻ, bởi cho đi chính là nhận lại. Thanh Hải trong những ngày cuối cùng của cuộc đời mình, chính là biểu hiện rõ nét nhất của lối sống cao đẹp, tận hiến bản thân cho mùa xuân của đất nước. Những lời tâm tình, nguyện ước đã được ông gửi gắm trọn vẹn trong bài “Mùa xuân nho nhỏ”.
Mở đầu bài thơ là bức tranh vạn vật thiên nhiên khoáng đạt, thoáng đãng được Thanh Hải phác họa bằng những hình ảnh rất là đơn giản và giản dị, thân mật :Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcXứ Huế mơ mộng chỉ cần một dòng sông xanh, một nhành hoa tím cũng đủ để Thanh Hải gợi nên cái thần, cái hồn của riêng nơi đây. Hai sắc tố ấy hòa quyện vào nhau đến giật mình và vô cùng dân dã, bình dị. Đặc biệt với động từ “ mọc ” hòn đảo lên đầu câu cho thấy sức sống can đảm và mạnh mẽ, sự trỗi dậy của vạn vật thiên nhiên vạn vật khi xuân sang. Bức tranh xứ Huế không chỉ tươi tắn về sắc tố mà còn rộn ràng bởi âm thanh :“ Ôi con chim chiền chiệnHót chi mà vang trời ”Tiếng hót của những chú chim làm cho khoảng trống trở nên thoáng rộng, khoáng đạt, khoảng trống được nới rộng biên độ. Trước khung cảnh và âm thanh đó, Thanh Hải say sưa ngắm nhìn, thu vào lòng mình vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, ông trân trọng, nâng niu, hứng lấy từng vẻ đẹp của tạo hóa :“ Từng giọt lộng lẫy rơiTôi đưa tay tôi hứng ”Những giọt âm thanh, giọt xuân thật lộng lẫy, đẹp tươi nhưng đọng lại như những hạt pha lê, để Thanh Hải ôm lấy vẻ đẹp của đời sống vào lòng mình. Bằng thứ ngôn từ vừa đơn giản và giản dị, vừa tinh xảo và rất mực tài hoa, tác giả đã cho người đọc thấy một mùa xuân thật xinh xắn, tỏa nắng rực rỡ và vô cùng điệu đàng .Từ những cảm nhận rất là chân thành, tinh xảo về vẻ đẹp của mùa xuân vạn vật thiên nhiên, Thanh Hải hướng ngòi bút để cảm nhận vẻ đẹp của cách mạng, quốc gia :Mùa xuân người cầm súng…Cứ đi lên phía trướcCác điệp ngữ : ” lộc, mùa xuân ” giúp người đọc tưởng tượng khung cảnh lao động và chiến đấu của nhân dân ta. Thanh Hải đã phát minh sáng tạo ra hai hình ảnh sóng đôi, tương tự với hai lực lượng xã hội lúc bấy giờ là chiến sỹ và nông dân. Họ đều gánh vác trên mình những trách nhiệm cao quý thiêng liêng : chiến đấu bảo vệ tổ quốc và lao động sản xuất để tăng trưởng quê nhà. Trên sống lưng họ đều mang những nhành lộc biếc, mang lại sức sống cho quốc gia, dân tộc bản địa .Trước vẻ đẹp đó, Thanh Hải xúc động thâm thúy và càng tự hào hơn nữa về lịch sử dân tộc bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc bản địa. Bằng thẩm mỹ và nghệ thuật nhân hóa, tác giả đã biến tổ quốc thành một bà mẹ tần tảo, hiền hậu, khó khăn vất vả gian lao trong những cuộc kháng chiến vĩ đại để vĩnh cửu cùng núi sông. Đồng thời ông cũng bộc lộ niềm tin cậy tuyệt đối vào sự vĩnh cửu vĩnh cửu của quốc gia. So sánh quốc gia như những vì sao sáng, lộng lẫy, tỏa rạng, cùng với từ “ cứ đi lên ” đã cho thấy niềm tin cậy can đảm và mạnh mẽ của ông so với tương lai của dân tộc bản địa. Dân tộc ta là dân tộc bản địa anh hùng, kiên cường trước mọi thử thách :Sống vững chãi bốn nghìn năm sừng sữngLưng đeo gươm tay mềm mại và mượt mà bút hoaCả đời sống phấn đấu và Giao hàng quốc gia, nhưng cho đến những giờ khắc ở đầu cuối của cuộc sống Thanh Hải vẫn giữ trọn lối sống xinh xắn, thiêng liêng ấy qua những nguyện ước chân thành :Một mùa xuân nho nhỏ…Một nốt trầm xao xuyếnLời tâm tình của ông thật thủy chung, son sắt, ông muốn góp mùa xuân nhỏ bé của mình vào mùa xuân lớn của quốc gia. Và ông nguyện chỉ là một nốt trầm trong bản hòa ca đa hương, đa sắc tố ấy. Những nguyện ước đó là bộc lộ của một con người khiêm nhường. Đồng thời lối cấu trúc “ Dù là … ” đã cho thấy đây không chỉ là nguyện ước trong khoảnh khắc nhất thời mà đó là tham vọng chân thành, đã có từ tuổi đôi mươi cho đến ngày gần đất xa trời ông vẫn nguyện làm con chim, làm nhành hoa lặng lẽ dâng tiếng hát, hương thơm cho đời. Đây quả là lối sống đẹp, đáng ngợi ca tôn vinh .” Mùa xuân nhỏ nhỏ ” là khúc ca mê hồn, đằm thắm mà cũng vô cùng mãnh liệt của Thanh Hải. Qua những vần thơ đó ta thấy được tình yêu quê nhà quốc gia, lối sống cao đẹp của nhà thơ. Những vần thơ tuy nhẹ nhàng, nhưng lắng sâu, làm cho mỗi tất cả chúng ta đều phải tâm lý về lối sống, cách ứng xử của bản thân so với chính mình và so với xã hội .
Nghe bài văn phân tích mùa xuân nho nhỏ hay
3. Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ngắn nhất bài văn mẫu số 3
Thanh Hải là một người chuyên sáng tác thơ. Ông có rất nhiều bài thơ hay và tôi thích nhất là bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của ông. Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được sáng tác vào năm 1980 khi ông còn nằm trên giường bệnh, bài thơ là tiếng lòng tha thiết gắn bó với cuộc đời thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước.
” Mọc giữa dòng sông xanh .… .Nhịp phách tiền đất Huế ” .Vậy trải qua bài thơ ” Mùa xuân nho nhỏ ” Thanh Hải đã muốn gửi gắm đến tất cả chúng ta những tâm lý gì ?Thật vậy, bài thơ ” Mùa xuân nho nhỏ ” là một bài thơ hay. Mở đầu bài thơ là bức tranh mùa xuân của vạn vật thiên nhiên được phác họa bằng vài nét chấm phá :” Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếcƠi ! con chim chiền chiệnHót chi mà vang trờiTừng giọt lộng lẫy rơiTôi đưa tay tôi hứng ” .Với những hình ảnh nho nhỏ, thân quen, bình dị, nhà thơ đã vẽ nên bức tranh thật đẹp. Chỉ bằng vài nét phác họa, tác giả đã vẽ ra một khoảng trống của mùa xuân, to lớn với dòng sông mặt đất, khung trời bát ngát với sắc màu tươi thắm, với những âm thanh vang vọng của mùa xuân mơ mộng, đậm đà phong vị xứ Huế .Bức tranh mùa xuân ở đây chỉ toàn là sắc tố dịu nhẹ một màu xanh biêng biếc của dòng sông quê, một màu tím ngát của cánh hoa mong manh đang mọc giữa dòng sông ấy. Nghệ thuật hòn đảo ngữ giữa hai câu thơ làm điển hình nổi bật hình ảnh của sắc hoa màu tím. Màu tím gợi lên một sắc xuân êm ả dịu dàng, đằm thắm. Màu tím là màu đặc trưng của Huế. Bức tranh xuân bỗng rộn ràng hơn lên bởi tiếng hót của chim chiền chiện. ” Chiền chiện ” là một loài chim hót vào mùa xuân .Từ cảm thán ” ơi ! ” là tiếng gọi trìu mến, thân thương của nhà thơ. Mấy tiếng ” hót chi mà … ” như một lời trách yêu nghe thât êm ả dịu dàng và duyên dáng. Bản nhạc của con chim chiền chiện như vang động cả đất trời, tràn ngập khắp khoảng trống, làm bừng lên một niềm vui bất diệt. Chỉ bằng vài nét phác họa đơn sơ : với một dòng sông, một bông hoa, một tiếng chim, một màu xanh, một sắc tím, Thanh Hải đã hoàn hảo bức tranh xuân của quê nhà mình thật nhẹ nhàng và điệu đàng quái đản .” Giọt lộng lẫy ” ở đây hoàn toàn có thể là giọt sương sớm của mùa xuân, hoàn toàn có thể là những giọt mưa xuân phơ phất hoặc hoàn toàn có thể nói là những giọt âm thanh của tiếng chim chiền chiện đang đọng lại trong khoảng trống rồi từ từ rơi xuống cho nhà thơ xòe hứng bằng đôi tay trân trọng của mình .Chỉ có sáu câu thơ mà có đủ cả âm thanh, sắc tố, dòng sông, bông hoa, tiếng chim, khung trời cao lồng lộng. Cảnh mùa xuân mở ra một khoảng trống phóng khoáng nhưng lại dịu dàng êm ả, tươi mát, một khoảng trống rất Huế. Trong không khí mùa xuân rộn ràng và tưng bừng, tác giả nhắc đến người cầm súng và người ra đồng, họ là hai lực lượng tiêu biểu vượt trội nhất cho quốc gia, làm hai trách nhiệm quan trọng nhất đó là sản xuất và chiến đấu :” Mùa xuân người cầm súngLộc dắt đầy trên sống lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạTất cả như quay quồngTất cả như rối loạn ” .Ngày xuân, người ta đi hái lộc, ” lộc ” theo nghĩa hẹp là chồi non, nghĩa rộng là sự như mong muốn. Lộc của người lính là lá ngụy trang trên sống lưng. Lộc của người nông dân là nương mạ xanh rờn. Cặp câu thơ đối xứng uyển chuyển, phối hợp với điệp ngữ ” mùa xuân ” và điệp từ ” lộc ” được láy đi láy lại nhiều lần, làm cho không khí kiến thiết xây dựng và bảo vệ quốc gia như càng khẩn trương, gấp gáp hơn. Và không khí háo hức sôi sục ấy được miêu tả bằng những từ ” quay quồng, rối loạn ” như càng tăng thêm sức gợi tả .Sau đó, nhà thơ nghĩ về mùa xuân của quốc gia :” Đất nước bốn nghìn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước ” .Viết về quốc gia, nhà thơ chỉ viết có bốn câu thơ nhưng bốn câu thơ đó thật tự hào. Tự hào về quá khứ oai hùng và chứng minh và khẳng định về một tương lai tươi đẹp của quê nhà mình. Từ ngữ giản dị và đơn giản ” bốn nghìn năm ” giống như nhà thơ đang kể chuyện tâm tình về đề tài lịch sử vẻ vang. Mấy ngàn năm nước Việt ta đã trải qua biết bao gian lao, khó khăn vất vả – kể từ lúc vua Hùng dựng nước rồi đến lúc nhân dân ta cùng nhau giữ lấy nước. Ta cũng phát hiện lòng tự hào ấy trong nhiều tác phẩm văn học. Đối lập với hai câu thơ nói về quá khứ là hai câu thơ ca tụng tương lai .Tại sao nhà thơ không dùng từ ” vẫn ” hay từ ” sẽ ” mà nhà thơ lại dùng từ ” cứ “. ” Cứ đi lên phía trước ” chỉ sự tử tế đi lên một cách hiên ngang, can đảm và mạnh mẽ không có một sức mạnh nào ngăn cản được. Với thẩm mỹ và nghệ thuật so sánh ” quốc gia như vì sao “, hình ảnh quốc gia trở nên thân thiện, quyến rũ. Đất nước đẹp như ánh sao sáng lộng lẫy trên khung trời cao vời vợi mà tất cả chúng ta đang ngẩng cao đầu chiêm ngưỡng và thưởng thức .Mở đầu bài thơ, tác giả xưng tôi. Đến cuối bài thơ tác giả lại xưng ” ta “. Cái ” ta ” giờ đây vừa mang cái ” ta ” thành viên của riêng tác giả vừa là cái ” ta ” chung của tất cả chúng ta, của toàn bộ mọi người .” Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến ” .Đại từ ” ta ” mang sắc thái sang chảnh, tự tôn, cấu trúc ” ta làm “, ” ta nhập ” nghe như lời căn dặn. Nhà thơ đang căn dặn mình và căn dặn tất cả chúng ta vì nghĩa vụ và trách nhiệm và nghĩa vụ và trách nhiệm với quê nhà. Trong cái lớn lao chung của mùa xuân xinh đẹp, nhà thơ chỉ góp mình như một tiếng chim, trong giọng hót của muôn chim. Một cành hoa, trong muôn sắc hương hoa, một nốt nhạc trầm nhã nhặn, trong muôn nốt nhạc bản tình ca. Cánh chim, cành hoa rất nhỏ bé, nhưng chim vô tư góp sức những tiếng hót hay cho đời .Nốt nhạc trầm không đủ tạo nên một bản nhạc hay nhưng nó cũng góp thêm phần tạo nên những cung bậc khác nhau của bản nhạc. Mượn cánh chim trời, đóa hoa thơm, nốt nhạc trầm, để bày tỏ lòng mình. Nhà thơ muốn được góp thêm phần công sức của con người nhỏ bé của mình trong công cuộc kiến thiết xây dựng quê nhà. Qua đó, ta thấy được khát vọng sống có ích cho đời của tác giả. Khát vọng đó bộc lộ rõ ý thức đúng đắn trong mối quan hệ giữa cá thể và xã hội, giữa ” tôi ” và ” tất cả chúng ta ” .
Tóm lại, qua những điều chúng ta vừa bàn luận, bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng tha thiết, gắn bó với đất nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một mùa xuân nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
4. Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ngắn nhất bài văn số 4
Cuộc đời là giọt nắng ban mai, là hạt mưa vội vã, là cơn gió dịu mát. Nhà thơ phải đưa tay hứng lấy những hồn, những sắc của đời sống và rót vào đoá hoa thi ca, để bông hoa vươn mình dâng lên cho đời mật ngọt quý giá, hương nhụy trong lành. Hẳn rằng, đã là người nghệ sĩ, có ai cất đi những rung động của trái tim vào chiếc rương khóa chặt, có ai giã từ bốn chữ ” tận tâm tận tụy ” mà mặc nhiên để ” tâm nhãn ” ngủ đông khi đứng trước những biến thiên của trần gian .
Hiểu được một điều tất lẽ dĩ ngẫu ấy, Thanh Hải đã chắp bút viết nên hồn thơ “Mùa xuân nho nhỏ” khi nhịp thở dần yếu ớt, khi miền đất chết đã cận kề. “Mùa xuân nho nhỏ” là tiếng lòng của người thi nhân đang hấp hối nhưng chớ lầm tưởng rằng tiếng lòng ấy sẽ bi quan, u uất. Thi phẩm là viên ngọc được kết tinh từ niềm ái mộ tha thiết của nhà thơ trước thiên nhiên, đất nước và cũng là nơi Thanh Hải gửi gắm niềm ước nguyện của mình.
Thanh Hải, một trong những thi nhân được nuôi dưỡng trong tiết trời của xứ Huế, gắn bó cả đời người bên người mẹ thứ hai mang tên ” Huế “. Ông là một nhà thơ luôn hướng ngòi bút của mình vào lý tưởng sống và tình yêu để từ ấy góp sức vào sự nghiệp dựng xây nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu. Bài thơ ” Mùa xuân nho nhỏ ” được sáng tác lúc ông đang ở trên giường bệnh vào những ngày cuối đời .Với giọng thơ hồ hởi, thiết tha xen kẽ những hình ảnh hồn xuân, sắc xuân, Thanh Hải đã dẫn bạn đọc đến với một mùa xuân tràn trề tin yêu của mảnh đất Huế kinh kì hoa mộng, của quốc gia Nước Ta. Ông còn gửi vào thi phẩm âm hưởng của niềm hy vọng về những vị lai quốc gia sẽ tươi đẹp hơn, bộc lộ một niềm tự hào cùng khát khao tận hiến cho quê nhà xứ sở .Mở đầu tác phẩm, ông đã trở thành người hoạ sĩ vẽ nên một bức tranh về một mùa xuân rất Huế với những gam màu thật ấm cúng :” Mọc giữa dòng sông xanhMột bông hoa tím biếc. “” Mọc ” là vươn lên để đón lấy những nắng gió cuộc sống, là sự trỗi dậy, sự thức tỉnh sau một giấc ngủ đông. Bằng việc vận dụng thẩm mỹ và nghệ thuật hòn đảo ngữ, từ ” mọc ” đặt ở đầu câu thơ càng tô đậm sức sống mãnh liệt đến giật mình của vạn vật thiên nhiên, tạo vật khi khoác lên mình chiếc áo của sự khởi đầu và hứng lấy những tinh chất quý giá của ngày xuân. Cũng góp vào thi đàn hồn thơ nàng xuân, Chế Lan Viên đã viết ” Xuân về “, về trên màu xanh của tà áo chuối non, màu đỏ của những chùm pháo trước nhà và sắc hồng dịu dàng êm ả của hoa đào .Còn Thanh Hải, ông chọn cho mình những gam màu dịu dàng êm ả, nên thơ và rất đặc trưng của Huế. Đó là khúc sông uốn lượn tựa như tấm lụa đào thướt tha của dải đất miền Trung quanh co. Phải chăng đó chính là dòng Hương Giang êm đềm, thánh thiện ? Dòng sông đó đã hoà nhập với khung trời xanh thẳm bên trên để biến thân thành một ” dòng sông xanh “. Chấm phá trên phông nền xanh xanh ấy là hình ảnh ” một bông hoa tím biếc ” .Xuân miền Nam là hoa mai nhuộm màu vàng rạo rực của nắng. Xuân miền Bắc là cành đào e thẹn nép sau chiếc váy màu hồng nhạt. Còn mùa xuân của Huế, mùa xuân của Thanh Hải là một màu tím biếc. Chẳng biết tự khi nào, mỗi lần nhắc đến tên gọi của vùng đất Thần Kinh thương nhớ, người ta lại mường tượng ra một sắc tím thủy chung ôm trọn cả khung trời. Đến với hồn thơ của Thanh Hải, ta lại thấy sắc tím bình dị thắp thoáng giữa dòng Hương như một hình tượng ngàn năm của xứ Huế trầm tư, cổ kính .Cổ nhân từng nói : ” Thi trung hữu nhạc ” tức trong thơ trữ tình có nhịp điệu hòa quyện với nhạc, tiềm ẩn những thanh âm của nhà hát cuộc sống. Có lẽ vì thế, Thanh Hải đã thả trọn những vang vọng của vạn vật thiên nhiên đang độ xuân về vào vần thơ của mình :” Ơi con chim chiền chiệnHót chi mà vang trời. “Có thứ âm hưởng thật ngọt ngào, êm ả dịu dàng trong ” ngôn từ Huế “. Thanh Hải là một người gắn bó với xứ Huế bằng tình yêu tha thiết, chân thành nên trong giọng thơ trìu mến, thân thương của ông sống sót hình bóng của từ ” Ơi ” mộc mạc, thân mật và lời trách yêu ” hót chi mà “. Trong bản trường ca mùa xuân, chàng nghệ sĩ chiền chiện đã cất cao tiếng hát trong vắt, thánh thót và ngân nga. Hàng ngày ngồi bên hành lang cửa số phòng bệnh, màu tím biếc của hoa, sắc xanh của dòng nước và điệp khúc của tiếng chim cứ gợn trong mắt, âm vang bên tai nhà thơ. Đó đều là những hình ảnh, tín hiệu đặc trưng của mùa xuân cố đô .Ông đã nâng lên chén rượu kính đời và ” say ” trong niềm thổn thức trước vạn vật thiên nhiên. Tâm trí của nhà thơ như con thuyền nhỏ đi từ bến cõi thực sang bến cõi mộng. Sóng xanh, hoa tím, tiếng chim … đều kết tinh thành giọt :” Từng giọt lộng lẫy rơiTôi đưa tay tôi hứng .” Giọt lộng lẫy ” – hình ảnh giàu sức gợi và chứa đựng muôn trùng sắc thái. Đó phải chăng là dư âm của trận mưa đọng lại trên phiến lá ? Hay mùa gió xuân đã thổi những hạt phấn của nắng sớm phủ lên giọt sương mai nơi kẽ lá, như những viên pha lê xinh đẹp ? Có lẽ là tổng thể và còn nhiều hơn nữa. Đó cũng là giọt niềm hạnh phúc của tình đời đượm thắm cả đất trời, hòa quyện vào tâm hồn thi sĩ .Trong mối link với câu thơ trước, tiếng chim hồn nhiên, trong trẻo mà da diết dưới vòm trời cao rộng đã kết đọng lại thành từng ” giọt âm thanh ” rơi xuống hồn người, chạm vào cõi sâu lặng, khuấy lên bao nỗi niềm của nhà thơ. Bằng tâm hồn tinh xảo và điểm nhìn thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ, ông đã hình tượng hóa tiếng chim như suối nguồn âm thanh tuôn chảy trong ánh sáng rạng rỡ. Tiếng chim từ chỗ được lắng nghe bằng thính giác chuyển sang thị giác rồi xúc giác. Đó chính là nghệ thuật và thẩm mỹ ẩn dụ quy đổi cảm xúc được Thanh Hải sử dụng một cách tài tình .Thi nhân hấp tấp vội vàng đưa đôi bàn tay để ” hứng ” lấy thứ quà Tặng Ngay của vạn vật thiên nhiên xứ Huế với một sự tiếp đón, nâng niu, trân quý như sợ rằng, nếu không làm như vậy thứ âm thanh ngọt lành kia sẽ chìm vào thinh vắng. Đại từ ” tôi ” được điệp hai lần đã gợi nên khát khao được ôm trọn vào lòng tổng thể tinh hoa của đời sống, được tận thưởng, sở hữu và giao hòa với bản hoà tấu mùa xuân .Như vậy, chỉ với vài nét họa, xen kẽ một chút ít chất nhạc, Thanh Hải đã phác họa được một siêu phẩm tuyệt sắc mang điệu hồn thơ mộng, trữ tình của mùa xuân đất Huế căng tràn sức sống. Từ đó, thể hiện niềm say xưa, ngây ngất của tác giả trước vạn vật thiên nhiên đất trời mùa xuân .Vẻ đẹp của mùa xuân kinh thành Huế chính là một nét họa thần tình tô đậm cho vẻ đẹp của chốn thiên đường mang tên ” mùa xuân con người, mùa xuân quốc gia ” :“ Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy trên sống lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạTất cả như quay quồngTất cả như rối loạn “Không phải ngẫu nhiên mà Thanh Hải sử dụng hình thức sóng đôi uyển chuyển với hai hình ảnh “ người cầm súng ” và ” người ra đồng ”. Bởi lẽ họ là những người đại diện thay mặt cho sức mạnh dân tộc bản địa. Đồng thời, biểu trưng cho hai trách nhiệm kế hoạch quan trọng của quốc gia ta là chiến đấu ở tiền tuyến và lao động thiết kế xây dựng hậu phương vững chãi. Nét rực rỡ của đoạn thơ là việc phát minh sáng tạo hình ảnh ẩn dụ “ lộc ”. Lộc biếc rũ bỏ quá khứ điêu tàn, cũ kĩ để vươn lên sau những cơn mưa xuân rét mướt, những ngày đông giá lạnh trong kén lá đang ngỡ ngàng nhìn vạn vật .Lộc giắt đầy trên sống lưng ” người cầm súng “, phơi phới bước chân ra trận gợi liên tưởng đến cành lá ngụy trang của người chiến sỹ. Lộc mà người chiến sỹ mang đến cho tất cả chúng ta là mồ hôi, là giọt lệ, là xương máu mà những anh đổ xuống vì toàn dân, là thành quả của những năm tháng dốc toàn sức toàn lực bảo vệ mùa xuân thanh thản của tổ quốc, là phong bì đỏ của niềm niềm hạnh phúc, an lành gửi đến mọi nhà phong. Lộc trải dài vô tận trên nương mạ do những đôi tay chai sạn của ” người ra đồng ” gieo trồng .Những người nghệ nhân ấy đã tô điểm thêm cánh diều xanh của niềm tin, hy vọng đang tung bay trong mùa gió xuân. Lộc mà người nông dân dành Tặng Ngay cho người, cho đời là rãy bắp, bãi dâu, là những hạt gạo trắng ngần, những bát cơm ngon ngọt. Người cầm súng mang theo sức xuân vào trận đánh, người ra đồng gieo mùa xuân trên từng thửa ruộng. Họ đã mang cả mùi vị mùa xuân ra trận địa của mình để gặt hái mùa xuân về cho quốc gia .Tất cả ” như quay quồng “, ” như rối loạn ” mà hoà quyện trong sự phồn thực của mùa xuân. Điệp từ “ tổng thể ” đi liền với những từ láy “ quay quồng, rối loạn ” làm cho nhịp thơ trở nên sôi động, lời thơ chan chứa niềm hân hoan, rung động. Tác giả đã mang đến âm hưởng của nét sống rộn ràng, sinh động, khẩn trương trong trách nhiệm thiết kế xây dựng và bảo vệ quốc gia .Cung bậc cảm hứng của thi nhân bất giác gói gọn trong nỗi chạnh lòng khi thước phim bốn ngàn năm lịch sử dân tộc của quê nhà, quốc gia chợt sống dậy trong nhịp thơ trầm tư, sâu lắng :“ Đất nước bốn ngàn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước ”Xuyên suốt chiều dài của triền đê mang tên ” Lịch sử “, móc thời hạn ” bốn ngàn năm ” đã đi vào tâm thức của biết bao thế hệ. Một lời tổng kết về lịch sử vẻ vang quốc gia “ bốn ngàn năm ” với bao “ khó khăn vất vả ”, “ gian lao “, với muôn vàn những thăng trầm, gian nan, dịch chuyển. Cái nghèo cái đói chẳng buông tha, bão giông, nắng lửa chẳng nương tay, những cơn thủy triều của sự đau thương, mất mát cứ xé nát tâm can. Song, Thanh Hải đã sử dụng hình ảnh so sánh ” Đất nước như vì sao ” để chứng minh và khẳng định sức mạnh lớn lao, ý chí quật cường và bản lĩnh can trường của tổ quốc Việt Nam. Vì sao ấy luôn luôn tỏa ra vầng hào quang rạng ngời, sáng tỏa, vững vàng bay lên từng nấc thang của khung trời to lớn để ngày càng văn minh, niềm hạnh phúc .Điệp từ “ quốc gia ” cộng với cấu trúc song hành “ quốc gia bốn ngàn năm, quốc gia như vì sao ” miêu tả nhịp hoạt động đi lên của lịch sử dân tộc và chứng minh và khẳng định sự vĩnh cửu vĩnh cửu của quốc gia. Dằng dặc bốn ngàn năm, ta vẫn là ta, là một vương quốc nhỏ bé trên map quốc tế nhưng lại khiến toàn quả đât thán phục với những chiến công hiển hách. Đó là ba lần thắng lợi trước đoàn quân Mông – Nguyên hung hãn. Là Bạch Đằng, Chương Dương, Hàm Tử – mồ chôn của bao đế chế ngông cuồng. Là những năm tháng đấu tranh ngoan cường khiến Mĩ và Pháp phải thua cuộc. Hình ảnh một vương quốc dẫu trải qua bao nhiêu khó khăn vất vả, dẫu phải đứng trước những quân địch to lớn vẫn không khi nào cam tâm quỳ xuống đã đi vào hồn thơ của Hạ Văn Thịnh :” Định mệnh nhắc ta rằng Đất Việt gian truânNhưng chữ S không thể nào gục gãyNgười trước ngã, người sau đứng dậy “Từ ” cứ ” vang lên như một nốt thăng với khí thế hào sảng. Tiếng thơ là một lời khẳng định chắc chắn hùng hồn và chan chứa niềm tin, niềm tự hào bất diệt của Thanh Hải vào sức sống của dân tộc bản địa, vào sự tăng trưởng không ngừng trong tương lai của quốc gia .Tận sâu nơi cõi lòng của nhà thơ dâng trào một nỗi khao khát, một nguyện vọng hiến dâng cho đời tựa như một tia sáng vụt lên khỏi vực thẳm tăm tối nhuốm bệnh hiểm nghèo, như một dòng suối ấm nóng len lỏi đến mọi ngõ ngách của trái tim người thi nhân và người thưởng văn :“ Ta làm con chim hótTa làm một cành hoaTa nhập vào hòa caMột nốt trầm xao xuyến ” .Thanh Hải đã đặt bàn tay xám ngắt của mình lên chiếc vĩ cầm ” thơ ca ” để tấu lên giai điệu ngọt ngào, du dương, êm ái rót vào tâm hồn, nhẹ nhàng xoa dịu trái tim. Giai điệu ấy hiện lên trong những thanh bằng liên tục, những luyến láy, điệp ngữ “ ta làm … ta làm … ta nhập ”. Tiếng thơ như một lời thủ thỉ tâm tình về niềm ước nguyện của nhà thơ. Thi nhân muốn hóa thân đến tột độ, hóa thân đến toàn vẹn hồn cốt – một sự hóa thân diệu kì. Đó hẳn là nguyên do mà ông sử dụng những động từ ” làm “, ” nhập “. Cái ” ta ” ở đây không phải là của riêng tác giả hay một thành viên đơn thân nào khác. ” Ta ” giờ đây là là một quần thể, một dân tộc bản địa. ” Ta ” đã đồng thanh, đồng điệu với mọi người, chân trời riêng đã hòa quyện với chân trời chung .Những hình ảnh ” con chim hót “, ” một cành hoa “, ” một nốt trầm ” dẫu nhỏ bé, đơn sơ nhưng lạ phúng dụ lẽ sống cao đẹp của Thanh Hải. Ông muốn làm một ” con chim ” trong muôn vàn loài chim, góp vào đời tiếng hót vui tươi, tha thiết làm đắm say lòng người. Ông chỉ xin được làm ” một cành hoa ” trong xứ sở hoa với đủ đầy những gam màu từ rạng rỡ đến âm trầm. Và người thi sĩ ấy chỉ ước mong được làm ” một nốt trầm ” lặng lẽ, bí mật cứ mãi du dương để lại dư âm bồi hồi, xao xuyến trong lòng người. Bản giao hưởng cuộc sống không hề thiếu những nốt trầm ấy .Thanh Hải – ” nốt trầm ” trong bản hòa ca muôn điệu của quốc gia đã để lại trong lòng người đọc hình ảnh một thi sĩ sống với điều tâm niệm thật chân thành, đơn giản và giản dị và tha thiết. Khát vọng được góp sức của tác giả cũng gặp được nét đồng điệu với nhạc sĩ Trương Quốc Khánh :” Nếu là chim, tôi sẽ là loài bồ câu trắngNếu là hoa, tôi sẽ là một đóa hướng dươngNếu là mây, tôi sẽ là một vầng mây ấmLà người, tôi sẽ chết cho quê nhà “Khát vọng góp sức sức nhỏ, góp sức những gì tinh túy nhất của đời người cho quốc gia đã làm sáng lên hồn thơ, làm ngân lên âm hưởng của một lẽ sống nhã nhặn, cao quý :“ Một mùa xuân nho nhỏLặng lẽ dâng cho đờiDù là tuổi hai mươiDù là khi tóc bạc ”Mùa xuân là thước đo của thời hạn, hạn định của khoảng trống. Song, Thanh Hải đã sử dụng từ láy ” nho nhỏ ” đã định hình cho khái niệm trừu tượng, bộc lộ ước vọng nhã nhặn, dung dị. Tính từ “ lặng lẽ ” cho thấy vẻ đẹp của một tâm hồn, lối sống và nhân cách không ồn ào, khoa trương. Ông tự nguyện cả cuộc sống cho đi một cách lặng lẽ mà không hề yên cầu người ta sẽ nhớ đến tên tuổi, ghi tạc vào sử sách .Ví như người lao công lặng lẽ giữ sạch đường phố, người bác sĩ lặng lẽ cứu lấy những sinh mệnh đang hấp hối. Lặng lẽ thôi mà sao ý nghĩa, đẹp tươi biết bao. Lặng lẽ thôi mà sao như dòng suối mát lành, như ngọn lửa ấm cúng. Ngâm khẽ những vần thơ ” Mùa xuân nho nhỏ “, bức thư tự tình của tác giả khiến ta nhớ đến một Sa Pa lặng lẽ nhưng không tầm thường, những con người cứ lặng lẽ mà miệt mài góp sức thanh xuân và sức trẻ cho quốc gia .Hay trong Áo xanh của Quách Tỉnh Xuân Trường có đoạn :” Đất nước độc lập, tôi vẫn mải miết điTiếp bước cha anh, đâu nghĩ gì danh lợiỞ trong trái tim, cờ sao bay phấp phớiLý tưởng trau dồi, mãi mãi một niềm tinCống hiến sức mình, chẳng cần đợi gọi tên “Điệp ngữ ” dù là ” cùng hình ảnh ghi lại hai mốc son quan trọng của đời người “ tuổi hai mươi ” và “ khi tóc bạc ” khiến cho lời thơ khẳng khái như một lời hứa, lời tự nhủ rằng sẽ trọn đời góp sức của nhà thơ. Trên sống lưng đồi từ tuổi trẻ đến những ngày vãn niên, khát vọng hiến dâng, lí tưởng sống thầm lặng và cao đẹp đã trở thành một lời tuyên thề vững chắc, một tâm nguyện thủy chung in sâu vào trái tim người thi sĩ ấy .Tuổi hai mươi với nguồn nguồn năng lượng dạt dào, căng tràn sức sống, ông đầy kiên nghị và sôi sục, hết mình sống vì sự nghiệp thiết kế xây dựng quốc gia. Khi thời hạn lưu lại dấu vết trên mái tóc bạc mầu, ngọn lửa nhiệt huyết vẫn không khi nào tắt lịm. Ngọn lửa ấy cứ bập bùng cháy mãi, mùa xuân ấy cứ nho nhỏ mà lại tận tâm tận tụy hòa nhịp cùng ” Chín mươi triệu người lấy thân mình chở che Tổ quốc rất linh ” ( Nguyễn Phan Quế Mai ) .Sau những buồn vui, thành bại, quê nhà vẫn là nơi đảm nhiệm, là ” phòng triển lãm ” lưu giữ những gì còn lại của đời người. Khúc ca sau cuối của Thanh Hải vẫn hướng về vẻ đẹp quê nhà, vẫn là khúc ca dành cho Huế :“ Mùa xuân ta xin hátCâu Nam ai Nam bìnhNước non ngàn dặm mìnhNước non ngàn dặm tìnhNhịp phách tiền đất Huế ”Khúc Nam ai là khúc nhạc buồn thương, da diết gợi nên thước phim quá khứ đầy quyết tử, khổ đau mà quốc gia đã trải qua. Và trong tiết xuân hiền hòa, ấm cúng của hiện tại ta thấy ngân vang khúc Nam Bình – khúc nhạc êm ái, trìu mến. Những âm điệu đặc trưng của Huế đã hòa vào dòng máu của nhà thơ, đã trở thành một phần của linh hồn và luôn thường trực trong ” ốc đảo ” trái tim. Bằng điệp ngữ ” nước non ngàn dặm ” phối hợp gieo vần bằng ” bình, mình, tình ” làm cho âm hưởng bài thơ ngọt ngào, dịu nhẹ như làn điệu dân ca trữ tình xứ Huế .Bài thơ khép lại với ” nhịp phách tiền ” rộn ràng, xao động. Đó là điệu nhạc của đời sống mới, sức sống mới của dân tộc bản địa. Con đò xứ Huế trên dòng sông Hương chở theo những câu hò xao xuyến, bay bổng, điệu hò chậm rãi, miên man, tiếng hò bâng khuâng, da diết rót vào hồn người. Để mỗi khi nghe hò là người ta nhớ đến Huế :Tiếng hát đâu mà nghe nhớMái nhì man mác nước sông Hương .( Tố Hữu )Xuân Diệu ý niệm : ” Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài “. Thơ hay là hay từ vẻ đẹp bên ngoài đến cốt cách bên trong. ” Mùa xuân nho nhỏ ” chính là một thi phẩm không riêng gì thành công xuất sắc về mặt nội dung mà còn mang những nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ. Ta thuận tiện nhận thấy bài thơ có cấu tứ “ lộ thiên ” theo chiều khoảng trống mở .Mạch thơ đi theo trình tự : Xuân thiên nhiên – xuân con người – xuân quốc gia – xuân thi sĩ và ở đầu cuối là xuân đất Huế quê nhà. Nhờ có những giải pháp ẩn dụ, so sánh, điệp ngữ … đã góp thêm phần làm điển hình nổi bật cấu tứ, hình ảnh, hình tượng và ngôn từ của tác phẩm. Mỗi câu thơ đều giàu sức gợi tình, quyến rũ. Đây quả là một bài thơ tích hợp hài hòa bốn yếu tố : ý – tình – hình – nhạc .” Bài thơ không riêng gì hay về ý tứ mà còn hay về nhạc điệu. Câu thơ 5 tiếng ngắt nhịp 3/2 xen với 2/3 linh động … Không chỉ ngắt nhịp linh động, nhà thơ còn quan tâm dùng vần trắc cuối năm khổ thơ, tạo một âm vang giòn giã như thể nhịp phách tiền … ” ( Trần Đình Sử, Đọc văn học văn ). Thả hồn vào ” Mùa xuân nho nhỏ “, ta hoàn toàn có thể cảm nhận được chất thi vị trong hồn thơ Thanh Hải .” Mùa xuân nho nhỏ ” là ngọn lửa diệu kì ủ ấm đôi tay xám ngắt của thi nhân. Ngọn lửa ấy như có phép màu truyền hơi thở, truyền tình yêu vào mạch huyết, vào trái tim của nhà thơ. Thi phẩm là tiếng hát của vạn vật thiên nhiên đất trời, là tiếng nói ngân vang của cõi lòng người con xứ Huế với tình yêu dạt dào dành cho quê nhà, quốc gia, với khát vọng dâng hiến trọn đời vì tổ quốc. Hồn thơ cứ nhẹ nhàng mà thấm thía, lặng lẽ mà chạm đến ngưỡng rung động vĩnh hằng của trái tim người đọc .Tác phẩm là một dẫn chứng cho ” thẩm mỹ và nghệ thuật vị nhân sinh ” bởi lẽ nó đã ảnh hưởng tác động và khơi gợi được ” những ngọn lửa ” tư tưởng tích cực, tân tiến neo đậu trong trái tim fan hâm mộ trẻ rằng ta phải sống ý nghĩa, góp sức hết mình vì dân tộc bản địa. Bài thơ được nhạc sĩ Trần Hoàn phổ nhạc trở thành ca khúc vượt thời hạn để người đời hiểu thêm nhân cách một thi sĩ, một chiến sỹ .( Nguồn : Âu Dương Nhật Hạ )
IV. Kiến thức lan rộng ra về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
– Nhận xét về nhà thơ Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, nhà nghiên cứu và điều tra văn học Trần Hữu Tá viết :
“Cuộc đấu tranh bền bỉ, anh dũng của nhân dân miền Nam, của nhân dân Thừa Thiên, là nguồn cảm hứng chủ yếu của thơ Thanh Hải. Sau năm 1975, thơ ông càng chín hơn. Bài “Mùa xuân nho nhỏ” (1980, làm trên giường bệnh trước khi mất không lâu) là thành công tiêu biểu hơn cả.
Nói chung, thơ ông chân thực, bình dị, đôn hậu và chân thành. Tuy nhiên, ông ít thay đổi trong phong thái, nhiều khi có hiện tượng kỳ lạ tự lập lại mình. Đối với nền thơ chống Mỹ của miền Nam, Thanh Hải là một trong những cây bút có nhiều góp phần … “- / –
Trên đây là những gợi ý cơ bản giúp em làm bài văn phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải có kèm theo một số bài văn mẫu tham khảo. Truy cập mục tài liệu Văn mẫu lớp 9 để cập nhật thêm nhiều bài văn hay khác giúp bạn rèn luyện kỹ năng làm văn. Chúc các bạn học tốt !
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
