Tài liệu hướng dẫn phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của Đọc Tài Liệu gồm những gợi ý chi tiết giúp em tìm hiểu đề, xác định luận điểm, dàn ý cơ bản để có thể tự viết được một bài phân tích hay và đủ ý. Tham khảo thêm những bài văn mẫu hay bên dưới để củng cố kiến thức và mở rộng vốn từ.
Hướng dẫn phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí
Đề bài: Phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của đại thi hào Nguyễn Du.
1. Phân tích đề
Bạn đang đọc: Phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí | Văn mẫu 10
– Yêu cầu : phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí .- Đối tượng, khoanh vùng phạm vi đề bài : những câu thơ, từ ngữ, cụ thể tiêu biểu vượt trội trong bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du .- Phương pháp lập luận chính : Phân tích .
2. Hệ thống luận điểm
– Luận điểm 1: Đọc phần dư cảo, thương cảm cho Tiểu Thanh (hai câu đề)
– Luận điểm 2: Số phận bi thương, uất hận của Tiểu Thanh (hai câu thực)
– Luận điểm 3: Niềm suy tư và mối đồng cảm của tác giả với Tiểu Thanh (hai câu luận)
– Luận điểm 4: Từ cảm thương cho người, tác giả xót thương cho chính mình (hai câu kết).
Lập dàn ý chi tiết cụ thể phân tích bài Đọc Tiểu Thanh kí
1. Mở bài phân tích Đọc Tiểu Thanh kí
– Giới thiệu vài nét về Nguyễn Du :+ Nguyễn Du ( 1765 – 1820 ) là đại thi hào của dân tộc bản địa Nước Ta với kĩ năng kiệt xuất, một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn của dân tộc bản địa .- Giới thiệu bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí :
+ Đọc Tiểu Thanh kí là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thơ văn Nguyễn Du, là tiếng nói đồng cảm với thân phận người phụ nữ bất hạnh xưa – nạn nhân của chế độ phong kiến.
2. Thân bài phân tích Đọc Tiểu Thanh kí
* Tìm hiểu khái quát về cuộc đời nàng Tiểu Thanh
– Tiểu Thanh là người con gái có thật, sống cách Nguyễn Du 300 năm trước ở đời Minh ( Trung Quốc ), là người rất mưu trí và nhiều tài nghệ .- Tuy có tài sắc vẹn toàn nhưng phải chịu số phận làm lẽ đơn độc, xấu số, hẩm hiu .- Nàng bị vợ cả ghen, đày ra sống ở Cô Sơn cạnh Tây Hồ côi cút một mình .- Trước khi lâm bệnh mất vì buồn rầu năm 18 tuổi, nàng có để lại một tập thơ sau bị vợ cả đốt, hiện chỉ còn sót lại 1 số ít bài được tập hợp trong ” phần dư ” .=> Tiểu Thanh là người con gái tài sắc, bạc mệnh .
* Luận điểm 1: Đọc phần dư cảo, thương cảm cho Tiểu Thanh (hai câu đề)
” Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư “( Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang )- Tây Hồ hoa uyển ( vườn hoa bên Tây Hồ ) – thành khư ( gò hoang ) -> Hình ảnh thơ trái chiều giữa quá khứ và hiện tại- “ tẫn ” : đến cùng, triệt để, hết-> Nguyễn Du mượn sự biến hóa của cảnh sắc để nói lên được sự đổi khác của đời sống : Hồ Tây là một cảnh đẹp xưa kia thì giờ đây trở thành một bãi gò hoang .=> Đau xót, ngậm ngùi cho vẻ đẹp chỉ còn trong dĩ vãng .” Độc điếu tuy nhiên tiền nhất chỉ thư “( Thổn thức bên tuy nhiên mảnh giấy tàn )- ” độc điếu ” : một mình viếng – ” thổn thức ” : trạng thái thương xót, đồng cảm- ” nhất chỉ thư ” : một tập sách – ” mảnh giấy tàn ” : bài viếng nàng Tiểu Thanh của Nguyễn Du .-> Một mình nhà thơ ngậm ngùi đọc một tập sách ( di cảo của Tiểu Thanh )-> Nhấn mạnh sự đơn độc lắng sâu trầm tư, sự xót thương với người xưa=> Hai câu thơ biểu lộ được sự thương xót của nhà thơ dành cho Tiểu Thanh, người con gái tài sắc nhưng có một cuộc sống thật tệ bạc. Người mất đi rồi chỉ còn lại cảnh Hồ Tây nhưng nó cũng không còn đẹp như khi nàng còn sống nữa .
* Luận điểm 2: Số phận bi thương, uất hận của Tiểu Thanh (hai câu thực)
Chi phấn hữu thần liên tử hậu( Son phấn có thần chôn vẫn hận )- ” Son phấn ” : vật trang điểm của phụ nữ, tượng trưng cho vẻ đẹp, vẻ đẹp của người phụ nữ-> Sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành của Tiểu Thanh .Văn chương vô mệnh lụy phần dư( Văn chương không mệnh đốt còn vương )- ” Văn chương ” : tượng trưng cho kĩ năng .- ” hận, vương ” : diễn đạt cảm hứng- “ Chôn ”, “ đốt ” : động từ cụ thể hóa sự ghanh tỵ, sự vùi dập phũ phàng của người vợ cả so với nàng Tiểu Thanh .-> Triết lí về số phận con người : tài hoa bạc mệnh, tài mệnh tương đố, hồng nhan đa truân … cái tài, cái đẹp thường bị vùi dập .-> Thái độ của xã hội phong kiến không gật đầu những con người tài sắc .=> Gợi lại cuộc sống và số phận bi thương của Tiểu Thanh, ca tụng, khẳng định chắc chắn tài sắc của Tiểu Thanh đồng thời xót xa cho số phận bi thảm của nàng – cái nhìn nhân đạo mới mẻ và lạ mắt, tân tiến .
* Luận điểm 3: Niềm suy tư và mối đồng cảm của tác giả với Tiểu Thanh (hai câu luận)
Cổ kim hận sự thiên nan vấnPhong vận kỳ oan ngã tự cư( Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏiCái án giàu sang khách tự mang )- “ Cổ kim hận sự ” : mối hận xưa và nay, mối hận muôn đời, mối hận truyền kiếp -> mối hận của những người tài hoa mà bạc mệnh .- ” Thiên nan vấn ” : khó mà hỏi trời được-> Nỗi oan khuất của thân phận người phụ nữ tài hoa trong xã hội phong kiến đầy bất công : người có sắc thì xấu số, nghệ sĩ có tài thường cô độc .- ” Kì oan ” : nỗi oan lạ lùng- ” Ngã ” : ta ( chỉ bản thể cá thể )-> Nỗi oan lạ lùng vì nết phong nhã. Số phận cay đắng của những con người tài hoa trong xã hội xưa .=> Nguyễn Du không chỉ thương xót cho nàng Tiểu Thanh mà còn bàn ra tới nỗi hận của muôn người, muôn đời trong đó có bản thân nhà thơ. Qua đó, biểu lộ sự cảm thông sâu thâm thúy đến độ “ tri âm tri kỉ ” .
* Luận điểm 4: Từ cảm thương cho người, tác giả xót thương cho chính mình (hai câu kết)
Bất tri tam bách dư niên hậuThiên hà hà nhân khấp Tố Như( Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữaNgười đời ai khóc Tố Như chăng )- ” Tam bách dư niên ” : Con số mang tính ước lệ, ý chỉ thời hạn dài .- ” Tố Như ” : Tên chữ của Nguyễn Du-> Tiếng khóc cho nàng Tiểu Thanh nay đã có tác giả đồng cảm và giải oan cho nàng, ông do dự không biết hậu thế ai sẽ khóc ông .=> Ý thơ chuyển bất ngờ đột ngột từ “ thương người ” sang “ thương mình ” với khát vọng tìm được sự đồng cảm nơi hậu thế .- Câu hỏi tu từ : ” Người đời ai khóc Tố Như chăng ” -> một câu hỏi nhức nhối, da diết, bộc lộ nỗi buồn thống thiết, ngậm ngùi cho sự cô độc của chính tác giả trong hiện tại .-> Khao khát tìm gặp được tấm lòng tri kỉ giữa cuộc sống .=> Tâm trạng thiếu tín nhiệm, đau khổ, thương người, thương mình của nhà thơ. Tấm lòng nhân đạo bát ngát vượt qua mọi khoảng trống và thời hạn .
3. Kết bài phân tích Đọc Tiểu Thanh kí
– Khái quát lại giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ :+ Nội dung : Thể hiện xúc cảm, suy tư của Nguyễn Du về số phận xấu số của người phụ nữ có tài văn chương trong xã hội phong kiến, xót xa cho những giá trị ý thức bị chà đạp – một phương diện quan trọng trong chủ nghĩa nhân đạo của Nguyễn Du .+ Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ : Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, từ ngữ thơ thâm thúy, đầy triết lí, thẩm mỹ và nghệ thuật đối, câu hỏi tu từ ; hình ảnh thơ hàm súc, giàu giá trị hình tượng .- Nêu cảm nhận của em .
Một số bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí
Phân tích Đọc Tiểu Thanh kí bài số 1:
Nguyễn Du – một trong những tác giả nổi tiếng nhất của văn học Việt Nam, khi nhắc đến ông, người ta thường nghĩ ngay đến tác phẩm Truyện Kiều vang danh, nhưng ít ai biết được, ông còn có một tác phẩm nổi tiếng khác là “Đọc Tiểu Thanh kí” – một tác phẩm mang giá trị nhân văn sâu sắc như Truyện Kiều.
Bài thơ “ Đọc Tiểu Thanh kí ” được gợi cảm hứng từ một câu truyện có thật về một cô gái sống vào đầu đời nhà Minh. Cô gái ấy tên là Tiểu Thanh, nàng có nhan sắc vẹn toàn, cầm kì thi họa đều giỏi cả. Thế nhưng nhà nghèo vì vậy nàng được gả vào làm vợ lẽ một nhà giàu. Vì bị vợ cả ghen tuông, bắt nàng ra sống riêng ở Cô Sơn, gần Tây Hồ. Trong những ngày tháng cô quạnh đó, nàng Tiểu Thanh đã viết thơ để bày tỏ tình cảnh và nỗi lòng mình. Ít lâu sau, nàng vì quá muộn phiền mà qua đời khi mới mười tám xuân xanh. Người vợ cả đã đem đốt hết những bài thơ của nàng, tuy nhiên một số ít bài vẫn còn sót lại. Người ta vì thấy thơ hay nên chép lại và đặt tựa là “ Phần dư tập ” .Khi đọc được những dòng sau cuối của nàng, Nguyễn Du thật sự đồng cảm và đã bày tỏ sự thương cảm của mình qua bài thơ “ Đọc Tiểu Thanh kí ” như là lời xót thương cho nàng trước nỗi đau của cuộc sống :Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoangThổn thức bên tuy nhiên mảnh giấy tànMở đầu tác phẩm, Nguyễn Du đã thật tài tình khi mở ra hai câu thơ như chất chứa biết bao nỗi niềm, sự đơn độc đầy thương cảm với hình ảnh một mình của cô gái vừa mới xuân xanh. Cảnh Tây Hồ bỗng chốc hóa “ gò hoang ”, yên lặng … Và ở nơi ấy, chỉ có duy nhất một cô gái đang cô độc tuổi thanh xuân giữa những trái ngang của cuộc sống .Nhưng tiếc là, nàng chẳng biết hoàn toàn có thể sẻ chia nỗi lòng ấy với ai ngoài việc làm thơ, đó là nơi duy nhất nàng hoàn toàn có thể gửi gắm được nỗi lòng mình. Thế mà ở đầu cuối những tâm tư nguyện vọng ấy rồi cũng hóa “ mảnh giấy tàn ”. Từ “ thổn thức ” như xoáy sâu vào tâm can người đọc cảm xúc số phận nàng sao mà chua xót thế .Để rồi khi, Nguyễn Du có dịp đọc lại những dòng thơ còn trăn trở ấy, ông vẫn cảm xúc như nàng còn quẩn quanh đâu đây. Nàng không còn nữa, nhưng hương sắc đẹp đẽ và tâm hồn của nàng vẫn còn sống mãi :Son phấn có thần chôn vẫn hậnVăn chương không mệnh đốt còn vươngBằng giải pháp ẩn dụ khi nói về nhan sắc của nàng, Nguyễn Du đã dùng từ “ son phấn ”. Nhưng cái đẹp ấy lại bị vùi dập không thương tiếc. Chính xã hội phong kiến thối nát ấy đã cướp đi của nàng tuổi thanh xuân, đã mang đến cho nàng biết bao đau thương, hờn trách, để rồi đến những bút tích của nàng cuối đời cũng bị đốt hết đi, lòng dạ ghen tuông của người phụ nữ kia đã lấy đi của nàng cả những dòng trăn trối ở đầu cuối .Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏiCái án phong phú khách tự mangHình như chẳng ai đồng cảm được vì sao số phận của nàng lại cay nghiệt như vậy, có lẽ rằng chỉ có trời xanh mới thấu. Đó là bản án đời mà nàng phải mang “ tài hoa bạc mệnh ”. Có tài, có sắc nhưng lại không hề hưởng an vui. Đọc đến đây, chắc rằng nhiều người sẽ nghĩ đến hình ảnh nàng Kiều của Nguyễn Du chăng ? Đó là cái số phận sinh ra đã thế hay chính cái xã hội phong kiến đã đẩy họ vào bước đường cùng oan trái như vậy ? Câu vấn đáp có lẽ rằng sẽ khiến người đọc phải day dứt và ám ảnh mãi không thôi .Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữaNgười đời ai khóc Tố Như chăng ?Một câu hỏi mà tiềm ẩn rất nhiều xót xa, ngậm ngùi. Ba trăm năm sau những vần thơ của nàng Tiểu Thanh vẫn còn khiến người đời – Nguyễn Du thương cảm. Thế nhưng liệu rằng ba trăm năm sau có “ ai khóc Tố Như chăng ? ”. Câu hỏi như xoáy vào tâm can của người đọc. Người đời còn nhớ hay sẽ quên những số phận tài hoa bạc mệnh thương tâm như thế này ?Nhưng có lẽ rằng Nguyễn Du như mong muốn hơn nàng rất nhiều, vì tính đến thời gian này, đại danh hào Nguyễn Du vẫn được nhắc đến, vẫn được ngợi ca như một tượng đài bất tử trong nền văn học Nước Ta bởi những tác phẩm ông để lại cho những thế hệ sau .“ Đọc Tiểu Thanh kí ” là một bài thơ để lại những thương cảm trong lòng người đọc về số phận xấu số của những con người tài hoa nhưng bạc mệnh. Đồng thời qua đây, tác giả cũng đã phản ánh tình hình xã hội phong kiến gian ác đã đẩy con người vào những bước đường cùng, chà đạp lên nhân phẩm và quên béng những giá trị mà họ đã để lại cho đời .Có thể bạn chăm sóc : Hướng dẫn cụ thể soạn bài Đọc Tiểu Thanh kí theo chương trình SGK Ngữ văn 10
Phân tích Đọc Tiểu Thanh kí bài số 2:
“ Đọc Tiểu Thanh kí ” là một câu truyện đời được kể bằng mấy câu thơ cô đọng hàm súc của Nguyễn Du. Có thể coi đây là bài thơ bằng chứ Hán hay nhất của ông in trong tập Thanh hiên thi tập. Bài thơ chính là tiếng lòng tiếc thương, xót xa cho số phận của người con gái tài hoa nhưng bạc mệnh .
Bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí được lấy cảm hứng từ câu chuyện cảm động của người con gái sống vào đầu đời nhà Minh. Nhưng vì gia cảnh nghèo khó, éo le nên nàng được gả vào một gia đình giàu có, làm lẽ đến hết đời. Tuy nhiên vợ cả ghen tuông nên đã cho nàng ở tách biệt trong ngôi nhà ở núi Cô Sơn. Trong những năm tháng sống ở đó, nàng đã có hàng trăm bài thơ thổ lộ nỗi niềm, tình cảnh cô đơn lẻ bóng của mình. Ít lâu sau đó, nàng vì quá buồn bã mà chết trong lúc tuổi đời còn quá trẻ. Vợ cả đã đốt đi hết những bài thơ nàng viết, tuy nhiên còn sót lại một số bài, mà sau này người ta bảo chép lại và đặt tên là “Phần dư” để ghi chép lại cuộc đời đầy oan nghiệt của nàng.
Nguyễn Du khi phát hiện những bài thơ ấy đã phát sinh lòng trắc ẩn, xót thương cho thân phận tài hoa bạc mệnh. Và qua nhân vật này, ông phản chiếu vào cuộc sống mình, nhận ra cuộc sống có quá nhiều bất công, khổ ải .
Nguyễn Du đã mở đầu bài thơ bằng cách gợi ra không gian nơi nàng Tiểu Thanh từng sống:
Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoangThổn thức bên tuy nhiên mảnh giấy tànHai câu thơ có sức gợi, sức ảm ánh rất lớn, khiến người đọc tưởng tưởng ra khoảng trống, khung cảnh rất xa xa – nơi người con gái bạc mệnh đã từng sống. Tây Hồ là nơi cảnh đẹp hữu tình nhưng lại hóa gò hoang vắng, heo hút vì có người con gái mãi mãi chôn vùi tuổi thanh xuân của mình ở đây .Những tâm sự chồng chất ấy, nàng đã giãi bày qua những vần thơ đẫm nước mắt. Hình ảnh người con gái có chồng cũng như không, một mình vò võ, “ thổn thức ” bên tuy nhiên hành lang cửa số với những mảnh giấy tàn viết nên tâm sự đau lòng. Không còn gì buồn và thê thảm hơn khi “ có chồng hờ hững cũng như không ”. Cuộc đời của những người phụ nữ xinh đẹp, tài hoa trong xã hội phong kiến có vẻ như đều bị chà đạp như vậy .Nguyễn Du có cảm xúc như mảnh giấy tàn ấy vẫn còn vương vấn linh hồn của nàng, còn phảng phất cho đến tận giờ đây. Ông xót xa cho thân phận bạc mệnh đó :Son phấn có thần chôn vẫn hậnVăn chương không mệnh đốt còn vươngHai câu thơ này đã toát lên sự xót xa, chua xót đến tột độ của Nguyễn Du khi nghĩ đến người con gái mệnh bạc ấy. Đã 300 năm trôi qua nhưng hình ảnh của nàng vẫn còn vương vấn, khiến người đời về sau không khỏi xót thương. Tác giả dùng từ ” son phấn ” để chỉ nhan sắc của người con gái dù có xinh đẹp bao nhiêu thì cũng bị vùi dập, chà đạp không tiếc thương, sau cuối đành ôm hận mà chết. Những trang thơ mà nàng viết, bị người ta đốt cháy hết thì nó vẫn còn được lưu truyền cho đến ngày này .Hai câu luận đã biểu lộ được sự đồng cảm, xót xa cho thân phận tài hoa này :Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏiCái án phong phú khách tự mangHai câu thơ cất lên đầy sự tuyêt vọng, ai oán và u sầu nặng nề. Hỏi trời cao, trời không thấu, trách kẻ bạc tình, người không hay. Nguyễn Du thốt lên một câu hỏi đầy chua xót nhưng nhận về mình nhiều khổ đau. Những người phụ nữ tài hoa, xinh đẹp từ xưa đến nay có vẻ như đã mang trong mình cái ” án ” oan nghiệt, không hề rũ bỏ được. Hay chính xã hội phong kiến đã đẩy họ vào bước đường cùng nhiều chua cay như thế này .Và ở hai câu kết, tác giả đã vận vào bản thân mình, vận sự bạc mệnh của người phụ nữ tài hoa ấy :Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữaNgười đời ai khóc Tố Như chăng ?Một câu hỏi tu từ đầy ngậm ngùi và chua xót khi nghĩ đến cảnh mình sau 300 năm nữa. Tiểu Thanh sau 300 năm vẫn khiến người đọc xót xa, day dứt, nhưng liệu rằng mình có còn được như vậy, hay hóa thành cát bụi .Câu hỏi đậm giá trị nhân văn, ông muốn hỏi dò tâm ý của mọi người khi nghĩ đến số phận của những người tài hoa sau một thời hạn dài sẽ như thế nào. Từ số kiếp tài hoa bạc mệnh của Tiểu Thanh, ông đã liên tưởng đến cuộc sống nhiều sóng gió của bản thân mình. Câu thơ còn khiến cho người đọc phải nghĩ, phải day dứt và xót xa trăm nghìn lần .
Bài thơ “Đọc Tiểu Thanh kí” của Nguyễn Du là một kiệt tác để lại trong lòng người đọc nhiều nỗi niềm thương cảm về số phận bất hạnh của nhiều người trong xã hội, lên án xã hội chà đạp lên nhân phẩm của họ.
»»» Cảm nhận bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí
Phân tích bài Đọc Tiểu Thanh kí bài số 3:
Đọc Tiểu Thanh kí là một trong những bài thơ chữ Hán hay nhất của Nguyễn Du in trong Thanh Hiên thi tập. Có thể Nguyễn Du sáng tác bài này trước hoặc sau khi được triều đình cử đi sứ sang Trung Quốc.
Thắng cảnh Tây Hồ gắn liền với giai thoại về nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn, sống vào đầu đời nhà Minh. Vì thực trạng éo le, nàng phải làm vợ lẽ một thương gia giàu sang ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Vợ cả ghen, bắt nàng ở trong ngôi nhà xây khác biệt trên núi Cô Sơn. Nàng có làm một tập thơ ghi lại tâm trạng đau khổ của mình. Ít lâu sau, Tiểu Thanh buồn mà chết, giữa lúc tuổi vừa mười tám. Nàng chết rồi, vợ cả vẫn ghen, đem đốt tập thơ của nàng, may còn sót 1 số ít bài được người đời chép lại đặt tên là Phần dư ( đốt còn sót lại ) và thuật luôn câu truyện bạc phận của nàng .Nguyễn Du đọc những bài thơ ấy, lòng dạt dào thương cảm cô gái tài hoa bạc mệnh, đồng thời ông cũng bày tỏ nỗi do dự, day dứt trước số phận xấu số của bao con người tài hoa khác trong xã hội cũ, trong đó có cả bản thân ông .Đến với Tiểu Thanh ba trăm năm sau ngày nàng mất, trong lòng nhà thơ Nguyễn Du dậy lên xúc cảm xót xa trước cảnh đời tang thương dâu bể :Tây Hổ hoa uyển tẫn thành khư ,( Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang, )Câu thơ có sức gợi liên tưởng rất lớn. Cảnh đẹp năm xưa đã thành phế tích, đã bị hủy hoại chẳng còn lại gì. Trên gò hoang ấy chôn vùi nắm xương tàn của nàng Tiểu Thanh xấu số. Nói đến cảnh đẹp Tây Hồ, chắc rằng tác giả còn ý niệm nói về con người đã từng sống ở đây, tức Tiểu Thanh. Cuộc đời của người con gái tài sắc này cũng chẳng còn lại gì ngoài những giai thoại về nàng. Cảnh ấy khiến tình này nhân lên gấp bội. Trái tim của nhà thơ thổn thức trước những gì gợi lại một kiếp người xấu số :Độc điếu tuy nhiên tiền nhất chi thư .( Thổn thức bên tuy nhiên mảnh giấy tàn. )Chắc chắn là nỗi buồn tủi cho thân phận, nỗi xót xa cho duyên kiếp dở dang và thống thiết hơn cả là nỗi đau nhân tình không người san sẻ. Tiếng lòng Tiểu Thanh đồng điệu với tiếng lòng Nguyễn Du nên mới gây được xúc động mãnh liệt đến thế. Nhà thơ khóc thương Tiểu Thanh tài hoa bạc mệnh, đồng thời cũng là khóc thương chính mình – kẻ cùng hội cùng thuyền trong giới phong vận .Nguyễn Du có cảm xúc là có vẻ như linh hồn Tiểu Thanh vẫn còn vương vấn đâu đây. Nàng chết lúc mới mười tám tuổi trong đơn độc, héo hắt, đau khổ. Oan hồn của nàng làm thế nào tiêu tan được ?Chi phấn hữu thần liên tử hậu ,Văn chương vô mệnh lụy phần dư 🙁 Son phấn có thần chôn vẫn hận ,Văn chương không mệnh đốt còn vương. )Ba trăm năm đã qua nhưng tổng thể những gì gắn bó với nàng vẫn như còn đó. Chi phấn ( son phấn ) nghĩa bóng chỉ phụ nữ ; tức Tiểu Thanh. Son phấn là vật để trang điểm, tuy nhiên nó cũng tượng trưng cho vẻ đẹp phụ nữ. Mà vẻ đẹp thì có thần ( thần chữ Hán cũng có nghĩa như hồn ) nó vẫn sống mãi với thời hạn như Tây Thi, Dương Quý Phi tên tuổi đời đời còn lưu lại. Nỗi hận của son phấn cũng là nỗi hận của Tiểu Thanh, của vẻ đẹp, của cái đẹp bị hãm hại, dập vùi. Nó hoàn toàn có thể bị đày đọa, bị chôn vùi, nhưng nó vẫn để thương để tiếc cho muôn đời .Văn chương là cái tài của Tiểu Thanh nói riêng và cũng là vẻ đẹp ý thức của cuộc sống nói chung. Văn chương vô mệnh bởi nó đâu có sống chết như người ? Ấy vậy mà ở đây, nó như có linh hồn, cũng biết giận, biết thương, biết nỗ lực chống chọi lại đấm đá bạo lực tiêu diệt để tổn tại, để nói với người đời sau những điều tận tâm. Dụ nó có bị đốt, bị hủy, nhưng những gì còn sót lại vẫn khiến người đời thương cảm, xót xa. Nhà thơ đã đổi khác số phận cho son phấn, văn chương, để chúng được sống và gắn bó với Tiểu Thanh, thay nàng nói lên nỗi uất hận ngàn đời. Hai câu thơ đầy ý vị ngậm ngùi, cay đắng, như một tiếng khóc thổn thức, nghẹn ngào .Đến hai câu luận :Cổ kim hận sự thiên nan vấn ,Phong vận kì oan ngã tự cư .( Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi ,Cái án giàu sang khách tự mang. )Nhà thơ liên tục bày tỏ niềm thương cảm của lòng mình. Câu thơ : ” cổ kim hận sự thiên nan vấn ” tiềm ẩn sự vô vọng. Từ nỗi hận nhỏ là hận riêng cho số phận Tiểu Thanh, Nguyễn Du nâng cao, lan rộng ra thành nỗi hận truyền kiếp từ xưa tới nay của giới giai nhân tài tử. Tài hoa bạc mệnh, đó có phải là quy luật bất di bất dịch của Tạo hóa ? Là định mệnh rõ ràng khắc nghiệt của số phận ? Nếu đúng như thế thì nguyên do là do đâu ? Trải mấy ngàn năm, điều đó đã tích tụ thành nỗi oán hờn to lớn mà không biết hỏi ai. Nỗi oan lạ lùng của những kẻ tài sắc như Tiểu Thanh cũng là nỗi oan của những người tài hoa bạc mệnh rõ ràng là phi lí, bất công, nhưng khó mà hỏi trời vì trời cũng không sao lý giải được ( thiên nan vấn ). Do đó mà càng thêm hờn, thêm hận .Phong vận ở câu thơ thứ sáu không có nghĩa là sự giàu sang về vật chất mà là sự giàu sang về niềm tin, Nói cách khác là chỉ cái tâm, cái tài của những kẻ tài hoa. Con người tài hoa là tinh túy của trời đất, vậy mà sao số phận họ lại nhiều khó khăn vất vả, truân chuyên đến vậy ? Nguyễn Du đã từng viết : Chữ tài liền với chữ tai một vần. Bởi thế nên phong phú đã thành cái án chung thân mà khách ( kẻ tài hoa ) phải mang nặng suốt đời. Oái ăm thay, biết là vậy mà bao thế hệ văn nhân tài tử vẫn tự mang nó vào mình. Nguyễn Du đã nhập thân vào Tiểu Thanh để nói lên những điều bao đời nay vẫn cứ mãi do dự, dằn vặt .Càng ngẫm nghĩ, nhà thơ càng thương tiếc Tiểu Thanh và càng thương thân phận mình. Từ thương người, ông chuyển sang thương thân :Bất tri tam bách dư niên hậu ,Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?( Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa ,Người đời ai khóc Tố Như chăng ? )Câu hỏi đậm sắc thái tu từ cho thấy Nguyễn Du vừa do dự vừa mong đợi người đời sau đồng cảm và thương cảm cho số phận của mình. Có thể hiểu ba trăm năm là số lượng tượng trưng cho một khoảng chừng thời hạn rất dài. Ý Nguyễn Du muốn bày tỏ là giờ đây, một mình ta khóc nàng, coi nỗi oan của nàng như của ta. Vậy sau này liệu có còn ai mang nỗi oan như ta nhỏ lệ khóc ta chăng ? Câu thơ bộc lộ tâm trạng đơn độc của nhà thơ vì chưa tìm thấy người đồng cảm trong hiện tại nên đành gửi hy vọng da diết ấy vào hậu thế. Hậu thế không chỉ khóc cho riêng Tố Như, mà là khóc cho bao kiếp tài hoa tài tử khác .Nhà thơ thấy giữa mình và Tiểu Thanh có những nét đồng bệnh tương liên. Tiểu Thanh mất đi, ba trăm năm sau có Nguyễn Du thương xót cho số phận nàng. Liệu sau khi Tố Như chết ba trăm năm, có ai nhớ tới ông mà khóc thương chặng ?Câu thơ như tiếng khóc xót xa cho thân phận, thương mình bơ vơ, cô độc, không kẻ tri âm, tri kỉ ; một mình ôm mối hận của kẻ tài hoa bạc mệnh giữa cõi đời. Dường như nhà thơ, đang mang tâm trạng của nàng Kiều sau bao sóng gió cuộc sống :Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh ,Giật mình, mình lại thương mình xót xa .Mở đầu bài thơ là thương người, kết thúc bài thơ là thương thân. Tứ thơ không có gì lạc điệu bởi đến đây, Tiểu Thanh và Nguyễn Du đã hòa làm một – một số kiếp tài hoa mà đau thương trong muôn vàn số kiếp tài hoa đau thương trong xã hội phong kiến cũ .
Bài thơ cho thấy niềm thương cảm của Nguyễn Du đối với con người mênh mông biết chừng nào ! Nó không bị giới hạn bởi thời gian và không gian. Nguyễn Du không chỉ thương người đang sống mà thương cả người đã khuất mấy trăm năm. Thương người, thương mình, đó là biểu hiện cao nhất của đạo làm người. Đời người hữu hạn mà nỗi đau con người thì vô hạn. Trái tim đa cảm của nhà thơ rất nhạy bén trước nỗi đau to lớn ấy. Giống như Truyện Kiều, Độc Tiểu Thanh kí là đỉnh cao tư tưởng nhân văn của đại thi hào Nguyễn Du.
Phân tích Đọc Tiểu Thanh kí bài số 4:
Đề tài người phụ nữ ít được các nhà thơ trung đại đề cập đến, ấy vậy mà đại thi hào Nguyễn Du lại viết về người phụ nữ với tất cả tấm lòng trân trọng, thương yêu. Bên cạnh kiệt tác thơ Nôm “Truyện Kiều” viết về người phụ nữ trong xã hội phong kiến, thì bài thơ “Đọc Tiểu Thanh kí” là một sáng tác xuất sắc bằng chữ Hán viết về đề tài này.
Nguyễn Du sáng tác bài thơ trong một lần đi sứ sang Trung Quốc cho triều Nguyễn. Bài thơ tên chữ Hán là ” Đọc Tiểu Thanh kí ” đã gợi ra nhiều cách hiểu. Có quan điểm cho rằng đó là Nguyễn Du đọc tập truyện viết về cuộc sống nàng Tiểu Thanh, cảm thương cho số phận người phụ nữ tài hoa bạc mệnh mà viết bài thơ này. Lại có quan điểm khác cho là Nguyễn Du đã được đọc tập thơ của nàng Tiểu Thanh để lại và ngưỡng mộ, xót thương cho cuộc sống nàng. Dù hiểu theo cách nào thì ta đều thấy trên hết đó là tấm lòng thấm đẫm tình đời, tình người của nhà thơ .Tiểu Thanh là một cô gái mưu trí, xinh đẹp, có tài thơ phú, sống vào đầu thời Minh ở Trung Quốc, cách Nguyễn Du 300 năm. Nàng bị mái ấm gia đình ép gả làm vợ lẽ cho một nhà quyền quý và cao sang. Do vợ cả ghanh tỵ, đố kị nàng bị đẩy ra sống riêng ở Cô Sơn, cạnh vườn hoa Tây Hồ. Hằng ngày nàng chỉ còn biết làm bạn với thơ, rồi lâm bệnh và chết trong đơn độc khi mới 18 tuổi. Số thơ văn mà nàng để lại bị vợ cả đốt gần hết, chỉ còn sót lại một số ít bài sau này người ta sưu tầm lại và gọi nó là ” phần dư ” .Cảm hứng xuyên suốt bài thơ là tấm lòng đồng cảm thâm thúy của Nguyễn Du với số phận nàng Tiểu Thanh. Cũng từ sự đồng cảm thâm thúy đó, ông nhận ra những bất công ngang trái của cuộc sống và thương người, thương mình nhiều hơn. Đến với bài thơ, tiên phong ta được nhà thơ dẫn dắt đến khoảng trống đầy ấn tượng, nơi khi xưa nàng Tiểu Thanh từng sống :” Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khưĐộc điếu tuy nhiên tiền nhất chỉ thư “( Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoangThổn thức bên tuy nhiên mảnh giấy tàn )Chỉ một chữ ” tẫn ” mà có sức gợi, sức ám ảnh rất lớn với người đọc. Phần dịch thơ dịch chưa thoát hết ý nghĩa của chữ ” tẫn ” này. Nghĩa của nó là bị diệt trừ, bị tàn phá, chứ đâu đơn thuần là ” hóa gò hoang “. Chỉ một chữ ” tẫn ” gợi ra sự trái chiều ghê gớm giữa quá khứ và hiện tại. Quá khứ Tây Hồ là cảnh đẹp, non nước hữu tình thì nay chỉ còn là một bãi hoang xơ xác, tiêu điều. Câu thơ nghe xót xa làm thế nào ! Người đọc hoàn toàn có thể tưởng tượng khi xưa nàng Tiểu Thanh còn sống thì nơi đây là thắng cảnh say đắm lòng người, nay người mẫu không còn, cảnh đẹp cũng tiêu tan. Đứng trước quang cảnh ấy, nhà thơ Nguyễn Du bỗng trào dâng niềm ngậm ngùi, lại càng xót xa hơn khi đứng bên tuy nhiên hành lang cửa số với tập sách của nàng. ” Độc điếu ” chỉ sự cô độc, lẻ bóng của nhà thơ khi đã vượt qua thời hạn, khoảng trống quay trở lại quá khứ để thổn thức khóc thương nàng Tiểu Thanh. Vạn vật đều thay đổi theo thời hạn, giữa cuộc sống dâu bể tên tuổi một người con gái tài sắc nhưng xấu số vào đầu thời Minh có lẽ rằng cũng dần bị quên béng theo năm tháng. Câu thơ như tiếng thở dài đầy chua xót của Nguyễn Du trước kiếp hồng nhan bạc mệnh .Đến hai câu thực là những hình ảnh đầy tính biểu trưng :” Chi phấn hữu thần liên tử hậuVăn chương vô mệnh lụy phần dư “( Son phấn có thần chôn vẫn hậnVăn chương không mệnh đốt còn vương )Nói đến ” son phấn ” và ” văn chương “, ta liên tưởng ngay đến nhan sắc và kĩ năng của nàng Tiểu Thanh. Nhan sắc không có tội tình gì nhưng vẫn bị ghanh tỵ, năng lực không có tội cũng bị vùi dập không thương tiếc. Hai câu thơ toát lên sự thương xót của nhà thơ cho kĩ năng và nhan sắc của nàng Tiểu Thanh. Nàng phải chết khi tuổi còn quá trẻ, sáng tác của nàng bị vợ cả tiêu hủy gần hết chỉ còn ” phần dư “. Dù sống cách nàng 300 năm, nhưng Nguyễn Du bằng tấm lòng thương cảm hoàn toàn có thể đồng cảm những bất công mà nàng phải chịu. Câu thơ cũng bộc lộ ý niệm ” tài mệnh tương đố ” của Nguyễn Du. Trong sáng tác của ông, ta thường phát hiện những phụ nữ tài sắc vẹn toàn nhưng lại gặp nhiều ngang trái, éo le như nàng Đạm Tiên, nàng Kiều. Bởi vậy Nguyễn Du cũng đúc rút thành những câu thơ mang tính khái quát cao :” Đau đớn thay phận đàn bàLời rằng bạc mệnh cũng là lời chung “
(Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Hay :” Đau đớn thay phận đàn bàKiếp sinh ra thế biết là tại đâu ? “
(Văn chiêu hồn – Nguyễn Du)
Điểm mới lạ của bài thơ ” Đọc Tiểu Thanh kí ” là nhà thơ đã mang đến lời nói nhân đạo độc lạ. Điều đó bộc lộ ở hai câu 5 và 6 của bài thơ :” Cổ kim hận sự thiên nan vấnPhong vận kì oan ngã tự cư “( Mối hờn kim cổ trời khôn hỏiCái án giàu sang khách tự mang )
Nguyễn Du tự coi mình cùng hội cùng thuyền với những người tài hoa bạc mệnh và thốt lên đầy chua xót. Câu hỏi tại sao những con người tài hoa hay gặp nhiều trắc trở, truân chuyên dường như không lời đáp, phải chăng những người tài hoa luôn tự mang trong mình cái “án” bạc mệnh? Trong kiệt tác “Truyện Kiều“, nhà thơ từng thốt lên “Tài tình chi lắm cho trời đất ghen”, rồi lên “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”. Nếu được sống trong một xã hội khác, thì những người tài sắc vẹn toàn như nàng Tiểu Thanh có lẽ đã không phải chịu nhiều bất công, không bị vùi dập như vậy. Câu thơ thể hiện khát khao của nguyễn Du về những người có tài có tình sẽ được trân trọng.
Khép lại bài thơ là tâm trạng đầy ngậm ngùi, chua xót của Nguyễn Du :” Bất tri tam bách dư niên hậuThiên hạ hà nhân khấp Tố Như ? “( Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữaThiên hạ ai người khóc Tố Như ? )Tiểu Thanh đã xa cách cuộc sống được 300 năm, nhưng vẫn còn có người đồng cảm và đồng cảm với nàng. Nhà thơ đã tự hỏi lòng mình, liệu sau 300 năm nữa có còn ai hiểu được ông hay không ? Một câu hỏi đầy sức ám ảnh như xoáy vào tâm can người đọc khi nghĩ đến số phận của những người tài hoa sau một thời hạn dài sẽ ra làm sao ? Khép lại bài thơ là niềm mong mỏi có được tri kỉ giữa cuộc sống này của đại thi hào. Thực tế thì cho đến thời nay, đã qua ba thế kỉ nhưng tất cả chúng ta vẫn luôn nhớ đến tên tuổi Nguyễn Du cùng những siêu phẩm của ông. Đó là vật chứng cho thấy dù có qua bao thời hạn thì kĩ năng và giá trị của những người tài hoa vẫn luôn được trân trọng, yêu quý. Chính điều này tạo ra sự giá trị nhân văn cao quý cho bài thơ .Với tám câu thơ chữ Hán thất ngôn bát cú, ngôn từ sang trọng và quý phái, tinh xảo, Nguyễn Du đã lên án, tố cáo can đảm và mạnh mẽ sự bất công của xã hội phong kiến với những phụ nữ tài sắc vẹn toàn. Bài thơ mang đến cho người đọc sự đồng cảm xót xa trước số phận hồng nhan bạc mệnh của người phụ nữ. Từ đó, mỗi người tất cả chúng ta biết trân trọng, yêu dấu, có ý thức giữ gìn trước những giá trị năng lực, phát minh sáng tạo của người xưa và nay .Kiến thức lan rộng ra
Hoàn cảnh sáng tác Độc Tiểu Thanh kí
Bài thơ được rút từ ” Thanh Hiên thi tập ” và viết trong một lần Nguyễn Du đi sứ Trung Quốc. Ông như mong muốn được đọc lại tác phẩm của Tiểu Thanh ( có sách ghi là ông nghe kể lại ). Đồng cảm với số phận xấu số của nàng, ông đã viết bài thơ này .
“Nỗi hờn kim cổ” có nghĩa là gì?
– “ Nỗi hờn kim cổ ” dịch nghĩa của “ cơ kim hận sự ” ( nỗi hận lâu nay ), ý nói sự nghiệt ngã của tạo hóa, luôn đối xử bất công với kẻ sĩ tài hoa. Dưới thời phong kiến, những nghệ sĩ tài hoa thường khó tránh khỏi xấu số .- ” Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi ” : nỗi đau muôn thuở của cuộc sống. Nỗi đau ấy, oan ức ấy không hề hỏi và trông cậy vào đâu ngay cả đến cả lực lượng tối cao của ông trời cũng không hỏi được .
Vai trò của các đoạn thơ (đề, thực, luận, kết) đối với chủ đề của toàn bài
– Hai câu đề ( khai ) : Mở ra khung cảnh, thực trạng, nhân vật, vấn đề, xúc cảm …- Hai câu thực ( thừa ) : Phát triển hình tượng cảm hứng nêu lên nỗi khổ của một người
– Hai câu luận (chuyển): Ý tứ và cảm xúc được mở rộng và nâng cao lên tầm tư tưởng, từ chuyện của một người để nói lên nỗi khổ của muôn đời.
– Hai câu kết ( hợp ) : Tổng kết cảm hứng và kết thúc bài thơ, mở ra hướng suy ngẫm và xúc cảm dư âm .
Sơ đồ tư duy phân tích Đọc Tiểu Thanh kí
Các bạn vừa tham khảo hướng dẫn chi tiết cách làm và một số bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của đại thi hào Nguyễn Du. Truy cập kho tài liệu Văn mẫu lớp 10 để cập nhật thêm nhiều bài văn hay khác giúp bạn rèn luyện kỹ năng làm văn, chuẩn bị tốt cho các bài thi và kiểm tra môn Văn. Chúc các bạn học tốt !
Source: https://tbdn.com.vn
Category: Văn học
